Adölesanlarda beslenme kritik bir önem taşır.Genellikle kız çocuklarında 11 yaş, erkeklerde 13 yaş civarında büyüme hızlanmaya başlar. Büyümede ki artış ile enerji ve besin öğesi ihtiyaçları da artmaktadır. Peki Adölesan dönemdeki kişiler nasıl beslenmelidir?Hangi besin öğelerinin ve vitamin- minerallerin gereksinimleri artmıştır ? Çalışmalar neler göstermektedir bu slaytta anlatılmaktadır.

1. DYT.BEGÜMHAN ÖMEROĞLU
ÇORLU TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ

2.  Adölesanlarda beslenme kritik bir önem taşır.
 Genellikle kız çocuklarında 11 yaş, erkeklerde
13 yaş civarında büyüme hızlanmaya başlar.
 Büyümede ani bir artış Besin ve enerji

3.  Lineer büyümeyi,
 Optimal kemik dansitesini
 Kızlarda normal menstrual siklusun başlaması
ve devamını sağlamaktadır.

4.  Hızlı büyüme,
 Fizyolojik,
 Ruhsal ve Sosyal yönden gelişme ve
değişmedir.
Beslenme düzenine ve alışkanlıklarına da
yansır.

5.  Kızların 11-12 yaşlarından sonra büyüme
hızları ve özellikleri erkeklerinkinden ayrılık
gösterir ve genellikle enerji ihtiyaçları daha
azdır.
 Kızların aldığı yağ, şeker, tatlı ve tahıl
miktarı yarıya yakın azaltılır.

6. En çok yapılan yanlış ise kahvaltı
atlamaktır.
 Kahvaltının atlanması
metabolizmayı yavaşlatır
 Diğer öğünlere saldırılarak
haddinden fazla yenmesine sebep
olur.
!!!!Ayrıca kahvaltı ile okul başarısı
arasında doğru orantı vardır.Düzenli
kahvaltı tüketimi okul başarısını
arttırmaktadır.

7. 8-11 yaş arası 21 kız 19 erkek 5 gün boyunca kahvaltı da;
 Tam buğday ekmeği (60gr),
 Yumurta (50gr),
 Şekersiz nane çayı ,
 Tereyağı (2 tatlı kaşığı),
 Fındık(2 tatlı kaşığı),
 Reçel(3 tatlı kaşığı) tüketmiştir.
 Dikkat, duygu durum, aritmetik, yaratıcılık ve davranış testleri
yapılmış. Testlerin öncesi ve sonrasında olumlu farklılıklar olduğu
bulunmuştur.
DEFEVLER,M., RUSSO R. The effect of breakfast cereal conpumption an adolescents
cognitive performans and medd. Frantiers in Human Nevroscience. 2013;(7):789.

8. Süt ve
Ürünleri
Et-Yumurta-
Kuru
baklagil
Sebze ve
Meyve
Tahıllar Yağ Şekerler
7-11 Yaş
Grubu
Süt-Yoğurt
2SB
Peynir 1
KK
Et-Tavuk-
Balık 2
köfte kadar
Yumurta
1 adet
Kuru
baklagil
1-2 servis
kaşığı
Yeşil
Yapraklı
Sebzeler2
servis kaşığı
Turunçgille
r1orta boy
Diğerleri1
/2-1 porsiyon
Ekmek 
3-4 orta dilim
Pirinç-
Bulgur-makarna
v.s.1-2
servis kaşığı
Yemeklerin
içine giren
1-2 yemek
kaşığı
Pekmez,
tahin,
reçel, bal
1 Yemek
kaşığı
Şeker
(tatlı,içecek)

2-3Yemek
kaşığı
12-17 Yaş
Grubu
Süt-Yoğurt
2SB
Peynir 2
KK
Et-Tavuk-
Balık  3
köfte kadar
Yumurta
1 adet
Kuru
baklagil
2 servis
kaşığı
Yeşil
Yapraklı
Sebzeler2
servis kaşığı
Turunçgille
r1orta boy
Diğerleri1
porsiyon
Ekmek 
5-7 orta dilim
Pirinç-
Bulgur-makarna
v.s.2
servis kaşığı
Yemeklerin
içine giren
2-3 yemek
kaşığı
Pekmez,
tahin,
reçel, bal
1 Yemek
kaşığı
Şeker
(tatlı,içece
k)
3-4 Yemek
kaşığı

9. Erkekler için ;
 2445kkal(10-13yaş)
 2860kkal (14-18yaş)
Kızlar için ;
 2200kkal (10-13 yaş)
 2260kkal(14-18)

10.  Değişik ülkelerde yapılan
araştırmalar diyetin yetersizliği ile
vücut yapısı arasında doğru orantılı
ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.
Örneğin :
 Japonyadaki bir araştırmada 12 yaş
grubu çocukların ortalama boy
uzunluğu
 1900 134 cm,
 besin üretimine paralel 1939 138
cm
 savaşa yetersiz beslenme ile
136cm’e inmiştir.
 1950’de iyi kalite ek besinle
142cm e ulaşmıştır.

11.  Enerjinin %55-60 ı karbonhidratlardan
gelmelidir.
 Özellikle glisemik indeksi düşük , bol posalı
vitamin ve mineral deposu olan kaynaklardan
sağlanmalı, boş enerji kaynakları olan saf
karbonhidratlardan karşılanmamalıdır.

12.  Hızlı büyüme
 Hücre yapımının artması ile
 Boş enerji kaynaklarıyla(şeker,
çikolata, cips) belki enerji
ihtiyaçları karşılanmış olabilir
fakat protein ihtiyacı
karşılanmaz karbonhidrat ve
yağ bakımından dengesiz bir
beslenme örüntüsü oluşur.

13. Enerjinin %30’u
 Doymuş/Tekli doymamış/Çoklu Doymamış 1/2/1
Kolesterol 300mg
 Peynirler tam yağlı az yağlı seçilirse
 Kırmızı et tüketimi haftada en fazla 2 kez olursa
 Beyaz et tüketiminde deri kısmını atarak
 Yağda kızartma ve sakatatlardan uzak durarak

14. Kemik kütlesinin %45 i
Adölesanlarda Ca =1300mg’dır.
 Diyetteki posanın çokluğu
 Fazla protein tüketimi( 1 gr fazla
için 5.83mg Ca)
 Na alımı 2500mg  40-60 mg Ca
atımına neden
 En iyi süt, yoğurt ve peynirdir.
 Orta  Yeşil yapraklı sebzeler,
pekmez, fındık, fıstık, kuru
baklagiller, kivi ve kuru
meyvelerdir.

15.  Kas kütlesinin artmasıyla
 Kızlarda mesturasyonla kayıp fazla olduğu
için gereksinim erkeklerden daha fazladır.
 Kızlar =18 mg
 Erkekler =15 mg’dır.

16.  Çay - kahve tüketimi yemekten 45dk
önce ve sonra olmalıdır.
 Kırmızı et tüketimine dikkat edilmeli
 Etle birlikte + salata
 Ayda 2 kez karaciğer tüketilmeli.
 Yumurta Demir kaybı
olmadan(yeşermeden) pişirilmeli
yanında meyve suyu ile
tüketilmelidir.
 Günde 1 tatlı kaşığı pekmez ilavesi
 1 yemek kaşığı kuru üzüm ilavesi
ihtiyacı karşılayacaktır.

17.  10-18 yaş 1312 kız ile yapılan bir çalışmada
BKİ,hemoglobin, hematokrit değerleri ve kırmızı
et alımı karşılaştırılmış.
Sonuç olarakanemi olan kızların yaşlarının ve
menarş deneyimlerinin daha fazla olduğu;
BKİ’nin daha yüksek olup daha az et tükettikleri
bulunmuştur.
KİM,Y.Y., SHİN, S.,HAN, K., LEE, H.G., KİM, J.H., CHOİ, Y.S., KİM,
D.H., NEM, G.E.,YEO, H.D., LEE, H.G., KO, B.J. Relationship between sociaeconomic status
and anemia prevelence in adolescent girls based on the fourth and fifth Korea National
Health and Nutrition Examination surveys. Europe Journal Of Clinic Nutrition. 2013:241.

18.  Protein gen ekspresyonunda,
 büyüme ve gelişmenin sağlanmasında,
 cinsel gelişimde
 CSFII 1/3’ ü yetersiz çinko almaktadır.
 Et, süt ve deniz ürünleri tüketimi arttırılarak
çinko tüketimi istenilen düzeye çekilecektir.

19.  Madde (sigara,alkol) kullanımı ile
ergenlerde hücre harabiyetinin
artması nedeniyle antioksidanlara
ihtiyaç artmaktadır.
 Yine akne oluşumlarının
önlenmsinde A ve E vit. önemli
 CSFII  %30 A vitaminin,
 %40 E vitaminin
!!Yeşil yapraklı sebze, havuç, elma,
fındık, badem gibi yiyeceklerin
tüketimini artırarak ihtiyaç
karşılanacaktır.

20.  Adölesanlarda enerji
üretimi için sinir sisteminin
gelişimi için
Tiamin(B1),riboflavin(B2),n
iacin(B3) alımı
arttırılmalıdır.
 Bu yüzden tam tahıllı
ürünler, süt-yoğurt, yeşil
yapraklı sebzeler
arttırılmalıdır.

22.  Ergenlik döneminde iki ayrı tür şişmanlık
vardır.
1. Çocukluktan beri olan; bu dönemde daha
da artar.
2.Hızlı büyüme ve gelişme temposu altında
artan yağ dokusu hücresi sayısı ve hücre
büyüklüğüne bağlı oluşan obezitedir.
Türkiyede 5- 17 yaş erkeklerin %18.4’ ü,
kızların %20.5 ‘i obez sınıfındadır.

23.  Öğün atlama(kahvaltı,öğle),
 Ev dışı yemek yeme
 Fast food tüketimi
 Vejetarjan beslenme örüntüsü
 Sıkı diyet programları
uygulanmalarının artışı
Beslenme
Bozuklukları

24. 24
Uzun süre aç kalınca
1- Açlık merkezi canavarlaşır,
2- Yağ depolama kapasitesi artar.
Uzun süre aç kalan vücut:
“ buldum yemeliyim,yediğimi depolamalıyım”
sendromunu geliştirerek kendini savunur.
Bu psikoloji ile yediğimizde yediklerimizi
normal depolamanın yerine savunma gücü
devrede olduğundan daha fazla yağ olarak
depolanmaktadır.
“

25.  Uzun aralıklarla beslenmede;
vücutta yağ birikimi artar,
bu durum kan yağları (kolesterol ve lipit)
düzeyini arttırarak
kalp hastalıkları ve diyabet oluşum riskini
arttırır.

26.  Sık yemenin,bir sonraki öğünde yenilen besinin gastrik
boşalma zamanını geciktirmesi üzerine bir çalışmada;
~ sık yemenin iştahı ve enerji alımını ↓
~ gastrik boşalma zamanını uzattığı ileri
sürülmüştür.
Gastrik distansiyon,emilen substratların
metabolizması gibi faktörler
açlık hissinin kaybolmasını sağlıyor
İb.ta besin
olması ise
iştahı
azaltıyor
Am J Clin Nutr 2007;48:199-205

27. Aileden bağımsız olarak dışarıdan
beslenme ve fast food tüketiminin
artması ile
 Kilo sorunları
 Kolesterol düzeyinde artış
 Kalp hastalıkları
 Diyet hapları,
 Laksatifler,
 Diüretikler,
 Açlık ve sıkı diyet programlarının
uygulanması
 Hem büyüme ve gelişme , hem de
sağlık olumsuz etkilenmektedir.

28. Kendimizi çok
acıkmış
hissettiğimizde bir
iki bardak su içip
10 – 15 dk
beklemeliyiz hala
geçmiyorsa açlık
isteğimiz o zaman
gidip bir şeyler
yiyebiliriz.

29. “sadece tadına bakmak
 Özel günlerde yenilen
incecik bir pasta dilimi
veya salata
ısmarlamanıza rağmen
arkadaşınızın patates
kızartmalarından 1-2 tane
almanız...
 Yapılan çalışmalarda
“tadına bakmak” veya
“küçüçük bir lokma
almak” olduğu, bu şekilde
tüketilen yiyeceklerin
günde ortalama 700
kalori daha fazla almaya
sebep olduğu
bulunmuştur

30. Düşük menarş yaşı olan kızlarda yapılan bir araştırmada
buna bağlı olarak daha fazla
 Kalorili besinler tükettiği,
 Protein içeriği yüksek beslenme örüntüsüne sahip
oldukları,
 Fazla kahve tükettikleri ve
 Fiziksel aktivitelerinin düşük olduğu
 Buna paralel olarak BKİ de artış olduğu bulunmuştur.
AYEK,E.,BERHA,Y. Age Of Menarche Amorgin-School Adolescents İn Sawla Town, South Ethiopia.
Ethiopia journal of health Science. 2013;23(3):189-200.

31.  Televizyona ve bilgisayara ayrılan vaktin en fazla
1 saat olması obezitede mücadelede büyük önem
taşımaktadır.
 İran’da yapılan bir çalışmada televizyona ayrılan
vakitle ile ağırlık artışı ve obezite arasında
pozitif korelasyon bulunmuştur. Televizyona 1
saatten fazla zaman ayıranlarda obezojenik gıda
tüketiminin arttığı ve fiziksel aktivitenin azaldığı
bulunmuş.
GHAVAMZADEH,S.,KHALKHALİ,H.R.,ALİZADEG, M. Television viewing,
independent of physical activity and obesogenic foods, increases overweight and obesity in
adolescents. Journal of health population and Nutrition.2013;31(3):3334-3342.

32.  11-18 yaş arasında >95. Percentil olan 145 obez
çocuğa 6 ay boyunca fiziksel aktivite, beslenme
eğitimi, davranış değişikliği ve diyetlerinde 100
kkal azaltılarak erkeklerde 1,5 kg/m2, kızlarda
1,9 kg/m2 BKİ azalma olduğu görülmüş. Fiziksel
aktivite ile antropometrik dağılımı çok değişmiş.
Doğal büyüme gelişme eğrilerinin sağlıklı olduğu
görülmüştür.
NİNG, Y., YORG,S., EVANS, R.K., STERN,M.,SUN, S., FRANCİS, G.C.,
WİCKHAM, E.P. Changes in body anthropometry and composition in obese adolescents in a lifestyle
intervention program. Eurupean Journal Of Nutrition. 2013.

33.  bir çalışmada; bir grup
katılımcı az miktarda
çikolata,turta veya cips
yemiş.diğer gruba ise
bunların 5-10 katı miktarda
verilmiş
 sonuçta; her iki grubunda
yeme isteğinde aynı oranda
düşüş gözlemlenmiştir.
 Gerçekten aç olmadığımız
sürece midemiz miktar ayırt
etmez,sadece istediğimiz
için devam ederiz.
 Canınız çok tatlı istediğinde
küçük bir miktar yiyin.Daha
fazlasını istiyorsanız 15 dk
bekleyin.Eğer hala canınız
istiyorsa devam edersiniz

34.  Alınan besinin az olması,
 Besinlerin kullanılmaması,
 Kalite miktar yönünden yetersiz olması
 Gereksinimini ve besinlerin besin
değerlerinin bilinmemesinden dolayı
Yanlış uygulanan zayıflama diyetleri ;
 Büyüme ve gelişmeyi etkiler
 Çalışma verimini düşürür
 Sık enfeksiyon
 Vücut ısı denetimi
 Yaşam süresi azalır.

35. Başlama yaşının 15 – 16 olduğu
ve özellikle kız çocuklarında
görülen beslenme
bozukluklarıdır.
 Anoreksia  besin alımının
reddedilmesi ile oluşan yeme
bozukluğudur.
bu kişiler kendilerini
fiziksel olarak belli ederler
çünkü -3SD altındadırlar.

36.  Bulumia  Besin alımı gerçekleştikten sonra
isteyerek kusma eylemiyle son bulan bir
yeme bozukluğudur.
bu kişileri fark etmek zordur fiziksel
olarak pek anlaşılmazlar.

37.  Bu tür yeme bozukluklarında
doktor, diyetisyen ve psikolog
eşliğinde çalışılmalıdır.
 Öncelikle çocuğa zayıf olmanın
sağlıklı olmak demek olmadığı
kişinin ihtiyacı olan besinleri
tüketmesi karşılığında zaten
şişmanlık gibi bir problem
yaşanmayacağı anlatılmalıdır.

38. Enerjisi yüksek az hacimli besinler
tercih edilmelidir.
Örneğin;
 Üzeri cevizli sütlaç + Limonata,
 Bol sebze ve Kıyma karışımlı
çorbalar + Ekmek,
 Tavuk/Balık ile bol sebzeli
hazırlanan sandviçler+ Meyve
suları yada ayran
!!Uzun vadede davranış değişikliği
yapılmalıdır.

39.  Kahvaltı etme alışkanlığını
mutlaka kazandırınız.
 Kahvaltı ağırlıklı bir öğün olabilir.
 Su içme alışkanlığını
kazandırılmalı. Günde 12 bardak
su.
 Kolalı içecekler, meşrubat, hazır
meyve sularından uzak tutulmalı.

40.  Çok iyi çiğnemeyi öğretilmeli.
 Hızlı yemek yeme davranışı
önlenmeli yemek yemek
20dakikayı geçmelidir.
 Çocuğunuzun duyularına dikkat
edin doydum diyorsa yemesi için
zorlamayın. Gelişme çağında boş
verin yesin diye düşünmeyin,
kilolu olması sağlıklı olduğu
anlamına gelmez.

41.  Her hangi bir spor dalına
yönelmesini destekleyin; bu
gelişimini olumlu etkiler.
 Televizyon ya da bilgisayar
karşısında yemek yemesine izin
vermeyiniz.
 Öğle yemeklerini düzenli yemesi
için okul yemeğine yazdırın ve bu
yemeklerde okul idaresine
önerilerde bulunun, hatta
diyetisyen gözetiminde bir
yemekhane isteyebilirsiniz.

42.  Çocuğunuza belli alışkanlıklar
kazandırırken bunu yasaklarla
yapmayın neden ve niçinlerini
onlarla paylaşın.
 Tabağında kalan yemeği bitirmesi
için baskı yapmayın, bir sonraki
sefer daha az almasını sağlayın ya
da önce daha önce tabağında
kalan besini bitirterek başlayınız.
 Aralarda meyve tüketmelerini
destekleyin.
 Hangi yaş döneminde olursa olsun
yemeği ödül ya da ceza olarak
göstermeyiniz.