Lezing op de studiedag "Informatieontsluiting Hic et Nunc", 3 december 2008, Gent, België

1. Eric Sieverts Instituut voor Media & informatie Management Hogeschool van Amsterdam / Universiteitsbibliotheek Utrecht sector Innovatie & Ontwikkeling Vinden dankzij / ondanks metadata Studiedag : Informatieontsluiting hic et nunc 3 december 2008, Gent

4. wat bedoelen we met “ontsluiting”? Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

6. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... zoeker / zoekvraag documenten match basis-paradigma voor vinden van informatie Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

7. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... match klassieke situatie bij ontsluiting zoeker moet proberen “termen" te bedenken, waarmee onderwerp is ontsloten ontsluiting: indexeerder moet “correcte” termen aan document toekennen in principe perfecte match mogelijk Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

9. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... zoeken in de wereld van zoeker tikt maar wat woorden in (en vaak zelfs maar één woord) zoeksysteem bevat alleen de woorden uit de documenten zelf je vindt vaak niet (alles) wat je zoekt - toch tevreden ? match Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

12. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... taaltechnologie bij zoeker simpele zoekvraag geëxpandeerd en gedisambigueerd; uit zoekresultaat aanvullende termen gegenereerd voor vraagverfijning zoeksysteem bevat alleen de woorden uit de documenten zelf door verbeterde zoekvraag een beter antwoord ? match Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

14. visualisatie van semantisch netwerk

16. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... taaltechnologie bij document zoeken met "correcte" of “belangrijke” term taaltechnologie verrijkt document met "correcte" term (uit thesaurus) of met meest kenmerkende termen uit de tekst in principe perfecte match mogelijk match Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

19. The Calais Web Service automatically creates rich semantic metadata Named Entities Facts Events

22. geografische herkenning in Google Books

23. zoek, zoek, zoek, zoek, zoek, ...... taaltechnologie aan beide kanten gebruiker tikt maar wat in, maar systeem zoekt toch op "goede" termen computer kan documenten inhoudelijk karakteriseren (metadata toekennen) beter zoekresultaat & lagere kosten ? match Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

25. voorbeeld: een boek van 480 bladzijden met een onderwerpsindex van 14 dichtbedrukte bladzijden met een inhoudsopgave van 5 bladzijden met 21 hoofdstukken en 117 paragrafen in een catalogus beschreven met 1 onderwerpscategorie en 1 (daaraan identiek!) trefwoord Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

26. zelfs user-tags in Librarything bieden maar weinig meer zinvolle ingangen vergeleken met die inhoudsopgave voorbeeld: een boek van 480 bladzijden met een onderwerpsindex van 14 dichtbedrukte bladzijden met een inhoudsopgave van 5 bladzijden met 21 hoofdstukken en 117 paragrafen Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

27. de 21 hoofdstukken op de bijbehorende website een paar van de 117 paragrafen uit de TOC

31. voor moderne zoekfunctionaliteit - “faceted search” - is aanwezigheid van formele kenmerken erg handig

35. REP  Patrick LeBoeuf (BNF) "Boris Godunov" - the Pushkin play, the libretto, the opera, … W study about the opera Борис Годунов FRBNW006 W Борис Годунов : opera FRBNW002 W Борис Годунов: libretto FRBNW003 W Борис Годунов: tragedy FRBNW004 W illustrations for the play Борис Годунов FRBNW005 W introduction to the play Борис Годунов FRBNW007 S ADA COM E French translation E001 E 1869 version E001 E 1872 version E002 E Rimsky-K's arrangement E003 E French transl. by O. Lanceray E002 E English translation E003 E definitive state E001 E original text E001 A 1997 recording A001 A 1997 recording A001 A 1962 recording A001 M ca. 1922 publication FRBNM010 M 1998 release FRBNM002 M 1996 re-release FRBNM003 M 1980 publication FRBNM004 M 1937 publication FRBNM005 M 1926 publication FRBNM006 M 1910 publication FRBNM007 M 1982 (Paris) publication FRBNM008 M 1927 publication FRBNM011 M 1982 (NYC) publication FRBNM009 I I001 I I001 I I001 I I001 I I001 I I001 I I001 I I002 I I001 I I001 I I001 E002 E Russian text 1872 version E001 E Russian text 1869 version COM E Russian text ed. by P. Lamm E003 E French transl. by Lily Denis E004 E French tr. by Delines and Laloy E005 COM COM E French transl. by A. Baranoff E004 E001 E Russian text SUP TRA TRA TRA TRA TRA

36. © Antony Pitts, Kal Ahmed, Royal Academy of Music Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008 onafhankelijke evolutie . . . . (Dawkins?) de Royal Academy of Music in London bedacht model om alles rondom muziek te kunnen beschrijven van “werk” tot “ervaring” van het bijwonen van een uitvoering lijkt conceptueel erg op FRBR maakt gebruik van “ topic maps” uit de XML-wereld en: ze zijn er nu wel achter dat FRBR ook bestaat

37. © Antony Pitts, Kal Ahmed, Royal Academy of Music

42. diep in de thesaurus zelf in te stellen of je dit wilt

52. tags gebundeld op dewey-codes (ddc)

53. koppeling tussen klassieke bibliotheekcatalogus (UB Utrecht) en LibraryThing toont gegevens uit LibraryThing voorzover betrekking hebbend op materiaal uit Utrecht

60. als overlap tussen twee termen te klein is, vindt geen matching plaats uit Catch-project STITCH: Koninklijke Bibliotheek, Vrije Universiteit - sectie AI match op basis van materiaal dat met beide systemen is ontsloten Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008 matchen van vocabulair uit 2 thesauri

62. SKOS-representatie van thesaurusterm & -relaties is in RDF te beschrijven Term : Economic cooperation Used For : Economic co-operation Broader terms : Economic policy Narrower terms : Economic integration, European economic cooperation, European industrial cooperation, Industrial cooperation Related terms : Interdependence Scope Note : Includes cooperative measures in banking, trade, industry etc., between and among countries. Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

63. uit Catch-project CHOICE: Beeld & Geluid (Hilversum), Vrije Universiteit - sectie BI Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008 SKOS in CATCH-project CHOICE konden aanvullende relaties in een eigen thesaurus worden afgeleid uit relaties in een ander (extern) woordsysteem

69. © Guus Schreiber UvA / VU rdf annotatie van web-bron Eric Sieverts | e.g.sieverts@uu.nl | e.g.sieverts@hva.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | Gent 03-12-2008

70. de iconclass annotatie

71. de "species ontology" Eric Sieverts | e.sieverts@library.uu.nl | http://www.library.uu.nl/medew/it/eric | [email_address] © Guus Schreiber UvA / VU