Karl popperlezing lvsv 24 02 2010

Karl Popper en de hedendaagse studie
van oorzaken en aanpak van onveiligheid
Prof. Dr. Lieven J.R. Pauwels
Vakgroep Strafrecht en Criminologie
Ugent

Waarom een Karl Popperlezing?
• Doelstelling lezing:
• (1) Pleidooi voor openheid in wetenschapsbeoefening
(bij de studie van onveiligheid: daderschap en
slachtofferschap)
• (2) Onderstrepen van het belang van het kritisch
rationalisme, zoals destijds geformuleerd door Popper
• (3) Aantonen van het nut en de mogelijkheden van
(hedendaagse varianten) van het kritisch rationalisme
bij het beantwoorden van vraagstukken gerelateerd
aan het ontstaan en de bestrijding van misdaad
Karl Popper en de hedendaagse studie van
onveiligheid Prof. dr. L. Pauwels LVSV Lezing
24 februari 2010
2

• Vaststelling: groeiende intolerantie in de politiek
(voorbeeld: Islamfundamentalisme: de recente
aanslagen op de Deense cartoonist Kurt
Westergaard)
• EN in de wetenschap: Culturele criminologie,
Marxistische criminologie en radicaal
constructivisme
• Pleidooi voor een tolerante en kritische methode
toegepast op de studie van onveiligheid met als
enige inzet de wetenschappelijke vooruitgang
24 februari 2010
3

Politieke intolerantie
24 februari 2010
4

24 februari 2010
5

• Telkens ingrijpende gebeurtenissen plaatsvinden,
wordt de open samenleving bedreigd….
• Criminaliteitsconcentraties:
• -niet onbelangrijke rol bij de perceptie van
dreiging
• -bedreiging voor de levenskwaliteit
• Waarom dan… zo weinig wetensch. aandacht
oorzaken misdaad?….. En zo weinig theoretische
vooruitgang?
24 februari 2010
6

Wetenschappelijke intolerantie
• Wie ook maar tot op zekere hoogte aaneemt dat
er “een zekere gemeenschappelijke realiteit” is,
• -die niet enkel bestaat in hoofden van
wetenschappers,
• -maar ook daarbuiten
• -en die kan onderzocht worden aan de hand van
wetenschappelijke methoden,
• wordt in sommige “wetenschappelijke” kringen
als idioot afgeschilderd.
24 februari 2010
7

• Who’s to blame?
• Het extreme constructivisme als methode,
vooral relativisme (= de idee dat elke idee
gelijkwaardig is, en dat wetenschappelijke
inzichten evenwaardig zijn aan cafépraat- de
plaag van het postmodernisme)
• Het marxisme als paradigma en het
historicisme als marxistische methode:
sociologisch determinisme
24 februari 2010
8

• Wetenschappelijke intolerantie (in de criminologie)
• De paradigmastrijd laait op met de regelmaat van de
klok: constructivisme (antipositivisme)
• Vroeger: marxistische en postmodernistische
criminologie
• Ideologische en emotionele retoriek: opkomt van de
emo-criminologie en de culturele criminologie
• Sterk normatieve en ideologisch gekleurde
stromingen zijn terug van weggeweest….
• Intolerantie= “positivism bashing”
24 februari 2010
9

• Deze ontwikkeling baart mij, net als Popper, zorgen.
• Een democratie gebaseerd op vrijheden staat op het
spel als de emotie het wint van de rationaliteit
• Pleidooi voor meer aandacht voor het kritisch
rationalisme bij de hendendaagse studie van oorzaken
van onveiligheid en de aanpak van onveiligheid
• De kost van criminaliteit is een sleutelargument:
oorzaken en aanpak van criminaliteitsproblemen
worden niet serieus genomen vanuit een eenzijdige
constructivistische aanpak!
24 februari 2010
10

Tijd om de realiteit terug te claimen
• Criminaliteit= een van de zwaarste kosten in hedendaagse
(stedelijke) context
• Tastbare kosten versus ontastbare kosten
• Slachtofferschap: Directe kosten: medisch, financieel
verlies, beschadiging en vandalisme
• Ontastbare kosten: pijn en lijden van slachtoffers, daders en
de samenleving
• Totale kost: tastbare plus ontastbare kost (dader,
slachtoffer, samenleving…)
• Studie van oorzaken en aanpak van onveiligheid= tot ‘core
business’ van de criminologie
• Dus:………
11
24 februari 2010

Tijd om de realiteit terug te claimen
• Met deze lezing wil ik het recht om de
werkelijkheid objectief te kunnen bestuderen
terugclaimen (Edling, 2007, Pauwels, Ponsaers en
Svensson, 2009, Wikström, 2007)
• De inzet van mijn betoog is niet het grote gelijk…
• …dan wel de vaststelling dat de sociale
wetenschap eigenlijk de eigen legitimiteit
ondergraaft als men een eenzijdige en extreme
constructivistische benadering genegen blijft
24 februari 2010
12

Vraag 1:
• Als elke uitspraak even waar is, moeten we
dan nog onderzoek doen?
• En misbruiken we dan niet de wetenschap om
die voor onze eigen ideologische kar te
spannen?
24 februari 2010
13

Vraag 2:
14
24 februari 2010

What’s got Popper to do with the
study of crime?
• Met Popper kan betoogd worden dat het
constructivisme (vooral postmodernisme en
marxisme de oorzaak voor de verwaarlozing
van de studie van oorzaken van onveiligheid)
24 februari 2010
15

Karl Raimund Popper
1902-1996
• Popper als mens grote pleitbezorger van een
open en tolerante samenleving!
• Popper als wetenschapsfilosoof en
methodoloog groot pleitbezorger van het
kritisch rationalisme!
• Popper staat voor symbool voor verzet tegen
charlatanisme eigen aan sommige varianten
van constructivistische criminologie en
marxistische criminologie
24 februari 2010
16

Karl Raimund Popper
1902-1996
• Geboorteplaats: Wenen (Oostenrijk)
• Carrière: van timmerman over sociaal werker tot prof in
de wetenschapsfilosofie!
• Aanvankelijk vanuit een sociale bewogenheid interesse
voor Marxisme en Socialisme.
• Aangedaan door de intolerantie en het totalitarisme achter
de schermen van dogmatische strekkingen
• Pleidooi voor openheid: zowel in politiek als wetenschap
17
24 februari 2010

Karl Raimund Popper
1902-1996
• Wetenschappelijk belang: Popper biedt
constructief antwoord op toenmalige crisis in
(exacte) wetenschap: absolute waarheden
werden ontkracht -> nog steeds brandend actueel
• Wat is wetenschap, wat is theorie? Welke
methoden kan men gebruiken?
• Kan wetenschap dan wel groeien?
• => Popper worstelde in zijn PhD met de status
van wetenschappelijke methoden (binnen
paradigmata)
24 februari 2010
18

Karl Raimund Popper
1902-1996
• Twee problemen bij wetenschapsbeoefening
• (1) “Demarcatie”: hoe wetenschap van
voorwetenschappelijke kennis onderscheiden?
• (2) “Inductie is problematisch”: bijzondere
informatie als basis voor theoretische
generalisatie????
24 februari 2010
19

Popper en kennisaccumulatie
• ‘It is necessary for us to see that of the two main ways
in which we may explain the growth of science, one is
rather unimportant and the other is important. The
first explains science by the accumulation of
knowledge: it is like a growing library (or a museum).
As more and more books accumulate, so more and
more knowledge accumulates. The other explains it by
criticism: it grows by a method more revolutionary
than accumulation – by a method which destroys,
changes, and alters, the whole thing, including its most
important instrument, the language in which our myths
and theories are formulated.’
• (uit Conjectures and Refutations, p. 173/174)
24 februari 2010
20

“Theories are nets cast to
catch ‘the world’: to
rationalize, to explain and
to master it.” (Karl Popper, 1968).
'De kritische houding is de basis van het
zoeken naar kennis‘
Popper beargumenteert dat totalitaire
ideologieën onwetenschappelijke
methoden gebruiken… en grote
ontoetsbare theorieën propageren
Heldere theorie= logisch geheel van
toetsbare proposities
21
24 februari 2010

P → T → O
schema als basis voor een wetenschappelijke
methode
• P = Probleem = Kennistekort = Vraag
• T = Theorie = Voorlopige oplossing
• O = Observeren of onderzoeken in empirie
22
24 februari 2010

Dynamische kennisontwikkeling
P→ T→ O
P→ T→ O
P→ T→ O
Geen zekere en definitieve kennis!
23
24 februari 2010

Popper: Falsificatielogica
• Verzet tegen inductieve wetenschap: eenzijdig
vertrekken van observaties
• Popper beklemtoont dat er geen eenzijdige
uitvinding van oorzaken bestaat, enkel een logica
van toetsen van stellingen
• Pleidooi voor het belang van deductie en vooral
falsificatie, (cf Logica: “Modus Tollens”: als P, dan
Q, niet Q dus niet P). Nooit definitieve kennis!
• Bijkomend probleem: oorzakelijkheid is een zeer
complex fenomeen
24
24 februari 2010

Causaliteit is complex
• Noodzakelijk en/of voldoende oorzaak?
• Noodzakelijke oorzaak: het gevolg treedt niet op
als de oorzaak niet optreedt
• Voldoende oorzaak: het effect komt er als de
oorzaak er is, er zijn verschillende oorzaken
• Probleem bij de studie van onveiligheid:
voldoende oorzaken: er zijn vele potentiële
oorzaken van het overtreden van morele regels…
maar welke zijn echte oorzaken??
• Causaliteit is conditioneel (Tacq, 1982, Wikström,
2007)
24 februari 2010
25

• Wanneer causaliteit?
• 3 basisvoorwaarden:
• (1) samenhang tussen explanans en
explanandum
• (2) explanans komt in tijd voor explanandum
• (3) geen spurieus verband: dwz geen
schijneffect of gemeenschappelijke oorzaak
24 februari 2010
26

• Het probleem van de niet-rechtstreekse
observeerbaarheid van causale invloed
• Ligt aan de basis van een strijd tussen sociaal-
wetenschappelijke tradities.
• Hume: causaliteit kan nooit geobserveerd
worden <-> Suppes: probabilistische causaliteit,
Mackie: INUS-redenering
• Kan men enkel op logische grond besluiten dat
causale verbanden bestaan?
• M. Bunge (1959): zoeken naar mechanismen en
toetsen
24 februari 2010
27

Het belang van Poppers visie
• Op zoek naar objectiveerbare kennis en waarheid:
emancipatie door kennis en spirituele vrijheid
28
24 februari 2010

• De bereidheid om van anderen te leren:
• “We must recognize everybody with whom we
communicate as a potential source of
argument and of reasonable information and
take the attitude that I may be wrong and you
may be right, and by an effort, we may get
nearer to the truth.”
29
24 februari 2010

• Vernietigende analyse van de Marxistische
doctrine en methode + in “The Open Society and
its enemies, pt II”
• Brandend actueel!
• Popper leefde te midden van een hevige
paradigmastrijd
• Historisch determinisme: geschiedenis als
leidraad voor historische profetieën
• De samenleving stevent onafwendbaar af op een
lot -> “social engineering”???
24 februari 2010
30

• Wetenschappelijk realisme als methode
(wetenschappelijk kritisch staan tegenover
eigen onderzoek: “intersubjectiviteit”)
• Kritisch is meer dan stellingen afkomstig uit
een conflicterend paradigma bekritiseren
31
24 februari 2010

Popper en het criminologische dilemma
• De studie van oorzaken van onveiligheid:
bekritiseerd vanuit eenzijdige kritische en
totalitaire criminologie
• Terechte kritiek op de naïviteit van de vroege
oorzakelijke studies (Positivisme cf. Louis
Vervaeck)
• Onterechte kritiek: kind met badwater
weggooien?
• Probleem= te sterke verwevenheid tussen
ideologie (hoe moet de werkelijkheid er uit zien?)
en wetenschap (hoe ziet de wereld er uit?)
24 februari 2010
32

Wereld rondom ons
1
2
3
ObservatieBeschrijving
Popper en het criminologische dilemma

De afwezigheid van Popper in de
Belgische criminologie
• In de (Belgische) criminologie is er lange tijd
nauwelijks een spoor terug te vinden van het
kritisch rationalisme.
• Belgische criminologie: preoccupatie met de
studie van strafrechtelijk apparaat en de
ideologische selectiviteit daarin ->
• Stiefmoederlijke behandeling van de oorzaken
van misdaad: sterke en eenzijdige invloed van het
constructivisme en marxistische criminologie
• Popper noemde ooit het marxisme als
antipositivisme de “mythe van de 20ste eeuw”
24 februari 2010
34

Antipositivisme als boosdoener
• Twee soorten antipositivisten (relativisten en
constructivisiten: verlichte antipositivisten en
obscurantisten
• (1) Verlichte antipositivisten: proberen creatief om te
gaan met de beperkingen van het klassieke positivisme
vanuit het symbolisch interactionisme (data, theorie,
methode) (Mead, Becker, Lemert, …)
• (2) Obscurantisten: kritiek om de kritiek, zonder er
verder meer iets mee te doen, dogmatisme als
alternatief: “Charlatans of Science” (Christie,
Wacquant, Bauman, Boutellier,…)= anti-empiristen
24 februari 2010
35

De nefaste invloed van het Marxisme
op de etiologie van misdaad
• Obscure uitspraken en ideologische stellingen
hebben jarenlang wetenschappelijk onderzoek
naar oorzaken van onveiligheid verhinderd.
• Marxistische mythes in de criminologie?
• Voorbeelden:
• “De samenleving heeft de criminaliteit die ze
verdiend”.
• “Criminaliteit eenzijdig geïnterpreteerd in termen
van sociale klasse en economische hulpbronnen en
condities (Bonger, Quinney)”
24 februari 2010
36

De nefaste invloed van het Marxisme op de
studie van oorzaken van onveiligheid
• Marxistische criminologie is verantwoordelijk voor
samenzweringstheorieën over criminalisering van gedragingen en
samenzweringstheorieën over de selectiviteit in de
strafrechtsketen…. Blinde theorie (“grand theories”) zonder
empirie.
• Voedingsbodem: jaren 1970. In de Belgische academische
criminologie blijft die idee nog lang nazinderen
• Etiologie was een “vies” begrip.
• De neo-positivist was ‘persona non grata’
• Terwijl empirisch onderzoek in Angelsaksische landen de empirische
evidentie voor de marxisering van de criminologie in grote mate
tegenspreekt, blijft in België empirisch falsifieerbaar onderzoek
achterwege (< nefast gevolg van het historicisme en de
verwevenheid dogma en wetenschap)
24 februari 2010
37

Actuele problemen bij de studie van
oorzaken en aanpak van misdaad
• -> We weten nog steeds verrassend weinig
over “oorzaken” van misdadigheid
• -> We weten veel over correlaten van
misdadigheid
24 februari 2010
38

Hoe kan Popper de criminologie
inspireren?
• -> Er zijn “te veel theorieën” over oorzaken van
misdadigheid.
• Sommigen spreken elkaar zelfs tegen….
• Zonder gedegen kennis van oorzaken van
misdadigheid is preventie weinig zinvol: “If
there are no causes, there is nothing to
explain, and prevention is not possible”
(Wikström, 2007)
24 februari 2010
39

inspireren?
• De studie van oorzaken van criminaliteit kampt
met drie tekortkomingen
• (a) weinig inzicht in causale mechanismen
• (b) gebrek aan integratie tussen
verklaringsniveaus (samenleving versus individu)
• (c) gebrekkige conceptualisering van criminaliteit:
wat verklaart dient te worden: “actions of moral
rulebreaking” en “criminal events”
24 februari 2010
40

inspireren?
• In het licht van de problemen bij de studie van
oorzaken van misdadigheid plaats ik Karl Popper,
zijn kritisch rationalisme en de hedendaagse
invullingen ervan (wetenschappelijk realisme)
• Kern van mijn betoog: Het kritisch rationalisme
van Popper biedt niet “dé oplossing”, maar een
gezonde wetenschappelijke houding om met deze
problemen om te gaan
24 februari 2010
41

24 februari 2010
42
inspireren?

inspireren?
• Wetenschap en theorieën over oorzaken van
onveiligheid moeten leiden tot
kennisvermeerdering en dus vooruitgang: we
weten meer dankzij de theorie en de kritische
toets ervan
• Hoe meer toetsen een stelling doorstaat, hoe
beter voor de theorie! (Maar: herken de
beperkingen hiervan)
24 februari 2010
43

inspireren?
• Een wetenschappelijke criminologiebeoefening :
• -moet gebaseerd zijn op niet-deterministische
wetmatigheden en empirische generalisaties.
• -moet adequate voorspellingen kunnen maken.
• -is een verzameling van wetten die predicties
genereren die empirisch bewezen verklaringen zijn
• -moet falsifieerbaar zijn!!
• -is altijd ‘tentatief’ (steeds ad hoc karakter: we weten
vandaag niet wat we morgen weten)
24 februari 2010
44

inspireren?
• Handelingen (actie) zijn reëel, en hun
consequenties zijn reëel, ook al zijn definities
constructies of producten van hun tijd.
• Loskoppeling studie criminalisering en oorzaken
van misdaad. Beide zijn relevant, maar dienen
een eigen finaliteit.
• Dit is de kern van de realistische benadering,
eigen aan Popper en diens intellectuele nazaten.
• Handelingen ontstaan niet in het luchtledige,
maar in context: wisselwerking tussen individu en
context beschouwen en potentiële oorzaken van
attributen onderscheiden!
24 februari 2010
45

Afrondend
• (a) Het methodologisch principe van Popper zeer
bruikbaar is in de criminologie, omwille van de
ingesteldheid die erin wordt gepropageerd.
• (b) Het methodologisch principe van Popper
hoeft niet te betekenen dat de theoretische
aandacht voor bepaalde onderwerpen een
voorkeur krijgt, het gaat om de methode van
Popper en de stimulans om kritisch te blijven
nadenken over de eigen onderzoeksvragen.
24 februari 2010
46

Afrondend
• (c): Het stelsel van Popper is het meest
uitgewerkte stelsel van methodologische
regels voor theorietoetsend-empirisch
wetenschappelijk onderzoek.
24 februari 2010
47

Afrondend
48
24 februari 2010

Afrondend
• Was onze kennis over oorzaken van
criminaliteit niet groter geweest indien
theoretische criminologen vroeger meer
gebruik hadden gemaakt van de principes van
het kritisch rationalisme?
• Ik ben zeker van wel!
24 februari 2010
49

Afrondend: de nazaten van Popper
50
24 februari 2010

Bibliografische referenties Popper
• Popper, K.R. (1935) Logik der Forschung (The Logic of Research) , Vienna: Springer; trans. The
Logic of Scientific Discovery, London: Hutchinson, 1959.
• Popper, K.R. (1945) The Open Society and Its Enemies, London: Routledge. (A critical introduction
to the philosophy of history and of politics that takes Plato, Hegel and Marx to task for their anti-
democratic and anti-critical tendencies.)
• Popper, K.R. (1947a) ‘New Foundations for Logic’, Mind 56: 193–235, with corrections in (1948) 57:
69–70. (A system of natural deduction.)
• Popper, K.R. (1947b) ‘Logic Without Assumptions’, Proceedings of the Aristotelian Society, 48: 251–
92. (Investigates the notion of deducibility and the foundations of logic in language.)
• Popper, K.R. (1957) The Poverty of Historicism, London: Routledge.
• Popper, K.R. (1962) Conjectures and Refutations, London: Routledge.
• Popper, K.R. (1972) Objective Knowledge, Oxford: Clarendon Press.
• Popper, K.R. (1983a) Realism and the Aim of Science, London: Hutchinson.
• Popper, K.R. (1990) A World of Propensities, Bristol: Thoemmes. (The propensity interpretation of
probability statements developed as a full-blown metaphysics.)
• Popper, K.R. (1992) In Search of a Better World, London: Routledge. (Speeches and address to
general audiences.)
• Schilpp, P.A. (ed.) (1974) The Philosophy of Karl Popper, La Salle, IL: Open Court. (Two volumes,
containing Popper’s intellectual autobiography, 33 critical essays and ‘Replies to My Critics’, as well
as a complete bibliography up 1973.)
51
24 februari 2010

Karl popperlezing lvsv 24 02 2010

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (16)

Semelhante a Karl popperlezing lvsv 24 02 2010

Semelhante a Karl popperlezing lvsv 24 02 2010 (20)

Mais de Lieven J.R. Pauwels

Mais de Lieven J.R. Pauwels (20)

Karl popperlezing lvsv 24 02 2010