Σελ. 65-66 σχολικού βιβλίου Σενάριο διδασκαλίας Α' Λυκείου

1. ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
Ανάμεςα ς’ αυτόν που αςκεί εξουςία και ς΄αυτόν που τθν υφίςταται υπάρχει ςχζςθ ανιςότθτασ. Ο ζνασ υπερζχει ζναντι του άλλου ς’ ζναν θ
περιςςότερουσ τομείσ (π.χ. οικονομικά, κοινωνικά, γνωςιακά κ.λπ.) κι αυτι τθν υπεροχι τθν κακιςτά ςαφι. Δθλ. θ εξουςία ςυνδζεται με τθν δφναμθ που
ζχει κάποιοσ να επιβάλλεται ςε κάποιον άλλον ι να επθρεάηει τθν ςυμπεριφορά του.
Η εξουςία μπορεί να αςκείται με τρόπουσ που εκτείνονται από τον εξαναγκαςμό ζωσ τθν χειραγώγθςθ.Σ’ αυτοφσ τουσ τρόπουσ δεν εντάςςεται θ
ορκολογικι πεικώσ, που δεν περιλαμβάνει απαραίτθτα άςκθςθ εξουςίασ.
Άςκθςθ εξουςίασ ζχουμε όταν θ βοφλθςθ των ανκρώπων διαμορφώνεται με τον φόβο τθσ τιμωρίασ ι λόγω άλλων αναγκών (π.χ. ανταμοιβι από κάποιον
ιςχυρότερο) και όχι ςυνειδθτά και ελεφκερα.
Κρατικι εξουςία
Ετυμολογικά θ λζξθ «κράτος» προζρχεται από το «κρατ-ζω, κρατ-ώ» που ςθμαίνει κυριαρχώ, ζχω δφναμθ και τθν επιβάλλω.
Κρατικι εξουςία είναι θ δυνατότθτα του κράτουσ να επιτάςςει και να εξαναγκάηει ςε ςυμμόρφωςθ προσ τισ επιταγζσ του.Η κρατικι εξουςία ζχει τουσ
μθχανιςμοφσ που κάμπτουν οποιαδιποτε βοφλθςθ τθσ αντιτίκεται (π.χ. ζνοπλεσ δυνάμεισ, αςτυνομικζσ δυνάμεισ).
Για ποιο λόγο πεικαρχοφν οι άνκρωποι ςτθν εξουςία του κράτουσ;
Δθμοκρατία: Οι άνκρωποι πεικαρχοφν γιατί πιςτεφουν ότι ζτςι διευκολφνεται θ κοινωνικι ςυμβίωςθ, θ αςφάλεια και ότι μόνο ζτςι εξαςφαλίηονται οι
ςυνκικεσ για να επιδιώξουν ατομικά και ςυλλογικά ςυμφζροντα. Στθν δθμοκρατία («δήμος» = λαόσ και «κρατζω-ώ»= κυριαρχώ δθλ. «ο λαός άρχει» = ο
λαόσ κυριαρχεί), κάκε εξουςία πθγάηει από τον λαό και επιδιώκεται το «κοινό καλό». Γι’ αυτό ο όροσ πολιτικι εξουςία είναι ορκότεροσ.
Στισ ςφγχρονεσ κοινοβουλευτικζσ δθμοκρατίεσ θ πολιτικι εξουςία δεν αςκείται απ’ ευκείασ από τον λαό αλλά αςκείται ζμμεςα από τουσ εκλεγμζνουσ
αντιπροςώπουσ του.

2. Πώσ διαςφαλίηεται θ ελευκερία του λαοφ απζναντι ςτο ενδεχόμενο οι αντιπρόςωποί του να αυκαιρετιςουν ι να καταχραςτοφν τθν εξουςία που τουσ
ζχει παραχωρθκεί;
Η εξουςία των κρατικών οργάνων πρζπει να είναι νόμιμθ. Το Σφνταγμα ορίηει με ςαφινεια ποια είναι τα κρατικά όργανα και ποιεσ είναι οι
λειτουργίεσ και οι αρμοδιότθτζσ τουσ. Δθλ.. θ εξουςία των κρατικών οργάνων (που πρζπει να δρουν με διαφανείσ διαδικαςίεσ) περιορίηονται από
κανόνεσ Δικαίου (Κράτοσ Δικαίου).
Η ςφγχρονθ δθμοκρατία είναι πλουραλιςτικι.Δθλαδι, υπάρχουν πολλζσ και ανταγωνιςτικζσ κοινωνικζσ ομάδεσ που δρουν με ςκοπό τθν
επίτευξθ των ςυμφερόντων τουσ. Δράςθ αναπτφςςουν και μθ κρατικοί φορείσ (π.χ. ομάδεσ πίεςθσ) που προςπακοφν για τα ςυμφζροντα του
κοινωνικοφ ςυνόλου(«κοινωνία των πολιτών»). Η δράςθ αυτών των οργανώςεων δεν μπορεί να επιβλθκεί εξουςιαςτικά αλλά απλά αςκεί πίεςθ
και προςπακεί να επθρεάςει τθν διαμόρφωςθ των πολιτικών αποφάςεων.