Deze presentatie bevat een quickscan van initiatieven in de korte voedselketen in de provincie Gelderland. Gepresenteerd tijdens bijeenkomst met ondernemers en andere betrokkenen op 17 mei 2016.

1. ‘Korte ketens in Gelderland’
17 mei 2016

2. Programma
10 uur: Welkom en kennismaking
10.30 uur: Verkenning Korte voedselketens in Gelderland
11 uur: koffie
11.20 uur: Talkshow: de volgende stap
12.15 uur: De rol van de overheid: gemeente Arnhem
12.35 uur: Lunch en bezoek Puur Lokaal
13.45 uur: Uiteen in drie workshops
15.15 uur: Oogst van de dag en Start actie-agenda
16.00 uur: borrel en netwerken

3. Kennismaking
• Haak aan bij iemand uit je eigen groep
• Wissel uit:
 hoe heet je
 waar kom je vandaan?
 wat doe jij in de korte keten?
 waar heb je behoefte aan?
• Haak aan bij iemand uit een andere groep

4. Wie ben ik?
• Studeerde in Wageningen in jaren ’80
• Sinds 2001 werkzaam bij maatschappelijke
organisaties
• Gegrepen door principes transitiemanagement
• Mede-oprichter Urgenda; voedseltransitie aanjagen
• Koplopers ondersteunen, beweging creëren,
verbindingen maken, acties uitvoeren

5. De schaal van Kampen
• Brengt beweging: advies, concepten, campagnes
• Biedt platform aan voedselbeweging
• Hulp bij opschaling
• Kennis verspreiden over voedseltransitie:
masterclass

6. De schaal van Kampen

7. De schaal van Kampen

8. Voedseltransitie
• Een radicale verandering in consumptie en
productie
• Niet: een beetje verduurzamen
• Wel: nieuwe ketens ontwerpen, ruimte voor
innovatie
• Minder dierlijk, meer plantaardig, gezond eten,
minder bewerkt voedsel, geen verspilling

9. Nederland kantelt
Mensen gaan zich anders organiseren:
• Eigen energie opwekken
• Auto’s delen
• Samen zonnepanelen inkopen
• Samen voedsel inkopen, thuisrestaurants
• Gereedschap delen
• Crowdfunding, een burger-bank

10. Waarom korte ketens?
• Vertrouwen terug in de voedselketen
• Autonomie: we doen t lekker zelf
• Consument krijgt vers & goedkoop
• Boer krijgt goede/stabiele prijs & feedback
• Sociale component: gezelligheid
• Verschuiving machtsevenwicht in de keten

11. Initiatieven in Gelderland
• Erfverkoop bij boeren (ruim 80)
• Boeren coöperaties (een paar)
• Markten (vele)
• Winkels
• Supermarkten met streekproducten
• Kratten/streekboxen/webwinkels
• Consumentencollectieven
• Stadsboerderijen, CSA’s
• Groothandels
• Platforms & overigen

12. Erfverkoop – Gussinklo Eibergen
• Pluimveehouderij Achterhoek
• Bart en Maartje Gussinklo
• 78.000 leghennen in scharrelstal
• Eierwinkel verkoopt 6000 – 8000
eieren per week
• Verder horeca, winkels, slagers

13. Erfverkoop - Veld en Beek Doorwerth
• Melkveehouderij met blaarkoppen
• Koeien eigendom van cooperatieve vereniging
• leden vereniging kunnen afnemen
• Ook groente, kaas
• Zelfbedienings koelwagens
in Wageningen, Renkum, Heelsum,
Bennekom en Oosterbeek.
• koedelen

14. Erfverkoop – Thedinghsweert Tiel
• Zorgboerderij met vee, graan, groenteteelt en bakkerij
• Winkel op erf
• Biologische markt Utrecht, Wageningen
• Baksels op tal van plekken in regio
• Restaurant op station Tiel

15. Erfverkoop – De Hooge Kamp
• Biologisch-dynamisch groenteteelt bedrijf
in IJsselvallei
• Verkoop groentepakketten in Arnhem,
Apeldoorn, Vaassen, Epe en Velp
• Op de markt in Apeldoorn en Arnhem
• Vier ondernemers, verkooppunten
en vrijwilligers

16. Boerencoöperaties – Oregional
• Groothandel – coöperatie van
boeren regio Nijmegen/Arnhem
• Groente, vlees, eieren, brood etc.
• Levert aan ziekenhuizen, horeca,
zorginstellingen, gemeenten
• Levert aan PuurLokaal en Rembert.nl
• Ongeveer 20 boeren lid

17. Boerencoöperaties – Boerenhart
• Boerencoöperatie met 14 leden
• Samenwerking tussen gebiedscoöperatie O-gen, Rabobank
Woudenberg-Lunteren, Gemeente Ede, Van der Wee
Grootverbruik
• Regio Gelderse Vallei
• Levert aan horeca, instellingen en retail
• Iedere dag bestellen, iedere dag leveren

18. Boerencoöperaties – BPA
• Biologische Producentenvereniging Achterhoek
• 15 boeren lid
• breed assortiment aan biologische verswaren: aardappels,
groenten, fruit, zuivel en vlees.
• Leveren aan natuurvoedingswinkels, andere boerderijwinkels,
eigen winkels, markten, pakketten en bezorgdiensten
• Wat horeca, een enkele zorginstelling
• Logistiek en distributie via Distreco

19. Winkels – Landwinkel
• Landelijke coöperatie van samenwerkende boeren met
boerderijwinkel
• Zo’n 100 winkels in heel Nederland
• In Gelderland 17 winkels
• Streekproducten aangevuld met
producten uit andere regio’s

20. Winkels – Gruun Ommeren
• Gelegen langs strategische N320
• Opgericht door Kees van Blijderveen (FruitNL)
• Appelcafé, boerenwinkel, educatie en vergaderen

21. Winkels – Lazuur Wageningen
• Coöperatieve winkel en food community
• Compleet assortiment: deels regulier bio via groothandels,
deels streek
• Winkelier, producent en consument bepalen samen
assortiment
• Wil uitgroeien tot voedsel-
gemeenschap

22. Winkels – De winkelwagen
• SRV wagen nieuwe stijl
• Rijdt wekelijks rond in Land van Maas en Waal
• 37 producenten leveren samen totaalaanbod uit streek en
seizoen
• Online bestellen,
ophalen in de wagen
• Spontane aankopen mogelijk

23. Winkels: Puur lokaal - Arnhem

24. Supermarkt – PLUS Culemborg
• Assortiment groenten, bieren, brood, wijn, jams en fruit uit de
streek
• Geen vlees en eieren
• Vergt creativiteit met regels
• Hangt op persoonlijke motivatie eigenaar

25. Supermarkt met streekproducten
(via Boerenhart)

26. Supermarkt – Coop Babberich
• Aangesloten bij Liemers Trots
• Assortiment zuivel, meel uit Zevenaar, bier,
cadeaupakketten van Liemers trots

27. Consumentencollectief: Biorself
• Groenteclub uit Apeldoorn
• Aangesloten bij BioRomeo (Flevopolder)
• Kopen groenten, fruit, kaas, eieren rechtstreeks in
• Leden werken vrijwillig: 2-3 uur per 6 weken bij
uitgifte

28. Webwinkels – Willem en Drees
• In 2009 de eerste die groenten en fruit van boeren
uit de buurt in supermarkten verkochten
• In 2014 gestart met rechtstreekse
levering consument via webwinkel
• Nu 10-15% van de omzet
• Wil sneller groeien

29. Webwinkels – Tappunt Winterswijk
• Kans voor kleine kernen waar winkels verdwijnen
• Nog klein: > 10 klanten per week
• Producenten bepalen zelf hun prijs;
functioneert als Marktplaats
• Brede klantenkring/ 300 producten
• Klant haalt 24/7 zelf op in automaat

30. Webwinkels – Beebox
• Producten uit heel Nederland in een maaltijdbox
• Wekelijks thuisbezorgd in heel Nederland
• Abonnementsysteem
• Keuze uit regulier, koolhydraatarm en vegetarisch
• 90% biologisch
• 50% voor de boer

31. Webwinkels – Rembert.nl
• Bezorgt smaakkist in Arnhem, Driel, Doorwerth,
Oosterbeek, Velp, Rozendaal, Westervoort, Huissen,
Elst, Bemmel, Oosterhout of Lent
• Maakt zelf recepten
• Neemt af bij Oregional

32. Webwinkels – Ekoloko
• Kratje met regioproducten uit Zutphen en omgeving (max. 15
kilometer)
• Wekelijks thuisbezorgd
• Energieneutrale distributie
• Geen vlees en zuivel

33. Stadsboerderijen – Kweekland
• Pluktuin voor en door Arnhemmers
• Kweken groente, fruit, kruiden en bloemen
• Eigen winkel, theeschenkerij, restaurant
• Boodschappenpakket-
ten afhalen via PUURland

34. Stadsboerderijen – Caetshage
• Goed lopende boerderij in Culemborg
• Zorgboerderij, educatie
• Levert veel in regio
• Winkel en 160 groente-abonnementen
• Groenten, fruit, vlees, honing, sap

35. Tuinderij – De Nieuwe Ronde
• Biologische zelfoogsttuin in Wageningen
• Twee professionele tuinders beheren op twee
locaties in totaal 3 hectare
• In totaal 375 leden (klanten) die met
lidmaatschappen het inkomen van 2 tuinders
opbrengen

36. Tuinderij – De Stroom
• Vier vrouwen in Hemmen telen op bedrijf van André Jurrius
• Groentetassen voor ongeveer
400 klanten
• Elke vrijdag winkel
• Aanvulling assortiment
via Distreco

37. Overig: Gebiedscoöperatie
Rivierenland
• Doel = sociale en economische positie van fruittelers
in Betuwe versterken
• Laagwaardig industriefruit wordt hoogwaardig
regioproduct
• Kringlopen sluiten, afval benutten, bodem
verbeteren

38. Overig: de Streekkantine
• Startup die bedrijfsrestaurants van bedrijven, gemeenten,
scholen en zorginstellingen met elkaar verbindt
• Om vraag naar lokale producten te bundelen
• Partners: Appèl Catering, Oregional, Coöperatie Boerenhart,
Landwinkel Smits Groente & Fruit,
lokale producenten,
gemeentes & provincie

39. Overig: Liemers Trots
• Stichting ter promotie van Liemers streekproduct
• Sterk in meel/brood, vlees, bier en vruchtensap/fruit
• Verkoop in horeca, Coop supermarkt, …

40. Overig: Nextgarden
• 5-9 tuinders in regio NL-Duitsland gaan samenwerken
• Consortium tuinders, verwerkende industrie, supermarkten
• Doel = aantrekkelijke, innovatieve producten in schap
• Herkenbaar vanuit de regio

41. Overig: Herenboeren

42. Omslagpunt?
• Moeilijk te zeggen hoe groot beweging/omzet nu is
• Reguliere supermarkten hebben het moeilijk
• Wildgroei aan versmarkten, foodhallen, coöperaties
• Kans voor boeren: nieuwe verbindingen
• Kans voor regionale economie: werkgelegenheid,
innovatie

43. Knelpunten bij opschaling
• Logistiek/distributie
• Marketing
• veel werk voor kleine volumes
• Prijs: kan het uit?
• Weinig samenwerking tussen initiatieven onderling
• Marketing: waar vind je klanten?
• Zijn boeren er wel klaar voor?

44. Talkshow: knelpunten en kansen
• Logistiek & distributie
• Marketing: hoe vind en behoud je klanten
• Nieuwe markten: zorg, retail, horeca, catering
• De reguliere supermarkt
• Is de boer er wel klaar voor?
• Samenwerking en concurrentie
• Financiering – hoe maak je schaalsprong?
• Rol van de overheid (steun, klant, regels)
• Rol van onderwijs & wetenschap
• Rol van POP3