สังคม

1. กระบวนการสังคมประกิต (Socialization) เป็นกระบวนที่สถาบันในสังคมได้กล่อมเกลา อบรม หรือ ให้การเรียนรู้แก่สมาชิกในสังคมว่าอะไรควรทำ อะไรห้าม ทำ ทำให้เกิดปทัสถาน ระเบียบ และวัฒนธรรมของกลุ่มที่ ทุกคนต้องคำนึงถึงในการเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม สถาบัน ทางสังคมที่สำคัญ ได้แก่ สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา สถาบันการปกครอง เพื่อน และสื่อมวลชน

2. กระบวนการสังคมประกิต ครอบครัวเป็นสถาบันทางสังคมสถาบันแรกที่อบรม บุคคลด้านเจตคติ แบบพฤติกรรม วัฒนธรรม ระเบียบ แบบแผนทางสังคมที่เป็นอยู่ในขณะนั้น พ่อแม่ให้การ อบรมเลี้ยงดูลูกแบบใด ย่อมมีผลต่อพฤติกรรมและนิสัย ของเด็ก วิธีการอบรมเลี้ยงดูของพ่อแม่พิจารณาได้จาก สองมิติ คือ ความรัก - ความชิงชัง และการให้อิสระ - การ เข้มงวด เมื่อนำสองมิตินี้มาประกอบกันจะได้แบบพื้นฐาน การเลี้ยงดูลูกสี่แบบ คือ ให้ความรักแต่เข้มงวด ให้ความรัก และความอิสระ ชิงชังและเข้มงวด ชิงชังและปล่อยอิสระ

3. มิติแรก ความรัก - ความชิงชัง เด็กที่เกิดในครอบครัวที่พ่อแม่ให้ความรักความอบอุ่น จะได้รับประสบการณ์ที่ส่งเสริม พัฒนาในด้านต่าง ๆ และปรับตัวในสังคมได้ดี

5. แบบยืดหยุ่นในเกณฑ์ เป็นแบบการเลี้ยงดูที่ยึดหยุ่นได้ ให้ลูกมีอิสระตามสมควร กำหนดกฎระเบียบที่ชัดเจน และอธิบายเหตุผลว่า ทำไม ต้องเข้มงวด ตอบสนองความต้องการและรับฟังความคิดเห็น ของลูก แต่ลูกยังต้องปฏิบัติตามกฎที่กำหนดไว้

6. แบบผ่อนปรน เป็นแบบการเลี้ยงดูที่ผ่อนคลายมาก พ่อแม่ไม่ตั้งกฎเกณฑ์ หรือคาดหวังในลูกมากนัก ปล่อยให้ลูกแสดงอารมณ์และ การกระทำตามต้องการได้ ไม่เข้มงวดหรือควบคุมพฤติกรรม ของลูก ให้อิสระในตัวลูกค่อนข้างมาก

7. การเลี้ยงดูแบบยืดหยุ่นในเกณฑ์ ถ้าประกอบด้วยความรักความอบอุ่นจากพ่อแม่ จะเป็น แบบการเลี้ยงดูลูกที่ส่งผลให้เด็กเติบโตเป็นสมาชิกที่ดี ในสังคม แสดงพฤติกรรมที่มีเหตุผล มีนิสัยเอื้อเฟื้อ เผื่อแผ่ ร่วมมือกับผู้อื่น เคารพกติกา และมีวินัยในตนเอง ส่วนการเลี้ยงดูแบบเข้มงวด ถ้าหากประกอบด้วยความ ชิงชัง จะทำให้เด็กที่เติบโตขึ้นเป็นพวกต่อต้านสังคม ชอบก่อเหตุรุนแรง

8. อิทธิพลของกลุ่ม กลุ่มเป็นการรวมตัวของบุคคลเพื่อทำกิจกรรมร่วมกัน โดยมีวัตถุประสงค์เฉพาะอย่างใดอย่างหนึ่ง มีขนาด แตกต่างกัน คนคนหนึ่งอาจเป็นสมาชิกของกลุ่มหลาย กลุ่มได้ ในขณะเดียวกันพฤติกรรมของเขาในฐานะสมาชิก ของกลุ่มต้องสอดคล้องกับลักษณะของกลุ่มนั้น กลุ่มทุกกลุ่มย่อมมีลักษณะเฉพาะของตนเอง ลักษณะ ที่สำคัญได้แก่ บทบาท ( Roles) ปทัสถาน ( Norms) สถานภาพ ( Status)

9. บทบาท เป็นพฤติกรรมที่คาดหวังต่อสมาชิก อาจกำหนด ไว้ชัดเจน เป็นบันทึกอย่างเปิดเผยว่า สมาชิกคน ไหนควรมีบทบาทอย่างไร แม้จะไม่ครอบคลุม ทุกอย่าง แต่เป็นกรอบสำคัญให้สมาชิกในกลุ่ม ได้ปฏิบัติ ในกรณีที่บุคคลหนึ่งเป็นสมาชิกของ หลายกลุ่มที่มีบทบาทขัดแย้งกัน ทำให้พฤติกรรม มีปัญหาเรื่องความขัดแย้งในบทบาท

10. ปทัสถาน เป็นกฎ กติกา ของกลุ่ม เกี่ยวกับพฤติกรรม หรือการปฏิบัติที่สมาชิกส่วนใหญ่ยอมรับ ว่าอะไรควรปฏิบัติ อะไรเป็นข้อห้าม จะ เป็นเรื่องทั่วไปที่มีผลกระทบกับส่วนใหญ่ ของกลุ่มมากกว่าเรื่องส่วนบุคคล สมาชิก ของกลุ่มทุกคนต้องยึดถือปทัสถานนี้

11. สถานภาพ เป็นการกำหนดระดับชั้นของสมาชิกกลุ่ม ในสังคม เป็นการให้ความสำคัญหรือยกย่อง กัน สถานภาพจึงเป็นการเปรียบเทียบฐานะ ทางสังคมว่า ใครสูงกว่าใคร ซึ่งการได้ สถานภาพบางอย่างก็จะมีบทบาทที่กำหนด ในการครองสถานภาพนั้นด้วย

12. สถานภาพของบุคคล มาจากหลายทาง ได้แก่ สถานภาพ โดยกำเนิด เช่น เกิดในราชตระกูล ตระกูลที่ร่ำรวยมีชื่อเสียง ตระกูลชาวนา สถานภาพจากการทำงาน พิจารณาจาก ตำแหน่งงาน ประเภทของงาน ความชำนาญงาน หรือ สถานภาพจากบุคลิกภาพส่วนตัว เช่น มีมนุษยสัมพันธ์ดี เข้ากับคนส่วนใหญ่ได้ วางตนได้เหมาะสม

13. สรุป ปัจจัยพื้นฐานสำหรับพฤติกรรมมนุษย์ คือ หลักการหรือ ความรู้ซึ่งช่วยให้เข้าใจพฤติกรรมมนุษย์ได้ถ่องแท้ยิ่งขึ้น ปัจจัยพื้นฐานของพฤติกรรม ได้แก่ ปัจจัยทางชีวภาพ ซึ่งกล่าวถึง อิทธิพลของพันธุกรรม และการทำงานของระบบประสาท สมอง ต่อมไร้ท่อ และ กล้ามเนื้อที่มีต่อพฤติกรรม ปัจจัยจิตวิทยา กล่าวถึงแรงจูงใจและการเรียนรู้ที่มี อิทธิพลต่อพฤติกรรม ปัจจัยทางสังคม กล่าวถึงระบบของสิ่งแวดล้อม กระบวนการสังคมประกิต และกลุ่มที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรม