Math

1.  Tema: Zhvillimi i matematikës në shekuj.
 Lënda: Matematikë

2.  Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashtë greke (μάθημαmáthema), që do të thotë
mësim, studim, shkencë, përveçkësaj ajo përgjatë kohëve ka marrë një kuptim më
tëngushtë dhe më teknik që do të thotë "studim matematik" .
 Matematika përbën një fushë të njohurive abstrakte tëndërtuara me ndihmën e
arsyetimeve logjike mbi konceptetë tilla si numrat, figurat, strukturat dhe
transformimet.
 Matematika dallohet nga shkencat tjera për një lidhje tëveçantë që ka ajo me
realitetin. Ajo është e një natyre të pastër intelektuale, e bazuar tek një seri
aksiomash të deklaruara të vërteta (do të thotë që aksiomat nuk i janë nënshtruar
asnjë eksperience por janë të frymëzuara ngaeksperienca) ose mbi disa ligje.
 Matematika merret me studimin e raporteve sasiore dhe cilësore të objekteve konkrete
dhe abstrakte, si dhe me studimin e formave hapësinore. Sipas Burbakistëve ajo është
shkencë që studion relacionet dhe në thelbin e saj është kuptimi i numrit. Matematika
është shkencë deduktive d.m.th përfundimet e saj janë të përgjithshme dhe janë
rrjedhim logjik i aksiomave.

3.  Në Greqinë antike matematika përjetoi një zhvillim të paparë nga një plejadë e tërë
matematikanësh siç janë : Pitagora,Talesi,Plutoi,Eudoksi,Euklidi,Arkimedi, etj. Grekët
e vjetër matematikën e kuptonin në sensin e gjeometrisë dhe të parët ishin ata që të
vërtetat matematikore të cilat ato i quanin teorema i vërtetonin. Njohuritë
matematikore të grekëve të vjetër më vonë i përvetësuan dhe i pasuruan arabët të
cilët quhen edhe themelues të algjebrës. Përkthimet arabe të veprave të
matematikanëve grekë në mesjetë depërtuan në Evropë.
Pastaj shtytjen dhe zhvillimin e matematikës e morën në dorë Evropianët.

4.  Matematikan dhe filozof grek, i cili ka jetuar afërsisht nga viti 570 deri në
495 para Krishtit. Pitagora është i njohur me teoremën e tij të Pitagorës dhe
është cilësuar nga Aristoteli si nga nismëtarët e parë në studimin dhe
zhvillimin e shkencës të matematikës. Historikisht është i njohur si
trekëndëshi kënddrejtë. Teorema e Pitagorës, është një rol kyç në matjet
moderne dhe pajisjet teknologjike dhe njihet si baza për teoritë dhe
teoremat e tjera në matematikë.
 Matematika është pika ku takohen dhe harmonizohen feja,shkenca dhe
arti.Për këtë doktrina e tij mund të jetë gjithësore dhe të përmbajë
harmonikisht, konceptin fetar, kërkimet shkencore dhe eksperimentin. Dhe
të gjitha këto janë të mbushura me një total rregullash etikë ku dhe ato
kanë të bëjnë me celësa matematikë dhe numra.Simbolet matematike kanë
një rëndësi të madhe në doktrinën Pitagoriene pasi nëpërmes tyre arrinin të
konsolidonin në botën e shfaqur gjithcka që kishin arritur të përvetsonin.
Domethënë mund të shkruanin , duke përdorur simbolet matematike, një
gjendje psikologjike ose një shprehje bukurie.

5. Teorema e Talesit:
Teorema e Talesit thotë
se: NëseA,B dhe C janë
pika të një vijerrethore
të tilla që segmenti
ACështë diametër i vijës
rrethoreatëherë këndi
ABC është kënd idrejtë.
Teorema e
anasjelltë e Talesit:
Hipotenuza e
trekëndëshit
kënddrejt është
diametër i rrethit
të jashtashkruar.
Talesi i Miletit lindi më 624p.e.s. dhe vdiq
më 552p.e.s., ishte filozof
dhematematikan antik. Autor iveprave
filozofike të cilat mëvonë nga
shumëshkencëtarë merren sipikënisje e
punës së tyre.HistoriaTales nuk është i
pari që ezbuloi teoremën, dihet sekëtë
teoremë e zotëroninEgjiptianët dhe
Babilonasit evjetër të cilët e përdornin
porpa e vërtetuar. Talesi është ipari që
dha vërtetimin e sajprandaj ajo sot mban
emrine tij.

6.  Euklidi rreth 365 – 275 p.e.s.)
është themelues i metodës
aksiomatike në gjeometri. Ai
tëgjitha njohuritë gjeometrike
por edhe matematike të kohës së
vet i përmblodhi dhe
isistematizoi në 13 libra të cillat
njihen me titullin Elementet.
Teorema e pare e Ekulidit
Ne trekendeshin
kenddrej,lartesia e hequr
ngakulmi i kendit te drejte
eshte e mesme e
perpjesshme ndermejet te
kateteve me hipotenuzen.
CD2=AH*BH
Teorema e dyte e Euklidit
Ne trekendeshin
kenddrejt,cdo katet eshte i
mesem i perpjesshem
ndermjet hipotenuzes
dheprojeksionit te tij mbi
hipotenuze.
AC2=AD*AB

7.  Arkimedi jetoi rreth viteve 287 p.e.s. 212 p.e.s.qenjë matematikan
fizikant,inxhinier,astronom dhe filozof ilashtësise.Thuhet nga disa
historianë e matematikanë tëjetë matematikani më i madh i
lashtësisë.Mendohet tekete zbuluar parimin e dendesise dhe
pluskimit, i njohuredhe si "Parimi i Arkimedit" qe sipas gojedhenes e
zbuloindersa ai po lahej ne nje vaske (doli jashe neper rrugeduke
bertitur "Eureka (evrika)" - (E gjeta)

8.  Gjeometria është degë e matematikës që i studjon figurat e rrafshit dhe hapësirës dhe
relacionet në mes tyre. Fjala gjeometri vjen nga greqishtja dhe ka kuptimin "matje e tokës"
këtë fjalë e krijoi Herodoti. Gjeometria, është zhvilluar nga nevojat praktike të jetës së
përditshme. në Greqinë e vjetër, shkencëtarët grekë zbuluan metodën deduktive apo
aksiomatike të trajtimit të gjeometrisë (Talesi, Pitagora, etj). Ndërmjet shekujve VI dhe III
p.e.s., në shoqërine greke bëhet hap i madh dhe vendimtar duke i dhënë emprizimit
karakterin shkencor. Kështu, në këtë kohë, Talesit i bashkohen emrat e dijetartëve të njohur
grek si Pitagora, Herakliti i Efesit,Hipokrati i Kios, Eudoxi, Euklidi, Arkimedi, Apoloni, etj.
Rezultatet ishin të shumta, metodat e reja të çasjes problemeve ishin brilante ndërsa shkalla
e abstraksionit e shkëlqyeshme. Shqyrtimi i njohurive gjeometrike kaloi nga maestrot te
shkencëtarët e mirëfilltë. Qasja në njohuritë gjeometrike tani ishte një pçështje e vokacionit
dhe e studimit dhe jo çështje e rastit dhe nevojave parciale. Në këtë kohë, librat më të
njohur dhe më të rëndësishëm ishin libra e veprës “ELEMENTET” e Euklidit të cilët
përdoreshin nga nxënësit e Euklidit, në Aleksandri. Euklidi përfshin pjesë të madhe të
njohurive gjeometrike të asaj kohe duke mos u kufizuar vetëm në mbledhjen dhe redaktimin
e tyre por duke i strukturuar të gjitha ato njohuri në formën logjike-deduktive: koncepte
themelore, postulate, aksioma, teorema etj. Në këtë mënyrë Gjeometria arrin rangun
universal. Vepra “Elementet” konsolidohen në libra “definitiv”, prestigji dhe përdorimi i të
cilave nuk vie në pyetje gjat dy mileniumeve të ardhme të zhvillimit të civilizimit njerzor.
Vepra „Elementet“ paraqet një ndër veprat më të rëndësishme të njerëzisë.

9.  Matematika është një motivuese e shkëlqyeshme për të gjithë njerëzit.. sepse
karriera e saj fillon me zero, por nuk mbaron asnjëherë.
 Nëse njerëzit nuk besojnë se matematika është e thjeshtë , kjo ndodh sepse ata nuk e
kuptojnë se sa e komplikuar është jeta!
 Mendjet e vogla diskutojnë personat. Mendjet mesatare shqyrtojnë ngjarje! Mendjet e
medha shqyrtojnë idetë! Mendjet shumë të mëdha shqyrtojnë matematikën!
 Mësuesit e vjetër të matematikës nuk vdesin asnjëherë .. ata thjeshtë shkojnë drejt
infinitit!
 Matematika-Mbreti I Arteve dhe Mbretëresa e Shkencave!
 Matematika është arti që u jep të njëjtin emër gjërave të ndryshmë!
 Të gjithë e dinë që një gjë është e parealizueshme , derisa arrin një që nuk e di dhe
e realizon.
 Matematika është gjuha që Zoti përdori për te shkruajtur universin.
 Matematika është shkruajtur për matematicienët.
 Matematika është mbretëresha e shkencave dhe aritmetika është mbretëresha e
matematikës
 Matematika nuk përmban vetëm të vërtetën por edhe bukurinë supreme, bukuri e
ftohtë dhe e rreptë si ajo e shkrimit.
 Velzat e frymarrjes së Aritmetikës janë : Ambicioni, Hutimi, Keqtrajtimi dhe Tallja.
 Numri është ligji i Universit.
 E shkuara është një e dhënë matematikore, e tashmja është variabël dhe e ardhmja
është e panjohur që varet nga vetja.
 Natyra flet me gjuhen e matematikes ; germat e kesaj gjuhe jane rrathët trekendeshat
dhe figurat e tjera matematikore..