1. A IDADE MEDIA
S. V- S. XV
Imperio Bizantino
S. V – S. IX Reinos Xermánicos ALTA IDADE MEDIA
Islam
A EUROPA FEUDAL
O románico
S. X – S. XV BAIXA IDADE MEDIA
A EUROPA DAS CIDADES
O gótico

2. EUROPA FEUDAL
ECONOMÍA SOCIEDADE POLÍTICA
AGRICULTURA ESTAMENTAL REI
GANDERÍA Nobreza/Clero “Primus inter pares”
Non privilexiados Pouco poder
COMERCIO escaso
RELACIÓNS DE
RURAL VASALAXE
FEUDOS TEOCENTRISMO

3. A CIDADE MEDIEVAL
S.XIII-XV

4. 1. A RECUPERACIÓN DA VIDA URBANA
MELLORAS NA AGRICULTURA
Máis producción = Máis excedentes= Mellor alimentación = Menos fame = Menos mortalidade
CRECEMENTO DEMOGRÁFICO (Máis poboación)
Novas terras de cultivo Emigración ás cidades (ÉXODO RURAL)
APARICIÓN DOS BURGOS (cidades)
COMERCIO – ARTESANÍA Novo grupo social: BURGUESÍA

6. 1.1. EXPANSIÓN AGRARIA
ESTABILIDADE
Fin das invasións
Diminución das
guerras
MÁIS
PRODUCCIÓN
AGRARIA
NOVOS
NOVAS TÉCNICAS
DE CULTIVO
INSTRUMENTOS
AGRÍCOLAS
EXPANSIÓN = CRECEMENTO

7. A ROTACIÓN BIENAL. O BARBEITO

8. Novas técnicas de cultivo

9. 1.1. EXPANSIÓN AGRARIA
Novas técnicas de cultivo
ROTACIÓN TRIENAL
Abono animal
1.Pax 44

10. 1.1. EXPANSIÓN AGRARIA
Novos instrumentos agrícolas

11. 1.1. EXPANSIÓN AGRARIA
Novos instrumentos agrícolas
6.Pax 45

12. AUMENTO DA
PRODUCCIÓN AGRARIA
MELLOR ALIMENTACIÓN E
RESISTENCIA ÁS
ENFERMIDADES
AUMENTO DE POBOACIÓN

13. A POBOACIÓN EUROPEA
S. XII S. XIV
45 MILLÓNS 75 MILLÓNS

14. NOVAS TERRAS DE CULTIVO
Terras gañadas ao mar

15. AUMENTO DA
PRODUCCIÓN AGRARIA
MÁIS EXCEDENTES
AUMENTO DO COMERCIO

16. Aumento da
Aumento da
producción
poboación
agraria
Crecemento
Comercio
das cidades
7.Pax 45

17. CRECEMENTO DAS CIDADES: BURGOS

18. A cidade medieval
Onde se situaban?
• Cerca das vías de comunicación: portos, ríos, camiños….
Como eran?
• Estaban rodeadas por murallas, que se ían agrandando a medida que
medraba a cidade
Como se distribuían?
• No centro: unha praza e os edificios máis importantes: concello,
catedral, lonxa…
• As casas agrupábanse por barrios , segundo a actividade (gremio)
• As rúas eran estreitas e con pouca hixiene.
1-2 Pax 46

20. Siena

22. Trujillo

25. Rennes
IB Cáceres

26. O desenvolvemento económico da cidade
2.1. Artesans e gremios
A cidade converteuse nun centro de producción de
obxectos manufacturados
Os artesáns dun mesmo oficio agrupanse en rúas que
reciben o nome da súa actividade: curtidores, prateiros,
cesteiros, tintureiros, zapateiros…
O traballo realízase en pequenos obradoiros(talleres),
cuxo propietario é o mestre artesán, e que servían tamén
como vivenda e tenda para vender os seus produtos.

27. Casa-Obradoiro dun artesán

28. OS GREMIOS
Agrupacións de artesáns que teñen o mesmo oficio
Prateiros Zapateiros Xastres Tintureiros Curtidores ETC….
Agrúpanse en rúas, que reciben o nome da súa actividade

30. La ciudad medieval

31. OS GREMIOS
Agrupacións de artesáns que teñen o mesmo oficio
Prateiros Zapateiros Xastres Tintureiros Curtidores ETC….
Agrúpanse en rúas, que reciben o nome da súa actividade
Calidade dos productos
Prezos
NORMAS DO Impiden a libre
GREMIO competencia
Horas e días de traballo
Protección dos
membros do
gremio
Ferramentas de traballo
6.Pax 49

32. Quen traballa no obradorio?

33. Quen traballa no obradorio?
Dono do taller. Pertence ao gremio
Para ser mestre: facer unha obra mestra
MESTRE (xulgada polo gremio)
Normalmente os talleres pasan de pais a fillos
OFICIAIS Traballan no taller a cambio dun salario
Pode converterse en mestre
APRENDICES Aprende o oficio no taller a cambio de
manutención
Pode converterse en oficial(exame)

34. A REGULAMENTACIÓN GREMIAL
• Ninguén pode ser tecelán de la se antes non lle mercou o oficio ao rei
[...].
• Cada un pode ter na súa casa dous teares [...] e cada fillo dun mestre
tecelán pode ter dous na casa do seu pai mentres estea solteiro e se el
sabe traballar coas súas mans[...]
• Cada mestre pode ter na casa un aprendiz, non máis [...]. E ninguén
pode comezar a traballar antes da saída do sol, so pena de multa de
doce diñeiros para o mestre e seis para o oficial.
• Os oficiais deben cesar o seu traballo desde que o primeiro toque de
vésperas soase(...)
Regulamento gremial da cidade de París .1268
• Que aspectos do traballo artesán se regulan neste texto?
Pax 48

36. A expansión do comercio
Mercados semanais - mensuais
Luns Sábado
Mércores
Venres

37. As rutas comerciais
RUTAS TERRESTRES
• As cidades sinalaron días concretos para os seus mercados , e en
ocasións celebraban FEIRAS, que reunían xente de toda a comarca
RUTAS MARÍTIMAS . Comercio a longa distancia
• MEDITERRÁNEO: os portos de Venecia, Marsella, Xénova, Valencia e
Barcelona comercian con Oriente Próximo- Bizancio(Constantinopla)
• IMPORTAN  Productos de luxo(Seda, porcelana, especias,
perfumes…)
• EXPORTAN  Tecidos, armas e ferramentas
• ATLÁNTICO E BÁLTICO (Hansa): transportaba las, peles, madeira,
trigo, viños… desde Lisboa e o Cantábrico ata os Paises Baixos
(Brujas, Gante…)

38. O comercio s.XIII-s.XV
3-4 pax 49

39. FEIRAS
Nace a BANCA
Os burgueses acudían ás s feiras,
colocaban “un banco” facían
préstamos e xestionaban as
LETRAS DE CAMBIO
Reunións periódicas de mercaderes de duración
variable. Nelas intercámbianse produtos de todos os
países.
Gozaban de privilexios por parte dos Reis:
•Exención de algúns impostos
As de Champagne en Francia e Medina do Campo en
Castela son as máis importantes
6. Pax 61

40. MOEDAS.
FLORÍN de ouro
DUCADO de ouro
Creado en 1252 na
república de Florencia. Moeda oficial da
república de Venecia,
A súa gran calidade
convertiuna na moeda
máis importante de
Europa.

41. Cambista

42. A ruta da seda

43. Principais
cidades da
Península

44. Historias de Galiza
2 pax 105

45. A SOCIEDADE URBANA
Un novo grupo social
A BURGUESÍA

46. JAN VAN EYCK 1434
“O matrimonio Arnolfini”

47. 3.1. A aparición da burguesía
¿Qué é?
• un novo grupo social, xurdido nas cidades(BURGOS), que se adica
ao comercio e á artesanía
• non dependen de ningún señor feudal
• a base da súa riqueza é o diñeiro que cobran polo seu traballo
(non a terra ou as rendas)
¿Cómo se divide?
• ALTA BURGUESÍA  Grandes comerciantes e banqueiros
• PEQUENA BURGUESÍA  Mestres artesáns e pequenos
comerciantes

48. Tipos de burguesía
ALTA BURGUESÍA
• Controlaban o goberno da cidade.
• Grandes comerciantes e banqueiros
BAIXA BURGUESÏA:
• A maioría da poboación das cidades.
• Mestres artesáns, pequenos comerciantes….

49. A sociedade urbana estaba
formada tamén por:
Nobres e eclesiásticos
• Señores que se instalan nas cidades atraídos
pola súa riqueza.
• Constrúen palazos, igresias…
• Viven das rendas dos seus feudos
Xente humilde
• Oficiais e aprendices, criados..
• Pobres e mendigos: vivían da esmola…

50. Minorías relixiosas
Viven en barrios separados
Xudeus Mouriscos Cristiáns
3 Pax 51

51. A SOCIEDADE FEUDAL
PRIVILEXIADOS
NON
PRIVILEXIADOS

52. A sociedade

55. Venecia

59. Palazo da burguesía veneciana

60. 3.2. O goberno das cidades
Alcaldes e maxistrados
• No inicio, a cidade organizouse mediante asembleas de veciños.
• A medida que foi medrando elixíronse maxistrados (concellais) que
estaban dirixidos por un burgomestre ou alcalde.
A casa do concello
• lugar onde se reunían
• Gardábanse os tesouros e os arquivos cidade
O patriciado urbano
• É o grupo de banqueiros e grandes comerciantes que gobernan a
cidade
4 pax 51

61. Universidades máis importantes

62. Estudos universitarios medievais

63. 4.1. Os reis buscaron o apoio da burguesía
s. X- XII Reis = “Primus inter pares”
• Os reis non teñen recursos para impoñerse aos señores feudais
A partir do s. XII
• Comenzan a impoñer a súa autoridade grazas ao crecemento
económico e ao auxe da burguesía
Como o conseguen?
• Mediante un sistema recíproco de axuda:
• O monarca daba á burguesía cartas de privilexios (liberdade para os
seus habitantes, dereitos de goberno, liberdadecomercial…)
• A cambio, a burguesía donaba ao rei recursos económicos para
defender e administrar o reino, sin recurrir aos señores feudais.

64. O monarca daba á
A burguesía donaba ao rei
burguesía cartas de
recursos económicos para
privilexios (liberdade para os
defender e administrar o
seus habitantes, dereitos de
reino, sin recurrir aos
goberno,
señores feudais.
liberdadecomercial…)
5. pax 53

65. IMAXINA QUE ERES O REI
1.-Eres débil.
2.-Non tes diñeiro para mantener un gran exército.
3.-Sabes que algúns nobres queren acabar contigo.
4.-A burguesía pode prestarche diñeiro.
5.-Para gañarte á burguesía podes ofrecerlles algunha destas cousas:
• -Participar no Parlamento
• - permisos para montar mercados.
• -permisos para comerciar con outros países.
• -permisos para non pagar algúns impostos.

66. IMAXINA QUE ERES A BURGUESÍA
1.-Non tes dereitos e queres conseguilos.
2.-Tes diñeiro, pero queres gañar máis comerciando.
3.-Sabes que o Rei te necesita, necesita o teu
diñero.
5.-Para axudar ao Rei vas a pedirlle algunha destas cousas:
• Participar no Parlamento
• permisos para montar mercados.
• permisos para comerciar con outros países.
• permisos para non pagar algúns impostos.

67. IMAXINA QUE ERES A NOBREZA
1.-Tes poder e queres acabar co Rei
2.Tes exército propio pero necesitas a máis nobres.
3.Sabes que ls burgueses ou outros nobres poden apoiar ao Rei.
4. Non che interesa comerciar, porque vives do teu feudo.
5.Queres construir un palazo na cidade para demostrar o teu poder.
6. Estás en contra de que a burguesía participe no Parlamento xunto
aos nobres e ao clero.
7.Non queres pagar impostos.

68. 4.2. Cortes ou Parlamentos
Que son?
• As reunións do rei cos estamentos
Quen participa?
• Nun primeiro momento só nobreza e clero.
• Despois, grazas ao entendemento entre o rei e a burguesía, éste
grupo tambén pasará a formar parte do Parlamento
Función
• Establecer novos impostos
• Aprobar gastos extraordinarios
7. Pax 53

69. Europa no s. XIV

70. Os reinos peninsulares no s.XV

72. A peste en Europa. 1347

73. A peste en Europa. 1348

74. A peste en Europa. 1349

75. A peste en Europa. 1350
Peste negra CH Peste Negra

76. A peste en Europa.

77. A PESTE NEGRA
E había moitos que
morrían na rúa de día
ou de noite, e outros,
ainda que morrían na
casa, notificaban aos
seus veciños a súa
morte co cheiro dos
seus corpos
corrompidos.”
Bocaccio, Decamerón
(1351)
El libro del buen amor (1975)
Mar de Luna (1994) 2. Pax 55

78. A POBOACIÓN EUROPEA
S. XII S. XIV S. XV
2. PAX 44 45 MILLÓNS 75 MILLÓNS 45 MILLÓNS

81. REVOLTAS CAMPESIÑAS
Xentes das aldeas reuníronse en
Beauvais e dixeron que todos os
nobres traizoaban o reino, e que sería
un gran ben destruílos. Partiron, sen
outras armas ca garrotes e coitelos,
cara á mansión dun cabaleiro,
matárono, así como á súa muller
preñada e a todos os nenos, e
queimaron o castelo. Esas malvadas
xentes roubaban, incendiaban e
mataban coma cans rabiosos.
(…)Queimaron máis de sesenta
mansións e castelos.
Os cabaleiros enfrontáronse a eses
viláns e lanzáronse sobre eles coas
súas lanzas e as súas espadas.
Crónica do s. XIV
Pax 54
5. Pax 55

82. A CRISE DOS S.XIV-XV EN GALIZA
MALAS COLLEITAS
CRISE
FAME ECONÓMICA
REVOLTAS SOCIAIS
PESTE
Descenso das
PEREGRINACIÓNS AS GUERRAS IRMANDIÑAS
S. XV
Revoltas antiseñoriais

83. AS GUERRAS IRMANDIÑAS
Historias de Galiza