2. Sprzęgło
Sprzęgło – podzespół łączący dwa wałki i przenoszący
moment obrotowy
Mogą dodatkowo:
• niwelować niewspółosiowość
• zabezpieczać układ napędowy przed przeciążeniem,
• zabezpieczać współpracujące układy przed przenoszeniem drgań,
• rozłączać wałki.
3. Sprzęgła dzieli się na trzy
zasadnicze grupy:
sprzęgła stałe, których
rozłączenie można uzyskać
przez zdemontowanie,
sprzęgła przegubowe,
sprzęgła wyłączalne, których
wyłączenie następuje w czasie
ruchu.
6. Sprzęgła stałe
Sprzęgła stałe sztywne służą do
łączenia na stałe dwóch lub więcej
części wału.
Sprzęgła stałe podatne stosowane są
wtedy, gdy występują niewielkie
odchylenia wałów w czasie napędu.
9. Sprzęgła nierozłączne – sztywne: łubkowe
PN-66/M-85253
Według normy stosuje się do łączenia wałów o średnicach 25 - 140 [mm], przy
czym zakres przenoszonych momentów maksymalnych wynosi odpowiednio 160 -
12500 [Nm]. Łubki wykonuje się z żeliwa Zl 200 lub rzadziej ze staliwa.
Orientacyjna masa sprzęgła, w zależności od jego wymiarów, wynosi wg normy od
3 do 100 kg. Zaletą sprzęgieł łubkowych jest dość łatwy ich montaż i demontaż.
Do wad zalicza się duże wymiary, znaczną masę oraz trudność wyrównoważenia
sprzęgła. Ze względu na podane wady sprzęgła łubkowe znajdują zastosowanie
tylko w napędach wolnobieżnych.
10. Sprzęgło kołnierzowe
z ochronnymi obrzeżami (PN-66/M-85251) bez ochronnych obrzeży (PN-66/M-85252)
podatne z charakterystyką nieliniową, z tarczą hamulcową (PN/M-85260)
Stosowane do łączenia wałów o średnicach 25 - 200 mm; zakres przenoszonych momentów obrotowych
wynosi od 320 Nm do 60 kNm, a masa od 6 do 250 kg.
12. Sprzęgła przegubowe
Sprzęgła te, nazywane też
przegubami Kardana, stosuje się do
łączenia wałów, których osie mogą
ulegać znacznym odchyleniom
względem siebie
np. przy napędzie maszyn od wału
odbioru mocy WOM ciągnika.
13. Sprzęgło przegubowe:
1 - krzyżak-łącznik, 2 - widełki przegubu,
3 - końcówki na wały
a - widok elementów
b - schemat
15. Sprzęgła kłowe
Sprzęgło kłowe składa się z dwóch
tarcz osadzonych na wałach tak, że
jedna z nich jest przesuwna.
Tarcze zaopatrzone są w występy
(kły), które mogą mieć zarys
prostokąta lub trapezu.
17. Po zsunięciu tarcz sprzęgła przy
prostokątnym zarysie kłów ruch może
być przenoszony w obu kierunkach
przy trapezowym niesymetrycznym
zarysie kłów ruch przenoszony jest w
jednym kierunku
Przy obrotach w przeciwnym kierunku
ukośne powierzchnie kłów ślizgają się
po sobie i napęd wyłącza się
samoczynnie
18. Sprzęgło kłowe
Umożliwia przesunięcia wzdłużne wałów w granicach luzu
osiowego. Przesunięcia tego rodzaju występują najczęściej
wskutek wydłużeń cieplnych.
19. Sprzęgła bezpieczeństwa
Podczas pracy tarcze sprzęgła dociskane
są do siebie za pomocą sprężyny.
Przy nadmiernym obciążeniu maszyny
opór sprężyny zostaje pokonany, a
trójkątne zęby tarcz zaczynają się ślizgać
po sobie, wydając charakterystyczny
trzask.
Następuje automatyczne wyłączenie
napędu.
Obsługujący powinien zatrzymać agregat i
usunąć przyczynę nadmiernego
obciążenia maszyny.
21. Sprzęgła zapadkowe
stosowane są w maszynach rolniczych,
których części robocze napędzane są od
kół jezdnych, np. kosiarki konne kopaczki
konne i inne.
Sprzęgło składa się z zębatego koła
zapadkowego, umocowanego w piaście
koła oraz zapadek dociskanych
sprężynami do koła zapadkowego.
Zapadki umocowane są wahliwie do
ramion obsady zaklinowanej na wale
maszyny.
23. Przy ruchu maszyn do przodu
zapadki zazębiają się z kołem
zapadkowym i następuje
normalne przekazywanie napędu
na części robocze maszyny.
Natomiast przy cofaniu maszyn
zapadki ślizgają się po kole
zapadkowym i następuje
samoczynne wyłączenie napędu.
24. Sprzęgła cierne
umożliwiają włączanie i rozłączanie części
podczas ruchu.
Stosowane są na przykład w ciągnikach,
kombajnach.
Sprzęgła cierne w ciągnikach rolniczych
stosowane są do włączania i wyłączania napędu
przenoszonego z wału korbowego silnika na
skrzynię przekładniową.
Dzięki temu, że możliwy jest poślizg jednej
części sprzęgła ciernego względem drugiej,
włączanie napędu i zmiana prędkości jazdy
odbywa się stopniowo i bez szarpnięć.
27. Sprzęgła rozłączne – tarczowe
Najprostsze sprzęgło cierne. Moment obrotowy jest
przenoszony, gdy tarcza przesuwna jest dociśnięta do
tarczy stałej siłą wzdłużną Fw.
28. składa się z dwóch tarcz stykających
się powierzchniami stożków.
Tarcza osadzona na wale
napędzanym (biernym) jest
przesuwna.
Po naciśnięciu pedału i dociśnięciu
tarcz do siebie tarcie między tarczami
pozwala przenieść napęd z tarczy
napędowej (czynnej) na bierną.
Sprzęgło cierne stożkowe
29. Sprzęgło cierne tarczowe
składa się z jednej lub kilku tarcz
przymocowanych zwykle do koła
zamachowego oraz jednej lub kilku tarcz
ciernych osadzonych przesuwnie na wale
napędowym.
Po naciśnięciu pedału następuje
dociśnięcie tarcz i przeniesienie napędu z
wału napędzającego na wał napędzany.
Powierzchnie cierne sprzęgieł wykładane
są specjalnymi okładzinami
zwiększającymi tarcie.
