φύλλο εργασίας για τον «Οιδίποδα Τύραννο», λογοτεχνία β΄ γυμνασίου, θεματική ενότητα - Θέατρο

1. ΢ΟΦΟΚΛΗ, «ΟΙΔΙΠΟΤ΢ ΣΤΡΑΝΝΟ΢»
ΦΥΛΛΟ ΓΡΓΑΣΙΑΣ 1 : ζη. 519 – 684 (Α΄ επειζόδιο)
1. «Ο ππνθξηηήο πνπ ππνδύεηαη ηνλ Σεηξεζία πξέπεη λα έρεη ην ζθεληθό εθηόπηζκα ηνπ
ππνθξηηή πνπ ππνδύεηαη ηνλ Οηδίπνδα» (Ηιίαο ΢ππξόπνπινο) : ΢πκθσλείηε κε ηελ
άπνςε απηή; Να δηθαηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο κε ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ.
2. Η ζθελή Οηδίπνδα – Σεηξεζία εκπεξηέρεη ην ζηνηρείν ηεο ηξαγηθήο εηξσλείαο. Πνύ
έγθεηηαη ην ζηνηρείν απηό ζηε ζπγθεθξηκέλε ζθελή; (εληνπίζηε ηνπο ζηίρνπο θαη
εμεγήζηε ηελ απάληεζή ζαο)
3. Να εληνπίζεηε ζηα ιόγηα ηνπ Οηδίπνδα ηελ ύβξε θαη λα αηηηνινγήζεηε ην ηέινο ηνπ
κε βάζε ηε ζθελή πνπ ζαο δόζεθε.
ΦΥΛΛΟ ΓΡΓΑΣΙΑΣ 2 : ζη. 1736 – 1777 (Δ΄ ζηάζιμο)
1. Λακβάλνληαο ππόςε ζαο ην Δ΄ ζηάζηκν ηνπ «Οηδίπνδα Σπξάλλνπ» θαη ην θείκελν
πνπ αθνινπζεί από ηνλ «Γξσηόθξηην» ηνπ Βηηζέληδνπ Κνξλάξνπ λα βξείηε ηα θνηλά
ζηνηρεία σο πξνο ηε κεηαβιεηόηεηα ησλ αλζξσπίλσλ πξαγκάησλ.
2. Πνηνο είλαη ν ξόινο ηνπ ρνξνύ ζηελ αξραία ηξαγσδία; Πνηνο είλαη ν ξόινο ηνπ
ρνξνύ ζηνλ «Οηδίπνδα Σύξαλλν» ηνπ ΢νθνθιή;
ΦΥΛΛΟ ΓΡΓΑΣΙΑΣ 3 : πεπιγπάτηε ηο απσαίο θέαηπο και ηα μέπη ηος
ΛΟΓΟΤΓΦΝΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΓΑΤΡΟ
1

2. ΢ΟΦΟΚΛΗ, «ΟΙΔΙΠΟΤ΢ ΣΤΡΑΝΝΟ΢»
ΦΥΛΛΟ ΓΡΓΑΣΙΑΣ 4 : ζηαςπόλεξο (εθαπμογή Eclipse Crossword)
Οξηδόληηα
1. ζην έξγν ηνπ "Πνηεηηθή" ν νξηζκόο ηεο ηξαγσδίαο
4. όηαλ νη πξσηαγσληζηέο αγλννύλ ηελ αιήζεηα ζηελ ηξαγσδία, έρνπκε ηξαγηθή
............
5. είδνο ηεο δξακαηηθήο πνίεζεο
8. κεηά ηελ ύβξε θαη ηελ άηε εξρόηαλ ε νξγή θαη εθδίθεζε ησλ ζεώλ (αξρ)
9. ύκλνο γηα ην Θεό Δηόλπζν
12. κάληεο, ξόινο ζηνλ Οηδίπνδα Σύξαλλν
13. πνηεηήο ηνπ "Οηδίπνδα Σπξάλλνπ"
Κάζεηα
2. παζίγλσζην ην αξραίν ηεο ζέαηξν
3. ν εζνπνηόο ζην αξραίν ειιεληθό ζέαηξν
6. έλαο από ηνπο ηξεηο κεγάινπο ηξαγηθνύο πνηεηέο
7. γλώξηζκα ηεο δηνλπζηαθήο ιαηξείαο
10. θπθιηθό ηκήκα ηνπ αξραίνπ ζεάηξνπ
11. ελ άζηεη .........., γηνξηή πξνο ηηκήλ ηνπ Θενύ Βάθρνπ
ΛΟΓΟΤΓΦΝΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΓΑΤΡΟ
2

3. ΢ΟΦΟΚΛΗ, «ΟΙΔΙΠΟΤ΢ ΣΤΡΑΝΝΟ΢»
ΟΡΟΛΟΓΙΑ
Ο όξνο ηπαγική ειπυνεία είλαη ζεαηξηθόο ραξαθηεξηζκόο ηεο δξακαηηθήο ηέρλεο.
Με ηνλ όξν απηό ραξαθηεξίδεηαη εηδηθόηεξα ε ζηηγκή ηεο πινθήο ηεο ππόζεζεο,
όπνπ νη πξσηαγσληζηέο αγλννύλ ηελ αιήζεηα, ή εθιακβάλνπλ θάηη ςεπδέο σο
αιεζέο θαη ζπλερίδνπλ λα δξνπλ θαη λα ζπκπεξηθέξνληαη απειπηζκέλνη θαη
πάζρνληαο, ελώ ηελ ίδηα ζηηγκή νη ζεαηέο γλσξίδνληαο ηηο πξαγκαηηθέο αιεζείο
δηαζηάζεηο ησλ γεγνλόησλ ζπκκεηέρνπλ ζην δξάκα αγσληώληαο ζηελ εμέιημε ηεο
ππόζεζεο. Απηή ε αληίθαζε δεκηνπξγεί έληνλε ζπλαηζζεκαηηθή θόξηηζε θαη ηνλίδεη
ηε δηαδξαζηηθόηεηα ηεο ζεαηξηθήο πξάμεο, ελώ ηαπηόρξνλα πξννηθνλνκεί ηελ
εμέιημε ηεο πινθήο.
Η ύβπιρ ήηαλ βαζηθή αληίιεςε ηεο θνζκνζεσξίαο ησλ αξραίσλ Γιιήλσλ. Όηαλ
θάπνηνο, ππεξεθηηκώληαο ηηο ηθαλόηεηεο θαη ηε δύλακή ηνπ (ζσκαηηθή, αιιά θπξίσο
πνιηηηθή, ζηξαηησηηθή θαη νηθνλνκηθή), ζπκπεξηθεξόηαλ κε βίαην, αιαδνληθό θαη
πξνζβιεηηθό ηξόπν απέλαληη ζηνπο άιινπο, ζηνπο λόκνπο ηεο πνιηηείαο θαη θπξίσο
απέλαληη ζηνλ άγξαθν ζετθό λόκν -πνπ επέβαιιαλ όξηα ζηελ αλζξώπηλε δξάζε-,
ζεσξνύληαλ όηη δηέπξαηηε «ὕβξηλ», δει. παξνπζίαδε ζπκπεξηθνξά κε ηελ νπνία
επηρεηξνύζε λα ππεξβεί ηε ζλεηή θύζε ηνπ θαη λα εμνκνησζεί κε ηνπο ζενύο, κε
ζπλέπεηα ηελ πξνζβνιή θαη ηνλ εμνξγηζκό ηνπο. Η βίαηα, απζάδεο θαη αιαδνληθή
απηή ζηάζε/ζπκπεξηθνξά, πνπ απνηεινύζε γηα ηνλ αξραίν ειιεληθό θόζκν
παξαβίαζε ηεο εζηθήο ηάμεο θαη απόπεηξα αλαηξνπήο ηεο θνηλσληθήο ηζνξξνπίαο
θαη γεληθόηεξα ηεο ηάμεο ηνπ θόζκνπ, πηζηεπόηαλ όηη (επαλαιακβαλόκελε, θαη
κάιηζηα κεηά από πξνεηδνπνηήζεηο ησλ ίδησλ ησλ ζεώλ) νδεγνύζε ηειηθά ζηελ
πηώζε θαη θαηαζηξνθή ηνπ «ὑβξηζηνῦ» (ὕβξηο > ὑβξίδσ > ὑβξηζηήο). Απνδίδνληαο
ηελ αληίιεςε ζρεηηθά κε ηελ ύβξε θαη ηηο ζπλέπεηέο ηεο, όπσο ηνπιάρηζηνλ
παξνπζηάδεηαη ζηελ αξραηόηεξή ηεο κνξθή, κε ην ζρήκα ὓβπιρ→ ἂηη→ νέμεζιρ→ ηίζιρ
κπνξνύκε λα πνύκε όηη νη αξραίνη πίζηεπαλ πσο κηα «ὕβξηο» ζπλήζσο πξνθαινύζε
ηελ επέκβαζε ησλ ζεώλ, θαη θπξίσο ηνπ Δία, πνπ έζηειλε ζηνλ πβξηζηή ηελ «ἄηελ»,
δειαδή ην ζόισκα, ηελ ηύθισζε ηνπ λνπ. Απηή κε ηε ζεηξά ηεο νδεγνύζε ηνλ
πβξηζηή ζε λέεο ύβξεηο, ώζπνπ λα δηαπξάμεη κηα πνιύ κεγάιε α-λνεζία, λα ππνπέζεη
ζε έλα πνιύ ζνβαξό ζθάικα, ην νπνίν πξνθαινύζε ηελ «λέκεζηλ», ηελ νξγή θαη
εθδίθεζε δειαδή ησλ ζεώλ, πνπ επέθεξε ηελ «ηίζηλ», δει. ηελ ηηκσξία θαη ηε
ζπληξηβή/θαηαζηξνθή ηνπ. Από ηελ θιαζηθή επνρή θαη κεηά, ζε πνιιέο πεξηπηώζεηο
νη έλλνηεο Άηε, Δίθε θαη Νέκεζηο θαίλεηαη λα απνθηνύλ ζηε ζπλείδεζε ησλ
αλζξώπσλ ηζνδύλακε ζεκαζία, απηήλ ηεο ζείαο ηηκσξίαο.
Η ιέμε ύβξηο πέξα από ηε ιόγηα λενειιεληθή ρξήζε ηεο κε ηηο ζεκαζίεο «βξηζηά»
(θπξίσο ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό «ύβξεηο») θαη ζπλαθόινπζα «θάηη πνπ ζίγεη ηελ ηηκή
θαη ηελ αμηνπξέπεηα θάπνηνπ» -νη νπνίεο είλαη θπζηνινγηθέο εμειίμεηο ηεο αξραίαο
ζεκαζίαο-, αξθεηέο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζηελ επνρή καο, ζε πην πξνζεγκέλν
επίπεδν ιόγνπ, κε ηελ αξραηνειιεληθή ζεκαζία ηεο γηα λα ραξαθηεξίζεη αλάινγεο
αιαδνληθέο ζπκπεξηθνξέο ζπλαλζξώπσλ καο.
ΛΟΓΟΤΓΦΝΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΓΑΤΡΟ
3

4. ΢ΟΦΟΚΛΗ, «ΟΙΔΙΠΟΤ΢ ΣΤΡΑΝΝΟ΢»
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
«΢ηνηρεία ζεαηξνινγίαο», Α΄ Γεληθνύ Λπθείνπ (ζει. 7 – 10)
«Ιζηνξία ηεο αξραίαο ειιεληθήο γξακκαηείαο», Α΄, Β΄, Γ΄ Γπκλαζίνπ, ζει. 63 – 74, 82 –
87
΢νθνθιένπο ηξαγσδίαη: «Οηδίπνπο Σύξαλλνο» θαη «Αίαο» (Β Γεληθνύ Λπθείνπ – Γεληθήο
Παηδείαο) (θείκελν, εηζαγσγή, ζρόιηα)
«΢νθνθιή, Οηδίπνδαο Σύξαλλνο, εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε», Ηιία ΢ππξόπνπινπ,
εθδόζεηο Γξεγόξε)
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
Βηθηπαίδεηα, ΢νθνθιήο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BF%CF%86%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%
AE%CF%82
Βηθηπαίδεηα, Οηδίπνπο ηύξαλλνο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CF%80%CE%BF%CF%8
5%CF%82_%CE%A4%CF%8D%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CF%82
Βηθηπαίδεηα, ύβξηο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8E%CE%B2%CF%81%CE%B9%CF%82
από ην αξρείν ηεο ΓΡΣ
α) : πνξεία ηνπ ειιεληθνύ ζεάηξνπ, ΢νθνθιήο ΙΙ
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=0000007142&tsz=0&autostart=0
β) Σόπνη ησλ κύζσλ, Οηδίπνπο ν ηξαγηθόο ήξσαο
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=0000033097&tsz=0&autostart=0
video : ζεαηξηθή παξάζηαζε «Οηδίπνπο Σύξαλλνο» κε πξσηαγσληζηή ηνλ Μάλν
Καηξάθε
https://www.youtube.com/watch?v=uqvPrJS339Q
ςεθηνπνηεκέλν αξρείν εζληθνύ ζεάηξνπ (νπηηθναθνπζηηθό πιηθό γηα ην έξγν)
http://www.nt-archive.gr/workDetails.aspx?workID=3062
εξσηόθξηηνο, αθηέξσκα ηεο εθεκεξίδαο «Καζεκεξηλή»
http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/2000/06/11062000.pdf
Βηθηπαίδεηα, Γξσηόθξηηνο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%81%CF%89%CF%84%CF%8C%CE%BA%CF%8
1%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%82
Βηθηπαίδεηα, Βηηζέληδνο Κνξλάξνο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CF%84%CF%83%CE%AD%CE%BD%CF%
84%CE%B6%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%BD%CE%AC%CF%81%CE
%BF%CF%82
ΛΟΓΟΤΓΦΝΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΓΑΤΡΟ
4