1. SAĞLIKLI NESĠLLER ĠÇĠN DOĞRU
BESLENMENĠN ÖNEMĠ VE
ÖĞRETMENLERĠN ÇOCUKLARIN
BESLENMESĠNDEKĠ ROLÜ

2. Doğum
öncesi
BESLENME
anne
karnında YAġAM BOYU
Çocukluk
Gençlik
YetiĢkin
YaĢlılık

4. Çocukluk çağında kazanılan
alıĢkanlıklar yetiĢkinlik dönemindeki
kalıcı alıĢkanlıklara temel oluĢturur.

5. NEDEN ÇOCUKLUK ÇAĞI
(OKUL ÇAĞI)
•Kemik oluĢumu, fiziksel Büyüme ve
geliĢmenin hızlı olduğu,
•YaĢam boyu sürecek davranıĢların
kazanıldığı,
Bu çağ büyüme ve gelişmenin hızlı
•Besin ögelerine boyu sürebilecek
olduğu, yaşam gereksinimin arttığı
davranışların büyük ölçüde
kazanıldığı bir dönemdir.
•Kronik hastalıkların temelinin atıldığı
bir dönem.
Prof Dr. AyĢe Baysal. Beslenme

6. Kalp-damar hastalıkları
Bazı kanser türleri Çocukluk ve gençlik
Felç
yıllarında
Diyabet (Ģeker)
Eklem problemleri kazanılan yanlıĢ
Solunum Problemleri beslenme
Ġnme alıĢkanlıklarının
Kemik Erimesi
sonucu olarak
Uyku Bozuklukları
Okul baĢarısı azalır karĢımıza çıkabilir.
Yorgun ve isteksiz olur

7. ĠYĠ BESLENME:
BÜYÜME
SAĞLIKLI OLMA
BAġARILI OLMAK ĠÇĠN GEREKLĠ
OLAN ÇEġĠTLĠ BESĠNLERĠN
ALINMASIDIR
Nilgün Karaağaoğlu 1990.Okul çağı
çocuklarında beslenmenin önemi

8. YETERLĠ VE DENGELĠ
BESLENME
NEDĠR ?

9. BÜYÜME ve GELĠġME ĠÇĠN YARDIMCI
OLACAK TÜM BESĠNLERDEN GEREKLĠ OLDUĞU
KADAR TÜKETĠLMESĠNE
YETERLĠ VE DENGELĠ BESLENME
DENĠR.
Nilgün Karaağaoğlu 1990.Okul Çağu
Çocuklarında Beslenmenin Önemi

10. SAĞLIKLI BESLENME NASIL
OLMALIDIR?

11. ET YUMURTA
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERĠ KURUBAKLAGĠLLER
BESĠN
GRUPLARIMIZ
SEBZE VE MEYVELER EKMEK VE TAHILLAR

14. Ekmek ve Tahıl Grubu
Bu grupta ekmek, buğday, bulgur, pirinç, mısır,
makarna gibi besinler bulunur.
BaĢlıca enerji kaynağımız olan ekmek ve tahıl
grubu gün içinde en çok tüketilmesi gereken
gruptur.

15. Ekmek ve Tahıl Grubu
Bu gruptaki besinler B grubu vitaminlerden
zengindir.
B grubun vitaminleri saç, tırnak ve cilt sağlığı,
sinir ve kas sistemi ve enerji metabolizması için
gereklidir.

16. Ekmek ve Tahıl Grubu:
Tüm ekmek çeĢitleri, makarna, bulgur, irmik,
pirinç, yufka vb.
4-6 dilim ekmek
+
6-8 yemek kaĢığı pilav veya makarna
veya
1 orta dilim börek
+
1 kase çorba

17. SEBZE VE MEYVE GRUBU
• Ekmek ve tahıl grubundan sonra en çok
tüketilmesi gereken gruptur.
• Hergün mutlaka çeĢitli taze sebze ve meyveler
tüketmeliyiz.
• Meyveleri mümkünse kabuklu tüketmeliyiz.

18. SEBZE VE MEYVE GRUBU
• Bu grup vitamin, mineral ve posadan zengindir. Posa
sebze ve meyvelerin sindirilemeyen kısımlarıdır.
•Vitamin ve mineraller vücudumuzda gerçekleĢen tüm
olaylarda görev alır.
• Özellikle bağıĢıklık sisteminin güçlenmesi için
vitaminler ve mineralleri yeterli miktarlarda almalıyız.

19. Sebze Yemek Ġstemiyorsa
Çocuğun sevdiği sebzeleri sorgulayıp,
özellikle bu sebzelerin (örneğin ıspanak,
yeĢil fasulye, patlıcan vs.) hazırlamasını
sağlamalıyız.
Börekler içerisine sebze katabiliriz.
Salatalık, havuç, marul maydanoz gibi
sebzeleri çiğ olarak salata tabağına
hazırlayabiliriz.
Sevdiği yemeklere (çorbalara, köfteye,
soslara) rendelenmiĢ olarak sebze
eklenebilir.

20. SÜT VE SÜT ÜRÜNLERĠ
Gebe ve Emzikli YaĢlı
SÜT
YetiĢkin Hasta
ÇOCUK
•Kemik dokusunun yapımı
•Yeni dokuların yapımı
•Eskiyenlerin onarımı
•BağıĢıklık sisteminin
geliĢimi
TEMEL BESİN GRUBU

21. Enerji
Vitaminler
Protein
Mineraller
Karbonhidrat Enzimler/Hormonlar
Yağ BağıĢıklık maddeleri

22. Süt ve Süt Ürünleri Grubu
Bu grup kalsiyum ve
proteinden zengindir.
Kalsiyum kemik ve diĢ
sağlığında görev alırken,
proteinler özellikle büyüme
ve geliĢme için gerekli
doku yapımında kullanılır.

23. Süt ve Süt Ürünleri Grubu
Süt, yoğurt, ayran,
peynir gibi besinler bu
gruba girer
Her yaĢ grubundan
bireylerin günde en az
2 bardak süt veya
yoğurt tüketmesi
önemlidir

24. SÜTÜ SEVMĠYORSA
Sütü bazıları soğuk, bazıları sıcak ya da ılık
sever.
Bardağına renkli kamıĢlar konabilir.
Sütlaç, muhallebi gibi tatlılar yapabiliriz.
Ġçine meyve ezip tadını daha
güzelleĢtirebiliriz.
Peynir ve yoğurt da süt yerine geçer.
Yemeklerin üzerine yoğurt ya da peynir
ekleyebilirsiniz.

25. 100 ÇOCUK (5-14 YAġ)
50 çocuk ( süt içermeyen dengesiz
kahvaltı)
50 çocuk (süt içeren dengeli
kahvaltı)
Roberta Larson Duyff 2003

26. Kan şekeri
normal
süre
Dengesiz kahvaltı kan Ģekerini aniden
yükseltir.
Kısa bir süre sonra ise normalin altına
iner.

27. Kanşekeri
normal
süre
Sütle dengeli bir kahvaltı kan Ģekerini
hemen yükseltmez, uzun süre normale
yakın seyreder.

28. Et, Yumurta, Kurubaklagil Grubu
Et, tavuk, balık,
yumurta,
kurufasulye,
nohut, mercimek,
bakla vb besinler
bu grupta yer alır.

29. Et, Yumurta, Kurubaklagil Grubu
Et, tavuk, balık
yumurta gibi
besinler yağ, protein
ve demirden
zenginken,
kurubaklagiller
karbonhidratlar,
demir ve posadan
zengindir.

30. Et-Yumurta-KurubaklagilGrubu:
Kırmızı ve beyaz etler,yumurta, kurubaklagiller, et
ürünleri (salam,sosis vb.)
2-3 köfte kadar et, tavuk, balık veya
hindi
+
Haftada 3-4 kez 1 adet yumurta
+
Haftada 1-2 kez kurubaklagil

31. ET YEMEK ĠSTEMĠYORSA
Et sert geliyor olabilir, köfte veya çorbalara ve
dolmalara kıyma katılarak denenebilir.
Makarna veya pilav üstüne et ürünlerini eklenebilir.
Kıymalı börek ya da poğaça çok yağlı ve kızartma
olmamak Ģartıyla denenebilir
Mercimek, nohut, kuru fasulyede de et ve et
ürünlerine benzer miktarda protein ve mineraller
vardır. Bu besinler de denenebilir.

32. POSA
Çavdar , yulaf, köy ekmeği, tam tahıllı ekmek, ,
kurubaklagiller gibi gıdalar ile ıspanak, kabak,
taze fasulye, marul , havuç, elma, armut, portakal
gibi pek çok sebze ve meyvede bulunur.
Vücudumuzu kalp ve damar hastalıklarından,
bazı kanser türlerinden korur.
Kabızlığı önler.
ġiĢmanlığa karĢı koruyucudur.

33. SU
Vücudumuzun düzenli çalıĢabilmesi
için günde 2 - 3 L sıvı gereklidir.
Günlük olarak kaybedilen sıvı miktarı yerine
konmadığında vücut hücrelerinin çalıĢması aksar.
Çocuklar sıklıkla su yerine farklı içecekleri
tüketmeyi tercih ederler. Bu nedenle su içmeye
teĢvik edilmeleri önemlidir.

34. GÜNDE KAÇ ÖĞÜN
YEMEK YEMELĠYĠZ ?

35. GÜNDE KAÇ ÖĞÜN YEMEK YEMELĠYĠZ?
• Kahvaltı
• Öğle Yemeği
• AkĢam Yemeği
• Ara Öğünler

36. Öğrenmenin
etkin ve kalıcı olabilmesi için
Besinlerin
3 SAATLĠK ARALIKLARLA
(3 ANA-3 ARA ÖĞÜN)
Dengeli ve Yeterli alınması gerekir

37. ĠLKÖĞRETĠM ÇOCUKLARININ BESLENME ĠLKELERĠ
Öğün atlanmamalı
Öğün aralarında ve ders çalıĢırken ayran, süt,
yoğurt, taze meyve suyu veya sütlü tatlılar
tüketilmesi önerilir.
KOLA-pasta değil. Bağımlılık yapar, içindeki
Ģeker tokluk hissi verir. Enerji fazlalığından
dolayı ĢiĢmanlık yapar.
Taze meyve ve sebze her gün tüketmeli,
Temel besin grupları dengeli biçimde her gün
tüketmeli

38. YETERSĠZ VE DENGESĠZ
BESLENMENĠN NEDEN
OLDUĞU SAĞLIK
SORUNLARI

39. YETERSİZ ve DENGESİZ
BESLENME
1. Protein-Enerji ve Vitamin-
Mineral Yetersizlikleri
Büyüme ve geliĢme geriliği, vitamin ve
mineral yetersizliğine bağlı sağlık sorunları
2. 0bezite
Kronik hastalıklar

40. KANSER
YÜKSEK TÜRLERİ ŞEKER
TANSİYON HASTALIĞI EKLEM
YEME
BOZUKLUKLARI HASTALIKLARI
HAREKET ETMEDE
KISIRLIK GÜÇLÜK
ġĠġMANLIK
UYKU
BOZUKLUKLARI
MİDE BARSAK
HASTALIKLARI
YÜKSEK
KOLESTEROL KALP DAMAR
PSİKOLOJİK HASTALIKLARI
BOZUKLUKLAR

41. ÇOCUKLARDA ġĠġMANLIK SONUCU:
KAS-ĠSKELET SĠSTEMĠ BOZUKLUKLARI
Kemik yaĢları, yaĢıtlarına göre ileri
Erken ergenlik belirtileri
Büyümenin erken tamamlanması

42. KAS-ĠSKELET SĠSTEMĠ BOZUKLUKLARI
Osteoartirit
 Topuk diken
 Gut

43. KALP-DAMAR HASTALIKLARI (% 30 etkin)
Hipertansiyon
Hiperkolesterolemi
Hipertrigliseridemi
Yüksek LDL, VLDL (KÖTÜ KOLESTEROL)
DüĢük HDL (ĠYĠ KOLESTEROL)
AĞIRLIKTA %10 KOLESTEROLÜ
ARTIġ %12 ARTTIRIR

44. ÇAĞIMIZIN
SORUNU
OBEZĠTE

45. ġĠġMANLIK HIZLA YAYILIYOR
ġiĢmanlık pervalansı son 15 yılda hızla
artmaktadır.
ABD 20 milyon çocuk ve Adolesan obez, 60
milyon ise yetiĢkin obezdir.
Aynı oranda artmaya devam ederse 2030
yılında ABD nüfusunun %100 ‘ü ĢiĢman
olacaktır

46. ġĠġMANLIK HIZLA YAYILIYOR
YetiĢkin Nüfus % 7 (250 Milyon)
Son 10 yılda % 10-14
Prevelans
Türkiye % 25
2000 TEKHARF
11-15 yaĢ grubunda
KKTC % 31.9
2007

47. Kıbrıs Türk Çocukluk ve
Diabet Adolesan
Derneği Döneminde
Obezite YaĢam Tarzı
AraĢtırması ve Obezite
2005 Projesi
2007
YaĢ grubu 7-17 yaĢ 11-15 yaĢ
Fazla % 14.8 % 18.3
kilolu
Obez % 11.3 % 13.7

48. KIBRIS TÜRK DĠYABET DERNEĞĠ OBEZĠTE
ARAġTIRMASI 2005
• Anne babaların %36’sı çocukların okulda ne yediği
konusunda bilgi sahibi değil.
• Çocukların yaklaĢık yarısı okulda fast food ürünleri
tüketiyor.
• YaĢ ilerledikçe fast-food tüketiminin arttığı
görülmüĢtür: 7-9 yaĢ arası çocuklarda tüketim %41
iken, 10-11 yaĢ diliminde % 52, 12-15 yaĢ diliminde
ise %55 olarak tespit edilmiĢtir.

49. Çocukluk ve Adolesan Döneminde YaĢam Tarzı ve
Obezite Projesi 2007
Obezite Oranı:
15 yaĢındaki gençlerde % 10 iken
14 yaĢ grubunda % 12.7,
13 yaĢ grubunda % 14
12 yaĢ grubunda % 15.2
11 yaĢ grubunda % 16.2’dir.

50. Çocukluk ve Adolesan Döneminde YaĢam Tarzı ve
Obezite Projesi 2007
Benzer bir durum fazla kiloluluk oranı
için de geçerlidir.
15 yaĢ grubunda fazla kilolu oranı %
13.1
11 yaĢ gubunda % 20.4

51. ġiĢmanlığı Sebep Olan
Faktörler
Genetik YaĢam ġekli
ġiĢmanlık
Tıbbi Psikolojik

52. YAġAM ġEKLĠ
Beslenme
AĢırı yeme / YanlıĢ Beslenme
Hareketsiz YaĢam

53. NEDEN KĠLO ALINIYOR?
A) Besinlerin Kalorisi > Kullanılan Kalori = Kilo Alma
B) Besinlerin Kalorisi < Kullanılan Kalori = Kilo verme
C)Besinlerin Kalorisi = Kullanılan Kalori = Aynı Kıloda Kalma
Dengeli Kilonun Fizyolojisi
Alınan Enerji Kontrol Edici Tüketilen Enerji
Faktörler

54. GENETĠK ETKENLER
Genetik EtkileĢim
Ailesel Yatkınlık
TIBBĠ ETKENLER
• Metabolik ve Hormonal Bozukluklar
• Kullanılan Ġlaç Ve Tedaviler

55. PSĠKOLOJĠK FAKTÖRLER
Ġçe dönüklük
BaĢarısızlık
ÖYKÜLERİNDE ArkadaĢ edinememe
Aile içi sorunlar
ĠletiĢim eksikliği vb.
ġĠġMANLIK BU SORUNLARA
EK YÜK GETĠRĠR

56. BEBEKLĠK DÖNEMĠ ġĠġMANLIĞI
ÇOCUKLUK DÖNEMĠ ġĠġMANLIĞI
ERGENLĠK DÖNEMĠ ġĠġMANLIĞI
YETĠġKĠN DÖNEMĠ ġĠġMANLIĞI

57. Çocukluk Çağında Yapılan
Beslenme Hataları ve
Bunların Sebep Olabileceği
Sorunlar

58. Çocukluk Çağında Yapılan Beslenme
Hataları ve Bunların Sebep Olabileceği
Sorunlar
Öğün Atlama ġiĢmanlık, Yetersiz
Beslenme, Vitamin-
Mineral yetersizliği,
Büyüme Geriliği
Tek tip besin ġiĢmanlık, Yetersiz
tüketimi Beslenme Vitamin-
Mineral yetersizliği,
Kansızlık, Büyüme
Geriliği, Boy Kısalığı

59. Çocukluk Çağında Yapılan
Beslenme Hataları ve Bunların
Sebep Olabileceği Sorunlar
Ayak üstü atıĢtırma ġiĢmanlık, Yetersiz Beslenme,
Vitamin- Mineral yetersizliği,
Kansızlık, Büyüme Geriliği
Sıklıkla ev dıĢında ġiĢmanlık, Vitamin- Mineral
beslenme yetersizliği, Kansızlık,
Hızlı-hazır (fast-food) ġiĢmanlık, Vitamin- Mineral
besin tüketimi yetersizliği, Kansızlık,
Büyüme Geriliği, Boy Kısalığı

60. Fast-food ve Medya
Medya ve reklamlar beslenme alıĢkanlığı
üzerinde etkilidir.
Fast-food tarzı besinleri öğünlerde yemek
veya aralarda atıĢtırmak daha popülerdir.
Fast-food besinler;
daha kolay elde edilebilir,
hazırdır,
self-service sistemlidir,

61. Fast-food ve Sağlık
Yetersiz:
• Demir, kalsiyum, riboflavin, A
vitamini, folik asit, vitamin C ve posa
Zengin:
• Yağ, doymuĢ yağ, kolesterol, tuz,
basit karbonhidrat

62. İÇECEK ÇEŞİTLERİ
Asitli içecekler:
- DiĢ ve mide sağlığı için olumsuz
etkileri var.
ġekerli içecekler:
- DiĢ çürükleri ve kilo artıĢına sebep
olabilir.

63. FAST FOOD SAĞLIKSIZ
TÜKETĠMĠ ÇOCUK
HAREKETSĠZ SAĞLIKSIZ
YAġAM ERGEN
ġEKERLĠ ĠÇECEK SAĞLIKSIZ
TÜKETĠMĠ YETĠġKĠN

64. DAHA SAĞLIKLI OLMAK ĠÇĠN
Hergün orta düzeyde fiziksel aktivite
yapmalıyız.

65. ÇOCUKLAR KÜÇÜK
YAġLARDAN
ĠTĠBAREN SPOR
YAPMAYA
ALIġTIRILMALIDIR.

67. ÖĞRENCĠLERĠN BESLENME DURUMUNU
GÖSTEREN ĠġARETLER
Çocuk özellikle ilk derslerde dikkatini
toplayamıyorsa
KAHVALTI ??

68. EN ÖNEMLĠ ÖĞÜNÜMÜZ
NEDEN KAHVALTIDIR?

69. Kahvaltının önemi
Sabah kahvaltı yapılmazsa beyinde
yeterince enerji oluĢamaz.
Bu durumda;
Yorgunluk, hâlsizlik, baĢ ağrısı, dikkat
ve algılama azlığı gibi sıkıntılar yaĢanır.
Çocuklarda ve gençlerde, okul baĢarısı
düĢer.
Kahvaltı yapmayan beden kendi
depolarından kullanır ve hastalıklar
karĢısında direnci düĢer.
69

70. Kahvaltı olmadan asla…
•Amerikada yapılan bir araĢtırmaya göre cocukların
okula kahvaltı yaparak gitmeleri, derslerdeki
konsantrasyonlarında artıĢa, daha iyi okuma
yeteneğine, ders notlarında artıĢa, arkadaĢları ile
daha iyi iliĢkilerde bulunmalarına neden olduğu
belirtilmiĢ
•Bunların yanı sıra özellikle kahvaltı yapmayanlarda
görülen davranıĢ bozukluklarının sigara, alkol hatta
uyuĢturucu kullanımına da neden olabileceği
bildiriliyor
Roberta Larson Duyff (2003)

71. ÖĞRENCĠLERĠN BESLENME DURUMUNU
GÖSTEREN ĠġARETLER
Çocuğun cildi soluk renk ise
DEMĠR EKSĠKLĠĞĠ YETERSĠZ ET,
YUMURTA, KURUBAKLAGĠL
TÜKETĠMĠ ??

72. ÖĞRENCĠLERĠN BESLENME DURUMUNU
GÖSTEREN ĠġARETLER
Çocuk sürekli tuvalete gitmek
istiyorsa, çok su içiyorsa, çok yemek
yiyorsa
DĠYABET??

73. ÖĞRENCĠLERĠN BESLENME DURUMUNU
GÖSTEREN ĠġARETLER
Çocuk hızlı bir Ģekilde kilo alıyorsa
YANLIġ BESLENME
ALIġKANLIKLARI????

74. DĠKKAT !!!
Çocuk ailesinden sonra en çok
öğretmenlerinin tavsiyelerine önem verir.
Öğretmenlerinin önerileri ve davranıĢları
çocuğun yeme davranıĢlarını etkiler.

75. ÇOCUKLAR DOĞRU BESLENMEYE NASIL
ÖZENDĠRĠLEBĠLĠR?
SĠZCE?

76. ÇOCUKLAR DOĞRU BESLENMEYE NASIL
ÖZENDĠRĠLEBĠLĠR?
Sınıfta meyve saati yapılabilir
Cips,çikolata ve renklendirilmiĢ
yiyecek ve içeceklerin zararları
anlatılarak tenefüste bu yiyecek ve
içecekleri alan öğrenciler uyarılabilir
Öğrencilerin yanında sağlıksız
besinler tüketilmemesine özen
gösterilebilir
??????????

77. SĠSTEMLE ĠLGĠLĠ
DÜZELTĠLEBĠLECEKLER
Kantinlerde satılan besinlerin
denetlenmesi ve sağlıksız besinlerin
satıĢının engellenmesi
Ġlkokullarda her yaĢ grubu için
müfredata beslenme dersinin
eklenmesi
Beden eğitimi derslerinin saatinin
artırılması ve çocukların beden
eğitimi derslerinde hareketli
olmalarının sağlanması,

78. Sağlıklı Beslenmede Adımlar
Günde 3 ana en az 3 ara öğün
tüketilmesi,
Her öğünde 4 besin grubunun yeterli
Ģekilde tüketilmesinin sağlanması,
ġekerli ve yağlı besinlerin tüketiminin
sınırlandırılması,
Öğün atlanmaması,
Düzenli egzersiz yapılması önemlidir.

79. Doğru beslenme alıĢkanlıkları;
• Sağlığı geliĢtirir, büyümeyi ve biliĢsel
geliĢimi sağlar,
• Kısa dönemde demir yetersizliği anemisi,
yeme bozuklukları, diş çürükleri vb.
• Uzun dönemde kalp - damar hastalıkları,
diyabet, kanser vb. sağlık sorunlarını
önler.

80. Çocuklarını düşünen,
onları koruyan
ve
sağlıklı
yetiştirilmelerini
sağlayan bir ulus,
gözü arkada
kalmadan,
geleceğini
daha iyi ve
daha güzel
olanların
ellerine terk edebilir.
Mustafa Kemal ATATÜRK