2. Kabanata 16 – 20
Inihanda nina:
Katrina dela Cruz, Aiyana Valdez, MJ Bantog, Cesar Quilantang
Pangkat 3
III – Agusan Del Norte

4. GAHAMAN
sakim
Mahihirap na nga ang mga kasama niya,
gahaman pa siya sa pagkain.

5.  Sisa --- Pilipinas
– Maganda ngunit naghihirap
“Ngunit kahit bata pa sa gulang niya ay tila may edad na siya dala
ng hirap at pagtitiis na dinaranas sa buhay.”
 Pedro --- Dayuhang Espanyol
– Mapang-abuso at pabaya
“Bihira lang kung umuwi si Pedro sa bahay at kung magkita man
ang mag-asawa lalong sakit ng kalooban ang dinaranas ni Sisa.”

6.  Crispin at Basilio --- Pag – asa
- Nakakapag-aral at nakakapagtrabaho pa rin
“Ayon kay Pilosopo Tasyo, si Crisprin ay nakababasa na at marahil
si Basilio ay mag-uuwi ng kanyang sahod.”
 Pagkain na inihanda ni Sisa --- Lahat ng mga
pinaghirapan ng mga Pilipino
- Pagkain ni Pedro ng inihanda ni Sisa para sa mga anak
--- Pagkamkam ng Espanya ng mga dapat pagmamay-ari
ng Pilipinas
“Ang sukab na asawa ni Sisa ay dumating. Kinain niyang mag-isa
ang kanin, tapang baboy-ramo, at hita ng pato. Kinuha ang
kanyang tinaling manok at umanyo nang aalis.”

7.  Panggitna at mababang uri ng tao
 May konting pag-asa
 Makatotohanang paraan

8.  Mababang pagtingin sa mga babae
- Inaabuso at sinasaktan lamang ni Pedro si Sisa.
 Pagtatrabaho ng mga batang may murang edad pa
lang
- Dahil masasamang bisyo lang ang inaatupag ng kanilang
ama, napilitan si Basilio na maghanap buhay para
tulungan ang ina.

10. BUMULWAK
umagos
Nang makita ko siya ay bumulwak ang
damdamin ko para sakanya.

11.  Tunay na panaginip ni Basilio --- Kalupitan ng gobyerno
- Kamatayan ni Crispin
Imbentong panaginip ni Basilio --- Hangarin ng mga
Pilipino
- Lipunan na may kasaganaan – malaking kontrast sa
malagim na na tunay na panaginip
“ …Sila raw ay nasa bukid, may mga lalaki at babaing
may dalang bakol na puno ng uhay ng palay.”

12.  “Naiwan? Bakit? Buhay ba siya? Buhay ba si Crispin?”
- Pinapakita kung gaano na kalala ang pag-aabuso ng
mga Espanyol sa mga Pilipino
“Hindi ba higit na mabuti kung tatlo na lang tayo?
Kayo, ako, at si Crispin?”
- Ang pagkamuhi ng anak sa isang irresponsable na
ama ay gaya ng pagdaramdam ng mga mamamayan
sa isang bulok at tiwaling pinuno ng pamahalaan.

13.  Agwat sa pagitan ng makapagyarihan at mahihirap
- “Palibhasa’y mahirap tayo, kaya tayo
napagbibintangan, lahat ng maaari nilang sabihin sa
atin…”
 Pagtanggi ng mga Pilipino na mamulat sa
katotohanan
- “Nanay, kung may magtanong, huwag ninyong
sabihing ako ay tinamaan ng baril, sabihin na
lamang ninyong ako’y nahulog sa puno.”

15. KAHABAG-HABAG
kaawa-awa
Kahabag-habag talaga ang sinapit ng ama ng
aking kaibigan sapagkat may sakit itong cancer.

16.  “…Ang mga manang at manong na ito ay naghihintay sa
kanya para humalik ngunit hindi niya pinansin.”
- Ang hindi pagbigay ni Padre Salvi ng kanyang kamay sa mga
taong nakaabang ay nagpapakita ng kanyang pagtago ng
bakas ng kagat ni Crispin sa kanyang kamay.
 “Nanguha siya sa pampang ng ilog ng pako, dahil alam niya
na paborito ng kura ang ensaladang pako. Nagbihis siya ng
pinakamahusay niyang kasuotan at nanod na sunong ang
isang bakol.”
- Pagpapakumbaba ni Sisa para lamang mahanap ang kanyang
anak. Ngunit, ginagawa niya ito sa sumira ng kanilang buhay
at kaligayahan.

17.  Pagiging mababaw ng mga kasapi ng simbahan
- Pinaplano nila kung paano makakamit ang Indulgencia
Plenaria sa halip na mag-isip ng paraan upang
makagawa ng mabubuti para tuluyan silang dumiretso
sa langit at hindi na dumaan sa purgatoryo.
 Hindi pagiging tapat ng mga opisyal ng simbahan
- Wala naman talagang sakit si Padre Salvi. Mayroon
lamang siyang malalim na iniisip at pinoproblema. Dala
nito, natatalikuran niya ang kanyang mga tungkulin.

19. PAGPITAGANAN
pagrespeto
Tayong lahat ay magsitayo at pagpitaganan
ang ating minamahal na mayor.

20.  Pagiging pasibo ng mga tao
- “Ang nagawa ko lamang po ay makipaglibing samantalang
napakalaki ng utang na loob ko sa inyong ama.”
- Walang ginagawang aksyon ang mga Pilipino kahit na alam
nilang may maling ginagawa ang mga Kastila sa kanila
 Maraming hadlang sa pagkamit ng edukasyon
- Ang ilan sa mga ito ay ang kakulangan ng kagamitan sa
mga paaralan, kawalan ng hilig sa pag-aaral ng mga
bata, at pagkakapos sa pangangailangan dala ng
kahirapan.

21.  Walang nang kaunlaran ang pagtuturo sa Pilipinas kahit
noon pa man
- Ang pamahalaang Espanyol ay walang
pagmamalasakit na magtaguyod ng isang maayos na
sistema ng edukasyon sa Pilipinas.
 Ang kaisipang na ang mabuting tao ay mabait at
sunud-sunuran lamang.
- Inilagay ng mga prayle ang kaisipang ito sa isip ng mga
Pilipino
- Hindi kalaban ng pagiging mabuting Kristiyano ang
pagkakaroon ng sariling kalooban.

22.  Ang pagbabalak ni Crisostomo Ibarra na makapagpatayo ng isang paaralang
panlahat
- Sa halip na ipaghiganti ang kamatayan ng kaniyang ama, mas
pinahalagahan ni Ibarra ang pagtulong sa pagpapaunlad ng edukasyon
- Hindi lahat ng tao ay may masamang intensyon at gustong makaganti.
 Pagkampi ng bayan sa mga Kastila
- Ito ay nang hindi sila kumibo noong kinalaban ng mga Kastila si Don Rafael.
- Isang anyo ng kaduwagan ang hindi pagtutol sa kawalan ng katarungan.
 Pagpapakita ng takot ng guro habang nagsasalita.
- Akala ng guro na wala silang magagawa laban sa
katiwalian sa edukasyon sa Pilipinas.

24. GAHULIN
kulangin
Wag ka na kumuha at baka tayo ay gahulin.

25.  Lumang gamit/sandata --- Pagkakalayo sa kaunlaran ng mga Indio at Kastila
- Nilalagyan pa ng pulbura at bala ang mga baril ng mga kuwadrileryo, samantalang
kinakasa nalang ang mga baril ng mga guwardiya sibil
 Kurtinang pula na di nanalalabhan --- Madugo at maruming
kaguluhan naganap sa ilalim ng pamamalakad ng mga Kastila
 Sirang silya sa ilalim ng larawan ng hari --- Kawalan ng
kapangyarihan ng lokal na pinuno ng pamahalaan sa Pilipinas na
kumakatawan sa hari
 Sira-sirang bangko at silya --- Kalawan ng tunay na
kapangyarihan ng mga kinatawan ng bayan

26.  “At ang kapitan ay naiwan sa kumbento upang
kausapin ang kurang maysakit.”
- Humingi ng payo ang kapitan ng bayan sa isang
kurang masakitan o papanhina na ang
kapangyarihan.
 Pag-aakala ni Don Basilio na umurong na ang
Sangkatauhan magmula nang magmula si Santo Tomas
de Aquino at iwan niya ang San Juan De Letran
- Ang kaisipang ito ni Don Basilio ay isang atake laban sa
mga lumang tinuturo ng mga prayle sa UST at San Juan
De Letran.

27.  Pag-uusap ng mga kinatawang matanda at bata tungkol
sa mga bagay-bagay lalo na kapag malapit na itong
ganapin.
- Kahit ang mga tinatawag nilang mga Indio ay may
pakialam din sa mga nangyayari sa Pilipinas.
 Humihingi muna ng dikta ang mga kinatawan ng
bayan mula sa mga kura paroko bago nila
ipagpatuloy ang mga binabalak nila. Kapag hindi
pumayag ang kura ng bayan, hindi nila maaaring
ipagpatuloy ang kanilang balak para sa bayan.
- Mas higit ang kapangyarihan ng mga kura.

28.  Mahabang diskurso ni Don Basilio na ang layunin
lamang ay sabihing iklian ang mga sinasabi nila sa
kapulungan.
- Kawalan ng kabuluhan ng mga makalumang
kaisipang ginagamit sa makabagong panahon.
 Paglikom ng perang pampagawa ng lokal na
tanghalan
- Paggamit ng katutubong kultura bilang paraan sa
muling pagkagising ng bayan

29.  Pagkakaroon ng saradong isipan ng mga Pilipino
- Kawalan ng tamang panghuhusga sa pagitan ng magkalaban
sa kapangyarihan
- Ang mga pagtatalo sa pulitika ay pinepersonal ng mga
Pilipino . Kahit na anong panukala galing sa kalaban sa
pulitika, kahit na gaano kaganda nito, hahanap sila ng butas
upang ito ay masira at huwag maging tanyag ang kalaban.
 Paglimot sa sariling karangalan
- Inalis ni Don Filipo ang kaniyang karangalan dahil ipinasok niya
ang isang mungkahing hindi naman sang-ayon ang lahat.

30. Katapusan!
