http://xristx.blogspot.gr/2013/01/6-2.html#.WGfHkPlTLIV Γλώσσα Δ΄ 6. 2. ΄΄Το μεγάλο μυστικό΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
http://xristx.blogspot.gr/
Γλώσσα Δ΄- Ενότητα 6η - Μάθημα 2ο
:
Το μεγάλο μυστικό΄΄ ΄΄
Γραμματική
Φύλλα εργασιών
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1

2. 3
ΤΤοο μμεεγγάάλλοο μμυυσσττιικκόό
Ο α όριστος κα ι ο συνοπτικός
μέλλοντα ς
τη ς ενεργητικής φωνής
παρελθόν παρόν μέλλον
Παρατατικός (έγραφα) Ενεστώτας (γράφω) Εξακολουθητικός
μέλλοντας (θα γράφω)
Αόριστος (έγραψα) Συνοπτικός
μέλλοντας (θα γράψω)
Σε προηγούμενο μάθημα μάθαμε για τον ενεστώτα, τον παρατατικό και τον
εξακολουθητικό μέλλοντα. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τον αόριστο και το
συνοπτικό μέλλοντα της ενεργητικής φωνής.
π.χ. Το έγραψες αυτό που σου είπα;
Το ρήμα που αναφέρεται σε κάτι που έγινε στο παρελθόν για μια στιγμή
είναι σε χρόνο αόριστο.
Ο παρατατικός και ο αόριστος λέγονται παρελθοντικοί χρόνοι,
γιατί και οι δύο αναφέρονται στο παρελθόν, στο χτες, αλλά
αυτό που δείχνουν έχει διαφορετική διάρκεια.
Πότε θα γράψεις την αντιγραφή σου;
Το ρήμα που αναφέρεται σε κάτι που θα γίνει στο μέλλον σε μια στιγμή
είναι σε χρόνο συνοπτικό μέλλοντα.
Ο εξακολουθητικός και ο συνοπτικός μέλλοντας λέγονται
μελλοντικοί χρόνοι, γιατί αναφέρονται στο μέλλον, στο αύριο,
αλλά αυτό που δείχνουν έχει διαφορετική διάρκεια.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.2
Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr

3. 4
Ενεργητική φωνή
Αόριστος Συνοπτικός
μέλλοντας
Οριστική Υποτακτική Προστακτική Οριστική
έγραψα να γράψω - θα γράψω
έγραψες να γράψεις γράψε θα γράψεις
έγραψε να γράψει - θα γράψει
γράψαμε να γράψουμε - θα γράψουμε
γράψατε να γράψετε γράψτε θα γράψετε
έγραψαν να γράψουν - θα γράψουν
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα.
Αόριστος Ενεστώτας Συνοπτικός μέλλοντας
χτύπησα
θα απλώσεις
καθαρίζω
φύγαμε
κοιτάζετε
θα μείνουν
2. Να συμπληρώσεις τα κενά στο παρακάτω κείμενο βάζοντας τα ρήματα
στον αόριστο.
πέφτω, ξεκινώ, νικώ, χειροκροτώ, σταματώ,
πηδώ, φτάνω, χτυπώ, συνεχίζω, ρίχνω
Οι αθλήτριες ………………………………………………… όλες μαζί.
………………………………………………… με επιτυχία το πρώτο εμπόδιο και οι θεατές τις
………………………………………………… . Κάποια στιγμή μία αθλήτρια
………………………………………………… πάνω σ’ ένα εμπόδιο, το
………………………………………………… κάτω και ………………………………………………… το πόδι
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.3

4. 5
της. Έτσι ………………………………………………… τον αγώνα. Οι υπόλοιπες
αθλήτριες
………………………………………………… και ………………………………………………… στο
τέρμα.
Στον αγώνα ………………………………………………… η αθλήτρια με τον αριθμό 5.
3. Να συμπληρώσεις τα κενά γράφοντας τα ρήματα των παρενθέσεων
στο συνοπτικό μέλλοντα.
Την Κυριακή εμείς ………………………………………………… (ξυπνώ) νωρίς,
γιατί
………………………………………………… (πηγαίνω) στο
χωριό
………………………………………………… (ξεκινώ) γύρω στις 8
και
………………………………………………… (παίρνω) μαζί και το σκυλάκι
μας.
………………………………………………… (περνώ) από τον Άγιο Κωνσταντίνο,
ενώ
………………………………………………… (σταματώ) για λίγο στα Τέμπη.
Μάλλον
………………………………………………… (φτάνω) κατά το μεσημεράκι.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.4

5. Σν κεγάιν κπζηηθό
Μηα παξέα παηδηώλ κε αξρεγό ηνλ Κσλζηαληή έπαηδαλ ζηε ζάιαζζα.
Κνληά ζηα βξάρηα ππήξρε κηα ζπειηά. Σα παηδηά ήζειαλ λα κπνύλε κέζα
ζηε ζπειηά αιιά θνβόληνπζαλ. Σόηε ν Νηθνιήο ηνπο είπε λα κπνύλε κέζα
όινη καδί. Μόιηο κπήθαλ ζηε ζπειηά πέηαμε έλα πεξηζηέξη θαη ηα παηδηά
θνβήζεθαλ. Μεηά ηα παηδηά πηαζηήθαλ ρέξη ρέξη θαη πήγαλ πην κέζα ζηε
ζπειηά.
Όηαλ ληώζνπκε ραξά, ιύπε, θνβν ή ζπκό απηό θαίλεηαη ζην ζώκα
καο, ζηηο θηλήζεηο πνπ θάλνπκε θαη ζην πξόζσπό καο
Βάδνπκε έλα ξήκα ζηνλ Παξαηαηηθό γηα λα δείμνπκε πσο θάηη έγηλε ρζέο γηα
πνιύ ώξα
Βάδνπκε έλα ξήκα ζηνλ Αόξηζην γηα λα δείμνπκε πσο θάηη έγηλε ρζέο γηα
ιίγν.
Βάδνπκε έλα ξήκα ζηνλ ΢πλνπηηθό Μέιινληα γηα λα δείμνπκε πσο θάηη ζα
γίλεη αύξην.
Βάδνπκε έλα ξήκα ζηνλ Εμαθνινπζεηηθό Μέιινληα γηα λα δείμνπκε πσο
θάηη ζα γίλεη αύξην γηα πνιύ ώξα.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.5

6. Δλεξγεηηθή Φσλή Δλεξγεηηθή Φσλή
Αόξηζηνο ΢πλνπηηθόο Μέιινληαο
Οξηζηηθή Τπνηαθηηθή Πξνζηαθηηθή Οξηζηηθή
άξρηζα Να αξρίζσ - Θα αξρίζσ
άξρηζεο Να αξρίζεηο άξρηζε Θα αξρίζεηο
άξρηζε Να αξρίζεη - Θα αξρίζεη
αξρίζακε Να αξρίζνπκε - Θα αξρίζνπκε
αξρίζαηε Να αξρίζεηε αξρίζηε Θα αξρίζεηε
άξρηζαλ Να αξρίζνπλ - Θα αξρίζνπλ
Παζεηηθή Φσλή
Δλεζηώηαο Παξαηαηηθόο Δμαθνινπζεηηθόο
Μέιινληαο
θάζνκαη θαζόκνπλ Θα θάζνκαη
θάζεζαη θαζόζνπλ Θα θάζεζαη
θάζεηαη θαζόηαλ Θα θάζεηαη
θαζόκαζηε θαζόκαζηε Θα θαζόκαζηε
θάζεζηε θαζόζαζηε Θα θάζεζηε
θάζνληαη Κάζνληαλ Θα θάζνληαη
Δλεξγεηηθή Φσλή Δλεξγεηηθή Φσλή
Αόξηζηνο ΢πλνπηηθόο Μέιινληαο
Οξηζηηθή Τπνηαθηηθή Πξνζηαθηηθή Οξηζηηθή
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6
eva-edu

7. Το μεγάλο μυστικό
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Η λέξη θαρραλέος -α –ο προέρχεται από τη
λέξη θάρρος και γράφεται με δύο ρρ .
Η λέξη κυρίευω όπως και όλα τα ρήματα σε εύω ( εκτός από
το κλέβω ) γράφεται με ευ .
Η λέξη πορεία γράφεται με ει .
Χρησιμοποιούμε τον αόριστο για να δείξουμε ότι κάτι έγινε
στο παρελθόν σε μια στιγμή π.χ. έπαιξα , έγραψα , έτρεξα .
Χρησιμοποιούμε τον παρατατικό για να δείξουμε ότι κάτι
γινόταν στο παρλθόν συνέχεια π.χ. έπαιζα , έγραφα , έτρεχα.
Χρησιμοποιούμε το στιγμιαίο μέλλοντα για να δείξουμε τι θα
κάνουμε στο μέλλον σε μια στιγμή π.χ. θα παίξω , θα γράψω ,
θα τρέξω .
Χρησιμοποιούμε τον εξακολουθητικό μέλλοντα για να
δείξουμε τι θα κάνουμε στο μέλλον συνέχεια π.χ. θα παίζω , θα
γράφω , θα τρέχω .
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7

8. Ενότητα 6γ Το μεγάλο μυστικό
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8

9. Ενότητα 6β Το μεγάλο μυστικό
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9

10. Οι χρόνοι του ρήματος
By PresenterMedia.com
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10

11. Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή φ ω ν ή
Ε ν ε σ τ ώ τ α ς
Οριστική Υποτακτική Προστακτική
παίζω να παίζω
παίζεις να παίζεις παίζε
παίζει να παίζει
παίζουμε να παίζουμε
παίζετε να παίζετε παίζετε
παίζουν να παίζουν
Π α ρ ο ν τ ι κ ο ί χ ρ ό ν ο ι
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11

12. Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή φ ω ν ή
Παρατατικός Α ό ρ ι σ τ ο ς
Οριστική Οριστική Υποτακτική Προστακτική
έπαιζα έπαιξα να παίξω
έπαιζες έπαιξες να παίξεις παίξε
έπαιζε έπαιξε να παίξει
παίζαμε παίξαμε να παίξουμε παίξτε
παίζατε παίξατε να παίξετε
έπαιζαν έπαιξαν να παίξουν
Π α ρ ε λ θ ο ν τ ι κ ο ί χ ρ ό ν ο ι
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12

13. Χρησιμοποιούμε τον
Παρατατικό για να
δείξουμε ότι κάτι
γινόταν στο παρελθόν
για μεγάλο χρονικό
διάστημα.
Χρησιμοποιούμε τον
Αόριστο για να δείξουμε
ότι κάτι έγινε στο
παρελθόν για μικρό
διάστημα.
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13

14. Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή φ ω ν ή
Μέλλοντας Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος
Οριστική Οριστική
θα παίζω θα παίξω
θα παίζεις θα παίξεις
θα παίζει θα παίξει
θα παίζουμε θα παίξουμε
θα παίζετε θα παίξετε
θα παίζουν θα παίξουν
Μ ε λ λ ο ν τ ι κ ο ί χ ρ ό ν ο ι
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14

15. Χρησιμοποιούμε τον
Εξακολουθητικό
Μέλλοντα για να
δείξουμε ότι κάτι θα
γίνει στο μέλλον και
θα έχει κάποια
διάρκεια.
Χρησιμοποιούμε τον
Στιγμιαίο Μέλλοντα για να
δείξουμε ότι κάτι θα γίνει
στο μέλλον για μικρό
διάστημα.
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15

16. By PresenterMedia.com
Παροντικοί
χρόνοι
Ενεστώτας
Παρελθοντικοί
χρόνοι
Παρατατικός Αόριστος
Μελλοντικοί
χρόνοι
Μέλλοντας
Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Στιγμιαίος
Κατερίνα ΛάζαρηΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16

17. Ιδέες διακόσμησηςwww.thrania.com της σχολικής τάξης
Μπέσιου Χριστίνα
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.17

18. Οι χρόνοι των ρημάτων
Ενεστώτας
Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα.
Παράδειγμα: Εγώ παίζω.
Παρατατικός
Φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν για αρκετή ώρα.
Παράδειγμα: Εγώ έπαιζα.
Αόριστος
Φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν για μία στιγμή.
Παράδειγμα: Εγώ έπαιξα.
Τι φανερώνει κάθε χρόνος;
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.18

19. Εξακολουθητικός Μέλλοντας
Φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον για αρκετή ώρα.
Παράδειγμα: Εγώ θα παίζω.
Στιγμιαίος Μέλλοντας
Φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον για μία στιγμή.
Παράδειγμα: Εγώ θα παίξω.
Παρακείμενος
Φανερώνει κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν.
Παράδειγμα: Εγώ έχω παίξει.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.19

20. Υπερσυντέλικος
Φανερώνει κάτι που είχε γίνει στο παρελθόν.
Παράδειγμα: Εγώ είχα παίξει.
Συντελεσμένος Μέλλοντας
Φανερώνει κάτι που θα έχει γίνει στο μέλλον.
Παράδειγμα: Εγώ θα έχω παίξει.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.20

21. Αόριστος
Οριστική Υποτακτική Προστακτική
Όνοµα:…………………. 10-01-12
Μάθηµα: Το µεγάλο µυστικό
Ερωτήσεις κατανόησης κειµένου
1. Από πόσα παιδιά αποτελείται η οµάδα των αγοριών και
ποια είναι αυτά;…………………………………………
2. Ποιος ήταν ο φόβος των παιδιών;………………………
………………………………………………………….
3. Πώς κατάφεραν να νικήσουν το φόβο τους;……………
………………………………………………………….
4. Γράψε δύο εκφράσεις του κειµένου που δείχνουν το φόβο
των παιδιών καθώς εισχωρούν στη σπηλιά. ……………
…………………………………………………………..
…………………………………………………………..
Γραµµατικό φαινόµενο: Χρόνοι του ρήµατος, εγκλίσεις του
ρήµατος
1. Να κάνεις εγκλιτική αντικατάσταση του ρήµατος
«σχηµατίζω» στο β’ πρόσωπο ενικού στον Ενεστώτα και
στον Αόριστο.
Ενεστώτας
Οριστική Υποτακτική Προστακτική
2. Κάνε και
χρονική
αντικατάσταση
του ίδιου
ρήµατος στο γ’
πρόσωπο
πληθυντικού στο
Τετράδιο
Γραµµατικής.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.21
Μαριάνθη Χαλκίτη

22. 1. Να βρεις το υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο, κατηγορούμενο στις παρακάτω
προτάσεις
Το βιβλίο των μαθηματικών είναι μεγάλο και βαρύ.
Σήμερα θα φάμε κοτόπουλο με πατατούλες.
Ο Γιώργος και ο Νίκος είναι αχώριστοι φίλοι.
Γνωρίζονται από το νηπιαγωγείο.
Δεν φαίνεται στεναχωρημένος.
Ο Κωνσταντής διορίσθηκε προϊστάμενος στην τράπεζα.
2. Να κλίνεις το ρήμα δένω στον Παρακείμενο και στον Υπερσυντέλικο.
Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Ονοματεπώνυμο:………………………………………………………
……………………………………………
Πρόσεξε! Μερικά
υποκείμενα μπορεί να
σου κρύβονται.
Για να βρω το
υποκείμενο κάνω την
ερώτηση ποιος, ποια,
ποιο κτλ.
Για να βρω το
αντικείμενο ή το
κατηγορούμενο κάνω
την ερώτηση τι;
Χρησιμοποιούμε χρόνο Παρακείμενο για να δείξουμε ότι κάτι άρχισε στο
παρελθόν και έχει τελειώσει τη στιγμή που μιλάμε π.χ έχω παίξει
Χρησιμοποιούμε χρόνο Υπερσυντέλικο για να δείξουμε ότι κάτι άρχισε στο
παρελθόν και έχει τελειώσει πριν γίνει κάτι άλλο π.χ. είχα παίξει
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.22
Τσαμπίκα Δρακιού

23. Ενότητα 6 «Το µεγάλο µυστικό» - Ασκήσεις για τους χρόνους
Ονοµατεπώνυµο: ……………………………………………………………………………………..…Ηµεροµηνία: ……………….
1. Να συµπληρώσεις τον πίνακα βάζοντας στο ίδιο πρόσωπο και τους άλλους χρόνους.
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Συνοπτικός
Μέλλοντας
συνεχίσαµε
µαστίγωναν
έκρυβαν
θα σκοτεινιάσει
κοιτάζαµε
θα κρατάµε
2. Τα ρήµατα των προτάσεων είναι σε λάθος χρόνο. Να ξαναγράψεις τις προτάσεις σωστά.
Χθές όλο το απόγευµα θα καθαρίζει το σπίτι.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Αύριο ξύπνησα στις 9 το πρωί.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Θα µαζέψουν τα πράγµατά τους και θα φύγουν το προηγούµενο βράδυ.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Από την επόµενη εβδοµάδα πηγαίνετε µαζί στο φροντιστήριο.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Μεθαύριο όλη την ηµέρα έτρεξα σε δουλειές.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα στολίσαµε δένδρο.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Να µεταφέρεις τις προτάσεις στον Αόριστο και στον Συνοπτικό Μέλλοντα.
Αγαπώ τη φύση και τα ζώα.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Το πρωί βουρτσίζω τα δόντια µου και χτενίζω τα µαλλιά µου.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
kyra_daskala
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.23

24. Ενότητα 6 «Το µεγάλο µυστικό» - Ασκήσεις για τους χρόνους
Ονοµατεπώνυµο: ……………………………………………………………………………Ηµεροµηνία: ………………
1.Να γράψεις τους χρονικούς δείκτες στη σωστή στήλη ανάλογα µε το τι φανερώνουν:
(τώρα, αύριο, χθες, πέρσι, αργότερα, νωρίτερα, αυτή τη στιγµή, του χρόνου, την άλλη
εβδοµάδα, προχθές, την προηγούµενη µέρα)
Παρελθόν Παρόν Μέλλον
2. Σχηµάτισε τις σύνθετες λέξεις
ηµί + διατροφή ………………………………………
ηµί + σελήνη ………………………………………
ηµί + διπλός ………………………………………
ηµί + διαφανές ………………………………………
ηµί + πολύτιµος ………………………………………
ηµί + όνος ………………………………………
ηµί + φως ………………………………………
ηµί + ορεινός ………………………………………
ηµί + άγριος ………………………………………
και συµπλήρωσε µε αυτές τα κενά των προτάσεων. Προσοχή στον αριθµό και την
πτώση!
≈ Το κολιέ είναι στολισµένο µε ………………………………………………… λίθους.
≈ Καληµέρα! Θα ήθελα να αγοράσω σεντόνια για ………………………………………… κρεβάτι.
≈ Η σηµαία του Πακιστάν αποτελείται από µια λευκή ……………………………………… και
ένα αστέρι σε πράσινο φόντο.
≈ «Η τιµή του δωµατίου µε ………………………………… είναι 65 ευρώ τη βραδιά»
≈ Η Μαρία φορούσε ένα …………………………………… φόρεµα.
≈ Ο Τόνι ζούσε σε ένα ……………………………………… χωριό.
≈ Μέσα στο …………………………………………… της σπηλιάς, οι σταλαγµίτες µόλις που
φαινόντουσαν.
≈ Υπάρχουν κάποιες φυλές ιθαγενών που ζουν σε ……………………………… κατάσταση.
≈ Στην καθαρεύουσα το µουλάρι λέγεται ………………………………… .
3. Βάλε την ιστορία στη σωστή χρονολογική σειρά:
Ένα παιδί, στην αρχαία Αθήνα, περιγράφει την πιο µεγάλη γιορτή της πόλης.
Δεν θα
έχεις
λύση
για όλα
τα κενά!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.24

25. Έξαφνα ακούστηκε το σάλπισµα, και άρχισε ο αγώνας. Τα φιλότιµα ζώα λες και
πετούν. Το χώµα µόλις το αγγίζουν. Τα πέταλά τους βγάζουν σπίθες. Θαρρείς πως είναι
ένα σώµα µε τον καβαλάρη και µια θέληση έχουν και οι δυο, πώς να κερδίσουν το
βραβείο της νίκης. Όλοι ελπίζαµε πως θα νικούσαν τ’ άλογα του Λεωκράτη· και οι
ελπίδες µας βγήκαν αληθινές. Από τα έξι άλογά του, τα πέντε νίκησαν.
Ξηµέρωσε η µεγάλη µέρα. Τα Παναθήναια άρχισαν από το πρωί µε αγώνες
ιππικούς, κοντά στον Ιλισό. Οι πλουσιότεροι Αθηναίοι είχαν στείλει εκεί τα καλύτερα
άλογά τους. Τα οδηγούσαν οι γιοι τους, αν ήταν έφηβοι. Με πόση χάρη καβαλίκεψαν οι
όµορφοι νέοι τα περήφανα άλογά τους! Και πόσο εύκολα τα οδηγούσαν, γιατί ήταν
έξυπνα και καταλάβαιναν µ’ ευκολία τι θέλει ο καβαλάρης τους. Ανυποµονούσαν να
παραβγούν στο τρέξιµο.
Έπειτα από τους αγώνες ξεκίνησε και το πιο ωραίο µέρος στη µεγάλη αυτή, η
ποµπή. Τρέξαµε κι εµείς γρήγορα να πιάσουµε θέση, για να δούµε καλά. Χιλιάδες
κόσµος ξεκινούσε από τον Κεραµεικό, να φέρει ως την Ακρόπολη τον νέο πέπλο της
θεάς. Τον πέπλο αυτόν τον είχαν υφάνει τα καλύτερα κορίτσια της Αθήνας και είχαν
κεντήσει απάνω µε τέχνη µεγάλα κατορθώµατα της θεάς.
Τελευταία έρχονταν πολλές σειρές παιδιά, όλα καλοκαµωµένα· φορούσαν στενό
χιτώνα και στο κεφάλι στεφάνι από τριαντάφυλλα. Ύστερα ήταν οι αντιπρόσωποι, που
έστειλαν οι αποικίες επίτηδες για την ποµπή. Κάθε συντροφιά έψελνε τον ύµνο στη
θεά. Η ποµπή προχωρούσε στην Ακρόπολη σιγά σιγά και µε µεγαλοπρέπεια. Στα
πεζοδρόµια δεξιά κι αριστερά στέκονταν χιλιάδες κόσµος κι έραιναν µε λουλούδια τον
ιερό πέπλο της θεάς.
Εµπρός εµπρός στην ποµπή ήταν πολλές σειρές κορίτσια από τις αριστοκρατικές
οικογένειες. Ήταν ντυµένα όµορφα και φορούσαν στεφάνια από κρίνους στα κεφάλια
τους. Με τ’ άσπρα τους χέρια βαστούσαν στο κεφάλι τους από ένα πανεράκι, που είχε
µέσα όσα χρειάζονταν για τη θυσία.
Ύστερα από τους ιππικούς αγώνες, άρχισαν τ’ άλλα αγωνίσµατα, το πάλεµα, το
τρέξιµο, το πήδηµα, ο δίσκος, το κοντάρι. Το σχολείο µας πήρε τρία πρώτα βραβεία. Ο
Θεαγένης νίκησε στο κοντάρι, ο Κλεισθένης στο δίσκο κι εγώ στο τρέξιµο. Ένα
όµορφο στεφάνι, καµωµένο µε κλαδιά από την ιερή ελιά της Αθηνάς κι ένα θαυµάσιο
πήλινο αγγείο µε λάδι από την ίδια ελιά, ήταν το βραβείο της νίκης µας.
Πίσω από τα κορίτσια ακολουθούσαν γέροι σοβαροί, που οι άσπρες γενειάδες τους
κυµάτιζαν απάνω στους καθαρούς χιτώνες τους. Φορούσαν στο κεφάλι τους στεφάνι
από άσπρα τριαντάφυλλα και είχαν στα χέρια τους κλωνάρια από ελιά. Έπειτα απ’
αυτούς έρχονταν πολλές σειρές από ωραίους ανθοστολισµένους άντρες· ήταν όλοι
ψηλοί, λεβέντες, και κρατούσαν λόγχες κι ασπίδες, σα να πήγαιναν στον πόλεµο. Πίσω
απ’ αυτούς ακολουθούσαν οι έφηβοι, παλικάρια δεκαοχτώ χρονών, ντυµένοι πολύ
όµορφα, άλλοι καβάλα σε ωραία άλογα και άλλοι πεζοί.
Η µεγάλη γιορτή της θεάς κράτησε τέσσερεις µέρες. Την τελευταία έσφαξαν
χιλιάδες πρόβατα και βόδια, έστρωσαν µεγάλα τραπέζια µέσα σε δηµόσιους κήπους κι
όλος ο λαός έφαγε και ήπιε. Ύστερα άρχισαν οι µουσικές, τα τραγούδια και οι χοροί,
και κράτησαν ως το πρωί.
Το βράδυ πήγα µαζί µε τους γονείς µου στη λαµπαδηδροµία των εφήβων. Ο πρώτος
έφηβος ανάβει τη λαµπάδα του από το βωµό, και τρέχοντας δίνει τη φλόγα στο
δεύτερο, ο δεύτερος στον τρίτο, κι έτσι ως το τέλος. Αλίµονο σ’ όποιον αφήσει να του
σβήσει η φωτιά του· τον βγάζουν έξω από τη σειρά, και όλο το πλήθος τον κυνηγά µε
φωνές περιπαιχτικές.
kyra_daskala
1
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.25

26. 1.Να γράψεις δίπλα σε κάθε λέξη την αντίστοιχη ελληνική
2.Κάνω σύνθετες λέξεις όπως το παράδειγµα.
Χελιδόνι και φωλιά → χελιδονοφωλιά βουνό και κορφή → βουνοκορφή
Θάλασσα + ταραχή ___________________________________
Μολύβι + θήκη ____________________________________
Χιόνι + άνθρωπος ____________________________________
Χαρτί + µαντήλι ______________________________________
Άνεµος + θύελλα ______________________________________
Άσπρο + µαύρο ______________________________________
3.Γράψε µε µια σύνθετη λέξη πώς λέγεται:
η ουρά του αλόγου _______________________________________
ο τόπος για τα παιδιά _____________________________________
η πόρτα της αυλής ______________________________________
η σαλάτα µε µελιτζάνες _____________________________________
η σαλάτα µε γαρίδες _______________________________________
Χατζηµανώλη Αγγελική
Ρεστοράν →
Γκολ →
Μπάσκετ →
Σίριαλ →
Ασανσέρ →
Σινεµά →
Ματς →
Πουρµπουάρ →
Καλαθοσφαίριση,ανελκυστήρας,εστιατόριο,αγώνας,τέρµα,φιλοδώρηµα,
τηλεοπτική σειρά,κινηµατογράφος
Όνοµα_________________
Επώνυµο_______________
Hµ/νία __________
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.26

27. Ο
Σύνθετες είναι οι λέξεις που γίνονται από δύο (ή τρεις)
διαφορετικές λέξεις αν τις ενώσουµε.
Π.χ. ανοίγω + κλείνω = ανοιγοκλείνω
νύχτα + πουλί = νυχτοπούλι
Πολλές φορές χρησιµοποιούµε τα µόρια ξε- και α- για να
δηµιουργήσουµε µια σύνθετη λέξη. Λέγονται µόρια γιατί δεν
αποτελούν κανονικές λέξεις, δεν τα συναντάµε ποτέ µόνα τους.
Π.χ. ξεγράφω, ξεχωρίζω
Π.χ. αγράµµατος, αδύνατος
Αν η λέξη που θα ενωθεί το «α-» αρχίζει από σύµφωνο, τότε γράφουµε
α-. αν αρχίζει από φωνήεν, τότε γράφουµε αν-
Π.χ. κατάλληλος – ακατάλληλος ( αρχίσει από σύµφωνο)
ήσυχος – ανήσυχος ( αρχίζει από φωνήεν)
Οι απλές λέξεις που ενώνονται για να φτιάξουν τη σύνθετη λέξη,
λέγονται συνθετικά. Τα συνθετικά πολλές φορές ενώνονται µε το «ο»
που λέγεται συνδετικό φωνήεν.
Π.χ. αναβοσβήνω = ανάβω(πρώτο συνθετικό)
+ σβήνω(δεύτερο συνθετικό)
Καραφωτιά Χαρά
Η γραµµατική µου
Σύνθετες λέξεις
Το α- σηµαίνει στέρηση γι’
αυτό και λέγεται στερητικό,
γιατί στερεί τη σηµασία της
αρχικής λέξης και της δίνει την
αντίθετη.
Το ξε- σηµαίνει
αντίθεση ή
στέρηση.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.27

28. ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
Ένωσε τις παρακάτω λέξεις και φτιάξε σύνθετες λέξεις:
στάχτη+δοχείο ________________________________
µαχαίρια+πιρούνια ______________________________
ψάρι+βάρκα ___________________________________
θάλασσα+πουλί _________________________________
ράδιο+φωνή ___________________________________
άσπρο+µαύρο __________________________________
µπαίνω+βγαίνω—>________________________________
ανάβω+σβήνω __________________________________
ανοίγω+κλείνω _________________________________
πηγαίνω+έρχοµαι ________________________________
Ποιες λέξεις ενώθηκαν και έκαναν τις παρακάτω σύνθετες λέξεις;
τρωγοπίνω ______________+_________________
περνοδιαβαίνω ______________+_________________
σιγοµιλώ ______________+_________________
ξανακοιτάζω ______________+_________________
µεσηµέρι ______________+_________________
φαγοπότι ______________+_________________
µεσάνυχτα ______________+_________________
ψιλόλιγνος ______________+_________________
σαββατοκύριακο ______________+_________________
γαλαζοπράσινος ______________+_________________
χιονόβροχο ______________+_________________
Μαρία Φρουδαράκη
Σύνθετες λέξεις είναι οι λέξεις, που γίνονται ,
όταν δυο λέξεις ενωθούν και γίνουν µια,
π.χ. άνεµος + µύλος =ανεµόµυλος
στενό + µακρύ =στενόµακρο
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Όταν δυο λέξεις ενωθούν και γίνουν σύνθετη λέξη ανάµεσά
τους υπάρχει το ο (όµικρο), που τις συνδέει. Γι’ αυτό,
αυτό το ο, λέγεται συνδετικό ο.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.28

29. Σύνθετες λέξεις
Στη βεράντα ενός αρχοντόσπιτου ήταν χτισµένη µια χελιδονοφωλιά.
Στο παραπάνω κείµενο βλέπουµε ότι από δύο λέξεις, που ενώθηκαν ,
έγινε µια νέα λέξη. Το φαινόµενο αυτό της ένωσης δύο λέξεων και τη
δηµιουργία µιας νέας λέξης λέγεται σύνθεση.
Έτσι από τις λέξεις άρχοντας + σπίτι αρχοντόσπιτο
χελιδόνι + φωλιά χελιδονοφωλιά
Οι δύο αυτές λέξεις από τις οποίες έγινε µε σύνθεση η καινούργια
λέξη , λέγονται απλές. Η πρώτη λέγεται πρώτο συνθετικό και η δεύτερη
δεύτερο συνθετικό.
Οι καινούργιες λέξεις που έγιναν από την ένωση των απλών λέξεων
λέγονται σύνθετες λέξεις.
Ως πρώτο συνθετικό µιας σύνθετης λέξης µπορεί να είναι:
α) Πρόθεση ή επίρρηµα
α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό σύνθετη λέξη
διά + γράφω = διαγράφω
σιγά + τραγουδώ = σιγοτραγουδώ
κάτω + βαίνω = κατεβαίνω
προ + χωρώ = προχωρώ
β) Ουσιαστικό ή επίθετο
άγρια + λουλούδια = αγριολούλουδα
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.29

30. όρος + σειρά = οροσειρά
γ) Αριθµητικό
δέκα + δραχµές = δεκάδραχµο
τρεις + πόντοι = τρίποντο
δύο + συλλαβές = δισύλλαβες
δ) Τα αχώριστα µόρια ηµί- , δυς- ,ζα- , ξε- ή το στερητικό α.
ηµί + θεός = ηµίθεος
δυς + τύχη = δυστυχία
ζα + πλούτος = ζάµπλουτος
ξε + χωρίζω = ξεχωρίζω
Παρατηρήσεις στο α΄ συνθετικό
1) Όταν το α΄ συνθετικό είναι κλιτό , ενώνεται µε το β΄ συνθετικό µε το
όµικρον (ο) , που λέγεται συνδετικό φωνήεν.
π.χ. γυναίκες + παιδιά γυναικόπαιδα
ανάβω + σβήνω αναβοσβήνω
µαύρη + δάφνη µαυροδάφνη
2) Όταν το α΄συνθετικό είναι επίρρηµα σε –ω κρατάει το (ω) , εκτός από
το επίρρηµα χάµω:
έξω + εκκλησία εξωκλήσι
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.30

31. κάτω + σαγόνι κατοσάγονο
αλλά χάµω + κλαδί χαµόκλαδο
3) Προσοχή στο επίρρηµα έξω
έξω + σύµφωνο έξω + φωνήεν
π.χ. έξω + σχολικό εξωσχολικό έξω + οδός έξοδος
έξω + φύλλο εξώφυλλο έξω + ορίζω εξορίζω
4) Τα αριθµητικά δύο και τρία σχηµατίζονται από το θέµα των επιρρηµάτων
δις και τρις της αρχαίας γλώσσας.
π.χ. τρεις + γωνία τρίγωνο
τρία + φύλλο τριφύλλι
5) Πολλές φορές κατά τη σύνθεση το δεύτερο φωνήεν είναι πιο δυνατό από
το τελευταίο φωνήεν της πρώτης λέξης το οποίο χάνεται.
π.χ. αντί + αµοιβή ανταµοιβή
υπό + έδαφος υπέδαφος
Πολλές φορές όµως διατηρούνται και τα δύο
π.χ. περί + ορισµένα περιορισµένα
προ + έκταση προέκταση
Ως δεύτερο συνθετικό µιας σύνθετης λέξης µπορεί να είναι:
α) Ουσιαστικό ή επίθετο
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.31

32. π.χ. καλό + ταξίδι καλοτάξιδο
κατά + µαύρος κατάµαυρος
β) Ρήµα
π.χ. διά + κόπτω διακόπτω
από + βλέπω αποβλέπω
γ) Μετοχή ή επίρρηµα
π.χ. παρά + πέρα παραπέρα
χίλια + προδωµένος χιλιοπροδωµένος
Παρατηρήσεις
Τα περισσότερα σύνθετα διατηρούν τον τόνο τους στη συλλαβή που τονίζεται
το δεύτερο συνθετικό.
π.χ. συχνά + ρωτώ συχνορωτώ
καλά + βλέπω καλοβλέπω
Μερικές λέξεις όταν γίνουν σύνθετες αλλάζουν την ορθογραφία τους.
π.χ. α + οµαλός ανώµαλος
δύο + όροφος διώροφος
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Σχηµάτισε τις σύνθετες λέξεις:
µπαίνω + βγαίνω ……………………………
πηγαίνω + έρχοµαι ……………………………
ανοίγω + κλείνω ……………………………
ανάβω + σβήνω ……………………………
πόρτες + παράθυρα ……………………………
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.32

33. µαχαίρια + πιρούνια ……………………………
αλάτι + πιπέρι ……………………………
γίδια + πρόβατα ……………………………
άσπρος + µαύρος ……………………………
µακρύς + στενός ……………………………
νότια + ανατολικά ……………………………
πλάγια + µετωπικά ……………………………
ηµί + αργία ……………………………
επί + γραφή ……………………………
2. Ανάλυσε σε απλές λέξεις τις παρακάτω σύνθετες:
ανεβοκατεβαίνω …………… + ……………..
σπανακόρυζο …………… + ……………..
στριφογυρίζω …………… + ……………..
βροντοχτυπώ …………… + ……………..
χιονόνερο …………… + ……………..
χρυσοκόκκινος …………… + ……………..
γλυκόξινος …………… + ……………..
σπιτονοικοκύρης …………… + ……………..
υπογράφω …………… + ……………..
διάδροµος …………… + ……………..
Κατσιούλας Ζήσης
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.33

34. ΟΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ
Η οριστική φανερώνει το βέβαιο το πραγµατικό: Το παιδί γράφει
Η υποτακτική φανερώνει αυτό που θέλουµε να γίνει: Το παιδί θέλει να γράφει
Η προστακτική φανερώνει προσταγή, παράκληση, ευχή: Γράψε
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Μέλλοντας
εξακολουθητικός
Μέλλοντας
στιγµιαίος
Παρακείµενος Υπερσυντέλικος Μέλλοντας
συντελεσµένος
Εγώ γράφω έγραφα έγραψα Θα γράφω Θα γράψω Έχω γράψει Είχα γράψει Θα έχω γράψει
Εσύ γράφεις έγραφες έγραψες Θα γράφεις Θα γράψεις Έχεις γράψει Είχες γράψει Θα έχεις γράψει
Αυτός γράφει έγραφε έγραψε Θα γράφει Θα γράψει Έχει γράψει Είχε γράψει Θα έχει γράψει
Εµείς
γράφουµε
γράφαµε γράψαµε Θα γράφουμε Θα γράψουμε Έχουµε γράψει Είχαµε γράψει Θα έχουµε γράψει
Εσείς γράφετε γράφατε γράψατε Θα γράφετε Θα γράψετε Έχετε γράψει Είχατε γράψει Θα έχετε γράψει
Αυτοί γράφουν έγραφαν έγραψαν Θα γράφουν Θα γράψουν Έχουν γράψει Είχαν γράψει Θα έχουν γράψει
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείµενος
Εγώ να γράφω Να γράψω Να έχω γράψει
Εσύ να γράφεις Να γράψεις Να έχεις γράψει
Αυτός να γράφει Να γράψει Να έχει γράψει
Εµείς να γράφουµε Να γράψουµε Να έχουµε γράψει
Εσείς να γράφετε Να γράψετε Να έχετε γράψει
Αυτοί να γράφουν Να γράψουν Να έχουν γράψει
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.34

35. ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
Ενεστώτας Αόριστος
- -
Εσύ γράφε Γράψε
- -
- -
Εσείς γράφετε Γράψτε
- -
ΣΑΠΟΥΡΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.35

36. Όνομα:_____________________
Να κλίνεις τα ρήµατα πλέκω σε όλους τους χρόνους και στις τρεις εγκλίσεις:
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Μέλλοντας
εξακολουθητικός
Μέλλοντας
στιγµιαίος
Παρακείµενος Υπερσυντέλικος Μέλλοντας
συντελεσµένος
Εγώ πλέκω
Εσύ
Αυτός
Εµείς
Εσείς
Αυτοί
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείµενος
Εγώ να Να Να έχω
Εσύ να
Αυτός να
Εµείς να
Εσείς να
Αυτοί να
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.36

37. ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
Ενεστώτας Αόριστος
- -
Εσύ
- -
- -
Εσείς
- -
ΣΑΠΟΥΡΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.37

38. Οι χρόνοι των ρηµάτων είναι οκτώ:
Να κλίνεις τα ρήµατα γράφω, διαβάζω σε όλους τους χρόνους
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Μέλλοντας
εξακολουθητικός
Μέλλοντας
στιγµιαίος
Παρακείµενος Υπερσυντέλικος Μέλλοντας
συντελεσµένος
Εγώ γράφω έγραφα έγραψα Θα γράφω Θα γράψω Έχω γράψει Είχα γράψει Θα έχω γράψει
Β) Παροντικοί:
α) Ενεστώτας: Εγώ γράφω
(Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα)
β) Παρακείµενος: Εγώ έχω
γράψει
(Φανερώνει κάτι που είναι
τελειωµένο την ώρα που µιλάµε)
Α) Παρελθοντικοί:
α) Παρατατικός: Εγώ έγραφα
(Φανερώνει κάτι που γινόταν στο
παρελθόν συνέχεια)
β) Αόριστος: Εγώ έγραψα
(Φανερώνει κάτι που έγινε και
τελείωσε στο παρελθόν)
γ) Υπερσυντέλικος: Εγώ είχα γράψει
(Φανερώνει ότι κάτι τελείωσε στο
παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο)
Γ) Μελλοντικοί:
α) Εξακολουθητικός Μέλλοντας: θα γράφω
(Φανερώνει ότι κάτι θα γίνεται στο µέλλον συνέχεια)
β) Στιγµιαίος Μέλλοντας: θα γράψω
(Φανερώνει ότι κάτι θα γίνεται στο µέλλον χωρίς να
δηλώνεται η διάρκειά του)
γ) Συντελεσµένος Μέλλοντας: θα έχω γράψει
(Φανερώνει ότι κάτι θα είναι τελειωµένο στο µέλλον πριν
συµβεί κάτι άλλο)
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.38

39. Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Μέλλοντας
εξακολουθητικός
Μέλλοντας
στιγµιαίος
Παρακείµενος Υπερσυντέλικος Μέλλοντας
συντελεσµένος
Εγώ
διαβάζω
ΣΑΠΟΥΡΙ∆ΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.39

40. Φτιάχνοντας µια περίληψη
Το γράψιµο µιας περίληψης ενός κειµένου είναι µια
εργασία που συχνά χρειάζεται να κάνουµε σαν
µαθητές αλλά και σαν µεγάλοι. Μπορεί να µας
ζητηθεί να κάνουµε µια περίληψη σε συγκεκριµένες
σειρές ή µε ορισµένο αριθµό λέξεων.
Τι γράφουµε όµως σε µια περίληψη;
- Σίγουρα θα πρέπει πρώτα να διαβάσουµε και να
κατανοήσουµε καλά το αρχικό κείµενο. Γι’ αυτό
ξεκινούµε πρώτα µε µια προσεκτική ανάγνωση.
- Στη συνέχεια µπορούµε να χωρίσουµε το κείµενο σε
νοηµατικές ενότητες και να τους βάλουµε έναν τίτλο.
Πρώτα γίνεται αυτό, µετά εκείνο, στο τέλος το άλλο.
- ∆εν ξεχνούµε πως µια περίληψη περιέχει µόνο την
ουσία και όχι περιττές λεπτοµέρειες. Για το λόγο αυτό
εντοπίζουµε στις πιο σηµαντικές προτάσεις του
κειµένου και υπογραµµίζουµε τις λέξεις – κλειδιά ή
τις φράσεις που είναι σηµαντικές και πρέπει να τις
αναφέρουµε.
- Βάζουµε έναν τίτλο σε κάθε παράγραφο
(πλαγιότιτλο)
- Στη συνέχεια κάνουµε τη συρραφή, την ένωση
δηλαδή, των βασικών προτάσεων – πλαγιότιτλων που
έχουµε επισηµάνει. Οι προτάσεις µας πρέπει να
ενωθούν σε ένα ενιαίο κείµενο, το οποίο θα
αποτελέσει την περίληψή µας.
- Τέλος, ξαναδιαβάζουµε το κείµενο που γράψαµε και
κάνουµε τις τελευταίες µας διορθώσεις. Μετρούµε τις
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.40

41. λέξεις µας προσεκτικά, επαναδιατυπώνουµε
ενδεχοµένως κάποιες προτάσεις µας διαφορετικά και
ελέγχουµε για ορθογραφία, στίξη και τονισµό.
- Η περίληψή µας είναι έτοιµη! Καλή επιτυχία!
Παράδειγµα περίληψης που κάναµε στην τάξη µας:
«Το µεγάλο µυστικό»
(Βιβλίο γλώσσας ∆΄ δηµοτικού, Β΄ τεύχος, σελ. 10 –
11)
Μια παρέα παιδιών ζει σ’ ένα νησί. Με αρχηγό τον
Κωνσταντή πάνε να µαζέψουν αχινούς στην είσοδο
µιας σπηλιάς. Στην αρχή διστάζουν να µπούνε µέσα,
γιατί το φως είναι λιγοστό και φοβούνται. Τελικά,
ξεπερνούν τους φόβους τους, προχωρούν µέσα και
ανακαλύπτουν έκπληκτοι ένα σπήλαιο µε σταλακτίτες
και έναν «κάτοικο» που τους αιφνιδιάζει. Το άγνωστο
φαίνεται πως φοβίζει αλλά και εξάπτει τη φαντασία
των παιδιών.
Πηγή: http://33dim.wordpress.com/
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.41

42. Μολλά Εσρά Μάθημα: Γλώσσα
Σχολείο: Τάξη: Δ Διδακτική Ενότητα: 6η
, Το μεγάλο μυστικό
Ημερομηνία: Αριθμός μαθητών: Διδακτική ώρα:
Το αντικείμενο διδασκαλίας
Σκοπός της ενότητας είναι η προσπάθεια έκφρασης συναισθημάτων των μαθητών και η
εξοικείωση με τους χρόνους των ρημάτων.
Στόχοι: Οι μαθητές:
 Να μάθουν να επεξεργάζονται και να συγκρατούν βασικά στοιχεία ενός μεγάλου κειμένου.
 Να εμπεδώσουν ότι όταν διηγούνται μια ιστορία είτε προφορικά είτε γραπτά, πρέπει να
δείχνουν ότι τα γεγονότα που διηγούνται εξελίσσονται μέσα στο χρόνο και ακολουθούν το ένα
το άλλο.
 Να κατανοήσουν τη λειτουργία του αορίστου και του συνοπτικού μέλλοντα
 Να εμπεδώσουν ότι οι χρόνοι που χρησιμοποιούνται στην αφήγηση είναι ο παρατατικός και ο
αόριστος.
 Να μάθουν ότι οι δύο χρόνοι μελετώνται μαζί επειδή συνδέονται με ένα κοινό ποιόν ενέργειας
(παρόλο που ο ένας αναφέρεται στο παρελθόν και ο άλλος στο μέλλον).
Γενική θεώρηση της διδασκαλίας και αιτιολόγηση
Φάσεις (με χρονική διάρκεια):
-1η
Φάση
Προετοιμασία ψυχολογική και
γνωσιολογική.
-2η
Φάση
Διδακτικές ενέργειες:
Αρχικά, ζητώ από τους μαθητές να διαβάσουν το κείμενο
του βιβλίου, Το μεγάλο μυστικό. Στη συνέχεια,
επεξεργαζόμαστε και σχολιάζουμε το περιεχόμενο του
κειμένου μέσα από ερωτήσεις κατανόησης, έπειτα,
ασχολούμαστε με την 1η
άσκηση του βιβλίου.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.42

43. Επαφή των μαθητών με τα δεδομένα.
-3η
Φάση
Εφαρμογή νέας γνώσης .
-4η
Φάση
Ανακεφαλαίωση.
Στη δεύτερη φάση, δημιουργώ έναν εννοιολογικό χάρτη
στον πίνακα, που αναφέρεται στη γραμματική του
κεφαλαίου (αόριστος, παρατατικός, συνοπτικό μέλλοντα,
εξακολουθητικό μέλλοντα) . Για καλύτερη εμπέδωση και
κατανόηση των παραπάνω εννοιών, λύνουμε την άσκηση 4
και 5 του βιβλίου.
Στη τρίτη φάση, μοιράζω φύλλα εργασίας στους μαθητές
και τους ζητώ να λύσουν τις ασκήσεις γραμματικής και
στη συνέχεια ελέγχουμε τις απαντήσεις τους γράφοντας τα
στον πίνακα.
Τέλος, για την χαλάρωση των μαθητών, τους ζητώ να
θυμηθούν μια ιστορία που έχουν ζήσει και έχουν νιώσει
μεγάλο φόβο. Στη συνέχεια, παροτρύνω τους μαθητές να
γίνουν η παρέα των παιδιών του κειμένου, που πηγαίνει να
εξερευνήσει τη σπηλιά. Μοιράζουμε ρόλους, θυμόμαστε,
τα λόγια των παιδιών, βάζουμε και δικά μας και παίζουμε
τη σκηνή στην οποία τα παιδιά βρίσκονται στην είσοδο της
σπηλιάς. Τονίζω στα παιδιά, ότι είναι πολύ σημαντικό στη
δραματοποίηση να δείχνουν συνεχώς το τι αισθάνονται
κάνοντας με το σώμα τους τις ανάλογες κινήσεις και με το
πρόσωπό τους τις ανάλογες γκριμάτσες.
Μέσα διδασκαλίας και μάθησης: Βιβλίο μαθητή, Φύλλο εργασίας.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.43

44. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
- Στις παρακάτω προτάσεις τα ρήματα είναι σε χρόνο
ενεστώτα. Ξαναγράψτε τις προτάσεις βάζοντας τα
ρήματα πρώτα στο «χτες» χρησιμοποιώντας τον
αόριστο και μετά το «αύριο» χρησιμοποιώντας το
συνοπτικό μέλλοντα.
1) Ο Δημήτρης μαθαίνει την ορθογραφία του.
-----------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------
2) Οι μαθητές λύνουν τα προβλήματα των
μαθηματικών.
-----------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------
3) Τα παιδιά ψαρεύουν στην άκρη του λιμανιού.
-----------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------
4) Νίκο, τελειώνεις τα μαθήματα σου;
-----------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------
5) Ψάχνουμε για αχινούς στην είσοδο της σπηλιάς.
-----------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.44

45. - Συμπληρώστε στο κείμενο τα κενά, με τον
κατάλληλο χρόνο των ρημάτων που είναι στην
παρένθεση, για να διαβάσετε μια «Μεγάλη
Απόφαση» του Δαμιανού.
Ο Δαμιανός τώρα ετοιμάζεται μόνος του κάθε πρωί για
το σχολείο. Αυτό όμως δε γινόταν πάντα. Όταν ήταν
μικρός___________( ντύνομαι),
____________(πλένομαι) και _____________
(χτενίζομαι) με τη βοήθεια της μητέρας του.
Όταν έγινε οχτώ χρονών πήρε την «Μεγάλη Απόφαση»
ότι από εδώ και πέρα __________(ντύνομαι),
___________(πλένομαι) και
____________(χτενίζομαι) μόνος του.
Μολλά Εσρά
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.45