http://e-taksh.blogspot.gr/2015/02/10.html# Γλώσσα Ε΄ - Επανάληψη 10ης ενότητας ΄΄Μυστήρια - Επιστημονική Φαντασία΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 10ης
Ενότητας
΄΄Μυστήρια - Επιστημονική Φαντασία΄΄
http://e-taksh.blogspot.gr
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

2. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.2

3. Παλάνης Αθανάσιος
 Να χρησιμοποιούμε μελλοντικούς χρόνους
 Για να δείξουμε ότι κάτι θα γίνει στο μέλλον, χρησιμοποιούμε τους
μελλοντικούς χρόνους. Αυτοί είναι τρεις: ο εξακολουθητικός μέλλοντας, ο
συνοπτικός μέλλοντας και ο συντελεσμένος μέλλοντας.
Ο εξακολουθητικός μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το ρήμα
θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια ή θα επαναλαμβάνεται.
π.χ. Κάθε βράδυ θα κοιμάμαι νωρίς
Ο συνοπτικός μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το ρήμα θα
γίνει κάποια στιγμή στο μέλλον και θα τελειώσει.
π.χ. Αύριο το βράδυ θα κοιμηθώ νωρίς.
Ο συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει πως εκείνο που σημαίνει το ρήμα θα
έχει τελειώσει πριν γίνει κάτι άλλο.
π.χ. Όταν γυρίσει ο πατέρας, θα έχω κοιμηθεί.
 Να αναγνωρίζουμε και να χρησιμοποιούμε τις υποθετικές
προτάσεις
 Οι υποθετικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις, δηλαδή δεν
μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο. Γι’ αυτό κάθε υποθετική πρόταση
έχει δίπλα της μια ανεξάρτητη πρόταση. Η υποθετική πρόταση λέγεται και
υπόθεση, ενώ η ανεξάρτητη πρόταση λέγεται και απόδοση. Μαζί η υπόθεση
και η απόδοση αποτελούν τον υποθετικό λόγο.
 Οι υποθετικές προτάσεις αρχίζουν πάντοτε με το αν ή εάν και δείχνουν
την προϋπόθεση που πρέπει να ισχύει για να γίνει αυτό που δηλώνει η
ανεξάρτητη πρόταση.
π.χ. Αν έρθεις μαζί μας, θα περάσεις ωραία.
υπόθεση απόδοση
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.3

4. Παλάνης Αθανάσιος
Να χρησιμοποιούμε προσδιορισμούς χρόνου
Για να εκφράσουμε το χρόνο που γίνεται κάτι, χρησιμοποιούμε
προσδιορισμούς χρόνου. Ως προσδιορισμούς χρόνου
χρησιμοποιούμε:
 χρονικά επιρρήματα (τώρα, πριν, μετά, χτες, σήμερα, αύριο αργά, νωρίς,
πέρυσι, φέτος, απόψε, ποτέ, κάποτε κ.ά.)
Π.χ. Θα επιστρέψει αύριο.
 επιρρηματικές φράσεις που δηλώνουν χρόνο (κάπου κάπου, πότε πότε,
εδώ και δύο εβδομάδες, μέρα με τη μέρα, πού και πού, κ.ά.)
Π.χ. Έρχεται κάπου κάπου και με βλέπει.
 προθετικές φράσεις (ή αλλιώς εμπρόθετοι προσδιορισμοί). Αποτελούνται
από την πρόθεση και τη λέξη με την οποία αυτή συνδυάζεται.
Π.χ. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας ισχύει από σήμερα.
Θα επιστρέψει σε ένα μήνα.
 ονοματικές φράσεις (ουσιαστικά σε αιτιατική και σπάνια σε γενική)
Π.χ. Θα πάμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο την Τετάρτη.
Θα τα ξαναπούμε του χρόνου.
 χρονικές μετοχές
Π.χ. Πλησιάζοντας στο σχολείο, θυμήθηκε πως ξέχασε την τσάντα του.
Μπαίνοντας στο κατάστημα, είδα τον φίλο μου.
 χρονικές προτάσεις είναι οι προτάσεις που εισάγονται με τους χρονικούς
συνδέσμους (όταν, σαν, ενώ, αφού, μόλις, πριν να, προτού, καθώς, όποτε,
αφότου, ώσπου, όσο που, ωσότου)
Οι χρονικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Πριν φύγει, ζήτησε να δει τα παιδιά του.
Ήταν έτοιμος να κοιμηθεί, όταν άκουσε ένα θόρυβο.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.4

5. Ενότητα 10η :
Μυστήρια-επιστημονική
φαντασία
Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΤΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.5

6. Στόχοι ενότητας
 Περιγράφουμε ταξίδια στο μέλλον
Αφηγούμαστε φανταστικές ιστορίες
Περιγράφουμε ανεξήγητα φαινόμενα
Περιγράφουμε μυστηριώδη αντικείμενα
Χρησιμοποιούμε μελλοντικούς χρόνους
Αναγνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε τις υποθετικές προτάσεις
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.6

7. Επιστημονική φαντασία
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.7

8. Μελλοντικοί χρόνοι
Μέλλοντας είναι ο χρόνος των ρημάτων που αναφέρεται σε γεγονότα που δεν
έχουν συμβεί ακόμη.Υπάρχουν τρεις μελλοντικοί χρόνοι:
 Εξακολουθητικός μέλλοντας: Δείχνει μια πράξη που θα γίνεται στο μέλλον
συνέχεια ή θα επαναλαμβάνεται.
π.χ. Κάθε μέρα θα πηγαίνω στο σχολείο.
Συνοπτικός μέλλοντας: Δείχνει μια πράξη που θα γίνει στο μέλλον και θα
ολοκληρωθεί, χωρίς να επαναλαμβάνεται.
Π.χ.Αύριο θα πάω στο σχολείο.
Συντελεσμένος μέλλοντας: Δείχνει μια πράξη που θα γίνει στο μέλλον και θα
έχει ολοκληρωθεί πριν γίνει μια άλλη.
Π.χ. Μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι θα έχω πάει στο σχολείο. (πρώτα θα έχω πάει
στο σχολείο και μετά θα χτυπήσει το κουδούνι)
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.8

9. Υποθετικές προτάσεις
Οι υποθετικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις, που σημαίνει πως δε
μπορούν να σταθούν μόνες στο λόγο.0Συνοδεύονται πάντα από μια κύρια πρόταση.
Η υποθετική πρόταση λέγεται υπόθεση, ενώ η ανεξάρτητη λέγεται απόδοση. Μαζί
αποτελούν τον υποθετικό λόγο.
Εισάγονται πάντα με τους υποθετικούς συνδέσμους αν, εάν, σαν, άμα, έτσι και.
Δείχνουν την προϋπόθεση που πρέπει να υπάρχει για να ισχύει αυτό που δηλώνει η
ανεξάρτητη πρόταση. Χωρίζουμε πάντα τις δύο προτάσεις με κόμμα.
π.χ. Αν ο καιρός χαλάσει, δε θα πάμε εκδρομή.
Άμα το μάθετε, θα θυμώσετε.
Θα το κάνω, εάν επιμένεις.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.9

10. Υποθετικές προτάσεις
Στον υποθετικό λόγο μπορεί να έχουμε:
Μια υπόθεση με πολλές αποδόσεις.
Π.χ. Αν διαβάσεις, θα πάμε στους φίλους σου και θα πάρεις και παγωτό. (μια
υπόθεση και πολλές αποδόσεις)
Πολλές υποθέσεις και μια απόδοση.
Π.χ. Αν είσαι ήσυχος και κάνεις τα μαθήματά σου, θα πάμε για παιχνίδι. (πολλές
υποθέσεις, μία απόδοση)
Πολλές υποθέσεις και πολλές αποδόσεις.
Π.χ. Αν διαβάσεις και αν είσαι ήσυχος, θα σε πάω στους φίλους σου και θα σου
πάρω και παγωτό.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.10

11. Χρονικοί προσδιορισμοί
Ο χρόνος μπορεί να εκφραστεί με τους χρόνους του ρήματος, τα χρονικά
επιρρήματα, τις επιρρηματικές φράσεις, τις χρονικές προτάσεις , τις χρονικές
μετοχές, αλλά και με κάποια ουσιαστικά σε γενική και αιτιατική πτώση.
Π.χ.Τα σχολεία κλείνουν τον Ιούνιο και ανοίγουν το Σεπτέμβριο.
Του χρόνου θα πάω διακοπές στη Ρόδο.
Το καλοκαίρι θα επισκεφθώ τη θεία μου.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.11

12. Χαμένοι πολιτισμοί
Η Ατλαντίδα, είναι ένα μυθικό νησί
που αναφέρει ο αρχαίος έλληνας
φιλόσοφος Πλάτων στους διαλόγους
που άφησε.
Την περιγράφει ως μια ναυτική
δύναμη που κατέκτησε πολλούς
τόπους, αλλά νικήθηκε από τους
Αθηναίους.
Μετά την ήττα της , βυθίστηκε στη
θάλασσα και χάθηκε για πάντα.
Θεωρείται μια παραβολή του
Πλάτωνα για να εξηγήσει ότι η
αλαζονεία και έλλειψη σεβασμού
τιμωρούνται.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.12

13. Ανεξήγητα φαινόμενα
Το Στόουνχεντς (Stonehenge)
είναι ένα μεγαλιθικό μνημείο
της νεολιθικής εποχής και
βρίσκεται κοντά στο Amesbury
τηςΑγγλίας. Πρόκειται για ένα
κύκλο μεγαλίθων και
κατασκευάστηκε περίπου το
2500 π.Χ.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.13

14. Επιρρήματα
Τα επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα ρήματα ή τα επίθετα και
φανερώνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, κ.ά.Τα επιρρήματα είναι τα εξής:
 Χρονικά: δηλώνουν το χρόνο που γίνεται κάτι. Απαντούν στην ερώτηση
«πότε;» Είναι τα: σήμερα, τώρα, πέρυσι, έπειτα, κάποτε, …
Τοπικά: δηλώνουν τον τόπο που έγινε κάτι. Απαντούν στην ερώτηση «πού;».
Είναι τα: εδώ, εκεί, μέσα, έξω, βόρεια, κοντά, απέναντι, …
Τροπικά: δηλώνουν τον τρόπο που έγινε κάτι. Απαντούν στην ερώτηση «πώς;».
Είναι τα: έτσι, μαζί, σιγά, άσχημα, αλλιώς, ξαφνικά, …
 Ποσοτικά: δηλώνουν ποσότητα. Απαντούν στην ερώτηση «πόσο;». Είναι τα:
λίγο, πολύ, τόσο, κάμποσο, περισσότερο, …
 Βεβαιωτικά: δηλώνουν βεβαιότητα. Είναι τα εξής: ναι, μάλιστα, βέβαια, …
 Διστακτικά: δηλώνουν δισταγμό. Είναι τα εξής: ίσως, τάχα, δήθεν, πιθανόν, …
 Αρνητικά: Δηλώνουν άρνηση. Είναι τα εξής: όχι, δεν, μην
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.14

15. Τόνος
Ο τόνος είναι ένα ορθογραφικό σημείο και μπαίνει πάντα πάνω από το φωνήεν της
λέξης προφέρεται πιο δυνατά.
Π.χ. Ή εγώ ή εσύ.
Πού είσαι; Πώς τα περνάς;
Πού και πού τον βλέπω.
Πώς και πώς τον περιμένω.
Τόνο παίρνουν:
Οι δισύλλαβες λέξεις
Οι τρισύλλαβες λέξεις
Οι πολυσύλλαβες λέξεις
Οι μονοσύλλαβες ή, πού;, πώς;
Προσοχή!
Τονίζονται μόνο τα ερωτηματικά
επιρρήματα πού και πώς. Δεν τονίζονται
οι σύνδεσμοι που και πως.
Δηλαδή τα πού και πώς τονίζονται μόνο
όταν ρωτάμε.
Δεν τονίζονται όλες οι μονοσύλλαβες λέξεις
εκτός των ή, πού; , πώς;
Π.χ. μια, για, ποιος, …
Προσοχή όμως!
δυο – δύο, μια – μία,
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.15

16. Διαλυτικά
Τα διαλυτικά, μαζί με τον τόνο και την απόστροφο, είναι ορθογραφικά σημάδια. Τα
διαλυτικά δείχνουν πως δύο φωνήεντα που βρίσκονται δίπλα δίπλα δε σχηματίζουν
δίψηφο φωνήεν, αλλά προφέρονται χωριστά. Μπαίνουν μόνο στα γράμματα ι και υ.
Π.χ. κοροϊδεύω, χαϊδεύω, προϋπόθεση, εργατοϋπάλληλος
Τα διαλυτικά δεν χρειάζονται όταν:
 το προηγούμενο φωνήεν έχει τόνο
Π.χ. άυπνος, κορόιδεψα, γάιδαρος, πλάι
 δεν έχουμε δίψηφο φωνήεν
Π.χ. πρωί, διυλίζω,…
Όταν μπαίνουν σ’ ένα φωνήεν που έχει τόνο, τότε μπαίνουν δεξιά και αριστερά του
τόνου.
Π.χ. Μαΐου, καΐκι,
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.16

17. eva-edu
Επιστημονική φαντασία. Όνειρα για ταξίδια στα αστέρια.
Πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να ταξιδέψουν μακριά στον ουρανό, στα αστέρια ή σε άλλους πλανήτες.
Όμως το ταξίδι στα αστέρια και τους πλανήτες είναι πολύ δύσκολο να γίνει. Αν ποτέ γίνει αυτό το
ταξίδι θα γίνει με αεροσκάφος και ο άνθρωπος θα κάνει πολλές ώρες να φτάσει εκεί.
Έχουμε 3 Μέλλοντες. Διάβασε τον παρακάτω πίνακα
Αύριο το απόγευμα θα διαβάζω βιβλία (θα διαβάζω βιβλία
συνέχεια).
Το «θα διαβάζω» σημαίνει μια πράξη που θα γίνεται συνέχεια. Αυτός ο χρόνος του ρήματος λέγεται εξακολουθητικός
μέλλοντας.
Το απόγευμα θα διαβάσω ένα βιβλίο (θα διαβάσω για λίγο)
Το «θα διαβάσω» σημαίνει μια πράξη που θα γίνει για λίγο. Αυτός ο χρόνος του ρήματος λέγεται συνοπτικός
μέλλοντας.
Μέχρι να νυχτώσει, θα έχω διαβάσει το βιβλίο.
Το «θα έχω διαβάσει» σημαίνει μια πράξη που θα είναι τελειωμένη πριν γίνει κάποια άλλη. Αυτός ο χρόνος του ρήματος λέγεται
συντελεσμένος μέλλοντας.
Συμπλήρωσε τις προτάσεις
Αν κάνω τους κανόνες …………………………………………………………..………………
…………………………….………………………………………………………θα φάω κρέπα.
Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι που θα γίνει στο
μέλλον δηλαδή αύριο γράφουμε το ρήμα σε χρόνο
Μέλλοντα
Οι προτάσεις που αρχίζουν με το αν ή το εάν λέγονται
υποθετικές.
Ο υποθετικός λόγος έχει 2 προτάσεις
Την υπόθεση (τι πρέπει να γίνει) την απόδοση (τι θα συμβεί)
Αν διαβάσω τα μαθήματά μου, θα πάω βόλτα στο πάρκο
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.17

18. eva-edu
Χαμένοι πολιτισμοί! Ατλαντίδα!
Πριν πολλά χρόνια έλεγαν πως υπάρχει ένα χαμένο νησί κάτω από τη θάλασσα στον Ατλαντικό
ωκεανό. Το νησί αυτό το έλεγαν Ατλαντίδα, ήταν μεγάλο και είχε βασιλιά τον Άτλα. Κάποια στιγμή
έγινε σεισμός, κουνήθηκε η γη και το νησί βυθίστηκε δηλαδή μπήκε κάτω από το νερό της θάλασσας
και χάθηκε.
Σε ποιόν ωκεανό βρίσκονταν η Ατλαντίδα; Στον Ειρηνικό ή στον Ατλαντικό;
Ποιος ήταν εκεί βασιλιάς; Ο Ποσειδώνας ο Πάρης ή ο Άτλας;
Τι έπαθε το νησί; Χάθηκε στη θάλασσα κάηκε ή έγινε ηφαίστειο;
Ανεξήγητα φαινόμενα. Πέτρινοι γίγαντες
Σε πολλά μέρη του κόσμου υπάρχουν μεγάλες πέτρες που λέγονται μεγαλιθικά μνημεία. Εκεί έθαβαν
παλιά τους ανθρώπους που πέθαιναν. Δεν ξέρουμε πως κατάφεραν οι άνθρωποι να κουβαλήσουν αυτές
τις μεγάλες πέτρες και να τις σηκώσουν όρθιες.
Πετρ……………
Πετρ……………
Πετρ…………….
Πετρ…………….
Κύκλωσε τη σωστή απάντηση
Από τη λέξη πέτρα φτιάξε οικογένειες λέξεων
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.18

19. eva-edu
Η μηχανή του χρόνου
Οι επιστήμονες είπαν πως θα μπορούσαμε να κάνουμε ταξίδια στο χρόνο μόνο αν ταξιδεύαμε με την
ταχύτητα του φωτός όσο γρήγορα δηλαδή κινείται το φως. Αυτό όμως δεν γίνεται! Ούτε μπορούμε να
φτιάξουμε χρονομηχανές.
Ποιόν θα ήθελες να δεις;…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Τι θα ρωτούσες τον Ηρακλή;…………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
Τι άλλο θα ήθελες να δείς;……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
Βάλε διαλυτικά ¨ στις λέξεις όπου χρειάζεται
Μάιος καικι κορόιδο μυικός
Γράψε τι θα γινόταν αν ήθελες να ταξιδέψεις στην εποχή
που έζησε ο Ηρακλής
Διαλυτικά ¨βάζουμε όταν στη λέξη έχουμε 2 φωνήεντα
δίπλα-δίπλα και θέλουμε να τα διαβάσουμε ξεχωριστά.
Αν έχουμε αυ, αι, οι, ει, υι βάζουμε ¨ στο ι ή στο υ
Χαϊδεύω θεϊκός
Δεν βάζουμε διαλυτικά όταν το πρώτο φωνήεν έχει τόνο
άυπνος γάιδαρος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.19

20. Παπατσάνη Κατερίνα 25/2/2008
Παπατσάνη Κατερίνα
ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι υποθετικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις και εισάγονται με τον
υποθετικό σύνδεσμο αν (εάν).
Η υποθετική πρόταση λέγεται και υπόθεση ενώ η πρόταση που προσδιορίζεται απ΄ αυτή
λέγεται απόδοση.
Η υπόθεση και η απόδοση μαζί λέγονται υποθετικός λόγος.
Αν δε βρέξει, δε θα υπάρχει νερό
Υπόθεση + απόδοση = υποθετικός λόγος
Οι υποθετικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Γράφω την υπόθεση και την απόδοση των παρακάτω υποθετικών λόγων στην
κατάλληλη στήλη
Μας εκτιμούν οι άλλοι, αν λέμε την αλήθεια.
Αν κάνει παγωνιά, θα καταστραφούν τα δέντρα.
Θα περάσετε ωραία, αν πάτε στο βουνό.
Αν διαβάζετε, θα πετύχετε το στόχο σας.
Αν βρεθείς σε δύσκολη θέση, ζήτησε τη βοήθειά μου.
Τα σχολεία θα μείνουν κλειστά, αν χιονίσει.
Υπόθεση Απόδοση
2. Συμπληρώνω την υπόθεση ή την απόδοση των υποθετικών λόγων.
Αν με χρειαστείς,…………………………………………………………………………………………………………….
Θα σου τηλεφωνήσω,……………………………………………………………………………………………………..
Αν τελειώσω τα μαθήματα μου,………………………………………………………………………………………
Ο κόσμος θα ήταν καλύτερος,………………………………………………………………………………………..
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.20

21. Όνομα: ……………………………………………… Ημερομηνία :………………
Ενότητα 10 : Επιστημονική φαντασία
«Όνειρα για τα ταξίδια στ’ αστέρια»
Ερμηνεία εκφράσεων με τη λέξη «χρόνος»
 σε ανύποπτο χρόνο = σε στιγμή που ένα ζήτημα δεν έχει ακόμα
τεθεί, που δεν υπάρχει υπόνοια ότι μπορεί να συμβεί κάτι.
 εκτός τόπου και χρόνου = εκτός πραγματικότητας
 το πλήρωμα του χρόνου = η κατάλληλη στιγμή για να γίνει κάτι που
περιμέναμε να συμβεί
 συν τω χρόνω = με την πάροδο του χρόνου, όσο περνά ο καιρός
 ο χρόνος είναι χρήμα = ο χρόνος έχει μεγάλη αξία, γι’ αυτό δεν
πρέπει κανείς να τον σπαταλά.
 προ αμνημονεύτων χρόνων = πριν από πολύ μεγάλο χρονικό
διάστημα
 χρόνια και ζαμάνια = πολλά χρόνια, πολύς καιρός
 εν ευθέτω χρόνω = στην κατάλληλη στιγμή
 χρόνο με το χρόνο = με το πέρασμα του χρόνου, με τον καιρό
 χρόνου φείδου = να κάνεις οικονομία στο χρόνο σου, να μην τον
σπαταλάς
 όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος = σε μια μόνο στιγμή
μπορεί να συμβεί κάτι πολύ άσχημο
 πάρ’ τονε στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου = φράση που
λέγεται για κάποιον που λέει πράγματα που δεν ταιριάζουν σε μια
συγκεκριμένη περίσταση
 ο κλέφτης και ο ψεύτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται = παροιμία
που λέγεται για να δηλώσει ότι οι άσχημες πράξεις δεν μένουν
κρυφές για πολύ καιρό
 και του χρόνου! = φράση που λέγεται ως ευχή σε κάποιον και
σημαίνει μακάρι να είναι καλά και να γιορτάσει και τον επόμενο χρόνο
 χρόνια πολλά! = ευχή που δίνεται σε κάθε γιορτή
ΜΑΡΙΑ ΓΚΕΛΗ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.21

22. Κατσιούλας Ζήσης
Επιρρήματα
Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν ένα ρήμα και
φανερώνουν τόπο , χρόνο , ποσό , βεβαίωση, δισταγμό , άρνηση
π.χ. Έλα εδώ
Βλέπει καλά
Θέλω πολύ
Φεύγει σήμερα
Τα επιρρήματα προσδιορίζουν επίσης και επίθετα ή άλλα επιρρήματα
π.χ. Ο καιρός είναι πολύ άσχημος
Ο Νίκος ήρθε κάπως αργά.
Τα επιρρήματα είναι 5 ειδών. Παρακάτω υπάρχει συγκεντρωτικός πίνακας
με τα επιρρήματα.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ
Τοπικά (πού;) Χρονικά(πότε;) Τροπικά(πώς;) Ποσοτικά(πόσο;)
Ερωτηματικά πού; πότε; πώς; πόσο;
Αόριστα κάπου
αλλού
πουθενά
κάποτε
άλλοτε
πότε πότε
κάπου κάπου
αλλιώς
αλλιώτικα
κάπως
κάμποσο
Δεικτικά εδώ
εκεί
παντού
τότε
ποτέ
τώρα
μαζί
έτσι
τόσο
Αναφορικά όπου
οπουδήποτε
όποτε
οποτεδήποτε
όπως
ως
καθώς
σαν
όσο
οσοδήποτε
Διάφορα πάνω
κάτω
χάμω
καταγής
δεξιά
αριστερά
έξω
εμπρός
δίπλα
απέναντι
ψηλά
χαμηλά
κοντά
μακριά
ξανά
πάλι
ήδη
συνήθως
ύστερα
μόλις
ακόμη
πια
κατόπιν
έπειτα
συχνά
πρώτα
πρωτύτερα
εξαρχής
καλά
καλώς
κακά
κακώς
σιγά
άξαφνα
ίσια
ωραία
χωριστά
ακουστά
ίσια
μπρούμυτα
μεμιάς
μονομιάς
μόνο
πολύ
περισσότερο
λιγάκι
σχεδόν
αρκετά
τουλάχιστον
περίπου
μάλλον
καθόλου
διόλου
πάνω κάτω
εξίσου
διόλου
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.22

23. Κατσιούλας Ζήσης
μέσα
έξω
πέρα
αντίπερα
γύρω
ολόγυρα
νότια
βόρεια
δυτικά
ανατολικά
αντίκρυ
ολόγυρα κ.ά
νωρίς
αργά
εγκαίρως
αδιάκοπα
χθες
προχθές
απόψε
ανήμερα
αύριο
πέρσι
πρόπερσι
φέτος
σύντομα
αυθημερόν
παλιά
του χρόνου κ.ά
ανάσκελα
επίσης
ιδίως
κυρίως
προπάντων
εξάλλου
ελληνικά
γαλλικά
φράγκικα
χωριάτικα
συνεχώς
ευτυχώς
δυστυχώς
περίφημα
επικεφαλής
ειδεμή
τυχόν
του κάκου
αγενώς
ευγενώς
οκλαδόν
σταυροπόδι
μονορούφι κ.ά
ολωσδιόλου
ολότελα
ακριβά
φθηνά
τζάμπα
δωρεάν
Βεβαιωτικά Αρνητικά Διστακτικά
ναι
βέβαια
βεβαιότατα
μάλιστα
σωστά
ορισμένως
αλήθεια
οπωσδήποτε
όχι
δεν
μην
όχι βέβαια
ίσως
τάχα
άραγε
δήθεν
πιθανόν
Σχηματισμός επιρρημάτων σε –ως και –α από επίθετα
Επίθετα Επιρρήματα
ευχάριστος, -η , -ο
καλός , -ή ,-ό
κακός , -ιά , -ό
βέβαιος , -α , -ο
σπάνιος , -α , -ο
νότιος , -α , -ο
ευχάριστα
καλά
κακά
βέβαια
σπάνια
νότια
ευχαρίστως
καλώς
κακώς
βεβαίως
σπανίως
νοτίως
συνεχής , -ής , -ές
σαφής , -ής , -ές
διεθνής , -ής , -ές
συνέχεια συνεχώς
σαφώς
διεθνώς
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.23

24. Κατσιούλας Ζήσης
Παρατηρήσεις:
1. Από επίθετα με καταλήξεις: -ος -η -ο ,-α -ο -ος , -ος –ια –ιό , -ος –
ια –ο παράγονται επιρρήματα που έχουν καταλήξεις : -α και –ως
2. Από επίθετα με καταλήξεις : -ης –ης –ες παράγονται επιρρήματα
κυρίως με κατάληξη –ως
3. Τα επιρρήματα με κατάληξη –α παράγονται από τον πληθυντικό του
ουδετέρου των επιθέτων
π.χ. στραβός – στραβή – στραβό
τα στραβά (πληθυντικός)
στραβά (επίρρημα)
καλός – καλή – καλό
τα καλά (πληθυντικός)
καλά (επίρρημα)
4. Τα επιρρήματα που σχηματίζονται συγχρόνως με καταλήξεις –α και
–ως δεν έχουν την ίδια σημασία
π.χ. Το δέχτηκε ευχάριστα (το δέχτηκε με ευχάριστο τρόπο)
Δέχτηκε ευχαρίστως (δέχτηκε με ευχαρίστηση)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να συμπληρώσεις με τα αντίθετα επιρρήματα τις προτάσεις
Ο Νίκος κάθεται (μπροστά) …………………. από το Βαγγέλη
Το σπίτι βρίσκεται (πίσω) ………………….. από το υδραγωγείο
Δεν βλέπω (κοντά) ……………….. χωρίς τα γυαλιά
Θα έρθω (χθες) ………………….
Το άλλο αυτοκίνητο μας προσπέρασε (αργά) …………………..
Πολύ (φθηνά) …………………. αγόρασες το παντελόνι.
(αδίκως) …………………. τον τιμώρησες
(Δυστυχώς) …………………… κερδίσαμε
Θα πάμε (χώρια) …………………..
Λυπάμαι τόσο (λίγο) ……………….. που θα φύγεις!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.24

25. Κατσιούλας Ζήσης
2. Να σχηματίσεις επιρρήματα με δύο τρόπους (σε –ως και –α) από τα
παρακάτω επίθετα:
-ως -α
βόρειος
ακριβής
άμεσος
δύστυχος
ευχάριστος
καλός
κακός
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
………………….
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
………………….
3 Αναγνώρισε τα επιρρήματα και γράψε δίπλα στο καθένα τι είδους
είναι, όπως στο παράδειγμα:
τώρα  χρονικό αμέσως  ………………
πάνω  …………….. απέναντι  ………………
καλώς  …………….. αλήθεια  ………………
αρκετά  …………….. νωρίς  ………………
καταγής  …………….. πρόπερσι  ………………
βόρεια  …………….. κάμποσο  ………………
ίσως  …………….. μονομιάς  ………………
χθες  …………….. πέρα  ………………
4 Ξαναγράψε δίπλα σε κάθε πρόταση , αντικαθιστώντας τη λέξη με και
το ουσιαστικό με ένα τροπικό επίρρημα
Μας μίλησε με ευγένεια  ……………………………………..
Τον αγκάλιασε με στοργή  ……………………………………..
Τον κοίταξε με προσοχή  ……………………………………..
Τον κτύπησε με ακρίβεια  ……………………………………..
Τον κοίταξε με συμπάθεια  ……………………………………..
Μπήκε με βιασύνη  ……………………………………..
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.25

26. 1
ntinakidou
Πιο αναλυτικά.
1. Τα τοπικά επιρρήματα φανερώνουν τόπο. Απαντούν στη ερώτηση «που;»
ΠΟΥ;
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Ανήκουν στα
άκλιτα
μέρη του
λόγου, δηλαδή
είναι λέξεις
που δεν
κλίνονται.
Ανάλογα με τη
σημασία τους τα
επιρρήματα
χωρίζονται σε
διάφορες
κατηγορίες, τις
εξής:1)τοπικά
2)χρονικά
3)τροπικά
4) ποσοτικά
5) βεβαιωτικά
6) αρνητικά
τα επιρρήματα
προσδιορίζουν:
α) ρήματα:
έφυγε χθες(χρονικό)
μένει εκεί (τοπικό)
β) άλλα επιρρήματα:
έφτασε πολύ
γρήγορα.
γ) επίθετα:
είναι εξαιρετικά
όμορφος.
δ) ουσιαστικά:
Στο απέναντι
πεζοδρόμιο
β
)
ά
λ
λ
α
ε
π
ι
ρ
ρ
ή
μ
α
τ
Εδώ, εκεί, (ε)πάνω, κάτω, έξω,
μέσα, πίσω, αλλού, ψηλά,
χαμηλά , πουθενά, μπροστά,
δίπλα, βόρεια, νότια, μεταξύκ.λπ.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.26

27. 2
ntinakidou
2. Τα χρονικά επιρρήματα φανερώνουν χρόνο. Απαντούν στην ερώτηση
«πότε;»
ΠΟΤΕ;
3. Τα τροπικά επιρρήματα φανερώνουν τρόπο και απαντούν στην ερώτηση
«πως;»
ΠΩΣ;
4. Τα ποσοτικά επιρρήματα φανερώνουν ποσό και απαντούν στην ερώτηση
«πόσο;»
ΠΟΣΟ;
5. Τα βεβαιωτικά επιρρήματα φανερώνουν επιβεβαίωση.
Π.χ.
6. Τα αρνητικά επιρρήματα φανερώνουν άρνηση.
Π.χ.
Τώρα, πριν, χτες, αύριο, πέρ(υ)σι,
ποτέ, κάποτε, σήμερα, νωρίς, αργά,
φέτος, κάπου κάπου, πρώτα,
ύστερα, αμέσως κ.λπ.
Έτσι, κάπως, αλλιώς, όπως,
αλλιώτικα, μαζί, καθώς, άσχημα,
επίσης, ωραία, ακριβώς, εντελώς,
μόνο, χωριστά, ξαφνικά, σιγά κ.λπ.
Τόσο, πολύ, λίγο, όσο,
περισσότερο, πιο, αρκετά,
κάμποσο, καθόλου κ.λπ.
ναι, μάλιστα, βέβαια,
σίγουρα, σωστά, βεβαίως
κ.λπ.
Όχι, δε(ν), μη(ν), όχι βέβαια
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.27

28. Παπατσάνη Κατερίνα Τάξη Ε’ 1/3/2008
Διαλυτικά
Τα διαλυτικά ( ¨ )σημειώνονται πάνω από το ι ή το υ για να δείξουμε ότι το ι ή το υ πρέπει
να τα προφέρουμε χωριστά από το προηγούμενο φωνήεν (α, ε, ο, υ), π.χ.: θεϊκός, ευνοϊκός,
παρανοϊκός, μυϊκός, ξεϋφαίνω, αϊτός, αϋπνία, οϊμέ κτλ.
Δε σημειώνουμε τα διαλυτικά όταν το προηγούμενο φωνήεν παίρνει τόνο (π.χ., νεράιδα,
πλάι κτλ.)· και όταν δεν έχουμε δίψηφο φωνήεν (π.χ., διυλιστήριο, πρωί, Μωυσής κτλ.).
Όταν το προηγούμενο φωνήεν είναι δίψηφο γράμμα: π.χ. αλληλούια, παλαιικός,
γεφυροποιία, ευυπόληπτος
Στα κεφαλαία γράμματα μπαίνουν πάντοτε διαλυτικά.
ΛΑΪΚΟ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ
Ασκήσεις
Βάλε τόνο και διαλυτικά:
Να γράψεις Σωστό ή λάθος για την ορθογραφία των παρακάτω λέξεων:
Πλάϊ ΠΛΑΙ
υιοθεσία ΑΥΡΙΟ
μυικος ΛΑΪΚΗ
Όνομα
ΜΑΙΟΣ ΛΑΙΚΟ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ
ΑΙΤΟΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΤΑΙΖΩ
ΑΥΠΝΙΑ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΙΤΑ
καικι χαιδευω βολει
πλαι κομπολοι ευρωπαικο
κοροιδακι λαικος διυλιστηριο,
Μαιος ευφυια γαιδαρος
ευνοικος, ζωικο, πρωινος
κοροιδο ξευφαινω νεραιδα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.28

29. Ενότητα 10η – Η μηχανή του Χρόνου
Παγκαλάκης Γεώργιος
8 Μαρ.
Όνομα : _______________________________________
Θεωρία : Τα διαλυτικά
Τα διαλυτικά είναι τονικά σημάδια και τα σημειώνουμε όταν θέλουμε να δείξουμε ότι
δυο φωνήεντα που βρίσκονται δίπλα δίπλα προφέρονται ξεχωριστά.
Π.χ. : αϋπνία , πλαϊνός
Συμπληρωματικά :
1. Όταν από τα δυο διπλανά φωνήεντα το πρώτο τονίζεται , τότε δε βάζουμε
διαλυτικά . π.χ. : νεράιδα . Μάιος
Όταν όμως αυτές οι λέξεις γράφονται με κεφαλαία , επειδή δε σημειώνεται
τόνος τότε βάζουμε διαλυτικά π.χ. : ΝΕΡΑΊΔΑ ΜΑΙΟΣ
2. Στις λέξεις με { υι } σημειώνονται διαλυτικά για να γίνει σαφής η διαφορά
στην προφορά . π.χ. : μυϊκός σε αντίθεση με τις λέξεις : υιοθεσία ,
υιοθετώ.
3. Στις λέξεις με { ιυ } δεν σημειώνονται διαλυτικά γιατί αυτά τα δυο φωνήεντα
προφέρονται χωριστά. Π.χ. : διυλιστήριο
Ασκήσεις :
1. Διάβασε το κείμενο που ακολουθεί και βάλε τόνους και διαλυτικά όπου
χρειάζεται .
« Περσι την παραμονη του Αι – Γιαννιου εφτασε στο χωριο του πατερα μου η θεια
μου Κορινα που ζει στο Λονδινο. Η θεια μου παντα ερχεται στο χωριο την γιορτη του
Αι – Γιαννιου. Όπως λεει, η θεα από το εκκλησακι του Αγιου που βρισκεται στην
κορυφη του βουνου λιγο πιο κατω από τις αετοφωλιες , είναι μαγευτικη και δε
συγκρινεται με τιποτα ουτε καν με την θεα του Μπιγκ Μπεν που εχει από το σπιτι
της στο Λονδινο. Εμεινα αυπνος ολο το βραδυ συζητωντας με τη θεια μου για το
Λονδινο , το μουσειο με τα γλυπτα του Παρθενωνα ( που μας εχουν κλεψει) , το
Μπιγκ Μπεν και τον Ταμεση ποταμο . Το πρωι παραλιγο να κοιμηθω πανω στο
γαιδουρακι πηγαινοντας προς το εκκλησακι. Ολοι με κοροιδευαν».
2. Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και βάλε τόνους και διαλυτικά όπου
χρειάζεται .
 Καθε Τεταρτη που γινεται λαικη στη γειτονια μας η μαμα μου αγοραζει
φρεσκο μαιντανο .
 Ο γαιδαρος , ο λυκος και η αλεπου χρησιμοποιουνται από τον Αισωπο στους
μυθους του.
 Μου αρεσει πολύ το κανταιφι με παγωτο καιμακι από πανω .
 Χθες το βραδυ με πονουσε το δοντι μου και πηρα ένα καταπραυντικο .
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.29

30. Ενότητα 10η – Η μηχανή του Χρόνου
Παγκαλάκης Γεώργιος
8 Μαρ.
3. Βάλε διαλυτικά στις παρακάτω λέξεις όπου χρειάζεται .
Ευφυΐα , χάιδεμα , ελληνοιταλικός , διυλιστήριο , ευνοικός , γαιδούρι , ζωικά
καταπραύνω , βουίζω , ευρωπαικός , εμπορουπάλληλος , βόιδι , βόλει , αιτός , μπόι
καίκι , νεράιδα , σαίτα , Μαίου , κοροιδεύω , κορόιδο .
4. Ένωσε τις παρακάτω προτάσεις για να σχηματίσεις υποθετικούς λόγους . Κάνε
όποιες αλλαγές κρίνεις απαραίτητες .
 Θέλεις να παίξουμε μπάλα. Να έρθεις στο γήπεδο .
________________________________________________________________________
 Θα πάρεις καλούς βαθμούς . Θα σου πάρω ότι δώρο θέλεις.
________________________________________________________________________
 Θα συναντήσουν τον Δον Κιχώτη. Θα μεταφερθούν στην Ισπανία με τη μηχανή
του χρόνου.
________________________________________________________________________
 Θα συναντήσουν τον Περικλή . Θα ταξιδέψουν στην αρχαία Αθήνα .
5. Γράψε τις παρακάτω προτάσεις χρησιμοποιώντας τις αντίθετες λέξεις από
αυτές που είναι υπογραμμισμένες .
Θα φύγει νωρίς αύριο για τη δουλειά .
______________________________________________________________
Το φαγητό είναι άνοστο και θα φάω λίγο .
______________________________________________________________
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.30

31. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.31

32. Γκουτσίδης Αντώνιος
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Ονοματεπώνυμο: _____________________________________________________________
1. Να διορθώσεις τα ορθογραφικά λάθη των παρακάτω λέξεων:
γεάνθρακας:____________ ανθρωποηδείς:____________ ανθροπώτητα:____________
υπόγιος:____________ φανταστηκός:____________ χρωνολογία:____________
γαιώμηλο:____________ μηστυριώδης:____________ χρονώμετρο:____________
ημήχρονο:____________ μυστικότιτα:____________ τρείχρονο:____________
2. Να συμπληρώσεις τις λέξεις με το κατάλληλο γράμμα:
Α) η ή ει;
γ__πεδούχος, επίγ__ος, υδρόγ__ος, ισόγ__ο, γ΄__ινος, γ__γενής, απόγ__ος, γ΄__πεδο.
Β) αι ή ε;
γ__ωργός, γ__οκτήμονας, γ__ώτρηση, γ__ώδης, γ__ότοιχος, γ__ωμετρία, γ__ωλόγος.
3. Να βάλεις διαλυτικά στις παρακάτω λέξεις όπου χρειάζεται:
ευφυία, χάιδεμα, ελληνοιταλικός, διυλιστήριο, ευνοικός, γαιδούρι, ζωικό, καταπραύ-
νω, βουίζω, ευρωπαικός, εμπορουπάλληλος, βόιδι, βόλει, ρολόι, καίκι, ηρωικός,
ΜΑΙΟΣ, ΓΑΙΔΑΡΟΣ.
4. Να βάλεις τα ρήματα της παρένθεσης στο σωστό πρόσωπο του συνοπτικού μέλλοντα:
Αύριο ο Γρηγόρης ______________ (ξυπνώ) πιο νωρίς απ’ ότι τις άλλες μέρες, γιατί
______________ (πηγαίνω) εκδρομή με το σχολείο. Όλοι οι μαθητές ______________
(συγκεντρώνομαι) στο προαύλιο γύρω στις 8:30 και ______________ (ξεκινώ) με λεωφο-
ρείο για το Ναύπλιο. ______________ (φτάνω) εκεί ύστερα από δυόμισι ώρες, ενώ στη
συνέχεια ______________ (επισκέπτομαι) το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Ο κος Πέ-
τρου, ο φιλόλογος, _____ τους ____________ (μιλώ) για την τεχνική του θεάτρου και την
αρχαία τραγωδία. Δυστυχώς δε ______________ (μπορώ) να παρακολουθήσουν κάποια
παράσταση, γιατί ______________ (επιστρέφω) πίσω νωρίς.
5. Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα στο σωστό πρόσωπο των μελλοντικών χρόνων:
Ενεστώτας Εξακολουθητικός μ. Συνοπτικός μ. Συντελεσμένος μ.
γράφω
τρέχουν
καθαρίζει
φτάνουμε
κοιμάσαι
βλέπετε
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.32

33. Γκουτσίδης Αντώνιος
6. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω στήλες με τους κατάλληλους τύπους των μελλοντικών
χρόνων:
Εξακολουθητικός μ. Συνοπτικός μ. Συντελεσμένος μ.
Θα φάμε
Θα έχω επιστρέψει
Θα κουράζεστε
Θα κάψεις
Θα βοηθούν
Θα έχει ξεχαστεί
7. Υπογράμμισε με κόκκινο χρώμα τις υποθετικές προτάσεις και με μπλε χρώμα τις αποδόσεις
στους παρακάτω υποθετικούς λόγους:
Α) Θα περάσετε ωραία, αν πάτε στο χωριό.
Β) Μην πας, αν θέλεις το καλό σου.
Γ) Ενημέρωσέ με, αν έχεις κάτι νεότερο.
Δ) Αν πάω στην Καβάλα, θα επισκεφτώ τους Φιλίππους.
Ε) Μην το φας, αν δε σου αρέσει.
Στ) Αν δεν είσαι καλά, να πας στο γιατρό.
Ζ) Αν χιονίσει αύριο, θα κλείσουν τα σχολεία.
8. Να υπογραμμίσεις στο παρακάτω κείμενο τις γενικές και τις αιτιατικές που φανερώνουν
χρόνο:
Το πρωί η Μαρίνα ξυπνάει, στις 7:30 π. μ., ετοιμάζεται και φεύγει για το σχολείο. Θέλει μόνο λίγα λε-
πτά μέχρι να φτάσει εκεί. Στο σχολείο κάνουν μάθημα αρκετές ώρες και κάθε μάθημα διαρκεί σαράντα πέντε
λεπτά. Το μεσημέρι, όταν τελειώνει το σχολείο, γυρίζει στο σπίτι. Το απόγευμα διαβάζει τα μαθήματά της,
ενώ το βράδυ κοιμάται νωρίς. Την προηγούμενη χρονιά δεν πήρε καλούς βαθμούς, αλλά του χρόνου θα προ-
σπαθήσει περισσότερο. Τον Ιούνιο, όταν κλείσουν τα σχολεία, θα πάει στην κατασκήνωση, ενώ τον Αύγου-
στο θα περάσει αρκετές μέρες στο χωριό μαζί με τον παππού και τη γιαγιά.
9. Βρες με τη βοήθεια του λεξικού σου, λέξεις παράγωγες ή σύνθετες, που ανήκουν στην ίδια
οικογένεια, με τις λέξεις ψάρι και χιόνι.
Α) ψάρι: _______________________________________________________________________
Β) χιόνι: _______________________________________________________________________
βαθμός
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.33

34. 13ο
Δημ. Σχ. Αμαρουσίου Ε΄1 Παρασκευή, 1 Μαρτίου 2013
Ονομ/μο: ……………………………………………………………………………………………………………
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 10ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
(Μυστήρια – Επιστημονική φαντασία)
1. Ακούω και γράφω:
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Λέξεις
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ταξίδι στον Άρη
Στην ομιλία του ο πρόεδρος Bush επέστησε την προσοχή σε έναν ε-
ντυπωσιακό στόχο: εντός αυτής της δεκαετίας η NASA θα κατασκευάσει
ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, το Crew Exploration Vehicle (Επανδρω-
μένο Εξερευνητικό Όχημα), που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε
άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος, πρώτα στη Σελήνη και με-
τά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα χτίσουν μια βάση προηγμένης
τεχνολογίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφάνεια του πλανήτη.
Για τους ειδικούς του διαστήματος αυτό ισοδυναμεί με την πραγματοποίηση του μεγαλύτερου ονείρου τους.
Μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα τους δώσει τη μοναδική ευκαιρία να διαπιστώσουν αν υπήρχε ή υπάρ-
χει ζωή στον πλανήτη. Ο Άρης έχει δεχτεί πολλές φορές επισκέψεις
από μη επανδρωμένα σκάφη και από τα λεγόμενα "rovers", (τηλεκα-
τευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας) αλλά μέχρι τώρα αυτές τα σκάφη-
ρομπότ δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν το παραμικρό ίχνος ζωντανών
οργανισμών. Η πιθανότητα να βρουν τα σκάφη αυτά κάποιο ίχνος ζωής είναι εξαιρετικά μι-
κρή, επειδή μπορούν να παίρνουν μόνον σποραδικά δείγματα και να ερευνούν μικρές σε έ-
κταση περιοχές. Απεναντίας, οι αστροναύτες θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ε-
ρευνήσουν την ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος. Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να
συλλογιστούν σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
Ως ερευνητής της NASA για τον Άρη, ο Jim Garvin λέει: "Το
καλύτερο μέρος για προσεδάφιση θα είναι κοντά στον βόρειο πόλο
του Άρη, όπου ο πάγος έχει πάχος 2 μέτρα και υπάρχει η πιθανότη-
τα να βρούμε νερό κάτω από το παγωμένο έδαφος. Γιατί αυτά τα
υδάτινα στρώματα ίσως είναι ιδανικός τόπος για μικροοργανισμούς,
επειδή εκεί θα ήταν πολύ καλά προφυλαγμένοι από την κοσμική α-
κτινοβολία. Επιπλέον, η θερμοκρασία αυξάνει όσο πιο βαθιά στο υπέδαφος κατεβαίνουμε. Και ίσως ένας ζωντα-
νός οργανισμός στον Άρη να μπορούσε να επιβιώσει πιο εύκολα εδώ, παρά στην επιφάνεια".
Εάν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν, θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον
κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τόπος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι,
ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Πηγές: Science Illustrated, NASA
2. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου.
α) Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο των ειδικών του διαστήματος;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.34
Διονύσης Λυμούρης

35. β) Έχουν σταλθεί άλλες αποστολές παλαιότερα στον Άρη; Αν ναι, ποια θα είναι η
μεγάλη διαφορά αυτή τη φορά; Γιατί ;
………………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
γ) Τι θα αλλάξει, αν οι ερευνητές βρουν αυτό που ψάχνουν;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Στις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου, βρες και υπογράμμισε τα ρήματα που βρίσκονται σε
μελλοντικό χρόνο και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα. Στη συνέχεια συμπλήρωσε και τους άλ-
λους μελλοντικούς χρόνους.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος(Συνοπτικός) Μέλλοντας Συντελεσμένος Μέλλοντας
4. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο και δώσε για κάθε παράγραφο και ένα τίτλο.
1η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
2η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
3η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
4η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
5. Είναι ώρα να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις,
όπως εσύ νομίζεις !
Αν ήμουν πολύ πλούσιος, …………………………………………………………………………………………………………
Όταν μεγαλώσω, ονειρεύομαι …………………………………………………………………………………………………
Αν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν,…………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………… (από το κείμενο)
Θα ήθελα να ξέρω, …………………………………………………………………………………………………………………..
Μακάρι να μπορούσα ………………………………………………………………………………………………………………..
Αν η γη σταματούσε να γυρνάει, ……………………………………………………………………………………………..
Αν μπορούσα να συναντήσω τον Αϊνστάιν, …………………………………………………………………………….
Αν υπήρχε η Ατλαντίδα, …………………………………………………………………………………………………………..
6. Ξανάγραψε με μικρά γράμματα, βάζοντας τόνο και διαλυτικά όπου πρέπει:
ΑΪΤΟΣ, ΑΪΤΟΠΟΥΛΟ, ΓΑΪΔΑΡΟΣ, ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ, ΚΑΪΚΙ, ΚΑΪΜΑΚΙ, ΙΔΙΟΦΥΪΑ, ΥΙΟΘΕΣΙΑ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Φτιάξε σύνθετες λέξεις με συνθετικό τη λέξη γη:
υπό + γη = …………………………………….. άνω + γη = ……………………………….
μέση + γη = …………………………………….. επί + γη = ……………………………….
υπερ + γη = …………………………………….. ίσος + γη = ……………………………….
γη + πεδίο = ……………………………………. γη + φυσικός = ………………………….
γη + άνθρακας = ……………………………… ύδωρ + γη = ………………………………
γη + μετρώ = ………………………………….. γη + λέγω = ……………………………….
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.35

36. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Ακούω και γράφω:
Το βράδυ της πρωτοχρονιάς στο γήπεδο του Παναθηναϊκού εμφανίστηκαν εξωγήινοι .Τα παιδιά της Ε΄τάξης του
δημοτικού τούς πλησίασαν βλέποντας τις μεγάλες μύτες τους και τα φανταχτερά ρούχα τους. Με μεγάλη μυστικό-
τητα τα ανθρωποειδή αυτά έδωσαν στους μαθητές να δοκιμάσουν φαγητά τους και τους παρέδωσαν ένα γεωργό
που είχε εξαφανιστεί πριν από λίγες μέρες. Ακόμα έπαιξαν μαζί τους ποδόσφαιρο για ένα ημίχρονο. Τελικά είναι
δύσκολο να νικήσεις φαντάσματα ακόμα και αν είσαι γηπεδούχος! Το αποτέλεσμα μπήκε στο χρονοντούλαπο της
ιστορίας και έγραψε 10-0!
Λέξεις:
χρονοχρέωση, χρονολογία, γαιοκτήμονας, υπόγειο, ισόγειο, υδρόγειος, γαιάνθρακας, γεωγραφία, γεωπόνος
Ταξίδι στον Άρη
Στην ομιλία του ο πρόεδρος Bush επέστησε την προσοχή σε έναν εντυπωσιακό στόχο: εντός αυτής της δε-
καετίας η NASA θα κατασκευάσει ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, το Crew Exploration Vehicle (Επανδρωμένο
Εξερευνητικό Όχημα), που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήμα-
τος, πρώτα στη Σελήνη και μετά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα χτίσουν μια βάση προηγμένης τεχνολο-
γίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφάνεια του πλανήτη.
Για τους ειδικούς του διαστήματος αυτό ισοδυναμεί με την πραγματοποίηση του μεγαλύτερου ονείρου τους.
Μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα τους δώσει τη μοναδική ευκαιρία να διαπιστώσουν αν υπήρχε ή υπάρ-
χει ζωή στον πλανήτη. Ο Άρης έχει δεχτεί πολλές φορές επισκέψεις από μη επανδρωμένα σκάφη και από τα λε-
γόμενα "rovers", (τηλεκατευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας) αλλά μέχρι τώρα αυτές τα σκάφη-ρομπότ δεν κατά-
φεραν να ανακαλύψουν το παραμικρό ίχνος ζωντανών οργανισμών. Η πιθανότητα να βρουν τα σκάφη αυτά κάποιο
ίχνος ζωής είναι εξαιρετικά μικρή, επειδή μπορούν να παίρνουν μόνον σποραδικά δείγματα και να ερευνούν μι-
κρές σε έκταση περιοχές. Απεναντίας, οι αστροναύτες θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ερευνήσουν την
ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος. Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να συλλογιστούν
σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
Ως ερευνητής της NASA για τον Άρη, ο Jim Garvin λέει: "Το καλύτερο μέρος για προσεδάφιση θα είναι κο-
ντά στον βόρειο πόλο του Άρη, όπου ο πάγος έχει πάχος 2 μέτρα και υπάρχει η πιθανότητα να βρούμε νερό κά-
τω από το παγωμένο έδαφος. Γιατί αυτά τα υδάτινα στρώματα ίσως είναι ιδανικός τόπος για μικροοργανισμούς,
επειδή εκεί θα ήταν πολύ καλά προφυλαγμένοι από την κοσμική ακτινοβολία. Επιπλέον, η θερμοκρασία αυξάνει
όσο πιο βαθιά στο υπέδαφος κατεβαίνουμε. Και ίσως ένας ζωντανός οργανισμός στον Άρη να μπορούσε να επι-
βιώσει πιο εύκολα εδώ, παρά στην επιφάνεια".
Εάν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν, θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον
κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τόπος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι,
ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Πηγές: Science Illustrated, NASA
2. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου.
α) Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο των ειδικών του διαστήματος;
Να κατασκευάσει η NASA ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε άλλα
ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος, πρώτα στη Σελήνη και μετά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα
χτίσουν μια βάση προηγμένης τεχνολογίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφά-
νεια του πλανήτη.
β) Έχουν σταλθεί άλλες αποστολές παλαιότερα στον Άρη; Αν ναι, ποια θα είναι η μεγάλη δια-
φορά αυτή τη φορά; Γιατί ;
Ναι, από μη επανδρωμένα σκάφη και από rovers (τηλεκατευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας).Τώρα οι αστροναύτες
θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ερευνήσουν την ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος.
Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να συλλογιστούν σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
γ) Τι θα αλλάξει, αν οι ερευνητές βρουν αυτό που ψάχνουν;
Θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τό-
πος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι, ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.36

37. 3. Στις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου, βρες και υπογράμμισε τα ρήματα που βρίσκονται σε
μελλοντικό χρόνο και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα. Στη συνέχεια συμπλήρωσε και τους άλ-
λους μελλοντικούς χρόνους.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος(Συνοπτικός) Μέλλοντας Συντελεσμένος Μέλλοντας
θα κατασκευάζει θα κατασκευάσει θα έχει κατασκευάσει
θα μπορεί/θα μπορούν θα μπορέσει/θα μπορέσουν θα έχει μπορέσει/θα έχουν μπορέσει
θα χτίζουν θα χτίσουν θα έχουν χτίσει
θα ζουν θα ζήσουν θα έχουν ζήσει
θα μελετούν θα μελετήσουν θα έχουν μελετήσει
θα δίνει θα δώσει θα έχει δώσει
θα υπάρχει θα υπάρξει θα έχει υπάρξει
4. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο και δώσε για κάθε παράγραφο και ένα τίτλο.
1η
παράγραφος: Μελλοντικός στόχος της NASA.
2η
παράγραφος: Έρευνες στον πλανήτη Άρη.
3η
παράγραφος: Βόρειος πόλος του Άρη, κατάλληλος για προσεδάφιση.
4η
παράγραφος: Πιθανότητα ύπαρξης ζωής στο σύμπαν.
5. Είναι ώρα να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις,
όπως εσύ νομίζεις !
6. Ξαναγράψε με μικρά γράμματα, βάζοντας τόνο και διαλυτικά όπου πρέπει:
ΑΪΤΟΣ, ΑΪΤΟΠΟΥΛΟ, ΓΑΪΔΑΡΟΣ, ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ, ΚΑΪΚΙ, ΚΑΪΜΑΚΙ, ΙΔΙΟΦΥΪΑ, ΥΪΟΘΕΣΙΑ
αϊτός, αϊτόπουλο, γάιδαρος, γαϊδουράκι, καΐκι, καϊμάκι, ιδιοφυΐα, υιοθεσία
7. Φτιάξε σύνθετες λέξεις με συνθετικό τη λέξη γη:
υπό + γη = υπόγειος άνω + γη = ανώγειο
μέση + γη = μεσόγειος επί + γη = επίγειος
υπερ + γη = υπέργειος ίσος + γη = ισόγειο
γη + πεδίο = γήπεδο γη + φυσικός = γεωφυσικός
γη + άνθρακας = γαιάνθρακας ύδωρ + γη = υδρόγειος
γη + μετρώ = γεωμετρία γη + λέγω = γεωλόγος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.37

38. Ε τάξη
Ονομ/μο: ……………………………………………………………………………………………………………
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 10ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
(Μυστήρια – Επιστημονική φαντασία)
1. Ακούω και γράφω:
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Λέξεις
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ταξίδι στον Άρη
Στην ομιλία του ο πρόεδρος Bush επέστησε την προσοχή σε έναν ε-
ντυπωσιακό στόχο: εντός αυτής της δεκαετίας η NASA θα κατασκευάσει
ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, το Crew Exploration Vehicle (Επανδρω-
μένο Εξερευνητικό Όχημα), που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε
άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος, πρώτα στη Σελήνη και με-
τά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα χτίσουν μια βάση προηγμένης
τεχνολογίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφάνεια του πλανήτη.
Για τους ειδικούς του διαστήματος αυτό ισοδυναμεί με την πραγματοποίηση του μεγαλύτερου ονείρου τους.
Μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα τους δώσει τη μοναδική ευκαιρία να διαπιστώσουν αν υπήρχε ή υπάρ-
χει ζωή στον πλανήτη. Ο Άρης έχει δεχτεί πολλές φορές επισκέψεις
από μη επανδρωμένα σκάφη και από τα λεγόμενα "rovers", (τηλεκα-
τευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας) αλλά μέχρι τώρα αυτές τα σκάφη-
ρομπότ δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν το παραμικρό ίχνος ζωντανών
οργανισμών. Η πιθανότητα να βρουν τα σκάφη αυτά κάποιο ίχνος ζωής είναι εξαιρετικά μι-
κρή, επειδή μπορούν να παίρνουν μόνον σποραδικά δείγματα και να ερευνούν μικρές σε έ-
κταση περιοχές. Απεναντίας, οι αστροναύτες θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ε-
ρευνήσουν την ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος. Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να
συλλογιστούν σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
Ως ερευνητής της NASA για τον Άρη, ο Jim Garvin λέει: "Το
καλύτερο μέρος για προσεδάφιση θα είναι κοντά στον βόρειο πόλο
του Άρη, όπου ο πάγος έχει πάχος 2 μέτρα και υπάρχει η πιθανότη-
τα να βρούμε νερό κάτω από το παγωμένο έδαφος. Γιατί αυτά τα
υδάτινα στρώματα ίσως είναι ιδανικός τόπος για μικροοργανισμούς,
επειδή εκεί θα ήταν πολύ καλά προφυλαγμένοι από την κοσμική α-
κτινοβολία. Επιπλέον, η θερμοκρασία αυξάνει όσο πιο βαθιά στο υπέδαφος κατεβαίνουμε. Και ίσως ένας ζωντα-
νός οργανισμός στον Άρη να μπορούσε να επιβιώσει πιο εύκολα εδώ, παρά στην επιφάνεια".
Εάν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν, θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον
κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τόπος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι,
ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Πηγές: Science Illustrated, NASA
2. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου.
α) Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο των ειδικών του διαστήματος;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.38

39. β) Έχουν σταλθεί άλλες αποστολές παλαιότερα στον Άρη; Αν ναι, ποια θα είναι η
μεγάλη διαφορά αυτή τη φορά; Γιατί ;
………………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
γ) Τι θα αλλάξει, αν οι ερευνητές βρουν αυτό που ψάχνουν;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Στις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου, βρες και υπογράμμισε τα ρήματα που βρίσκονται σε
μελλοντικό χρόνο και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα. Στη συνέχεια συμπλήρωσε και τους άλ-
λους μελλοντικούς χρόνους.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος(Συνοπτικός) Μέλλοντας Συντελεσμένος Μέλλοντας
4. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο και δώσε για κάθε παράγραφο και ένα τίτλο.
1η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
2η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
3η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
4η
παράγραφος: ____________________________________________________________________
5. Είναι ώρα να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις,
όπως εσύ νομίζεις !
Αν ήμουν πολύ πλούσιος, …………………………………………………………………………………………………………
Όταν μεγαλώσω, ονειρεύομαι …………………………………………………………………………………………………
Αν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν,…………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………… (από το κείμενο)
Θα ήθελα να ξέρω, …………………………………………………………………………………………………………………..
Μακάρι να μπορούσα ………………………………………………………………………………………………………………..
Αν η γη σταματούσε να γυρνάει, ……………………………………………………………………………………………..
Αν μπορούσα να συναντήσω τον Αϊνστάιν, …………………………………………………………………………….
Αν υπήρχε η Ατλαντίδα, …………………………………………………………………………………………………………..
6. Ξανάγραψε με μικρά γράμματα, βάζοντας τόνο και διαλυτικά όπου πρέπει:
ΑΪΤΟΣ, ΑΪΤΟΠΟΥΛΟ, ΓΑΪΔΑΡΟΣ, ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ, ΚΑΪΚΙ, ΚΑΪΜΑΚΙ, ΙΔΙΟΦΥΪΑ, ΥΙΟΘΕΣΙΑ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Φτιάξε σύνθετες λέξεις με συνθετικό τη λέξη γη:
υπό + γη = …………………………………….. άνω + γη = ……………………………….
μέση + γη = …………………………………….. επί + γη = ……………………………….
υπερ + γη = …………………………………….. ίσος + γη = ……………………………….
γη + πεδίο = ……………………………………. γη + φυσικός = ………………………….
γη + άνθρακας = ……………………………… ύδωρ + γη = ………………………………
γη + μετρώ = ………………………………….. γη + λέγω = ……………………………….
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.39

40. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Ακούω και γράφω:
Το βράδυ της πρωτοχρονιάς στο γήπεδο του Παναθηναϊκού εμφανίστηκαν εξωγήινοι .Τα παιδιά της Ε΄τάξης του
δημοτικού τούς πλησίασαν βλέποντας τις μεγάλες μύτες τους και τα φανταχτερά ρούχα τους. Με μεγάλη μυστικό-
τητα τα ανθρωποειδή αυτά έδωσαν στους μαθητές να δοκιμάσουν φαγητά τους και τους παρέδωσαν ένα γεωργό
που είχε εξαφανιστεί πριν από λίγες μέρες. Ακόμα έπαιξαν μαζί τους ποδόσφαιρο για ένα ημίχρονο. Τελικά είναι
δύσκολο να νικήσεις φαντάσματα ακόμα και αν είσαι γηπεδούχος! Το αποτέλεσμα μπήκε στο χρονοντούλαπο της
ιστορίας και έγραψε 10-0!
Λέξεις:
χρονοχρέωση, χρονολογία, γαιοκτήμονας, υπόγειο, ισόγειο, υδρόγειος, γαιάνθρακας, γεωγραφία, γεωπόνος
Ταξίδι στον Άρη
Στην ομιλία του ο πρόεδρος Bush επέστησε την προσοχή σε έναν εντυπωσιακό στόχο: εντός αυτής της δε-
καετίας η NASA θα κατασκευάσει ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, το Crew Exploration Vehicle (Επανδρωμένο
Εξερευνητικό Όχημα), που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήμα-
τος, πρώτα στη Σελήνη και μετά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα χτίσουν μια βάση προηγμένης τεχνολο-
γίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφάνεια του πλανήτη.
Για τους ειδικούς του διαστήματος αυτό ισοδυναμεί με την πραγματοποίηση του μεγαλύτερου ονείρου τους.
Μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα τους δώσει τη μοναδική ευκαιρία να διαπιστώσουν αν υπήρχε ή υπάρ-
χει ζωή στον πλανήτη. Ο Άρης έχει δεχτεί πολλές φορές επισκέψεις από μη επανδρωμένα σκάφη και από τα λε-
γόμενα "rovers", (τηλεκατευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας) αλλά μέχρι τώρα αυτές τα σκάφη-ρομπότ δεν κατά-
φεραν να ανακαλύψουν το παραμικρό ίχνος ζωντανών οργανισμών. Η πιθανότητα να βρουν τα σκάφη αυτά κάποιο
ίχνος ζωής είναι εξαιρετικά μικρή, επειδή μπορούν να παίρνουν μόνον σποραδικά δείγματα και να ερευνούν μι-
κρές σε έκταση περιοχές. Απεναντίας, οι αστροναύτες θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ερευνήσουν την
ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος. Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να συλλογιστούν
σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
Ως ερευνητής της NASA για τον Άρη, ο Jim Garvin λέει: "Το καλύτερο μέρος για προσεδάφιση θα είναι κο-
ντά στον βόρειο πόλο του Άρη, όπου ο πάγος έχει πάχος 2 μέτρα και υπάρχει η πιθανότητα να βρούμε νερό κά-
τω από το παγωμένο έδαφος. Γιατί αυτά τα υδάτινα στρώματα ίσως είναι ιδανικός τόπος για μικροοργανισμούς,
επειδή εκεί θα ήταν πολύ καλά προφυλαγμένοι από την κοσμική ακτινοβολία. Επιπλέον, η θερμοκρασία αυξάνει
όσο πιο βαθιά στο υπέδαφος κατεβαίνουμε. Και ίσως ένας ζωντανός οργανισμός στον Άρη να μπορούσε να επι-
βιώσει πιο εύκολα εδώ, παρά στην επιφάνεια".
Εάν οι ερευνητές του διαστήματος βρουν αυτό που ψάχνουν, θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον
κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τόπος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι,
ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Πηγές: Science Illustrated, NASA
2. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου.
α) Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο των ειδικών του διαστήματος;
Να κατασκευάσει η NASA ένα εντελώς νέο διαστημόπλοιο, που θα μπορεί να μεταφέρει αστροναύτες σε άλλα
ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος, πρώτα στη Σελήνη και μετά στον Άρη. Στον Άρη οι αστροναύτες θα
χτίσουν μια βάση προηγμένης τεχνολογίας, εκεί όπου θα ζουν για πολλούς μήνες και θα μελετούν την επιφά-
νεια του πλανήτη.
β) Έχουν σταλθεί άλλες αποστολές παλαιότερα στον Άρη; Αν ναι, ποια θα είναι η μεγάλη δια-
φορά αυτή τη φορά; Γιατί ;
Ναι, από μη επανδρωμένα σκάφη και από rovers (τηλεκατευθυνόμενα οχήματα επιφάνειας).Τώρα οι αστροναύτες
θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα και να ερευνήσουν την ατμόσφαιρα, τη σκόνη στην επιφάνεια και το υπέδαφος.
Επιπλέον θα υπάρχει και η δυνατότητα να συλλογιστούν σε βάθος για το τι είναι αυτά που βλέπουν.
γ) Τι θα αλλάξει, αν οι ερευνητές βρουν αυτό που ψάχνουν;
Θα αλλάξει ριζικά η εικόνα που έχουμε για τον κόσμο. Θα είναι η απόδειξη ότι η Γη δεν είναι ο μοναδικός τό-
πος στο σύμπαν όπου μπορεί να υπάρξει ζωή. Έτσι, ίσως να υπάρχει ζωή παντού στο σύμπαν.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.40

41. 3. Στις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου, βρες και υπογράμμισε τα ρήματα που βρίσκονται σε
μελλοντικό χρόνο και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα. Στη συνέχεια συμπλήρωσε και τους άλ-
λους μελλοντικούς χρόνους.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας Στιγμιαίος(Συνοπτικός) Μέλλοντας Συντελεσμένος Μέλλοντας
θα κατασκευάζει θα κατασκευάσει θα έχει κατασκευάσει
θα μπορεί/θα μπορούν θα μπορέσει/θα μπορέσουν θα έχει μπορέσει/θα έχουν μπορέσει
θα χτίζουν θα χτίσουν θα έχουν χτίσει
θα ζουν θα ζήσουν θα έχουν ζήσει
θα μελετούν θα μελετήσουν θα έχουν μελετήσει
θα δίνει θα δώσει θα έχει δώσει
θα υπάρχει θα υπάρξει θα έχει υπάρξει
4. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο και δώσε για κάθε παράγραφο και ένα τίτλο.
1η
παράγραφος: Μελλοντικός στόχος της NASA.
2η
παράγραφος: Έρευνες στον πλανήτη Άρη.
3η
παράγραφος: Βόρειος πόλος του Άρη, κατάλληλος για προσεδάφιση.
4η
παράγραφος: Πιθανότητα ύπαρξης ζωής στο σύμπαν.
5. Είναι ώρα να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις,
όπως εσύ νομίζεις !
6. Ξαναγράψε με μικρά γράμματα, βάζοντας τόνο και διαλυτικά όπου πρέπει:
ΑΪΤΟΣ, ΑΪΤΟΠΟΥΛΟ, ΓΑΪΔΑΡΟΣ, ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ, ΚΑΪΚΙ, ΚΑΪΜΑΚΙ, ΙΔΙΟΦΥΪΑ, ΥΪΟΘΕΣΙΑ
αϊτός, αϊτόπουλο, γάιδαρος, γαϊδουράκι, καΐκι, καϊμάκι, ιδιοφυΐα, υιοθεσία
7. Φτιάξε σύνθετες λέξεις με συνθετικό τη λέξη γη:
υπό + γη = υπόγειος άνω + γη = ανώγειο
μέση + γη = μεσόγειος επί + γη = επίγειος
υπερ + γη = υπέργειος ίσος + γη = ισόγειο
γη + πεδίο = γήπεδο γη + φυσικός = γεωφυσικός
γη + άνθρακας = γαιάνθρακας ύδωρ + γη = υδρόγειος
γη + μετρώ = γεωμετρία γη + λέγω = γεωλόγος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.41