3ο Μάθημα Κοινωνιολογίας

1. Κοινωνιολογία
Θεμελιωτές της Κοινωνιολογίας
Μάθημα 3ο
Δρόσου Χριστίνα
Οικονομολόγος

2. Α. Κοντ (Α. Comte, 1798 - 1857)
• «Ανάδοχος» της κοινωνιολογίας,
• Πίστευε ότι η κοινωνιολογία θα μπορούσε να βοηθήσει
στην κατανόηση της κοινωνίας, η οποία θα βασίζεται σε
αυστηρές επιστημονικές αποδείξεις.
• Προσπάθησε να τη θεμελιώσει χρησιμοποιώντας τις
μεθόδους παρατήρησης και ανάλυσης της Φυσικής,
• Πίστευε ότι η κοινωνιολογία θα μπορούσε να εξηγήσει με
αυστηρό και αντικειμενικό τρόπο τα κοινωνικά Φαινόμενα,
την κοινωνική Οργάνωση και τις κοινωνικές Μεταβολές.

3. Νόμος Τριών Σταδίων
του ανθρώπινου πνεύματος
• Το θεολογικό στάδιο
• Το μεταφυσικό στάδιο
• Το θετικό στάδιο

4. Το Θεολογικό στάδιο

5. Το Μεταφυσικό στάδιο

6. Το Θετικό στάδιο
• Ο άνθρωπος παρατηρεί τα φαινόμενα και ανακαλύπτει τους Νόμους
που τα διέπουν.
• Κυριαρχούν οι επιστήμονες και οι επιχειρηματίες
• Κυρίαρχη κοινωνική οντότητα είναι η Ανθρωπότητα στο σύνολό της

7. από το θεολογικό
στο μεταφυσικό τρόπο σκέψης,
για να καταλήξει στο θετικό τρόπο
Το Ανθρώπινο Πνέυμα
προχωρά

8. •Ο Κοντ θεωρούσε ότι η Κοινωνιολογία ήταν η ανώτερη
μορφή του θετικού πνεύματος
•Μπορούσε να συμβάλει στην ευημερία της κοινωνίας,
αν χρησιμοποιούσε την επιστημοvική παρατήρηση, για
να κατανοήσει, να προβλέψει και να ελέγξει την
Ανθρώπινη Συμπεριφορά.
•Η προσέγγιση του Κοντ βοήθησε την εξέλιξη της
επιστημονικής γνώσης για την κοινωνία,
•Σήμερα δεν τυγχάνει ευρύτερης αποδοχής μεταξύ των
κοινωνιολόγων, διότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί στις
σημερινές κοινωνίες.

9. Κ. Μαρξ (Κ. Marx, 1818 -1883)
• Ο Μαρξ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ερμηνεία των
μεταβολών που σημειώνονταν την εποχή της Βιομηχανικής
Επανάστασης.
• Πίστευε ότι οι κοινωνικές επιστήμες θα πρέπει να
στοχεύουν στην Αλλαγή του κόσμου και όχι μόνο στη
Μελέτη του

10. • Ο Μαρξ ανέλυσε το Καπιταλιστικό Σύστημα ως έναν τρόπο
παραγωγής που διαφέρει ριζικά από τα προηγούμενα
συστήματα
• Στον καπιταλισμό τα «μέσα παραγωγής» ελέγχονται από τους
καπιταλιστές.
• Οι Καπιταλιστές είναι οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής, οι
Εργάτες είναι υποχρεωμένοι να μισθώνουν την εργασία τους
στους καπιταλιστές.
• Οι καπιταλιστές-κεφαλαιοκράτες έχουν τον έλεγχο όχι μόνον
των μέσων παραγωγής, αλλά και των προϊόντων που
παράγονται με τη μίσθωση των εργατών, δηλαδή των
εμπορευμάτων, τα οποία διοχετεύονται στην αγορά και τους
αποφέρουν «κέρδος».

11. • Τα Μέσα Παραγωγής και τα Προϊόντα της Παραγωγής
«Κεφάλαιο»
Ατομική Ιδιοκτησία των Κεφαλαιοκρατών
κυρίαρχη τάξη
στη βιομηχανική κοινωνία
γίνονται

12. • Ο Μαρξ θεωρούσε ότι ο εκάστοτε τρόπος
παραγωγής (η Οικονομική Βάση) καθορίζει τις
κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές διαδικασίες της
κοινωνίας (Εποικοδόμημα).
• Παράδειγμα: στον Καπιταλιστικό τρόπο Παραγωγής η
Οικονομική Βάση εκφράζεται από τις παραγωγικές
σχέσεις των καπιταλιστών και των εργατών,
• Το Κράτος αποτελεί όργανο των καπιταλιστών.

13. • Κλειδί για την κατανόηση του έργου του Μαρξ και την
αντίληψη που είχε για την ιστορία είναι η «Ταξική
Πάλη».
• Η Ιστορία κάθε κοινωνίας είναι η Ιστορία των
Κοινωνικών Συγκρούσεων και της Πάλης των Τάξεων
• Οι ιδέες του Μαρξ για τις κοινωνικές τάξεις και τις
ταξικές διακρίσεις άσκησαν και συνεχίζουν να
ασκούν μεγάλη επιρροή στους κοινωνιολόγους.

14. • H κοινωνία είναι μια Ηθική Ενότητα Ανθρώπων, οι οποίοι
μοιράζονται τα ίδια συναισθήματα και την ίδια προσήλωση σε αξίες
και κανόνες.
• Το σύνολο των αξιών και των κανόνων συγκροτεί τη «Συλλογική
Συνείδηση», η οποία καθορίζει τη συμπεριφορά των ανθρώπων και
διακρίνει μια κοινωνία.
• Η κοινωνική συνοχή των μελών μιας κοινωνίας εκφράζεται ως
«Κοινωνική Αλληλεγγύη».
Ε. Ντυρκέμ (Ε. Durkheim, 1858-1917)

15. Μηχανική Αλληλεγγύη,
• Προβιομηχανικές Κοινωνίες
• Σημασία:
Μεγάλη κοινωνική ομοιομορφία,
Συνοχή και Συναίνεση γύρω από τις αξίες και τις
πεποιθήσεις.
• Πίεση για υπακοή στους Κανόνες και
• Μεγάλη εξάρτηση από τις Παραδόσεις και την
Οικογένεια

16. Οργανική Αλληλεγγύη
• Βιομηχανικές κοινωνίες
• Υψηλός Καταμερισμός Εργασίας ανάμεσα σε
εξειδικευμένους ρόλους.
• Αλληλεξάρτηση και στην Ανταλλαγή αγαθών & υπηρεσιών.

17. • Πρώτος κοινωνιολόγος που εισήγαγε τη Στατιστική
• Στο έργο του «Η αυτοκτονία».
• Δεδομένα από διάφορες χώρες,
• 26.000 περιπτώσεις αυτοκτονιών τις οποίες
• Ταξινόμηση με βάση κοινωνικούς παράγοντες όπως είναι το
θρήσκευμα,
η οικογενειακή και η εργασιακή κατάσταση.
Έδειξε οτι
ορισμένες πλευρές της
ανθρώπινης συμπεριφοράς -
ακόμα και οι πιο προσωπικές-
μπορεί να ερμηνευτούν
Κοινωνικά.

18. Προτροπή:
• «Μελετήστε τα Κοινωνικά γεγονότα ως Πράγματα»
• Η Κοινωνική Ζωή έπρεπε να αναλυθεί με την ίδια επιστημονική
αυστηρότητα που χαρακτήριζε την ανάλυση των Φυσικών
φαινομένων.
σημασία

19. Μελέτη:
• Κατά πόσον τα ποσοστά και οι αιτίες αυτοκτονιών
συνδέονταν με το Βαθμό Κοινωνικής Ενσωμάτωσης των
αυτοχείρων,
• αποκλείοντας κατ’ αυτό τον τρόπο Κλιματικούς και
Ψυχολογικούς παράγοντες.

20. Αυτοκτονίες
• Εγωιστική αυτοκτονία
• Αλτρουιστική αυτοκτονία
• Ανομική αυτοκτονία

21. Εγωιστική Αυτοκτονία
• Τα άτομα δεν έχουν αναπτύξει αρκετούς Κοινωνικούς
Δεσμούς.
• Παράδειγμα: οι ανύπαντροι ενήλικες αυτοκτονούν
συχνότερα από ό,τι οι παντρεμένοι.

22. Αλτρουιστική αυτοκτονία
• Οι Κοινωνικοί Δεσμοί είναι πολύ δυνατοί.
• Οι μαζικές αυτοκτονίες μελών διάφορων θρησκευτικών
οργανώσεων ή ατόμων που εκπαιδεύονται στο να δίνουν τη
ζωή τους για την πατρίδα (π.χ. «καμικάζι») αποτελούν
παραδείγματα αυτού του τύπου αυτοκτονίας.

23. Ανομική αυτοκτονία
• Κοινωνική Αποδιοργάνωση.
• Παράδειγμα, οι ανομικές αυτοκτονίες αυξάνονται σε
περιόδους οικονομικής κρίσης, αλλά και σε περιόδους
ευημερίας, γιατί οι άνθρωποι χάνουν τους κοινωνικούς
δεσμούς τους

24. Ανομία
• Η έννοια της ανομίας είναι βασική στο έργο του Ντυρκέμ,
• τη συνδέει με τις μεταβολές που παρατηρούνται στο
σύγχρονο κόσμο,
• μεταβολές που είναι τόσο γρήγορες και τόσο έντονες, ώστε
να δημιουργούν σε πολλούς ανθρώπους συναισθήματα
ματαιότητας ή απελπισίας.

25. Μ. Βέμπερ (Μ. Weber, 1864-1920)
• Ασχολήθηκε με τις έννοιες:
της δύναμης και της εξουσίας,
με τις θρησκείες ανά τον κόσμο,
με τη βαθύτερη φύση των κοινωνικών τάξεων,
με την ανάπτυξη της γραφειοκρατίας ως κοινωνικού
φαινομένου.
• Έργο του: καθοριστική επιρροή στην ανάπτυξη της
κοινωνιολογίας

26. • Ο Εξορθολογισμός είναι το κλειδί που επιτρέπει την
κατανόηση της μετάβασης από την προβιομηχανική στην
καπιταλιστική βιομηχανική κοινωνία.
• Ο Ορθολογισμός είναι αυτός που δίνει έμφαση στη Λογική
& τον Προγραμματισμό.
• Το σύστημα εξορθολογισμού είναι
απρόσωπο,
 λειτουργεί στο πλαίσιο τυπικών κανόνων και
κύριο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού και του δυτικού
πολιτισμού.

27. • Παράδειγμα Εξορθολογισμού: Η Οικονομικής Δραστηριότητας
• Η Καπιταλιστικής Επιχειρηματικής Δραστηριότητας χαρακτηρίζεται:
από ορθολογική οργάνωση της εργασίας μέσα στο εργοστάσιο,
από ορθολογική εκτίμηση των ευκαιριών στην αγορά.
• Ο ορθολογικός τρόπος δράσης και οργάνωσης καθορίζει όλους τους
τομείς της καπιταλιστικής κοινωνίας
οικονομία,
κράτος,
νομικοί θεσμοί,
γραφειοκρατία
στην Επιστήμη και την Τεχνολογία
στηρίχτηκε

28. • Προβιομηχανικές κοινωνίες:
η προκατάληψη,
το συναίσθημα
η τύχη.
Π.χ, η γεωργική παραγωγή καθοριζόταν από τη μοίρα ή άλλες
υπερφυσικές δυνάμεις.
• Καπιταλιστική Κοινωνία:
υποχώρηση των θρησκευτικών και των ηθικών αξιών,
Και των παραδοσιακών τρόπων προσανατολισμού της
δράσης των ανθρώπων

29. • Υποστήριζε ότι οι άνθρωποι δρουν με βάση τη δική τους
αντίληψη για τα πράγματα
• Οι κοινωνιολόγοι πρέπει να ανακαλύψουν τα προσωπικά
νοήματα και τις αξίες των ανθρώπων.
• Να «μπούμε στη θέση του άλλου», να δούμε τα πράγματα
από τη δική του οπτική γωνία.
• Μόνο έτσι θα καταλάβουμε την κοινωνική συμπεριφορά
του και τις αιτίες της.

30. Διακρίσεις Κοινωνικής Δράσης
• Ορθολογική (που είναι η δράση σε σχέση με ένα σκοπό)
• Σε σχέση με μία Αξία (στρατιώτης)
• Σε συγκινησιακή δράση (κλέφτης)
• Σε παραδοσιακή δράση (χήρα)
Ιδεατοί
Τύποι
Έννοιες που
καταγράφουν το νόημα
της δράσης.

31. Ιδεατοί Τύποι
• Εργαλεία για κατανόηση των πραγματικών κοινωνικών
πράξεων και των κοινωνικών φαινομένων & διαδικασιών.
• Καταγραφή ιδεατών τύπων:
των κοινωνικών πράξεων,
της γραφειοκρατίας,
της εξουσίας

32. Γραφειοκρατία
• Ορθολογικός Τρόπος Δράσης
• Ρυθμίζει τις σχέσεις των Ανθρώπων με το Κράτος στη βάση
κάποιων κανόνων
• Ανίχνευση Αποκλίσεων ανάμεσα στο Πραγματικό
φαινόμενο της γραφειοκρατίας (με τα προβλήματα ή τις
δυσλειτουργίες της) και την Ιδεατή εικόνα της.
• Σημείωση: ότι η έννοια της γραφειοκρατίας στη σκέψη του
Βέμπερ δεν ήταν αρνητικά φορτισμένη, όπως είναι στις
μέρες μας

33. Ευχαριστώ για την Προσοχή σας!!!