1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2013-2014
4ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΝΙΩΝ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ- ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Οι μαθητές της Β΄λυκείου που συμμετείχαν σε αυτή την εργασία είναι:
• Βολακάκη Άννα Μαρία
• Γρυλλάκης Νικόλαος
• Δημητριάδης Ιωάννης Στέφανος
• Θωμά Ευθυμία
• Κακατσάκη Αθηνά
• Καλαϊτζάκης Ιάσων Χρήστος
• Καστρινάκης Δημήτριος
• Καφάσης Κων/νος
• Μαραμπουτάκη Νικολέτα
• Μαργαριτάκης Αντώνης
• Μαρινάκη Αγγελική
• Μαρκάκη Σοφία
• Μιχαλακοπούλου Μαρία
• Μουστάκα Κυριακή
• Μοχλάκη Βασιλική
• Νικητοπούλου Αικατερίνη
• Παπαδάκη Εμμανουέλα
• Πολάκης Κων/νος
• Σταυρουλάκη Μαρία
• Φραγκίδη Ιωάννα
Υπεύθυνη καθηγήτρια Μαρκουλάκη Ελένη ΠΕ03

2. Αγάπη
Βαρεμάρα
Γενναιοδωρία
Δέος
Ενοχή
Ζήλεια
Ηρεμία
Θυμός
Ικανοποίηση
Κατάθλιψη
Λύπη
Μίσος
Ντροπή
Ξάφνιασμα
Οργή
Πάθος
Ραθυμία
Συμπάθεια
Τρόμος
Υπομονή
Φθόνος
Χαρά
Ψύχωση
Ωραιοπάθεια

3. Εσείς, και πολλά άλλα συναισθήματα καθορίζετε τη συμπεριφορά μου,
ζωγραφίζεστε στο πρόσωπο μου, οδηγείτε τα χέρια μου.
Με πηγαίνετε σε καταστάσεις που δεν ελέγχω, τρομάζω. Άλλες φορές
πετώ στον ουρανό και άλλες θέλω να κρυφτώ σε μια σκοτεινή σπηλιά.
Σε κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζω διαπιστώνω ότι υπάρχουν
διάφορες λύσεις. Σε κάθε δύσκολη κατάσταση υπάρχουν πολλοί τρόποι
αντιμετώπισης. Δεν υπάρχει μόνο το μαύρο και το άσπρο. Δεν υπάρχει
μόνο η χαρά και η λύπη. Δεν υπάρχει μόνο η ευτυχία και η δυστυχία.
Δεν υπάρχει μόνο η ντροπή και η περηφάνεια. Ανάμεσα στα δύο άκρα
υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα χρώματα, πολλές ενδιάμεσες καταστάσεις.
Δεν είμαι άριστος μαθητής αλλά ούτε και ο χειρότερος. Θέλω να μην
είμαι των άκρων, να μπορώ να ελέγχω τα συναισθήματα μου, να τα
δείχνω ή να τα κρύβω από τους άλλους. Προσπαθώ να διαβάζω τα
συναισθήματα των άλλων για να βοηθώ όπου χρειάζεται και
μπορώ…..Διαβάζω στην εφημερίδα σήμερα 28/5/2014 αυτοκτόνησε
μαθητής. Δεν άντεξε την πίεση των πανελληνίων. Κρίμα . Γιατί; Γιατί
δεν τον βοήθησαν; Γιατί δεν διάβασαν στο πρόσωπο του και στις
κινήσεις του τα συναισθήματα του; Άδικο……. Δεν πετώ στα σύννεφα .
Έχω λογική που την συμβουλεύομε συχνά, όπου κρίνω ότι χρειάζεται.
Μόνο η λογική όμως δεν αρκεί. Κανένας ορθολογιστής δεν μπορεί να
είναι ισορροπημένος. Δεν μπορεί να γίνει καλός ηγέτης, καλός
εργοδότης, καλός γονιός, καλός φίλος …
Σκέψεις ενός 17χρονου μαθητή της ομάδας.
Το να είσαι οργισμένος είναι εύκολο. Το να εξοργιστείς όμως με το
σωστό άτομο, για το σωστό λόγο, στο σωστό βαθμό, τη σωστή στιγμή,
για το σωστό σκοπό και με το σωστό τρόπο, αυτό είναι
δύσκολο.(Αριστοτέλης –Ηθικά Νικομάχεια)
Λόγω του όγκου των εργασιών, υπάρχουν κάποια αποσπάσματα
κειμένων

4. Ο ΠΙΟ ΠΙΣΤΟΣ ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ. Είναι παρόν σε
όλες τις στιγμές της ανθρώπινης ζωής, όμως δυστυχώς ελάχιστα μιλάμε
γι’ αυτό, αρκετές φορές δύσκολα το αναγνωρίζουμε και δεν
εκπαιδευόμαστε από κάποιο επίσημο φορέα σε θέματα διαχείρισης του
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ: ΟΡΓΗ-ΦΟΒΟΣ-ΤΑΡΑΧΗ-ΠΟΝΟΣ
Ενεργοποιούν απευθείας την αμυγδαλή του εγκεφάλου και μας
οδηγούν σε πράξεις που μετά απορούμε με τον εαυτό μας. Τα
συναισθήματα έκτακτης ανάγκης είναι δύσκολο να διαχειριστούν
ακόμα και από τους πιο εξοικειωμένους στην διαχείριση των
συναισθημάτων π.χ. μια μητέρα σπρώχνει βίαια και απορριπτικά το
παιδί όταν κατά λάθος τής πατάει το πόδι.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ( ΕQ ) είναι η ικανότητα μας να
αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε και να ελέγχουμε τα συναισθήματα
μας. Επίσης είναι η ικανότητα μας να αναγνωρίζουμε και να
κατανοούμε τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω μας. Η ικανότητα
να μπορεί να χειρίζεται κάποιος αποτελεσματικά τόσο τα δικά του
συναισθήματα όσο και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Η
συναισθηματική νοημοσύνη και η διανοητική νοημοσύνη ( IQ ) είναι
δύο διακριτές και ξεχωριστές ικανότητες του ανθρώπου. Ωστόσο
συνδέονται μεταξύ τους καθώς η μία συμπληρώνει την άλλη.
Παλιότερα επικρατούσε η πεποίθηση ότι ένα άτομο με υψηλό δείκτη
νοημοσύνης μπορεί να πετύχει σε κάθε τομέα της ζωής του. Ωστόσο,
με το πέρασμα των χρόνων η θεωρία αυτή άρχισε να μην
ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. Μελέτες και έρευνες
έδειξαν ότι υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες εκτός της ευφυίας που
επηρεάζουν αλλά και συμβάλλουν σημαντικά στην πορεία τόσο της
επαγγελματικής όσο και της προσωπικής ζωής των ανθρώπων.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ IQ KAI EQ
• Ο δείκτης IQ αφορά στο αριθμητικό , γνωστικό κομμάτι, ενώ ο
δείκτης EQ σχετίζεται με τα συναισθήματα
• Το IQ ελέγχει τη λογική, ενώ το ΕQ τα συναισθήματα μας τόσο
απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό όσο και απέναντι στους άλλους

5. • Η διανοητική νοημοσύνη είναι κάτι προκαθορισμένο από τη
γέννηση του ανθρώπου ,που εξελίσσεται μέχρι κάποια ηλικία και
σταματά, ενώ η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι το οποίο
μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία
• Το IQ επηρεάζει ελάχιστα τις σχέσεις μας με τους άλλους, ενώ το
EQ παίζει καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις μας με τους άλλους
• Το IQ είναι απαραίτητο για τη διεκπεραίωση κάθε μορφής
εργασίας, ενώ το EQ είναι απαραίτητο για τη διαχείριση κάθε
μορφής σχέσης
• ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ: αναγνωρίζω και κατανοώ τα συναισθήματα ενός
άλλου ανθρώπου
OI άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι τους έκανες ή τι τους
είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πως τους έκανες να
αισθανθούν
Πηγή : κέντρο πρόληψης κατά των ψυχοδραστικών ουσιών ΑΤΡΑΚΤΟΣ (πρόγραμμα αγωγής
υγείας) ” ΟΝΕΙΡΕΥΟΜΑΙ ΜΕ ΠΥΞΙΔΑ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΟΥ”
Τι μπορεί να πετύχει κάποιος μέσα από την ανάπτυξη της
Συναισθηματικής Νοημοσύνης
-Κατανοεί τα συναισθήματα και τα κίνητρα των άλλων
-Κατανοεί τις απαιτήσεις και ανάγκες των πελατών του
-Θέτει κίνητρα στον εαυτό του
-Μπορεί να ελέγχει τα συναισθήματα του
-Μπορεί να εργάζεται κάτω από πίεση
-Μπορεί να συνεργάζεται με άλλους για την επίτευξη ενός στόχου
-Μπορεί να εμπνέει και να ηγείται
-Παίρνει πρωτοβουλίες

6. -Αποκτάει επίγνωση του ρίσκου, αλλά δεν φοβάται να ρισκάρει
-Αποκτάει πίστη στις ικανότητες του και αισιοδοξία
-Κάνει σωστή ιεράρχηση στόχων και αναγκών
-Γνωρίζει να διαχειρίζεται τις διαφωνίες
-Αποκτάει ικανότητα πειθούς και επικοινωνίας
«ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ» ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε ένα νησί στο οποίο ζούσαν όλα τα
συναισθήματα. Εκεί ζούσαν η Ευτυχία, η Λύπη, η Γνώση, η Αγάπη και
όλα τα άλλα συναισθήματα. Μια μέρα έμαθαν ότι το νησί τους θα
βούλιαζε και έτσι όλοι επισκεύασαν τις βάρκες τους και άρχισαν να
φεύγουν. Η Αγάπη ήταν η μόνη που έμεινε πίσω. Ήθελε να αντέξει
μέχρι την τελευταία στιγμή. Όταν το νησί άρχισε να βυθίζεται, η Αγάπη
αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια. Βλέπει τον Πλούτο που περνούσε με
μια λαμπερή θαλαμηγό. Η Αγάπη τον ρωτάει: «Πλούτε, μπορείς να με
πάρεις μαζί σου;» « Όχι , δεν μπορώ» απάντησε ο Πλούτος. «Έχω ασήμι
και χρυσάφι στο σκάφος μου και δεν υπάρχει χώρος για σένα». Η
Αγάπη τότε αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από την Αλαζονεία που
επίσης περνούσε από μπροστά της με ένα πανέμορφο σκάφος. «Σε
παρακαλώ βοήθησε με» είπε η Αγάπη. « Δεν μπορώ να σε βοηθήσω
Αγάπη. Είσαι μούσκεμα και θα μου χαλάσεις το όμορφο σκάφος μου»
της απάντησε η Αλαζονεία. H Λύπη ήταν πιο πέρα και έτσι η Αγάπη
αποφάσισε να ζητήσει από αυτή βοήθεια. « Λύπη άφησέ με να έρθω
μαζί σου». «Ω Αγάπη, είμαι τόσο λυπημένη που θέλω να μείνω μόνη
μου» είπε η Λύπη. Η Ευτυχία πέρασε μπροστά από την Αγάπη και αυτή
δεν της έδωσε σημασία. Ήταν τόσο ευτυχισμένη, που ούτε καν άκουσε
την Αγάπη να ζητά βοήθεια. Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή: «Αγάπη,
έλα προς τα εδώ! Θα σε πάρω μαζί μου». Ήταν ένας πολύ ηλικιωμένος
κύριος που η Αγάπη δεν γνώριζε, αλλά ήταν γεμάτη από τέτοια
ευγνωμοσύνη, που ξέχασε να ρωτήσει το όνομα του. Όταν έφτασαν

7. στην στεριά ο κύριος έφυγε και πήγε στο δρόμο του. Η Αγάπη
γνωρίζοντας πόσα χρωστούσε στον κύριο που τη βοήθησε, ρώτησε την
Γνώση. «Γνώση, ποιος με βοήθησε»; Ο Χρόνος, της απάντησε η Γνώση.
«Ο Χρόνος ; » ρώτησε η Αγάπη. «Γιατί με βοήθησε ο Χρόνος; ». Τότε η
Γνώση χαμογέλασε και με τη βαθιά σοφία της είπε: « Μόνο ο χρόνος
μπορεί να καταλάβει πόσο μεγάλη σημασία έχει η Αγάπη»
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ
Είναι μια ηλικία που οι παροδικές συναισθηματικές μεταπτώσεις είναι
συχνές και συνήθως το συναίσθημα χαρακτηρίζεται από μεγάλη ένταση
και δυσκολία χειρισμού. Μερικά από τα συναισθήματα που βιώνουν οι
έφηβοι είναι θυμός, απάθεια, ανία, λύπη και μελαγχολία, ενοχή,
φόβο-άγχος, αγωνία ,ντροπή, υπερβολική χαρά και ενθουσιασμό,
εξιδανικευμένη αγάπη για φίλους, ερωτικούς συντρόφους, έντονες
συγκινήσεις-πάθη, αίσθηση παντοδυναμίας. Οι έφηβοι παίρνουν πολύ
στα σοβαρά τα συναισθήματα τους και γενικότερα τον εαυτό τους και
περιμένουν και από τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Ο έφηβος μπορεί
να χειριστεί καλύτερα τον συναισθηματικό του κόσμο εάν μπορεί να
μοιραστεί τα συναισθήματα του με τους άλλους και εάν μπορεί να
πάρει αποδοχή και κατανόηση από τους γονείς του.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ ΤΟΥΣ
Συναισθηματική απάθεια- απομόνωση
Φυγή, άρνηση της πραγματικότητας, ανία, ονειροπόληση
Έντονος θυμός, ξεσπάσματα με λόγια ή με σωματική εκτόνωση
Λύπη-μελαγχολία, επεισόδια θλίψης
Κατάθλιψη
Έλλειψη αυτοεκτίμησης

8. ΤΙΤΛΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ- ΑΡΘΡΑ
Διαστάσεις επιδημίας: Νέοι αυτοτραυματίζονται- τι φταίει, τι να
προσέξουν οι γονείς (Flashnews. gr 17 Μαρτίου 2014)
Η κρίση επηρεάζει τα συναισθήματα των παιδιών (Χανιώτικα νέα 18
Μαρτίου 2014)
To άγχος της αποτυχίας σκοτώνει .Η αυτοκτονία της 18χρονης Θάλειας
σκοτώνει, επειδή απέτυχε στις σχολικές εξετάσεις… (Βήμα 7 Μαίου
2014)
Μεγαλύτερο βαθμό άγχους εμφανίζουν άτομα που δεν έχουν καλή
αυτοεικόνα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, στερούνται αυτοπεποίθησης
και έχουν χαμηλή ικανότητα εργασίας κάτω από συνθήκες πίεσης.( Μιχ.
Κασσωτάκης καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών- Βήμα 7 Μαίου 2014)
Αυτή η νόσος (ανεργία) χτυπά μόνο νέους…συγκροτώντας μια
διογκούμενη μερίδα νέων μεταξύ 15 και 24 ετών, που απένταροι,
αδρανείς βουλιάζουν στην κλιμακούμενη απαξίωση…ωστόσο η
επίγνωση της δυστυχίας δε θεραπεύει (Πολιτική 23 Φεβρουαρίου 2014)

9. Το αίσθημα της ντροπής. Για ποιο λόγο άραγε μπορεί να ντρέπεται ένα
άτομο; Τι μπορεί να είναι αυτό που μπορεί να δίνει την αίσθηση της
μειονεξίας ή της ανεπάρκειας; Και ποιος είναι αυτός που μπορεί να
κρίνει; Το αίσθημα της ντροπής κινείται σε ένα συνεχές μεταξύ δειλίας
και αμηχανίας, όπου το άτομο βιώνει την ανάγκη για απόσυρση,
κρύψιμο, εξαφάνιση. Είναι ένα επίπονο βίωμα γι’ αυτό και το άτομο
οργανώνει τη συμπεριφορά του με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφύγει
καταστάσεις που μπορεί να ανασύρουν αυτό το συναίσθημα ,
αποφεύγοντας ταυτόχρονα και άλλα συναισθήματα όπως θλίψη,
άρνηση, οργή... Τα ντροπαλά παιδιά είναι εκείνα τα μαζεμένα παιδιά
,που θα προτιμούσαν να είναι αόρατα ,δε διεκδικούν, δεν παίρνουν
πρωτοβουλίες. Αισθάνονται ανάξια , αξιολύπητα, γελοία. Το ντροπαλό
παιδί αναπτύσσεται σε ένα ντροπαλό ενήλικα που παράλληλα εκφράζει
απογοήτευση, απόσυρση, θυμό, άρνηση και αντίσταση κλεισμένος
στον ασφαλή μικρόκοσμο του…. Πολλές φορές μπερδεύουμε τη
ντροπή με την ενοχή. Η ενοχή αφορά το συναίσθημα που ακολουθεί
μια πράξη ή συμπεριφορά που έχει ως αποτέλεσμα την αδικία ή την
προσβολή κάποιου. Η ντροπή αφορά το αίσθημα αδυναμίας ,
ανικανότητας , ανεπάρκειας για αυτό που ΕΙΜΑΙ.( Ελευθερία Πολυζώη
Χανιώτικα νέα 25 Μαρτίου 2014)
Αγχωμένοι γονείς με την οικονομική κρίση- Πως το αντιλαμβάνονται τα
παιδιά.( Χανιώτικα νέα 25 Μαρτίου 2014)
Κατάθλιψη και καταθλιπτικότητα στην εφηβεία. Τα συναισθήματα
θλίψης, θυμού και απογοήτευσης συναντώνται πολύ συχνά στους
εφήβους. Καθημερινά βλέπουμε εφήβους που περνούν ατελείωτες
ώρες απομονωμένοι, ξαπλωμένοι, αισθανόμενοι ένα κενό, μια
βαρεμάρα όπως την χαρακτηρίζουν. Άλλες φορές πάλι επαναστατούν
ενάντια στην κοινωνία, αμφισβητούν τις αξίες με τις οποίες έχουν
μεγαλώσει, προκαλούν τον περίγυρο τους να τους δώσει απαντήσεις σε
μεγάλα ερωτήματα της ζωής . Γιατί υπάρχω; Έχει νόημα η ζωή; Τι είναι
αγάπη; Συχνά ανακαλύπτουμε πως οι σκέψεις αυτές υποκρύπτουν
συναισθήματα απαξίωσης του εαυτού, ενοχής, ματαιότητας,

10. συναισθήματα που υπάρχουν και στην κατάθλιψη.( Καθημερινή 12
Μαρτίου 2014 dia-logos.gr)
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ
ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ, ΔΕΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ.
Tα θετικά συναισθήματα φαίνεται πως συμβάλλουν σημαντικά στην
ψυχική ευημερία, την ψυχική υγεία και ευζωία του ατόμου, καθώς και
την προσωπική βελτίωση και ανάπτυξη μέσα από την ανάλυση των
γνωστικών και συναισθηματικών εκτιμήσεων της ζωής. Τα άτομα
μέσα από τα θετικά συναισθήματα αναπτύσσουν ένα βελτιωμένο και
εμπλουτισμένο ρεπερτόριο θετικών σκέψεων και πράξεων,
συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής και τη
διερεύνηση λύσεων και δράσεων για την επίλυση προβλημάτων ή
την επίτευξη στόχων, καθώς και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
Η αγάπη, η ελπίδα, η χαρά, το θάρρος, η σοφία, η ευζωία, η
αισιοδοξία, η αυτονομία, η αυτοδιαχείριση, η πνευματικότητα, το
ενδιαφέρον, η ικανοποίηση, η ευγνωμοσύνη και η υπευθυνότητα
αποτελούν κάποια από τα θετικά συναισθήματα. Τα θετικά
συναισθήματα σχετίζονται με ένα σύνολο θεμάτων, όπως είναι η
αντιμετώπιση της θλίψης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το

11. άτομο καθώς και η επίτευξη της ευζωίας και της καλής ψυχικής
υγείας, τα ερωτικά θέματα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, τα
προβλήματα στην επικοινωνία, η κατάκτηση της ευτυχίας, οι
συγκρούσεις μέσα στις σχέσεις, η εμφάνιση δυσλειτουργικών
συμπεριφορών και η αντιμετώπιση αυτών, η εκδήλωση θετικών
συμπεριφορών μέσα στις σχέσεις και η σύνδεσή τους με θετικά
συναισθήματα.
Όταν ασχολούμαστε με τα θετικά μας συναισθήματα δεν
σημαίνει ότι αφήνουμε στην άκρη ή παραγκωνίζουμε τα αρνητικά
συναισθήματα που μπορεί να βιώνουμε. Στόχος είναι να
επικεντρωθούμε στα θετικά συναισθήματα και μέσα στην
καθημερινότητά μας να επιδιώκουμε να βιώσουμε ένα σύνολο από
θετικά συναισθήματα. Μακροπρόθεσμα τα θετικά συναισθήματα
μπορεί να οδηγήσουν σε προσωπική και ατομική ανάπτυξη. Τα
θετικά συναισθήματα συνδέονται με την αλλαγή των σκέψεων και
των δράσεων. Επίσης, τα θετικά συναισθήματα μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων,
ενώ μπορεί να είναι χρήσιμα για την ανάδειξη των λόγων της
αναζήτησης της ευτυχίας πέρα από την εγγενή απόλαυση. Τα
αρνητικά συναισθήματα μπορούν να ιδωθούν ως εξελιγμένες
προσαρμογές που μπορούν να βοηθήσουν σε απειλητικές για τη ζωή
καταστάσεις. Η αξία των αρνητικών συναισθημάτων φαίνεται πως
είναι σημαντική για την ικανότητα του ατόμου να προχωρά σε
δράσεις.
Ωστόσο, τα θετικά συναισθήματα βοηθούν στη διαχείριση των
δυνητικών βλαβερών συνεπειών στην υγεία, οδηγούν σε χαλάρωση,
ισορροπία, εύρεση εναλλακτικών ιδεών και λύσεων, ανάπτυξη και
ωρίμανση, ενώ οδηγούν το άτομο σε μια διαδικασία ψυχικής,
νοητικής, συναισθηματικής και κοινωνικής διεύρυνσης. Τα αρνητικά
συναισθήματα βρέθηκε ότι εγκλωβίζουν το άτομο σε συγκεκριμένες
συμπεριφορές και αντιδράσεις, ενώ αντίθετα τα θετικά συναισθήματα
απελευθερώνουν το άτομο, οδηγώντας σε ένα άνοιγμα των πιθανών
δράσεων και συμπεριφορών.
Η υποκειμενική ευφορία του ατόμου αναφέρεται στο πως οι
άνθρωποι σκέφτονται και στο πως νιώθουν σχετικά με τις ζωές τους.
Οι άνθρωποι βιώνουν άφθονη ευημερία όταν νιώθουν πολλά
ευχάριστα και λίγα δυσάρεστα συναισθήματα, βιώνουν περισσότερες
ευχάριστες και λιγότερες επίπονες καταστάσεις και όταν νιώθουν
ικανοποίηση από τη ζωή τους. Η ευημερία αποτελείται από ένα
σύνολο στοιχείων, όπως η ικανοποίηση της ζωής, η ικανοποίηση για
σημαντικούς τομείς, τα θετικά συναισθήματα και τα χαμηλά επίπεδα
των αρνητικών συναισθημάτων. Η ευημερία (ψυχολογική ευδαιμονία)

12. έχει έξι διαστάσεις, που είναι η αυτονομία, η κυριαρχία του
περιβάλλοντος, η αυτοαποδοχή, οι θετικές σχέσεις με τους άλλους, η
προσωπική ανάπτυξη και ο σκοπός στη ζωή. Το άτομο βιώνει ένα
αίσθημα ικανοποίησης που είναι αποτέλεσμα της επιδίωξής του να
ασχολείται με τα δυνατά του σημεία και την εύρεση ενός νοήματος
στη ζωή.
Οι άνθρωποι που έχουν υψηλότερα επίπεδα αισιοδοξίας τείνουν
να έχουν καλύτερη διάθεση, να είναι περισσότερο επίμονοι και
επιτυχημένοι, και να βιώνουν καλύτερα επίπεδα φυσικής υγείας. Το
ύστατο συναίσθημα και το βασικό ζητούμενο των ανθρώπων είναι η
ευτυχία. Οι άνθρωποι σε όλη τους τη ζωή αναζητούν την ευτυχία.
Πρόκειται για ένα θετικό συναίσθημα, όπως και τα υπόλοιπα, η
επίτευξη του οποίου όμως εξαρτάται από τα υπόλοιπα θετικά
συναισθήματα.
Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος
ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

13. Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι τα αιθέρια έλαια μπορούν να
επηρεάσουν βαθιά τα ανθρώπινα συναισθήματα. Σήμερα οι επιδράσεις
των οσμών στα συναισθήματα μπορούν να μετρηθούν εύκολα από τις
αλλαγές του ηλεκτρικού φορτίου του δέρματος. Γιατροί, νοσοκόμες και
αρωματοθεραπευτές χρησιμοποιούν τα αιθέρια έλαια σαν φάρμακα,
σαν μέσα για την αλλαγή της ψυχικής διάθεσης, το άγχος και την
κατάθλιψη. Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί εύκολα και να μας
παρασύρει σ’ ένα αρνητικό στρόβιλο με αποτέλεσμα να μην μπορούμε
ν’ αντιμετωπίσουμε ούτε τις πιο απλές καθημερινές δουλειές χωρίς
ταραχή και εκνευρισμό. Κατά καιρούς όλοι παρουσιάζουμε
συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και πραγματικά αυτοί οι μικροί
βοηθοί της φύσης μπορούν να μας βοηθήσουν αποτελεσματικά.
Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι το άρωμα επηρεάζει την ικανότητα
του ανθρώπου να σκέφτεται πιο καθαρά και να δουλεύει πιο
αποτελεσματικά. Πολύ συχνά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε διεγερτικά
που θολώνουν το μυαλό, ενώ τα αιθέρια έλαια μας προσφέρουν μια
πολύ πραγματική νοητική απελευθέρωση και όχι ένα μέσο απόδρασης
από την πραγματικότητα. Οι νοητικές ικανότητες αυξάνονται, δεν
μειώνονται ούτε φυλακίζονται. Τα αιθέρια έλαια μας αφήνουν
δυνατούς, όχι εξασθενημένους, με καθαρό μυαλό, όχι θολωμένους.
Μας βοηθούν να πατάμε γερά στα πόδια μας. Επιπλέον δίνουν στο νου

14. μια ασυνήθιστη διαύγεια που μπορεί ίσως να χαρακτηριστεί υπερ-
αντίληψη.
Το νευρικό σύστημα
Δε θέλω ν’ αναπτύξω το όλο θέμα του ανθρώπινου νευρικού
συστήματος, αλλά να συγκεντρωθώ σε μία μόνο πλευρά του: τη λεπτή
ισορροπία ανάμεσα στο συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό
σύστημα. Αυτά τα δύο συστήματα είναι ουσιαστικά, δύο διακόπτες που
‘ανοίγουν’ και ‘κλείνουν’ διάφορες λειτουργίες του οργανισμού,
χρησιμοποιώντας χημικές ουσίες οι οποίες προκαλούν μεταβολές στα
όργανα που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους. Για παράδειγμα, τα
παρασυμπαθητικά νεύρα επιβραδύνουν τους χτύπους της καρδιάς, ενώ
η δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος επιταχύνει το ρυθμό
της. Ο συμπαθητικός κλάδος χρησιμοποιεί την αδρεναλίνη (καθώς και
τη νοραδρεναλίνη και άλλες ουσίες), που είναι γνωστή ως ορμόνη
«φόβου, φυγής, μάχης» και η οποία έρχεται σε βοήθειά μας, σε
περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Το νευρικό σύστημα λειτουργεί σαν
ενιαία μονάδα – και η ισορροπία είναι το παν! Τα αιθέρια έλαια
πηγαίνουν κατευθείαν στο νευρικό σύστημα και χρησιμοποιούνται εδώ
και χιλιετίες για να εξισορροπούν τα δύο τμήματα του αυτόνομου
νευρικού συστήματος.
Στο ιαπωνικό πανεπιστήμιο του Τόχο, ο καθηγητής Σιζούο Τόριι
δοκίμασε μια σειρά από έλαια για να διαπιστώσει πως επηρεάζουν το
συμπαθητικό κλάδο του νευρικού συστήματος και τα ευρήματά του
επιβεβαιώνουν τις εμπειρικές γνώσεις μας. Ο καθηγητής ανακάλυψε
πως η δράση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος ενισχύεται από
το γιασεμί, το ιλάνγκ-ιλάνγκ, τη μέντα, το τριαντάφυλλο, το πατσουλί,
τα άνθη νεραντζιάς, το γαρίφαλο, το ροδόξυλο και το βασιλικό, ενώ η
δραστηριότητά του μειώνεται από τη ματζουράνα, το σανδαλόξυλο, το
λεμόνι, το χαμομήλι και το περγαμότο.
Η σύνδεση ανάμεσα στις οσμές και τα συναισθήματα χρησιμοποιείται
από τη βιομηχανία των αρωμάτων και των γεύσεων. Η International
Flavours and Fragrances, διεξάγει έρευνες προκειμένου να εντοπίσει
αρώματα με τα οποία μπορεί κανείς να χαλαρώνει, να μειώνει την
πίεση του αίματος, να κοιμάται, να ξυπνά, να παραμένει σε
επαγρύπνηση όσο μαθαίνει, εργάζεται ή οδηγεί, να αυξάνει την
αυτοπεποίθησή του και να αντιμετωπίζει την κατάθλιψη, το άγχος και
άλλες ψυχικές διαθέσεις – όλα αυτά με σκοπό όχι μόνο να μυρίζουμε
καλά, αλλά και να νιώθουμε καλά. Όμως δεν προσπαθεί να
προσδιορίσει την πολύπλοκη δομή των φυσικών αρωματικών μορίων,

15. όσο να αντιγράψει το άρωμά τους με φτηνά μέσα. Έτσι το άρωμα
λεμόνι είναι συνήθως κιτραλδεύδη ή οξικό αιθύλιο. Τα άρωμα του
κρίνου στο σαπούνι σας είναι κατά πάσα πιθανότητα, υδροξυκινελάλη.
Το άρωμα γερανιού στο αφρόλουτρό σας, οξείδιο του διφενυλίου και
το γιασεμί οξικό βενζόλιο. Αυτές οι χημικές ουσίες αν και θεωρητικώς
είναι αβλαβείς από μόνες τους, μπορεί να αποδειχθούν βλαβερές αν
συνδυαστούν η μία με την άλλη.
Η αίσθηση της όσφρησης μπορεί να υποβληθεί σε εκπαίδευση. Έτσι, ας
καλλιεργήσουμε αυτή τη λεπτή αίσθηση χρησιμοποιώντας τα αιθέρια
έλαια της φύσης!
Ικανοποίηση αισθάνεσαι όταν τελικά πετυχαίνεις τον στόχο σου έπειτα
από αμέτρητες προσπάθειες και πολύ κόπο.
Ικανοποίηση αισθάνεσαι όταν συνεισφέρεις στο κοινωνικό σύνολο και
η προσφορά σου είναι απαραίτητη και σημαντική.
Ικανοποίηση αισθάνεσαι όταν καλύπτεις τις ανάγκες και τις προτιμήσεις
σου.
Ικανοποίηση αισθάνεσαι όταν παίρνεις κάποιο ρίσκο και τελικά τα
αποτελέσματα είναι τόσο ευεργετικά όσο φανταζόσουν.

16. ΙΣΤΟΡΙΟΥΛΑ!!!
Στην (φανταστική) χώρα Ζούμπα, ο νόμος δεν επιτρέπει στους
αλλοδαπούς να φοιτούν στα δημόσια σχολεία.

17. Ο Διευθυντής ενός σχολείου αποφάσισε να εγγράψει έναν αλλοδαπό
ως ντόπιο, προκειμένου να του δώσει την ευκαιρία να μάθει γράμματα.
Ορισμένοι γονείς όμως το ανέφεραν στον προϊστάμενο κι αυτός
επέπληξε τον διευθυντή για τη στάση του, του επέβαλε χρηματικό
πρόστιμο και τον έθεσε σε αργία…
Τι συναισθήματα σου δημιουργούνται από την ανάγνωση αυτής της
είδησης ; Συνέχισε την ιστορία με τρόπο που θα σε ικανοποιήσει…
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: (ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΝ ,Η
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΔΙΑΦΕΡΕΙ )
Οι μαθητές, φοβερά αγανακτισμένοι, έκλεισαν όλα τα σχολεία της
χώρας και κανείς δεν ξαναέκανε ποτέ μάθημα. Έτσι, δημιουργήθηκε μια
κοινωνία αμόρφωτων, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα….. !!!
ή
Η γνωστοποίηση αυτού του γεγονότος ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων
από άλλα κράτη πιο προοδευτικά και αναπτυγμένα. Δεν αδιαφόρησαν.
Στήριξαν την απόφαση του Διευθυντή και ξεκίνησαν οργανωμένη
προσπάθεια με ειδικούς για να πείσουν την κοινωνία της Ζούμπα ότι
όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα στη μόρφωση και όχι μόνο.
Πήρε χρόνο, αλλά τα κατάφεραν. Ο Διευθυντής δικαιώθηκε και ο νόμος
καταργήθηκε μαζί με πολλούς άλλους που στήριζαν την ανισότητα των
ανθρώπων…..
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

18. ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΚΟΝΣΤΑΝ: Μία συζήτηση με το διάσημο Αμερικανό
συγγραφέα και καθηγητή Κλασικών Σπουδών για τα συναισθήματα και
την αντίληψή τους στην αρχαία Ελλάδα και για το πώς οι αρχαίοι
ερμήνευαν εις βάθος τα απόκρυφα στρώματα της συνείδησης, τις
παρορμητικές συμπεριφορές, αλλά και τις «μεταμφιέσεις» τους
Οργή και εκδίκηση
* Τι ήταν η οργή στον Αριστοτέλη;
- Κατ' αρχάς, η «οργή» για τον Αριστοτέλη δεν ορίζεται ως συγκίνηση,
αλλά ως επιθυμία, που συνοδεύεται από πόνο, για εκδίκηση σε
εσκεμμένες προσβολές ενός μοναδικού είδους, αυτού που περιγράφει
ως «ολιγωρία» και με το οποίο εννοεί την έκφραση εκείνη του λόγου ή
τις πράξεις που προκαλούν ντροπή στους άλλους. Ο Αριστοτέλης δεν
αναγνωρίζει δηλαδή ούτε την οργή ούτε τον πόνο ως συναισθήματα
αλλά, αντιθέτως, ως αισθήσεις. Η οργή δεν συνοδεύεται απλά από πόνο
αλλά και από ικανοποίηση, που είναι απόρροια της επιθυμίας για
εκδίκηση προς την ντροπή που κάποιος μας προκάλεσε (ένα περίπλοκο
κοινωνικό συμβάν). Αυτή η επιθυμία συνοδεύεται από την ελπίδα για
την ολοκλήρωσή της.
* Έχει σχέση με το μίσος;
- Είναι ξεκάθαρο ότι για τον Αριστοτέλη η οργή είναι διαφορετική από
το μίσος. Επίσης ο Αριστοτέλης μάς λέει ότι κανείς δεν προσβάλλει
κάποιον που φοβάται. Για τον ίδιο λόγο, δεν είμαστε οργισμένοι με
αυτούς που μας φοβούνται αφού ο φόβος τους υποδηλώνει σεβασμό,
αν και σίγουρα μπορεί να μην τρέφουμε καμιά συμπάθεια απέναντί
τους. Το αποτέλεσμα της προσβολής είναι ότι έχει μειωθεί το κύρος μας
ή η αξιοπρέπειά μας και, για να ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση,
πρέπει να επαναφέρουμε μια κατάσταση ισορροπίας μέσω μιας πράξης
εκδίκησης. Επειδή για τον Αριστοτέλη η οργή είναι μια επιθυμία για
εκδίκηση, η οργή είναι αδύνατη εάν κάποιος γνωρίζει εκ των υστέρων
ότι δεν μπορεί να εκδικηθεί. Δεδομένου, για παράδειγμα, ότι δεν
μπορούμε να φανταστούμε να εκδικηθούμε ανθρώπους που τους
φοβόμαστε, στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν αισθανόμαστε καμία
οργή, ή τουλάχιστον είναι ελάχιστη. Στο σύγχρονο κόσμο που εμείς
ζούμε, αυτό ηχεί περίεργα, αλλά φανταστείτε για μια στιγμή τη στάση
ενός σκλάβου, του οποίου η ευημερία και ακόμη και η ζωή η ίδια
εξαρτιόταν από την καλοσύνη του αφέντη. Μάλλον θα αντιδρούσε

19. ταπεινά σε προσβολές που ένας ελεύθερος πολίτης θα αισθανόταν
βαθιά προσβεβλημένος. Γι' αυτό λέει ο Αριστοτέλης ότι η προσβολή
μπορεί να προέλθει από κάποιον που δεν είναι ικανός να μας
προσβάλει: οι ιεραρχικές σχέσεις της ισχύος είναι ενσωματωμένες στον
ορισμό του. Η οργή έχει να κάνει με προσβολές, και με αυτό τον τρόπο
με το στάτους του καθενός στην κοινωνία.
Οίκτος και κακοτυχία
* Ο οίκτος είναι ένα συναίσθημα το οποίο επίσης διαφέρει από τη
σύγχρονη εποχή. Πώς κατανοούσαν τον οίκτο οι αρχαίοι και ποια
ήταν η σχέση του με την αγάπη και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε
εποχές πολέμου;
- Σε μεγάλο βαθμό, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο οίκτος
προκαλούνταν όχι από οποιαδήποτε τυχόν περίπτωση κακοτυχίας, αλλά
μόνο από περιπτώσεις όπου η κακοτυχία ήταν άδικη. Θα ήταν λάθος,
και αντίθετο προς την ανθρώπινη φύση, να αισθανθεί κανείς οίκτο, για
παράδειγμα, για έναν δολοφόνο που οδηγούνταν στην εκτέλεση: του
άξιζε η μοίρα του, και, αν και θα μπορούσαμε να αισθανθούμε κάποια
ενστικτώδη θλίψη, ακόμη και ενσυναίσθηση, για έναν τέτοιο
χαρακτήρα, αυτό δεν θα ήταν οίκτος -έλεος- υπό την αληθινή έννοια
της λέξης. Τώρα, η σχέση αυτής της σύλληψης του οίκτου στα
ανθρώπινα δικαιώματα είναι συναρπαστική: εάν πιστεύουμε ότι οι
εχθροί μας, για παράδειγμα, έχουν προκαλέσει οι ίδιοι τα βάσανά τους
εξαιτίας μιας ύπουλης συμπεριφοράς τους απέναντί μας ή επειδή
εξεγέρθηκαν εναντίον μας δίχως πρόκληση, αυτούς τείνουμε να τους
τιμωρήσουμε σκληρά, ακόμη και με την εξολόθρευση ολόκληρου του
πληθυσμού - μια συνέπεια του πολέμου, που ήταν πάρα πολύ οικεία
στην κλασική αρχαιότητα.
* Υπάρχουν παραδείγματα;
- Εφ' όσον ο οίκτος περί δικαιοσύνης σχετικά με τη συμπεριφορά των
εχθρών εξαρτιόταν από την αξιολόγηση που έκανε ο ίδιος ο νικητής
ενός πολέμου, οι αντιδράσεις ήταν εξαιρετικά εκδικητικές. Φυσικά,
κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι μόνον οι ηγέτες ήταν
υπεύθυνοι για την κακή συμπεριφορά του εχθρού και πως ο γενικός
πληθυσμός θα πρέπει να γλιτώσει την τιμωρία. Αυτή η άποψη όμως δεν
έπειθε πάντα τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Όταν οι Αθηναίοι
ψήφισαν να αφανίσουν ολόκληρο τον ενήλικο ανδρικό πληθυσμό της

20. Μυτιλήνης και να υποδουλώσουν τον υπόλοιπο, μετά την ανταρσία του
νησιού προς την Αθηναϊκή Συμμαχία, μια ειδική συνάντηση της
συνέλευσης πραγματοποιήθηκε την επόμενη ημέρα με σκοπό να
εξεταστεί η ανάκληση της απόφασης. Ο δημοφιλής ηγέτης Κλέων
υποστήριξε ότι οι Αθηναίοι παραπλανούνταν από συναισθήματα οίκτου
που δεν άξιζαν οι κάτοικοι της Μυτιλήνης. Ο αντίπαλός του απλά
υποστήριξε ότι δεν ήταν προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον των
Αθηναίων να σκοτώσουν όλο τον ενήλικο αρσενικό πληθυσμό της
Μυτιλήνης - δεν διανοήθηκε να υποστηρίξει ότι ο οίκτος ήταν
κατάλληλος για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Θετική πλευρά της
αριστοτελικής σύλληψης του οίκτου, εντούτοις, αποτελεί ότι είναι ένα
ηθικό συναίσθημα το οποίο λαμβάνει υπ' όψιν την απόδοση
δικαιοσύνης και δεν είναι απλώς μια ενστικτώδης αντίδραση. Για τους
Έλληνες, ή τουλάχιστον για τον Αριστοτέλη, τα συναισθήματα δεν ήταν
εξ ολοκλήρου παράλογα, αλλά περιελάμβαναν ένα μεγάλο μέτρο
κρίσης και νόησης.
Φόβος και θάρρος
* Σχετικά με το φόβο;
- Αυτά τα συναισθήματα είχαν επίσης ειδικό νόημα στους αρχαίους
Έλληνες. Όταν μιλούσαν για το φόβο, για παράδειγμα, συχνά είχαν στο
νου καταστάσεις για τις οποίες οι άνθρωποι είχαν λόγους να
φοβούνται, σε αντιδιαστολή με μια ενστικτώδη αντίδραση. Μπορούμε
να πάρουμε δύο παραδείγματα. Κατ' αρχάς, εάν πρόκειται να κηρύξετε
πόλεμο, θέλετε να ξέρετε τους πόρους που διαθέτει ο εχθρός σας. Ο
φόβος θα σας κάνει προσεκτικούς, αναγκάζοντάς σας να υπολογίσετε
και να σκεφτείτε προσεκτικά κάθε κίνηση που θα κάνετε. Γι' αυτό ο
Αριστοτέλης γράφει στη «Ρητορική» ότι ο φόβος κάνει τους ανθρώπους
να διαβουλεύονται. Αυτή η άποψη είναι πολύ διαφορετική από τη
σύγχρονη σύλληψη, όπου ο φόβος τείνει να εμποδίζει το Λόγο και να
μας κάνει περισσότερο παρορμητικούς. Δεύτερον, ο φόβος
αντιμετωπιζόταν ως θεμελιώδες στοιχείο στο θάρρος: εάν δεν
φοβόσασταν καταστάσεις που ήταν επικίνδυνες, τότε ήσασταν απλώς
ανόητος, όχι γενναίος. Στις δικές μας όμως εποχές δίνουν μετάλλια
στους στρατιώτες που επέδειξαν έλλειψη φόβου. Ο Ηρόδοτος
καταγράφει μια περίπτωση στην οποία οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν να
δώσουν το βραβείο για μέγιστο θάρρος σε έναν στρατιώτη που είχε
επιδείξει εξαιρετική τόλμη στον πόλεμο, ακριβώς επειδή θεώρησαν ότι
δεν τον ένοιαζε αν πεθάνει - ήταν ο μόνος επιζών από τους περίφημους

21. τριακόσιους Σπαρτιάτες που υπερασπίστηκαν το στενό των
Θερμοπυλών και φαίνεται ότι ήθελε να πεθάνει τυλιγμένος σε μια
φλόγα δόξας. Αλλά αυτό δεν ήταν θάρρος. Εάν, να επαναλάβουμε, ο
φόβος είναι ένα λογικό συναίσθημα, τότε μπορείτε να διαλογιστείτε με
τους ανθρώπους γι' αυτόν. Ο Σωκράτης προσπάθησε να πείσει τους
ενόρκους του και άλλους ανθρώπους ότι ο θάνατος δεν ήταν ένα κακό
και ως εκ τούτου δεν είχε τίποτα να φοβάται. Κάποιος μπορεί να
συλλογιστεί με αυτόν τον τρόπο μόνον εάν ο φόβος είναι βασισμένος
στη λογική.
Ντροπή και ελάττωμα
* Για την ντροπή;
- Όσον αφορά την ντροπή, οι Έλληνες (στηρίζομαι πάλι στον
Αριστοτέλη) υπέθεταν ότι την αισθανόμαστε όταν εκτίθενται τα
ελαττώματά μας. Κατά συνέπεια, είναι κι αυτή επίσης μια ηθική
συγκίνηση, και όχι απλώς ένα θέμα ντροπής. Συχνά λέγεται ότι οι
αρχαίοι Έλληνες δεν έκαναν διάκριση μεταξύ ντροπής και ενοχής και,
ενώ υπάρχει κάποια δόση αλήθειας σ' αυτό, δεν νομίζω ότι αυτό
αντιπροσωπεύει αδυναμία στην άποψή τους, αλλά μάλλον έναν
διαφορετικό και εξίσου έγκυρο τρόπο για την κατανόηση της ντροπής.
Πόλεμος εν αδίκω...
* Ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα ήταν μια μάλλον συνηθισμένη
εμπειρία, εάν χρησιμοποιήσουμε ως μέτρο τους συχνούς πολέμους
μεταξύ των πόλεων-κρατών. Ήταν η γενοκτονία κατανοητή ως όρος
στην αρχαία Ελλάδα;
- Μίλησα για την εξολόθρευση ολόκληρων πληθυσμών, και αυτό
σίγουρα συνέβαινε στον κλασικό κόσμο, αν και το μέγεθος των σφαγών
ήταν μικρότερο απ' ό,τι στις σύγχρονες γενοκτονίες, δεδομένου ότι ήταν
πιο συχνά οι πόλεις που επηρεάζονταν παρά ολόκληρες εθνικές ή
φυλετικές ομάδες. Το κίνητρο για τέτοιες σφαγές ήταν η οργή, δηλαδή
η κρίση ότι η άλλη πλευρά είχε ενεργήσει άδικα και είχε περιφρονήσει
ουσιαστικά τους αντιπάλους της, αντιμετωπίζοντάς τους σαν σκλάβους
παρά ως ελεύθερους ανθρώπους. Ήταν σπάνιο, εντούτοις, να
αφανιστούν άνθρωποι απλά επειδή τα έθιμά τους ή η φυλή τους ή οι
πεποιθήσεις τους είχαν διαφορετική προέλευση. Από αυτή την άποψη,
πιστεύω ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν ασκούσαν πολιτικές γενοκτονίας.

22. ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ:
• Οι σκέψεις είναι οι σκιές των συναισθημάτων μας -πάντοτε
σκοτεινότερες, κενότερες και απλούστερες.
Φρήντριχ Νίτσε, 1844-1900, Γερμανός φιλόσοφος
• Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες,
αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν.
Maya Angelou, 1928-, Αφροαμερικανίδα ποιήτρια & συγγραφέας
• Ο πιο βαθύς τρόπος για να αισθανθούμε κάτι είναι να
υποφέρουμε γι’ αυτό.
Gustave Flaubert, 1821-1880, Γάλλος συγγραφέας
• Μόνον οι ρηχοί άνθρωποι χρειάζονται χρόνια για να
απαλλαγούν από ένα ισχυρό συναίσθημα. Ένας άνθρωπος με
αυτοκυριαρχία μπορεί να τερματίσει μια λύπη τόσο εύκολα,
όσο και να εφεύρει μια ηδονή.
Ανώνυμος
• Η πιο ωραία εμπειρία που μπορούμε να έχουμε είναι το
μυστηριώδες. Είναι το πρωταρχικό συναίσθημα που βρίσκεται
στη βάση της αληθινής τέχνης και της αληθινής επιστήμης.
Αλβέρτος Αϊνστάιν, 1879-1955, Γερμανοεβραίος φυσικός
• Ποτέ μη ζητάς συγγνώμη επειδή εκδήλωσες τα συναισθήματά
σου. Όταν το κάνεις αυτό, ζητάς συγγνώμη για την αλήθεια.
Edmund Burke, 1729-1797, Βρετανός πολιτικός & φιλόσοφος
• Όσον αφορά τα αισθήματα, οτιδήποτε μπορεί να μετρηθεί, δεν
έχει καμιά απολύτως αξία.

23. Nicolas Chamfort, 1740-1794, Γάλλος συγγραφέας
• Να βάζεις τα δικαιώματα των άλλων πάνω από τα δικά σου
συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων πάνω από τα
δικά σου δικαιώματα.
John Wooden, 1910-2010, Αμερικανός προπονητής μπάσκετ
• Ένα συναίσθημα είναι η ζωή οργανωμένη σύμφωνα με τα
όνειρά μας.
Jean-François Somain, 1943-, Γαλλοκαναδός συγγραφέας
• Η δε βλακεία εγεννήθη ως αδελφή της πονηρίας Σοφοκλής
• Ασθένεια της φιλίας είναι η κολακεία. Κλήμης
• Το να επιβάλλεται κανείς στον ίδιο τον εαυτόν του είναι η
πρώτη και άριστη από όλας τας νίκας. Ενώ η ήττα στην μάχη με
τον εαυτό του είναι κάκιστον φαινόμενον. Δημόκριτος
• Να συγκρατείς την οργή σου με την ορθή σκέψη. Μένανδρος
• Είναι πλεονεξία να μιλάς για τα πάντα και να μην θέλεις να
ακούς τίποτε. Μένανδρος
• Καθώς το Ζούμε σε ένα νησί γνώσης περιτριγυρισμένο από μια
θάλασσα άγνοιας. Kαθώς το νησί της γνώσης μας μεγαλώνει, το
ίδιο κάνει και η ακτή της άγνοιας μας. John Archibald Wheeler

24. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Κυρίαρχο συναίσθημα: ΧΑΡΑ !
Κυρίαρχα συναισθήματα: ΖΩΝΤΑΝΙΑ, ΕΥΤΥΧΙΑ, ΤΡΕΛΑ !!!

25. Κυρίαρχο Συναίσθημα: ΛΥΠΗ
…κι άλλη λύπη… (και απογοήτευσηη!)

26. Κυρίαρχο Συναίσθημα: Πονηριά και ικανοποίηση

27. ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΟ!!
Έκπληξη:
Το να είσαι ερωτευμένος σημαίνει να είσαι έκπληκτος. Όταν η
έκπληξη χαθεί, είναι το τέλος.
Frédéric Beigbeder, 1965-, Γάλλος κριτικός λογοτεχνίας
Να γνωρίσεις τον εαυτό σου, αλλά κράτησε και μερικές εκπλήξεις.
Jacques Deval, 1895-1972, Γάλλος συγγραφέας

28. Έρωτας:
Ο έρωτας φοβάται την αμφιβολία, και όμως μεγαλώνει από την
αμφιβολία και πεθαίνει συνήθως μέσα στη βεβαιότητα.
Oscar Wilde, 1854-1900, Ιρλανδός συγγραφέας
Τι σχέση έχει με την αγάπη ο έρωτας; Η αγάπη είναι αυταπάρνηση, ο
έρωτας εγωισμός.
Άγγελος Τερζάκης, 1907-1979, Έλληνας συγγραφέας
Τρόμος:
Το μόνο πράγμα που πρέπει να
φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος.
Φραγκλίνος Ρούζβελτ, 1882-
1945, Αμερικανός πρόεδρος [1936-
1945]
Όπου δεν υπάρχει φαντασία, δεν
υπάρχει τρόμος.
Arthur Conan Doyle, 1859-1930, Άγγλος συγγραφέας

29. Πόνος:
Δύο είναι οι εχθροί της ανθρώπινης
ευτυχίας: πόνος και ανία.
Άρθουρ Σοπενχάουερ, 1788-
1860, Γερμανός φιλόσοφος
Ο πόνος κάνει τους δυνατούς
δυνατότερους και τους αδύναμους πιο
αδύναμους.
Lion Feuchtwanger, 1884-1958, Γερμανός συγγραφέας
Θαυμασμός:
Όποιος δεν προκαλεί το φθόνο, δεν είναι
σε θέση να προκαλέσει ούτε το θαυμασμό.
Αισχύλος, 525-456 π.Χ., Αρχαίος τραγικός
ποιητής
Τα μόνα πράγματα που μπορεί κανείς να
θαυμάζει για πολύ, είναι τα πράγματα που θαυμάζει χωρίς να ξέρει
γιατί.
Jean Rostand, 1894-1977, Γάλλος επιστήμονας & φιλόσοφος

30. ΤΖΑΚ ΝΕΙΛΟΝ: Ο ΣΩΤΗΡΑΣ
Μια φορά κι έναν καιρό κατοικούσε σε ένα μικρό χωριό ένας φτωχός
ταπεινός και γεμάτος καλοσύνη άντρας, ο Τζακ Νείλον. Ζούσε μόνος του
απομονωμένος από τους υπόλοιπους χωρικούς σε έναν κήπο εφόσον
εξαιτίας της άσχημης οικονομικής του κατάστασης όλοι τον
περιφρονούσαν και τον θεωρούσαν άχρηστο και ανίκανο. Είχε
αναπτύξει δυνατή φιλία με τα ζώα του δάσους και με ένα παράδοξο
τρόπο μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί τους. Έτσι είχε αυτά για παρέα
και ήταν οι μοναδικοί του φίλοι. Μια μέρα, όμως, ένα ξαφνικό και
απρόσμενο γεγονός άλλαξε για πάντα τη ζωή του. Οπλισμένοι
στρατιώτες εξαιτίας της αλαζονείας και της απληστίας τους για την
κατάκτηση εδαφών εισέβαλαν στο χωριό και προσπάθησαν να τα
διεκδικήσουν. Τότε οι χωριανοί γεμάτοι τρόμο και φόβο και χωρίς
στρατιωτικό εξοπλισμό αδυνατούσαν να αντιμετωπίσουν τον εχθρό. Ο
Τζακ βλέποντας την απειλή που δεχόταν το χωριό πλημμυρισμένος από
γενναιότητα και θάρρος και με τη βοήθεια των αγαπημένων του φίλων,
τα ζωάκια δηλαδή, φόβισαν τους εχθρούς και κατάφεραν να τους
διώξουν από το χωριό. Τότε οι συχωριανοί του έκπληκτοι για την πράξη
του, τον ευχαρίστησαν που τους έσωσε τη ζωή και τότε τον
αποδέχθηκαν και τον καλωσόρισαν στην κοινότητα του χωριού αφού
πρώτα του ζήτησαν συγνώμη για την ανάρμοστη συμπεριφορά τους
μέχρι τότε. Έτσι, ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα

32. Βιβλιογραφία Πηγές
Δανειστήκαμε πολλά άρθρα εφημερίδων : Χανιώτικα νέα, το Βήμα,
Καθημερινή, Προμαχιώτικα νέα
Επίσης αναφέρουμε φράσεις , γνώμες και αποφθέγματα γνωστών
αρχαίων Ελλήνων και μη.
Βιβλία διάφορων ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών όπως το Social
Intelligence- Daniel Goleman ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του
Χάρβαντ.
Συμβουλευτήκαμε το πρόγραμμα αγωγής υγείας ΟΝΕΙΡΕΥΟΜΑΙ με
πυξίδα τα ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ μου. (Συνεργασία δευτεροβάθμιας
εκπαίδευσης Ν. Πιερίας με το κέντρο πρόληψης κατά των
ψυχοδραστικών ουσιών Ν. Πιερίας « ‘Ατρακτος »)
Γράψαμε δικές μας ιστορίες για να διαπιστώσουμε και να δείξουμε ότι
τα συναισθήματα μας επηρεάζουν την εξέλιξη κάθε κατάστασης .
Στην διάρκεια των μαθημάτων ανοιχτήκαμε, μιλήσαμε για πολύ
προσωπικά μας θέματα, ακούσαμε και μας άκουσαν οι συμμαθητές μας
με πολύ προσοχή και εχεμύθεια. Γνωριστήκαμε και γίναμε φίλοι.
Ευχαριστούμε. Oι ομάδες: ΑΙΜΑΤΟΒΑΜΕΝΑ ΠΟΝΥ - ΑΜΑΖΟΝΕΣ -
ΑΡΑΚΑΔΕΣ – ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗΘΡΕΣ
4Ο
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΝΙΩΝ 2013-2014
ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
ΦΑΚΕΛΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ