วิชาภาษาศาสตร์เบื้องต้น

1. ภาษาศาสตร์กับการวิเคราะห์
ภาษาในระดับต่างๆ

2. 1. การศึกษาระดับเสียง
สัทศาสตร์
(phonetics)
2. การศึกษาระดับระบบเสียง
สัทวิทยา/ สรวิทยา
(Phonology)
3. การศึกษาระดับคา
วิทยาหน่วยคา
(Morphology)
4. การศึกษาระดับประโยค
วากยสัมพันธ์
(Syntax)
การศึกษารูปภาษา
5. การศึกษาระดับข้อความ
สัมพันธสารหรือปริจเฉทวิเคราะห์
(Discourse or Discourse Analysis)

3. 6. การศึกษาความหมายของรูปภาษาระดับคาและประโยค
อรรถศาสตร์
(Semantics)
7. การศึกษาความหมายของรูปภาษาระดับข้อความ
วัจนปฏิบัติศาสตร์
(Pragmatics)
การศึกษาความหมายของ
ภาษา

4. สัทศาสตร์ คือ วิชาที่ว่าด้วยการศึกษาอวัยวะที่ใช้ในการออก
เสียง ธรรมชาติของการออกเสียง การเปล่งเสียงพูด และลักษณะ
ทางกายภาพของเสียงพูด ลักษณะทางกายภาพของเสียงพูดสามารถ
ทาได้หลายวิธีทั้งการฟังด้วยหูแล้วจาแนกด้วยกายวิภาค ไปจนถึง
การวิเคราะห์ด้วยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ สัทศาสตร์จาแนกออกเป็ น
3 สาขา คือ สรีรสัทศาสตร์ กลสัทศาสตร์ โสตสัทศาสตร์

5. สรีรสัทศาสตร์
Articulatoryphonetics
สัทศาสตร์ประเภทหนึ่งที่ศึกษา
เกี่ยวกับเรื่องการออกเสียง การเปล่ง
เสียงพูด และการทางานของอวัยวะ
ต่างๆ ที่ใช้ในการออกเสียง เริ่ม
ตั้งแต่กระบังลมบังลมออกจากปอด
จนกระทั่งเสียงออกจากปาก

6. กลสัทศาสตร์/สวนสัทศาสตร์
AcousticPhonetics สัทศาสตร์แขนงหนึ่งที่ศึกษาลักษณะ
ทางกายภาพของเสียงพูด เริ่มตั้งแต่สี
ยงออกจากปากของผู้พูดผ่านอากาศ
มาถึงหูผู้ฟัง การศึกษากลสัทศาสตร์ทา
ได้โดยใช้เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์
วิเคราะห์ดูความถี่ของเสียงและ
ลักษณะของคลื่นเสียง เช่น เครื่อง
วิ เ ค ร า ะ ห์ ค ลื่ น เ สี ย ง (sound
spectrograph) เครื่องวัดระดับเสียง
(pitch meter) นอกจากนี้ยังมีการนา
เครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้ร่วมกับ
เครื่องมือทางกลสัทศาสตร์อีกด้วย
เช่น CSL (Computerized Speech
Lap)

9. โสตสัทศาสตร์
Auditoryphonetics
สัทศาสตร์ที่ศึกษากระบวนการของการได้ยิน โดยเริ่มศึกษาเมื่อเสียง
ผ่านเข้ามาในหูของผู้ฟัง กล่าวคือศึกษาส่วนประกอบของหู การทางาน
ของหูในการรับเสียง และศึกษาส่วนที่เกี่ยวกับการรับรู้ในสมอง

11. สัทวิทยา คือ ศาสตร์ที่ว่าด่วยการอธิบายเสียงในภาษาใดภาษา
หนึ่งอย่างละเอียดและเป็ นระบบ ตามธรรมดาการออกเสียงของ
มนุษย์แม้พูดภาษาเดียวกันก็ออกเสียงต่างกันได้เนื่องจากแต่ละ
บุคคลอาจจะมีอวัยวะในการออกเสียงต่างกัน หรือมีประสบการณ์
ทางภาษาต่างกัน สัทวิทยาจะปล่อยให้การพิจารณาความแตกต่างใน
การออกเสียงดังว่านี้เป็ นเรื่องของสัทศาสตร์ มีข้อสังเกตอยู่ว่าแม้คน
ในสังคมภาษาจะออกเสียงต่างไปบ้างก็สื่อสารกันเข้าใจ ทั้งนี้เป็ น
เพราะเจ้าของภาษาทุกคนมีความรู้ในระบบภาษาเดียวกันนั่นเอง

12. วิทยาหน่วยคา คือ วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับ “หน่วยคา” กล่าววคือ
ศึกษาโครงสร้างและรูปแบบของคาในภาษาใดภาษาหนึ่ง การ
ประกอบขึ้นเป็ นคา และการสร้างคาโดยการเติมวิภัตติ-ปัจจัย

13. วากยสัมพันธ์ คือ เป็ นการศึกษาโครงสร้างของประโยค (คา/
วลี/อนุพากย์ ฯลฯ) ที่มีการเรียงร้อยต่อเนื่องกันด้วยเกณฑ์ทาง
ไวยากรณ์ลักษณะต่างๆ เรียกอีกอย่างว่าเป็ นระดับ “ไวยากรณ์”

14. เป็ นการศึกษาข้อความที่มนุษย์ใช้ปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกันไม่ว่า
จะเป็ นการพูดหรือการเขียน ศึกษาภาษาในปริบทสถานการณ์ต่างๆ
และในวงการที่หลากหลาย เช่น บทสัมภาษณ์ บทวิทยุ บทความ ข่าว
กีฬา โดยพิจารณาความต่อเนื่องเชื่อมโยงของข้อความนั้น หากเป็ น
การพูดจะศึกษาโครงสร้างของการสนทนา การเปิ ดปิ ดการสนทนา
หากเป็ นการเขียนก็อาจศึกษาโครงสร้างข้อเค้าเรื่อง (plot) การ
เชื่อมโยงเนื้อความ เป็ นต้น

15. เป็ นการศึกษาความหมายประจารูปภาษาทั้งระดับคา วลี ประโยค
เช่นการอธิบายลักษณะแตกต่างทางความหมายของคาหลักหรืออรรถ
ลักษณ์ เช่น
เด็กผู้หญิง
+ มนุษย์
- ผู้ชาย
- ผู้ใหญ่

16. การอธิบายความหมายของประโยคที่สัมพันธ์กับความเป็ นจริง
เช่น คนตาบอดอ่านหนังสือ เป็ นประโยคที่แสดงความหมายขัดแย้ง
(contradiction) เป็ นต้น

17. เป็ นศาสตร์ที่คานึงถึงผู้ใช้ภาษาและบทบาทหน้าที่ของภาษาใน
ปริบท ศึกษาความระหว่างผู้ส่งสารและผู้รับสารด้วยข้อความที่
ต่อเนื่องกัน เช่น การแสดงเจตนาในการกล่าวถ้อยคา (วัจนกรรม)
ศึกษาบทบาทหน้าที่ของภาษาในการสื่อความตามธรรมชาติ และ
ความหมายที่เกิดขึ้นในปริบทคู่สนทนา สถานการณ์ สังคมและ
วัฒนธรรม นับเป็ นการศึกษาความหมายที่กว้างขึ้นกว่าการอธิบาย
ทางอรรถศาสตร์

18. ตัวอย่างการวิเคราะห์วัจนกรรม
ในสถานการณ์ที่มีผู้ร่วมสนทนา 3 คน คือสุดา ปัญญา และ
สนิท ขณะที่ปัญญาและสนิทกาลังสนทนาถึงเรื่องหนึ่งอยู่นั้น สุดาก็
เข้ามาบอกปัญญาว่า “ฉันมีอะไรจะคุยกับเธอหน่อย”
สนิทที่นั่งอยู่ตรงนั้นก็ผละออกไป
สถานการณ์ดังกล่าวนี้ประโยค “ฉันมีอะไรจะคุยกับเธอหน่อย”
สามารถตีความได้สองระดับ คือ การตีความระดับแรกเป็ นการบอก
(Asserttion) สุดาบอกปัญญาและคนอื่นๆ ในวงสนทนาว่าสุดามี
อะไรบางอย่างที่ต้องการคุยกับปัญญาโดยเฉพาะ

19. การตีความระดับที่สองคือการบอกของสุดาจะเป็ นการเตือนคน
อื่นๆ ด้วยว่ากรุณาออกไปจากวงนั้นเสีย