Fil 2G

1. ANG PANITIKAN SA PANAHON NG REPUBLIKA HANGGANG SA
KASALUKUYAN
SULYAP SA KASAYSAYAN
1. Sumigla ang kalayaang pampanitikan ng bansa dahil sa pagbalik ng kalayaan ng mga Pilipino mula sa
kamay ng mga Hapon.
2. Pagkalimbag ng mga katipunan ng mga aklat.
3. Inilunsad ang Gawad Carlos Palanca Memorial Awards for Literature.
4. Sumilang ang aktibismo ng mga batabg mag-aaral.
5.Namayagpag din ang panitikan sa media gaya ng sa radio,telebisyon at sinehan.Nagsilang ng panahon
ng mga musikerong:Imelda Papin,Victor Wood,VST & Company, Hotdog atbp.Nagsilabasan din ang mga
karikaturang (komiks) Darna,Liwayway at Zuma ni Mars Ravelos at kabilang ditto ang pinakatanyag na
Pugad Baboy.
6.Kabilang din ang banda na isa sa mga dahilan kung bakit sumigla ang panitikan.
7.Sumigla din ang mga dulang pantelelebisyong pambata tulad ng “Batibot” at “Sineskwela”
8.Sinasalin na rin ang panitikan hindi lang sa pahayagan kundi sa hi-technology gaya ng internet.
9.Dumarami ang manunulat na Pilipino dahil sa mga inumpisahang kurso sa unibersidad.
I.PANAHON NG LIBERASYON (1945~1950)
AKLAT NA MGANALIMBAG
 Mga Piling Katha (Alejandro G. Abadilla)
 Mga Piling Sanaysay (Alejandro Abadilla)
 Maiikling Kuwentong Tagalog (Teodoro Agoncillo)
 Ako’y Isang Tinig (Genoveva Edroza Matute)
 Mga Piling Akda ng Kadipan (Efen R. Abueg)
 Pitong Dula (Dionisio Salazar)
B.ANG GAWAD PALANCA O DON CARLOS PALANCA MEMORIAL AWARDS FOR LITERATURE
 Itinatag noong 1950 at sinimulan noong 1951 sa kategorya ng Maiikling Kuwento sa wikang Filipino
at Ingles.
 Nadagdagan ng mga kategorya sa paglipas ng panhon tulad ng:
a) Dulang may Isang Yugto (1953)
b) Tula (1963) – ay isang tuwirang pagbabagong-hugis sa buhay;na sa ibang pananalita,ito ay
isang maguni gunning paglalarawan,na nakakalupkupan ng karikatan sa pamamagitan ng
mga sukat ng taludtod,na tahasang nadarama,dinadaramdam,iniisip o ginagawa ng tao.
c) Dulang ganap ang Haba (1975)
d) Sanaysay (1979)-isang maiksing komposisyon na kalimitang naglalaman ng personal na
kuru-kuro ng may-akda.
e) Nobela (1980)-ay isang mahabang kuwento na kalimitang kathang isip ng isang manunulat
tungkol sa buhay ng tao.
f) Maiikling Kuwentong Pambata (1989)
g) Dulang Pantelebisyon (1990)

2. h) Dulang Pampelikula (1994)- karaniwang ginaganap at mapapanood sa pambublikong lugar o
telebisyon.
 Nagbukas ng karagdagan dibisyonsa pagsulat ng maiikling kuwento sa tatlong wikang panrelihiyon
gaya ng Cebuano,Hiligaynon at Ilokano.
MGAKATEGORYANG GAWAD PALANCA
Maikling Kuwento
Unang Taon (1950~1951)
1. Unang Gantipala – “Kuwento ni Mabuti” ni Genoveva Matute
2. Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na Kamay..Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan
3. Ikatlong Gantimapala – “Planeta,Buwan at mga Bituin” ni Elpidio P. Kapulong
Mga Manunulat
Genoveva Edroza – Matute
 Apatnapu’t anim (46) na taon siyang nagturo sa Philippine Normal College
 Hinahangaan ng mga kritiko sa kanyang maikling kuwentong “Kuwento ni Mabuti”
 Mga publikasyon:
1. Piling Maikling Kuwento (1939~1992)
2. Ako’y Isang Tinig (1952)
3. Sa Anino ng Edza at Iba Pang Kuwento (1992)
4. Babae at Iba Pang Kuwento (1998)
II.PANAHON NG AKTIBISMO(1960~1972)
 Naging ganap na mapanghimagsik ang mga kabataan.
 Nagging madugo at mapangwasak ang mga demonstrasyon at
pagpapahayag.
 Nagkaroon ng kamulatang panlipunan.
 Pinaksa ang mga kabulukan ng lipunan at politika.
A. MGAMANUNULAT NG PANITIKANG REBOLUSYUNARYO
1. Rogelio Mangahas
 Nagtapos ng AB Pilipino noong 1965 sa University of the East.
 Naging working scholar siya para lang makapagtapos sa kolehiyo
at nagging guro sa wika at panitikan sa De La Salle University at
St. Scholastika College.
 Maraming award na natanggap.
2. Efren R. Abueg
 Editor at bumuo ng mga antolohiyang gaya ng Mga Piling Akda ng
Kadipan (1964)
3.Virgilio Almario
 Kilala sa sagisag panulat na Rio Alma.
 Pangunahing makata,kritiko,tagasalin,editor,guro at tagapamahalang pangkultura ng Filipinas

3.  Nagkamit ng Best Translation of Rizal as Novels (Noli Me Tangere at El Filibusterismo.
4.Rolando S. Tinio
 Unang nagsalin sa Filipino ng dulang ni Shakespeare na pinamagatang “Ang Negosyante”
B.MAIKLING KUWENTO
 Ang mga kuwentista sa panahon ng aktibismo ay nagsimulang sumulat ng mga kuwentong
magpapahayag ng pagprotesta sa maling pamamalakad ng pamahalaan.
 Inilalarawan nila ang umiiral na sakit ng lipunang Pilipino at ang kaawang awang kalagayan.
C. NOBELA
 Sa panahong ito nagsimula ang pagkilos protesta ng mga taong bayan at nagging instrument ang
mga nobela upang ipakilala ang mga suliraning panlipunan na kinakaharap ng nakararaming
mamamyan.
 Kabilang sa mga nobela at manunulat sa panahong ito ang mga sumusunod:
1.Daluyong (Lazaro Francisco) – ang buhay ay isang paglalayag,minsan ay tila anas tahimik at payapa
ngunit malimit na hinahampas ng mapang gulanit na daluyong.Isang malakas na alon na maaaring bunsod
ng sigwa o malakas na bagyo sa karagatan.
2.Luha ng Buwaya (Amado Hernandez) – tungkol ito sa mga mahihirap na mga magsasaka na
nagbubuklod-buklod laban sa kagamhanan ng pamilya.Tumatalakay sa ginagawang pangigipit ng
maykayang pamilya sa mga maralita at kung paano magkaisa ang nasabing mga dukha upang lutuin ang
kanilang problema.
3.Dugo sa Kayumangging Lupa (Efen R. Abueg) – habagat sa lupa muling pagsilang ng isang pangarap.
4. Ipaglaban mo Ako (Liwayway Arcero) – noon pa may lihim ng pag ibig si Pedring sa kaibigang si Geli
ngunit hindi niya ito agad maipagtapat dahil sa kanilang murang edad at natatakot siyang maparatangan na
pinagsasamantalahan niya ang kanilang pagkakaibigan.
5. Dilim sa Umaga – ang aral na iyon ay unang maisakatuparan sa matagumpay na inalises at sintesis sa
nobela ni Abueg.
6. Nagbabagong Paraiso – tungkol ito sa magkasintahangnapakatagal pinaghiwalay ng tadhana.
7. Sa mga Kuko ng Liwanag – Si gulio isang maralitang mangingisda ay lumuwas ng maynila upang
hanapin ang kanyang kababata’t kasintahang si Ligaya.
8. Habagat sa Lupa – para sa ibong mandaragit nbilang mayamang may lupa at may pagpapahalaga.
9. Sa Kagubatan ng Lungsod – mula sa dating luntiang paraiso,napalitan na ang nagtataasang gusali at
pasikot- sikot na kalsada ang kagubatang kinalalagyan ngayon ng lungsod ng makati.

4. III.PANAHON NG BAGONG LIPUNAN
 Ang kaguluhan ay pinalitan ng disiplina sa panahon ng bagong lipunan.
 Nanumbalik sa panahong ito ang katahimikan.
 Naging matatag ang bagong lipunan.
 Nagkaroon ng pagbabagong-isip ang mga mamayan.
 Ang mga nasulat na akda ay may pagmamalaki sa pagka-Pilipino.
A. PANULAAN AT AWITING PILIPINO
 Ang mga tula at awitin sa panahong ito ay nagging mabisang tagahubog ng kalinangan
ng bansa.
 Kabila sa mga tula at awit sa panahong ito:
1. “Supling “–Ruth Mabanglo
2. “Isang Munting Alamat”-Imee Marcos
3. “Anak” Fredie Aguilar
4. “Kapaligiran”-Florante
Ruth Elynia Mabanglo
 Siya ang pasimuno sa kanyang henerasyon sa matapang na paghahawan ng landas
para pemenistang panulaan.
 Nagtrabaho din siya sa diyaryong Taliba at Abante.
 Nagtuturo sa University of the East (UE)
B. MAIKLING KUWENTO
 Sa panahong ito ang mga kabataan ay naghimagsik dahil sa pagwawalang bahala ng
pamahalaan sa mga kairingan ng taong bayan.
 Naging paksa ng mga kuwento ang tungkol sa m,ga simulain at programa ng Bagong
Lipunan.
C. NOBELA
 Sa panahong ito naging lantaran ang pagtuligsa ng mga taong-bayan sa mga kabulukang
nagaganap sa ating lipunan.Ginamit ng mga nobelista ang mga nobela upang ipahayag ang
maigting nilang pamumuna sa kasalukuyang kalagayan ng bansa.
 Kabilang sa mga nobela at manunulat sa panahong ito ay ang sumusunod:
1. Madilim na Langit sa Bayan Ko(Jose Mercedes) – ipinahiwati sa nobelang ito ang mga masaklap na
pangyayari sa bansa
2. Mga Buwaya sa Lipunan (Celso Al Carunungan)- Patungkol sa mga sakim na pulitiko.
3. Satanas sa Lupa ( Celso Al Carunugan) –ito ay kinatawan sa paghingi ng pagbabago sa lipunan.
4. Mangluhod sa Katihan(Fausto Galauran at Gervacio Santiago)-mayamang kuwento ng
krimen,trahedya at pag-ibig.
5. Bata,Bata,Paano Ka Ginawa(Lualhati Bautista)-Hinggil ito sa ginaganapang papel ng babae,katulad ng
may-akda.Sa lipunan ng mga Pilipino na dating pinaiinog lamang ng mga kalalakihan.
6. Gapo (Lualhati Bautista) –isang putting Pilipino sa mundo ng mga amerikano.

5. 7. Sakada(Lualhati Bautista) –mga kalalakihan na ipinadala sa Hawaiian Sugar Planter’s Association to
Hawaii na hindi dallubhasa sa pagtatrabaho.
8. Dekada ’70 (Lualhati Bautista)-hangarin ng isang babae na magkaroon ng sariling katangi-tanging
pagkakakilanlan.
9. Bulaklak ng City Jail(Lualhati Bautista)-isang babae na nakulong sa kasong frustrated murder.
Mga manunulat
1.Fausto Galauran
 Ipinanganak sa Kalookan, Rizal noong 1904.
 Nagtapos ng medisina.
 Nagtamo ng gantimpala sa timpalak sa nobela ng Liwayway noong 1937.
2.Gervacio Santiago
 Siya’y isinilang sa Quiapo,Maynila noong1909.
 Naging kasapi siya sa “12 Panitik”
3.Lualhati Bautista
 Kilalang batikang feministang manunulat ng maikling kuwento.
 Ang kanyang mga akda ay madalas nakapukos sa mg kababaihan.
 Unang pelikula na isinulat ay ang Sakada.
D.DULA, TELEBISYONAT PELIKULA
 Muling bumangon at sumigla ang dulang Pilipino.
 Naging aktibo muli ang mga mandudula sa mga palabas ng mga sinaunang dula gaya ng
sarsuela.
 Inilunsad ang taunang pista ng mga pelikulang Pilipino tuwing buwan ng Disyembre sa
pamamagitan ng Metro Manila Film Festival.
IV.KONTEMPORARYONG PANAHON
 Lumabas ang mga mananaliksik at kritiko.
 Nagkaroon mg makulay na buhay ang panunuring panitikan.
 Naganap ang Lakas ng Bayan o People’s Power.
 Ang mga manunulat sa panahong ito ay nagkaroon ng kalayaang magpapahayag ng kanilang isip
at damdamin.
 SaKasalukuyan,napkalaganap nan g tinatawag na panitikang popular.

6. NAKASULAT NA ULAT
SA
FIL 2G
Submitted by:
Submitted to: Mr. Dolifacio Patigdas