1. 2013
1 Λπποκράτειο Λφκειο
Κϊ
Ιπποκρατική Ιατρική
΢ουμελιϊτθσ Άγγελοσ
Ρετρισ Νίκοσ
Χάντηοσ Λουκάσ
Λοπάρι Μζγκι
*Ρλθκτρολογιςτε το όνομα του ςυντάκτθ+
*Ρλθκτρολογιςτε τθν επωνυμία τθσ εταιρείασ+
1 1/1/2013

2. Ρεριεχόμενα
 Ειςαγωγι ---------------------------------------------------------------3
 Μεκοδολογία----------------------------------------------------------4
 Εναλλακτικι Λατρικι--------------------------------------------------5
 Τα όνειρα ωσ μζςο κεραπείασ-------------------------------------6-12
 Θ Λπποκρατικι φιλοςοφία------------------------------------------13-21
 Βδζλλεσ και Λατρικι---------------------------------------------------21-23
 ΢εφλεξολογία με βδζλλεσ-------------------------------------------23-25
 Βελονιςμόσ--------------------------------------------------------------25-28
 Το δθλθτιριο τθσ μζλλιςασ-----------------------------------------29-35
 Αςκζνεια-----------------------------------------------------------------35-36
 Είδθ ψυχολογίασ-------------------------------------------------------37-38
 Επίλογοσ------------------------------------------------------------------39
 Βιβλιογραφία-----------------------------------------------------------40
2

3. Ειςαγωγι
Σε αυτι τθν υποενότθτα τθσ ερευνθτικισ εργαςίασ, με κζμα «Λπποκρατικι ιατρικι»
κα μελετιςουμε ηθτιματα όπωσ θ εναλλακτικι ιατρικι, θ ςχζςθ μεταξφ μαγείασ και
ιατρικισ και θ ςυμβολι τθσ φιλοςοφίασ ςτθν ιατρικι. Τα μζλθ τθσ ομάδασ
ευχαριςτοφνε κερμά τισ υπεφκυνεσ κακθγιτριεσ για τθν αφοςίωςθ και το
ενδιαφζρον που υπζδειξαν κακϊσ και τον κφριο Διακογιάννθ για τον χρόνο που
αφοςίωςε με ςτόχο να απαντιςει τα ερωτιματα που του κζςαμε.
3

4. Μεκοδολογία
Τα εργαλεία που χρθςιμοποιιςαμε για τθν διεξαγωγι τθσ εργαςίασ ιταν το
διαδίκτυο, εγκυκλοπαιδικά βιβλία επί του κζματοσ και οι απαντιςεισ του κφριου
Διακογιάννθ ςε ςχετικά ερωτιματα.
4

5. Εναλλακτικι Ιατρικι
Το 1850, το 80% των φαρμάκων τθσ κλαςςικισ φαρμακοποιίασ προζρχονταν από
φυτά. Σιμερα, με τθν κυριαρχία τθσ χθμικισ φαρμακοβιομθχανίασ, μόλισ το 20-30%
των φαρμάκων, που χρθςιμοποιεί θ ιατρικι παραςκευάηεται από φυτά. Θ
κυριαρχία των χθμικϊν φαρμάκων ςτον χϊρο τθσ Κλαςςικισ Λατρικισ, πολλά από τα
οποία παρά τθν αποτελεςματικότθτά τουσ παρουςιάηουν διαφόρου βακμοφ
παρενζργειεσ, ζδωςε ϊκθςθ ςτθν ανάπτυξθ τθσ Εναλλακτικισ Λατρικισ, θ οποία
αποςκοπεί ςτθν κεραπεία του αςκενοφσ μόνο με φυςικζσ ουςίεσ φυτικισ
προζλευςθσ.
Ο όροσ εναλλακτικι ιατρικι ςυνικωσ χρθςιμοποιείται για να περιγράψει πρακτικζσ
που υποκακιςτοφν ι ςυμπλθρϊνουν τισ ςυμβατικζσ ιατρικζσ κεραπείεσ. Σφμφωνα
με το Εκνικό Κζντρο Συμπλθρωματικισ και Εναλλακτικισ Λατρικισ (National Center
of Complementary and Alternative Medicine, NCCAM των ΘΡΑ), ο όροσ
περιλαμβάνει διάφορα είδθ ιατρικϊν πρακτικϊν που δεν κεωροφνται τμιμα τθσ
ςφγχρονθσ ςυμβατικισ ιατρικισ. Συμβατικά, κφριεσ πρακτικζσ που περιγράφονται
με τον όρο είναι θ ομοιοπακθτικι, θ παραδοςιακι κινεηικι ιατρικι, θ ιριδολογία, θ
ρεφλεξολογία, θ αγιουρβεδικι ιατρικι, θ χειροπρακτικι και θ βοτανοκεραπεία.
Θ εναλλακτικι κεραπεία ςυχνά δεν δρα μόνο ςτο ςφμπτωμα, αλλά ςυνολικά ςτον
οργανιςμό, ζτςι ϊςτε το επίπεδο υγείασ να γίνει ουςιαςτικά καλφτερο. Οι
εναλλακτικζσ κεραπευτικζσ πρακτικζσ, δρουν φυςικά, πιο βακμιαία από το χθμικό
φάρμακο και ςε βάκοσ, γεγονόσ που απαιτεί ςυχνά περιςςότερο χρόνο από το
χθμικό φάρμακο για τθν εμφάνιςθ ορατϊν αποτελεςμάτων, ενϊ χρειάηονται
αρκετζσ φορζσ υψθλοφ βακμοφ διατροφικι πεικαρχία ι αλλαγζσ ςε οριςμζνεσ
ςυνικειεσ τθσ κακθμερινότθτασ. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ μάλιςτα, υπάρχει
παροδικι επιδείνωςθ οριςμζνων ςυμπτωμάτων.
Θ εναλλακτικι κεραπεία απαιτεί ςυνικωσ πιο ςτενι κλινικι παρακολοφκθςθ, γιατί
τροποποιείται με δυναμικό τρόπο, ανάλογα με τθν κλινικι ανταπόκριςθ του
αμυντικοφ ςυςτιματοσ και των ςυμπτωμάτων.
Ο Αςκλθπιόσ ιταν ο κεόσ τθσ ίαςθσ. Οι ιερείσ του, οι πρϊτοι «κεραπευτζσ»,
ερμινευαν τα όνειρα των αςκενϊν και ζδιναν τισ ςυμβουλζσ του κεοφ για κάκε
περίπτωςθ. Τα αποτελζςματα τθσ αςκλθπιείασ κεραπείασ, όπωσ καταγράφονται ςε
αρχαία κείμενα, αποκαλφπτουν μια αλάνκαςτθ ψυχοκεραπευτικι μζκοδο, χάρθ
ςτθν οποία ο Αςκλθπιόσ απζκτθςε τεράςτια φιμθ ςε όλον τον αρχαίο κόςμο και το
ιερό του ςτθν Επίδαυρο ζγινε ο ςθμαντικότεροσ τόποσ προςκυνιματοσ. Σ' αυτι τθν
πρωτότυπθ εργαςία, ο ψυχοκεραπευτισ και μελετθτισ τθσ παράδοςθσ του
Αςκλθπιοφ, Ζντουαρντ Τικ, αναφζρεται ςτισ πρακτικζσ που ακολουκοφςε ο αρχαίοσ
Ζλλθνασ ιατρόσ, ο οποίοσ ζκεςε τισ βάςεισ τθσ ψυχιατρικισ, και οι οποίεσ
αποτελοφν τα κεμζλια τθσ ςφγχρονθσ ολιςτικισ ιατρικισ.
5

6. ΤΑ ΟΝΕΙ΢Α ΩΣ ΜΕΣΟ ΘΕ΢ΑΡΕΙΑΣ
Tα όνειρα είχαν πάντα τθ δφναμθ να γοθτεφουν. Εξάπτουν τθ φανταςία μασ και
ξυπνοφν τον εςωτερικό μασ κόςμο, προςφζροντασ ςυγχρόνωσ μια άλλθ διάςταςθ
τθσ υλικισ πραγματικότθτασ. Aυτό ίςωσ που πολλοί από εμάσ δεν γνωρίηουμε είναι
ότι τα όνειρα ενζχουν κεραπευτικι δφναμθ. Οι πρϊτοι που χρθςιμοποίθςαν τα
όνειρα ςαν κεραπευτικό εργαλείο, ιταν οι αρχαίοι Ζλλθνεσ που ανικαν ςτθ ςχολι
του “Κεοφ τθσ Λατρικισ”, του
Αςκλθπιοφ
Ο ΝΑΟΣ τθσ Κορίνκου (επάνω) ιταν ζνα από τα πιο ςθμαντικά κζντρα λατρείασ του
Αςκλθπιοφ ςτθν αρχαία Ελλάδα. O Αριςτοτζλθσ (δεξιά) ανζφερε ότι θ τζχνθ τθσ
ερμθνείασ των ονείρων προκφπτει από «τθν ικανότθτά μασ να αναγνωρίηουμε
ομοιότθτεσ ανάμεςα ςτισ ςυμβολικζσ εικόνεσ και ςτθ ςυνειδθτι, κακθμερινι ηωι
μασ». Kάποια όνειρα ζχουν ιδιαίτερθ ςθμαςία για εμάσ και μζνουν μζςα μασ ςαν
πολφτιμα βιϊματα.
Αναςταίνοντασ και νεκροφσ
Σφμφωνα με τθ μυκολογία, πατζρασ του Αςκλθπιοφ ιταν ο κεόσ Απόλλωνασ, ο
ευρετισ τθσ ιατρικισ, και μθτζρα του θ κνθτι Kορωνίσ. Πταν ο Απόλλωνασ
ανακάλυψε ότι θ ζγκυοσ ερωμζνθ του επρόκειτο να παντρευτεί ζναν κνθτό, τον
Μςχυν, τον κατζλαβε αςυγκράτθτοσ κυμόσ και τθσ πιρε τθ ηωι τοξεφοντάσ τθν.
6

7. Kακϊσ θ Kορωνίσ ψυχορραγοφςε, ο Απόλλωνασ λυπικθκε το αγζννθτο μωρό και το
απζςπαςε από τθ μιτρα τθσ μθτζρασ του. Ζδωςε το παιδί ςτον κζνταυρο Xείρωνα
για να το ανακρζψει και εκείνοσ δίδαξε ςτον μικρό Αςκλθπιό τθ κεραπευτικι τζχνθ
και τθ χειρουργικι, τα βότανα και τισ ιδιότθτζσ τουσ, τισ δίαιτεσ και τα ζμπλαςτρα
και τισ μαγικζσ επωδοφσ.
O Αςκλθπιόσ ζγινε τόςο δεινόσ ςτθν ιατρικι, ϊςτε ςφντομα μποροφςε να
αναςταίνει ακόμθ και νεκροφσ. Αυτό το πετφχαινε ζχοντασ πάρει από τθν Ακθνά το
αίμα που είχε ςτάξει από το κεφάλι τθσ Mζδουςασ. Aυτό που είχε χυκεί από το
δεξιό μζροσ, μποροφςε να κεραπεφει, ενϊ εκείνο που είχε τρζξει από αριςτερά είχε
φκοροποιζσ ιδιότθτεσ.
Eπειδι, ο Αςκλθπιόσ ανάςταινε πάρα πολλοφσ ανκρϊπουσ, ηθμιϊκθκε το βαςίλειο
του Ρλοφτωνα, ο οποίοσ διαμαρτυρικθκε ςτον Δία. «Τι κα γίνει μ” αυτό το παιδί;
Μασ χαλάει τθ δουλειά». Aυτόσ, δυςαρεςτθμζνοσ που ζνασ κοινόσ κνθτόσ
επενζβαινε ςτο ζργο των κεϊν, εξόντωςε τον Αςκλθπιό ρίχνοντάσ του ζναν
κεραυνό.
Πμωσ θ φιμθ που είχε αποκτιςει ο “μάγοσ” αυτόσ τθσ κεραπευτικισ τζχνθσ ιταν
τόςο μεγάλθ, ϊςτε ςτθ ςυνείδθςθ των αρχαίων Ελλινων πιρε κεϊκι υπόςταςθ. Για
επτά αιϊνεσ περίπου, οι Aςκλθπιάδεσ, όπωσ λζγονταν τότε οι γιατροί,
περιπλανιόνταν ςτθν Ελλάδα εφαρμόηοντασ τισ αρχζσ του και διαδίδοντασ τθ
διδαςκαλία του.
Δυο μεγάλοι ναοί υψϊκθκαν προσ τιμι του Αςκλθπιοφ, ο ζνασ ςτθν Tρίκκθ, τα
ςθμερινά Tρίκαλα και ο άλλοσ ςτθν Eπίδαυρο. Aρχικά, ο Aςκλθπιόσ κεωρικθκε ςαν
ο κεόσ που κεράπευε τισ αςκζνειεσ, αλλά τελικά εξελίχκθκε ςτον «δότθ και
διατθρθτι τθσ υγείασ». Επωμίςτθκε επίςθσ το ρόλο του κεοφ τθσ οικογζνειασ και
καλοφνταν να βοθκιςει και για τισ πιο μικρζσ, κακθμερινζσ υποκζςεισ.
H εγκοίμθςθ
Oι αξίεσ και οι αρχζσ των αρχαίων Eλλινων αποτελοφνταν από ζνα πάντρεμα
επιςτθμονικϊν, αλλά και παραδοςιακϊν πεποικιςεων. Πταν ζνασ αςκενισ δεν
ιταν δυνατό να κεραπευτεί με τθν ορκόδοξθ ιατρικι, ο γιατρόσ του τον
ςυμβοφλευε να ςτραφεί ςτον Aςκλθπιό και να ηθτιςει τθ κεϊκι του χάρθ. H
κεραπεία ερχόταν μζςω τθσ επίςκεψθσ, ςτο όνειρο του αςκενι, του ίδιου του κεοφ
ι ενόσ ςυμβόλου του, όπωσ ιταν το ιερό φίδι. Tο όνειρο κα ζφερνε αυτόματα τθ
κεραπεία ι κα ζδινε τισ κατάλλθλεσ οδθγίεσ για τθ κεραπευτικι αγωγι του αςκενι.
Tα ιερά του Aςκλθπιοφ βρίςκονταν παντοφ διαςκορπιςμζνα ςτον ελλθνικό χϊρο και
ςυνζχιηαν να λειτουργοφν μζχρι τον 5ο αιϊνα μ.X. Tα ιερά του ονομάηονταν
7

8. Αςκλθπιεία και δζχονταν επιςκζψεισ από πλικοσ προςκυνθτϊν. Oι επιςκζπτεσ
δζχονταν περιποιιςεισ του ςϊματοσ, ζκαναν υδροκεραπεία και ψυχοκεραπεία,
ζπαιρναν διαιτολογικζσ ςυμβουλζσ και γεφματα υγιεινισ διατροφισ.
Πταν οι κεραπευτζσ του ναοφ κεωροφςαν ότι ο επιςκζπτθσ ιταν ζτοιμοσ, τον
καλοφςαν ςτο Άβατο, ςτο δωμάτιο τθσ εγκοίμθςθσ. Eκεί ο αςκενισ προςευχόταν
ςτον Aςκλθπιό και ζπεφτε ςε φπνο, προκειμζνου να δεχκεί τθν επίςκεψθ του κεοφ
ςτο όνειρό του. H κεραπεία κα ερχόταν αμζςωσ ι κα γινόταν γνωςτι ςτον αςκενι
κατά τθ διάρκεια του ονείρου του. O Λουκιανόσ αναφζρει ςτο ζργο του ζνα τζτοιο
περιςτατικό. Oι αςκζνειεσ που κεραπεφονταν καταγράφονταν ςτθ ςυνζχεια ςτα
αφιερϊματα που γίνονταν ςτο ναό κατά χιλιάδεσ.
Aκόμα και ςιμερα, αν αναηθτιςει κανείσ καταφφγιο ςτα ιερά του Aςκλθπιοφ, κα
νιϊςει τθ χαλαρωτικι και κεραπευτικι ενζργεια που εκπζμπει ο χϊροσ. H ενζργεια
αυτι μοιάηει να ζχει τθν ικανότθτα να ενϊνει όλα τα κομμάτια τθσ φπαρξισ μασ,
δθμιουργϊντασ ζνα αρμονικό ςφνολο και προωκϊντασ τθ κεραπεία μασ.
Τα ερείπια τθσ Κόλου με το Άβατο, το κυκλικό κτίριο του ιεροφ του Aςκλθπιοφ ςτθν
Eπίδαυρο,
όπου λάμβανε χϊρα θ εγκοίμθςθ. H Κόλοσ αποτελείτο από τρεισ πζτρινεσ ηϊνεσ και
θ διαδρομι
από τον ζναν κυκλικό διάδρομο ςτον άλλον κυμίηει λαβφρινκο.
8

9. Αναπαράςταςθ τθσ Κόλου όπωσ ιταν τον 4ο αιϊνα π.X.
Πνειρα και κεραπεία ςτθν Αρχαία Ελλάδα
Θ ζννοια τθσ νόςου και ςυνεπϊσ και τθσ κεραπείασ, ςυνταυτίςτθκε ιδθ από τθν
προϊςτορία, με τθ λατρεία του ι των Κεϊν, ι το αντίκετό τουσ, δθλαδι τισ "κακζσ",
τισ δαιμονιακζσ κεότθτεσ. Ανάλογα με τθν κρατοφςα κεολογικι προςζγγιςθ κάκε
φυλισ ανά τισ εποχζσ, ιταν και οι κεραπευτικζσ δραςτθριότθτεσ. Αυτι θ αντίλθψθ
περί τθσ νόςου παραμζνει ιςχυρότατθ μζχρι τθν ςφγχρονθ εποχι, αν και
προοδευτικά μάλλον εξαςκενεί. Σε όλεσ ωςτόςο τισ εποχζσ, ο άνκρωποσ
ενδιαφζρκθκε για τθ κεραπεία των αςκενειϊν με κάκε δυνατό τρόπο.
Στθν Αρχαία Ελλάδα, το παλαιότερο ρεφμα κρθςκευτικϊν πεποικιςεων, απζδιδε
κεραπευτικζσ δυνάμεισ ςτον Κεό Αςκλθπιό. Γιοσ ενόσ κεοφ και μιασ κνθτισ, ο
Αςκλθπιόσ αρχικά δεν ςυγκαταλεγόταν ςτουσ 12 ιςχυροφσ κεοφσ που κατοικοφςαν
ςτον Πλυμπο, αλλά κεωροφνταν θμίκεοσ, απλόσ ιρωασ, που είχε κεϊκι καταγωγι,
(όπωσ ο Θρακλισ). Θ πλατιά λαϊκι αποδοχι όμωσ, τον κατζταξε ςαν ιςάξιο των
Κεϊν. Ρολλοί τρόποι κεραπευτικισ αναπτφχκθκαν, αλλά ο τόποσ άςκθςθσ τθσ
κεραπείασ ιταν κυρίωσ τα Αςκλθπιεία. Θ πλθκϊρα αυτϊν των ιερϊν
διαςκορπιςμζνα ςε όλο τον ελλαδικό χϊρο (τουλάχιςτον ςε 300 ςθμεία),
υποδθλϊνει τθ μεγάλθ δραςτθριότθτα και επιτυχία αυτισ τθσ μαγικισ μορφισ
κεραπείασ από τον Αςκλθπιό. Τα ιερά αυτά ιταν ζξυπνα χτιςμζνα ςε διαλεγμζνεσ
περιοχζσ υψθλοφ κάλλουσ και με καλό κλίμα. Ο ςυνδυαςμόσ τθσ καυματουργικισ ι
ψυχολογικισ κεραπείασ μζςω τθσ πίςτθσ με τθν όποια φυςικι ι ςωματικι
κεραπεία προςζφεραν οι ιερείσ, ιταν μζςω ιατρικισ νοςθλείασ και προςαρμογισ
9

10. του τρόπου ηωισ.
Σταδιακά και κακϊσ ωρίμαηαν οι ςυςςωρευμζνεσ κεραπευτικζσ γνϊςεισ και θ
λογικι, ζφταςε θ εποχι όπου θ ζννοια του γιατροφ ι κεραπευτι, πιρε μεγαλφτερθ
απόςταςθ από αυτιν του ιερζα του Αςκλθπιοφ. Τθ νζα εποχι ςθματοδοτεί ο
Λπποκράτθσ και θ Λπποκρατικι ιατρικι. Αν και είχε ιδθ αποκλίνει από τισ μαγικζσ και
τελετουργικζσ κεραπείεσ, προσ όφελοσ τθσ ορκολογικισ επιςτιμθσ, κατάφερε να
ςυνδυαςτεί επιτυχθμζνα με τθ ςυνεχιηόμενθ λατρεία του Αςκλθπιοφ,
χρθςιμοποιϊντασ τα Αςκλθπιεία, περίπου όπωσ εμείσ οι ςφγχρονοι τα νοςοκομεία.
Θ Λπποκρατικι ιατρικι διατιρθςε και το "κρθςκευτικό-μαγικό" ςτοιχείο, όχι από
φόβο προσ το ανεξιγθτο, αλλά προσ χάριν τθσ κεραπευτικισ δφναμθσ που κρφβει
αυτό μζςα του!
Πταν οι αςκενείσ προςζρχονταν ςτο ιερό αναηθτϊντασ κεραπεία, δεν τουσ
επιτρεπόταν αμζςωσ θ είςοδοσ, παρά μόνο μετά τον εξαγνιςμό τουσ. Αυτό
καλλιεργοφςε και ενίςχυε τθν προςδοκία κεραπείασ ςφμφωνα με το φαινόμενο
placebo. Ζπλεναν το ςϊμα τουσ (ςυμβολικι ψυχικι κάκαρςθ), τελοφςαν κυςία προσ
το κεό και ζκαναν αυςτθρι νθςτεία. Το βράδυ γίνονταν δεκτοί ςτο ιερό όπου και
περνοφςαν τθ νφχτα τουσ.
Ζνασ από τουσ τρόπουσ κεραπείασ ιταν μζςω των ονείρων. Κατά τθ διάρκεια τθσ
Εγκοιμιςεωσ ςε κάποιον ιερό χϊρο, ο αςκενισ δεχόταν ζνα αποκαλυπτικό όνειρο
το οποίο του ζδειχνε τον τρόπο κεραπείασ που ζπρεπε να ακολουκιςει. Αν το
αναμενόμενο όνειρο δεν εμφανιηόταν θ εγκοίμθςθ επαναλαμβανόταν πολλζσ
ςυνεχόμενεσ νφχτεσ. Το όνειρο για μασ ςιμερα είναι ςυνικωσ ςυνϊνυμο του
φανταςτικοφ και άρα του ανφπαρκτου, γιατί ηοφμε ς' ζναν κόςμο όπου ο υλιςμόσ
και ο ορκολογιςμόσ επικρατοφν ςτθσ ςκζψθ και τθ δράςθ μασ. Πμωσ για τουσ
αρχαίουσ προγόνουσ μασ - και όχι μόνο για τουσ Ζλλθνεσ, αλλά για όλουσ τουσ
αρχαίουσ λαοφσ τθσ γθσ - το όνειρο είχε διπλό χαρακτιρα. Μποροφςε να
παρουςιάςει ψεφτικεσ εικόνεσ είδωλα και φαντάςματα, αλλά και να δείξει αλικειεσ
και να ςυμβουλζψει ςίγουρα, αν και μζςω ςυμβόλων πολλζσ φορζσ. Ζπρεπε να
εξθγθκεί όμωσ από τον κατάλλθλο γνϊςτθ. Υπιρχαν ειδικά ονειρομαντεία, όπωσ το
περίφθμο του Αμφιαράου και του Τροφϊνιου ςτο οποίο ο αιτθτισ κατζβαινε ς' ζνα
όρυγμα κι ζβγαηε μόνοσ του το χρθςμό. Ρροθγοφνταν νθςτεία και γενικά ζντονθ
ψυχολογικι υποβολι, το δε όνειρο που ζβλεπε εκεωρείτο ωσ το μινυμα απάντθςθ
ςτο αίτθμα.
Πλα τα κείμενα των λαϊν είναι γεμάτα με αφθγιςεισ ςθμαντικϊν αποκαλυπτικϊν
ονείρων που βγικαν αλθκινά. Από τθ Βίβλο μάσ είναι αρκετά γνωςτό το όνειρο του
Φαραϊ με τισ παχιζσ και τισ ιςχνζσ αγελάδεσ το οποίο του ερμινευςε ο Λωςιφ.
Στθν Αρχαία Ελλάδα, οι Ρυκαγόρειοι ζδιναν μεγάλθ ςθμαςία ςτα όνειρα , οι οποίοι
μάλιςτα μζςα από ζναν κατάλλθλο τρόπο ηωισ με ςωςτι δίαιτα, μουςικά
10

11. ακοφςματα πριν από τον φπνο, προςανατολιςμό τθσ ςκζψθσ (Τι ςφάλμα διζπραξα;
Τι καλό ζκανα; Τι υποχρζωςθ παρζλειψα;), προςπακοφςαν να δουν αποκαλυπτικά
όνειρα. Οι Ρυκαγόρειοι άςκθςαν τεράςτια επιρροι ςτον Ρλάτωνα. Οι ςκζψεισ του
ςτον Τίμαιο, θ πλατωνικι παρομοίωςθ του ςϊματοσ με φυλακι, θ κεωρία τθσ
ανάμνθςθσ, οι διάφοροι εςχατολογικοί μφκοι του μακθτι του Σωκράτθ,
προζρχονται από μια πυκαγόρεια ι, για τθν ακρίβεια, από μια ορφικοπυκαγόρεια
παράδοςθ. Στον Ρλάτωνα ςτθν Ρολιτεία, διαβάηουμε για τα όνειρα :
"Πταν όμωσ ζνασ άνκρωποσ ζχει ρυκμίςει τθ δίαιτα του με τουσ κανόνεσ τθσ
υγιεινισ και τθσ ςωφροςφνθσ, όταν, πριν παραδοκεί ςτον φπνο, ξυπνάει το
λογιςτικό μζροσ τθσ ψυχισ του και το κρζψει με καλοφσ λόγουσ και ςκζψεισ και
ςυγκεντρϊνει ς' αυτζσ όλθ τθ διάνοιά του, όταν χωρίσ οφτε να ςτεριςει οφτε να
παραφορτϊςει το επικυμθτικό του, του παραχωρεί όςο ακριβϊσ χρειάηεται για να
αποκοιμθκεί και να μθν ζρχεται να διαταράςςει το καλφτερο μζροσ τθσ ψυχισ με τθ
χαρά ι τθ λφπθ του, αλλά το αφινει να νιϊςει, ότι δεν γνωρίηει από τα περαςμζνα
ι από τα παρόντα ι από τα μζλλοντα. Πταν επίςθσ αυτόσ ο άνκρωποσ κατευνάςει
το κυμοειδζσ μζροσ τθσ ψυχισ του και κοιμθκεί χωρίσ να ζχει τθν καρδιά του
ταραγμζνθ από οργι εναντίον άλλων. Πταν τζλοσ κακθςυχάηει αυτά τα δφο μζρθ
τθσ ψυχισ κρατϊντασ άγρυπνο μόνο το τρίτο, όπου εδρεφει θ φρόνθςθ, και ζτςι
αναπαυκεί, ξζρεισ βζβαια ότι τότε το πνεφμα του αγγίηει όςο γίνεται περιςςότερο
τθν αλικεια..."
Θ πίςτθ ςτθ ςυμβολικι κι αποκαλυπτικι γλϊςςα των ονείρων οδιγθςε ςτθν
ονειροκριτικι, που αναπτφχκθκε ςτθν αρχαιότθτα πάρα πολφ και υπιρξε μια
πλουςιότατθ φιλολογία. Ονειροκριτικά ζγραψαν ο Αντιφϊν ο Ακθναίοσ ι
τερατοςκόποσ, ο Δθμιτριοσ ο Φαλθρεφσ, ο Αντίπατροσ, ο Αλζξανδροσ ο Μφνδιοσ, ο
Αρτζμων ο Μιλιςιοσ, ο Γεμίνοσ ο Τφριοσ, ο Αρτεμίδωροσ του οποίου το
"Ονειροκριτικόν" ςϊκθκε ςε 5 βιβλία. Θ μαντικι αυτι εμπειρία, οδιγθςε ςτθν
τεχνικι αναηιτθςθ πλθροφοριϊν μζςω των ονείρων. Θ εγκοίμθςισ είπαμε ότι
γινόταν ςε ειδικοφσ τόπουσ (ςπιλαια, χάςματα τθσ γθσ, ιερά) όπου ιταν δυνατι θ
επικοινωνία με τουσ νεκροφσ, τα χκόνια πνεφματα, ι τουσ κεοφσ, μιασ και τα
χάςματα τθσ γθσ αποτελοφν για τθν αρχαϊκι αντίλθψθ μια πφλθ προσ τον κάτω
κόςμο. Ραραλλαγι αυτισ τθσ μαντικισ είναι θ νεκρομαντεία που αναπτφχκθκε ςτα
λεγόμενα ψυχομαντεία ι ψυχοπομπεία, όπωσ ιταν το περίφθμο του Ταινάρου,
μζςω ειδικϊν προςϊπων που λεγόντουςαν ψυχαγωγοί (αυτοί που οδθγοφν τισ
ψυχζσ των νεκρϊν πάνω) και θ όλθ τελετουργία λεγόταν ψυχαγωγία.
Ο ςυμβολικόσ και αποκαλυπτικόσ χαρακτιρασ των ονείρων ςυνεχίηει να ιςχφει και
ςιμερα, κόντρα ςτο μονόπλευρο ορκολογιςμό που κυβερνά τθ ηωι των
περιςςότερων ανκρϊπων τθσ εποχισ μασ. Ζτςι ο χθμικόσ τφποσ του βενηολίου
ανακαλφφκθκε χάρθ ς' ζνα όνειρο, πολλοί μεγάλοι μουςικοί ζχουν δθλϊςει ότι τισ
ςυνκζςεισ τουσ τισ άκουγαν πρϊτα ςτο όνειρό τουσ και ακόμα και θ διάςθμθ
11

12. ςυγγραφζασ Αγκάκα Κρίςτι τισ περίπλοκεσ υποκζςεισ των αςτυνομικϊν τθσ
διθγθμάτων είχε δθλϊςει ότι τισ ζβλεπε ςτον φπνο τθσ και τισ κατζγραφε το πρωί.
Ο κεόσ Φπνοσ ςτθν Αρχαία Ελλθνικι Μυκολογία
Ο κεόσ Φπνοσ ςφμφωνα με τουσ Αρχαίουσ Ζλλθνεσ είναι γιοσ τθσ Νφχτασ και του
Ερζβουσ. Τον φαντάηονταν νζο, ωραίο, με φτερά ςτουσ ϊμουσ, να αποκοιμίηει τουσ
κουραςμζνουσ κακϊσ τουσ ραντίηει με ζνα κλαδί μουςκεμζνο από τθ δροςιά τθσ
λικθσ ι κακϊσ τουσ ποτίηει από ζνα κζρασ υπνωτικοφσ χυμοφσ ι απλά κουνϊντασ
τα φτερά του.
Θ δφναμθ του κεοφ Φπνου είναι πολφ μεγάλθ. Μπορεί να κοιμίςει όλουσ τουσ κεοφσ
και όλουσ τουσ ανκρϊπουσ. Μάλιςτα κοίμιςε ακόμα και τον αρχθγό των κεϊν, τον
Δία, παρά τθ κζλθςι του, φςτερα από πιζςεισ τθσ κεάσ Ιρασ θ οποία ικελε να
επθρεάςει τθν εξζλιξθ του Τρωικοφ Ρολζμου. Θ Ιρα επιςκζπτεται τον Φπνο ςτθ
Λιμνο ποφ κατοικοφςε. Τον προςφωνεί «άνακτα» (άρχοντα, βαςιλιά) όλων των
κεϊν και των ανκρϊπων, για να τον πείςει, αλλά ο Φπνοσ το ςκζφτεται να τα βάλει
με τον Δία, διότι είχαν προθγοφμενα από το παρελκόν. Ρείκεται να το κάνει, αφοφ
όμωσ πρϊτα θ Ιρα του ορκίςτθκε να τον παντρζψει με μία από τισ νεότερεσ
Χάριτεσ, τθν γλυκιά Ραςικζθ, ποφ τόςο επικυμοφςε. Ο Φπνοσ με τθν Ιρα
αναχωροφν μαηί για να βρουν το Δία. Θ Ιρα ςκορπάει ςτθν καρδιά του Δία «γλυκιά
αγάπθ και επικυμία» και ο Φπνοσ μεταμορφωμζνοσ ςε πουλί, τον αποκοιμίηει.
Να ςθμειϊςουμε ότι θ Ραςικζθ είναι θ κεά τθσ χαλάρωςθσ και τθσ ξεκοφραςθσ, και
ζτςι καταλαβαίνουμε γιατί είναι τόςο πολφ επικυμθτι ςτον κεό Φπνο !
Ο Φπνοσ με τθν αγαπθμζνθ του Ραςικζθ, ζκαναν παιδιά τουσ Πνειρουσ, που φυςικά
ακολοφκθςαν τθν οικογενειακι επιχείρθςθ! Τα αδζρφια οι Πνειροι είναι: ο
Μορφεφσ, ο Μκελοσ, ο Φοβιτωρ και ο Φάνταςοσ. Πλοι μαηί ονομάηονται "Πνειροι"
και είναι οι κεοί των ονείρων. Κατοικοφςαν ςτισ ακτζσ του ωκεανοφ, ςτθ Δφςθ, ςε
ζνα ςπιλαιο κοντά ςτα ςφνορα του Άδθ. Οι όνειροι, ζςτελναν τα όνειρα ςτουσ
κνθτοφσ, μζςα από δφο πφλεσ που βρίςκονταν εκεί. Θ μία πφλθ ιταν φτιαγμζνθ από
Κζρατο, και με αυτι ζςτελναν τα αλθκινά όνειρα (προμθνφματα), ενϊ με τθ
δεφτερθ που ιταν φτιαγμζνθ από Ελεφαντόδοντο, ζςτελναν τα ψεφτικα όνειρα.
12

13. Η Ιπποκρατικι Φιλοςοφία
Ειδζναι τι εςτίν άνθρωποσ.
(Να γνωρίςουμε τι είναι ο άνθρωποσ.)
Η δε διάνοια παρ ’ αυτήσ λάβουςα φςτερον εισ αληθείην ήγαγεν.
(Ο Νουσ λαμβάνοντασ -από τη φφςη- τισ μορφζσ των αντικειμζνων οδηγεί τελικά
ςτην αλήθεια.)
Όςα γαρ την των ομμάτων όψιν εκφεφγει, ταφτα τη τησ γνϊμησ όψει κεκράτηται.
(Όςα ξεφεφγουν από την όραςη των ματιϊν, αυτά ςυλλαμβάνονται από την όραςη
του πνεφματοσ.
Ιπποκράτησ
Σε ζναν κόςμο που βυκίηεται ςτο χάοσ, ςτθν δυςτυχία, ςτθ μιηζρια, ςτον πόνο και
ςτθν ανκρϊπινθ απαξίωςθ, φωνζσ από το παρελκόν που αν και με τθ γραμμικι
λογικι κεωροφνται ότι προζρχονται από το παρελκόν, ςτθν πραγματικότθτα είναι
φωνζσ του παρόντοσ και του μζλλοντοσ, μασ υπενκυμίηουν ότι ο Άνκρωποσ είναι
μια πνευματικι φπαρξθ θ οποία αναηθτά με πάκοσ τθν Ελευκερία, τθν Αυτογνωςία,
τθν Αγάπθ και τθν Ευτυχία μζςα ςτθν ηωι και τθν Φπαρξθ του. Αυτι θ εςωτερικι
φλόγα είναι ηωντανι ςε κάκε ζμψυχο ον που με ςφοδρότθτα τθν αναηθτά μζςα
του. Θ φαινομενικά ιςχυρι και προοδευτικι επιςτιμθ καταρρζει αξιολογικά κάτω
από το πρίςμα τθσ Ανκρϊπινθσ Πραςθσ.
Χάνει τθν ανκρωποκεντρικι τθσ δυναμικότθτα κακϊσ οι αλθκινοί ςκοποί τθσ εν
τζλει δεν εξυπθρετοφν κακόλου τθν Ανκρϊπινθ Υπόςταςθ. Είναι καιρόσ να
ςτραφοφμε ςε Εκείνουσ που παρατιρθςαν ςε βάκοσ τθν Ανκρϊπινθ Φπαρξθ,
παρατθρϊντασ με εκλεπτυςμζνο και Ολοφάνερο τρόπο τθν φυςιολογία τθσ
ανκρϊπινθσ ψυχισ και τθ βακφτερθ ολότθτα του ανκρϊπινου όντοσ ωσ
ψυχοςωματικι ολότθτα. Μια από τισ μεγάλεσ μορφζσ τθσ Αρχαιότθτασ ιταν ο
πατζρασ τθσ Λατρικισ, Λπποκράτθσ ο Κϊοσ που με περιςςι ανκρωπιά, αξιοπρζπεια,
καλοςφνθ και γλυκφτθτα ζςκυψε προσ τον αςκενι άνκρωπο και του ζδωςε
κεραπεία πρϊτα ψυχικι και ζπειτα ςωματικι.
Με όπλο του τθν παρατιρθςθ, με βακιά αίςκθςθ του ανκρϊπινου ςϊματοσ και
χωρίσ ςφγχρονα εργαλεία ζκανε παρατθριςεισ που ςιμερα φαντάηουν αδιανόθτεσ.
Για τον Λπποκράτθ θ παρατιρθςθ, θ κζλθςθ, θ φανταςία και θ διειςδυτικι ματιά
ςτθν ανκρϊπινθ φφςθ ιταν αρκετι για να βρει τισ απαντιςεισ. Το πρωτοποριακό,
ανκρωπιςτικό και επιςτθμονικό του πνεφμα άφθςαν ανεξίτθλα τα ςθμάδια του Νου
του πάνω ςτθν Επιςτιμθ τθσ Λατρικισ και γι’ αυτό δικαίωσ κεωρείται ωσ ο πατζρασ
τθσ Λατρικισ και ωσ εκείνοσ που ξε-κεμελίωςε τθν δειςιδαιμονία που επικρατοφςε
για τισ νόςουσ με τθν κοφτερι και επιςτθμονικι λογικι του και με το αςτείρευτο
πνεφμα του κεμελίωςε τισ βάςεισ τθσ επιςτθμονικισ παρατιρθςθσ, του πειράματοσ
και των διάφορων επιςτθμονικϊν μεκόδων.
Ο Λπποκράτθσ ςυνζδεςε τθν επιςτιμθ και τθν φιλοςοφία ωσ ενοποιθμζνεσ
οντότθτεσ και όχι ωσ ξζχωρα και διαφορετικά πεδία. Είχε τθν ευτυχία να διαδεχκεί
μια ςειρά ζξοχων φιλοςόφων, όπωσ ο Αναξίμανδροσ, ο Ρυκαγόρασ, ο Αλκμαίων, ο
Θράκλειτοσ, ο Εμπεδοκλισ, ο Αναξαγόρασ κ.λ.π., οι οποίοι πζρα από τθ διερεφνθςθ
των φαινομζνων τθσ φφςθσ είχαν επεκτακεί και ςτθν διερεφνθςθ των ανκρϊπινων
φαινομζνων και ειδικότερα ςτα κζματα που αφοροφν τθν υγεία του ανκρϊπινου
13

14. όντοσ και να εξθγιςουν τθν φφςθ του με βάςθ τθ λογικι.
Ιταν θ αρχι τθσ αποδζςμευςθσ τθσ Λατρικισ από τθν καυματουργία και τισ
δειςιδαιμονίεσ και το άνοιγμα προσ τθν παρατιρθςθ και μελζτθ τθσ ανκρϊπινθσ
φυςιολογίασ με μια κριτικι και λογικι ματιά που βαςίηεται ςτθν παρατιρθςθ και
ςτθ λογικι τεκμθρίωςθ των αποτελεςμάτων τθσ παρατιρθςθσ. Ο Γαλθνόσ
χαρακτθρίηει τον Λπποκράτθ ωσ τον «Ρρϊτον απάντων των ιατρϊν και των
φιλοςόφων αλθκζςτατον και κρίνειν ικανϊτατον». Θ διορατικότθτα του Λπποκράτθ
τον ζκαναν αμζςωσ να αντιλθφκεί τθν άμεςθ ςχζςθ που ζχει ο φιλοςοφικόσ
ςτοχαςμόσ με τθν επιςτιμθ τθσ Λατρικισ. Μελετϊντασ τον άνκρωπο, το περιβάλλον
και τθν μεταξφ τουσ ςχζςθ ςυνειδθτοποίθςε ότι όλα τα προβλιματα που ο
άνκρωποσ αντιμετωπίηει δεν ανικουν μόνο ςτουσ τομείσ τθσ επιςτιμθσ αλλά
εκτείνονται ςτθν εςϊτερθ ςφαίρα που είναι ο ψυχολογικόσ και πνευματικόσ κόςμοσ
του ανκρϊπινου όντοσ.
Η φιλοςοφικι υποδομι είναι για τον Ιπποκράτθ απαραίτθτο εφόδιο του
αλθκινοφ ιατροφ. Γι’ αυτό ακριβϊσ ο Ιπποκράτθσ ςυνιςτά ςτουσ ιατροφσ να
ανάγουν τθ φιλοςοφία ςτθν Ιατρικι και τθν Ιατρικι ςτθ φιλοςοφία, διότι ζνασ
φιλοςοφθμζνοσ ιατρόσ είναι άρτιοσ και προςεγγίηει τθ κεότθτα: «Ιθτρόσ γαρ
φιλόςοφοσ ιςόκεοσ».
Αυτι τθν αντίλθψθ τθν υιοκζτθςε και ο Γ αλθνόσ ο οποίοσ αναφζρει ςε ζνα
δοκίμιο του: « Πτι άριςτοσ Ιατρόσ και φιλόςοφοσ» .
Ο Λπποκράτθσ μελζτθςε βακιά τθν Φφςθ και με μεγάλθ διειςδυτικότθτα κατανόθςε
ότι το κάκε τι ςτθ φφςθ τείνει προσ τθν τζλεια αρμονία. Ο ίδιοσ διακιρυξε τθν
ανάγκθ τθσ ςπουδισ τθσ φφςεωσ. Στο ζργο Ρερί Λερισ Νοφςου αναφζρει ότι τα
Ράντα γίνεται δι ’ ανάγκθν κείθν. Σφμφωνα με τον Λπποκράτθ τα πάντα είναι κεία
και τα πάντα είναι ανκρϊπινα. Διζκρινε ότι οι δυνάμεισ τθσ φφςθσ προςπακοφν να
διατθριςουν μια τάξθ, μια ιςορροπία. Στο ζργο Ρερί Διαίτθσ Α’ 11 γράφει ότι: «
Φφςιν δε πάντων κεοί διεκόςμθςαν… οκόςα δε κεοί ζκεςαν, αιεί ορκϊσ ζχει».
Δθλαδι τθ φφςθ των πραγμάτων (των όντων) τθν ζχουν ρυκμίςει οι κεοί. Πςα
14

15. κακιζρωςαν οι κεοί είναι πάντοτε καλϊσ κακιερωμζνα.
Θ αντίλθψθ ότι θ φφςθ είναι ζνασ ηωντανόσ οργανιςμόσ, μια ενεργόσ δφναμθ και
οντότθτα, δεν είναι ξζνθ προσ τουσ αρχαίουσ πολιτιςμοφσ. Ειδικότερα οι αρχαίοι
Ζλλθνεσ το είχαν αντιλθφκεί και ο Λπποκράτθσ είχε τονίςει ότι θ φφςθ είναι ο
μεγάλοσ Δάςκαλοσ του ανκρϊπου, ο αλάνκαςτοσ οδθγόσ του ερευνθτι και αυτό το
βλζπουμε ςτο ζργο Ρερι Ευςχθμοςφνθσ όπου γράφει ότι « Θγεμονικϊτατον θ
φφςισ».
Θ φφςθ δεν διδάςκεται τίποτα από κανζνα. «Φφςιεσ πάντων αδίδακτοι»
.Συνεχίηοντασ βλζπουμε ο Λπποκράτθσ να ζρχεται ςε μια διαφωτιςτικι ανακάλυψθ
ςτθν οποία αναφζρει ότι θ φφςθ χωρίσ καμιά προεκπαίδευςθ και καμία διαφϊτιςθ
κάνει ό,τι πρζπει. «Φφςιεσ νοφςων ιθτροί… απαίδευτοσ θ φφςισ εοφςα και ου
μακοφςα τα δζοντα ποιζει». Ο Λπποκράτθσ διαπιςτϊνει τθν επάρκεια τθσ φφςθσ και
το γεγονόσ ότι θ γθ ζχει παντοειδείσ και αναρίκμθτεσ δυνάμεισ (κρεπτικζσ).
Σε αυτό το ςθμείο μποροφμε να δοφμε τθν αντίλθψθ που είχαν οι αρχαίοι Ζλλθνεσ
και άλλοι πολιτιςμοί για τθν κεραπευτικι ιδιότθτα τθσ γθσ, τθ λεγόμενθ γείωςθ
(earthing) κάτι που θ ςφγχρονθ επιςτιμθ αρχίηει δειλά δειλά να εξοικειϊνεται και
να μελετά. Στο Ρερί Νοφςων διαβάηουμε: «ζχει γαρ θ γθ εν εωυτι δυνάμιασ
παντοίασ και αναρίκμουσ».
Ο Λπποκράτθσ δεν είχε μόνο μια ανκρωποκεντρικι προςζγγιςθ ςτθν επιςτιμθ τθσ
Λατρικισ αλλά είχε επίςθσ καταφζρει να ςυγχωνεφςει μαηί με αυτιν και τθν
βιοκεντρικι προςζγγιςθ των πραγμάτων ιδιαίτερα ςτα ζργα του Ρερί Αζρων Υδάτων
Τόπων και Ρερί Τόπων κατ’ Ανκρϊπον. Ειδικότερα το ζργο Ρερί Αζρων Υδάτων
Τόπων κεωρείται ωσ ζνα από τα ςπουδαιότερα βιβλία τθσ Λπποκρατικισ Συλλογισ.
Θ βιοκλιματολογία και θ κλιματοπακολογία, θ μετεωροβιολογία και θ
μετεωροπακολογία ξεπιδθςαν μζςα από τισ γραμμζσ του ςυγγράμματοσ τοφτου
και μασ αφινει άφωνουσ με τθν βακιά διείςδυςθ και παρατθρθτικότθτα των
φαινομζνων τθσ φφςθσ αλλά και τθσ ςχζςθσ που ζχει με τθν ανκρϊπινθ φυςιολογία
και υγεία. Διζβλεψε τον ςυνδετικό κρίκο που υπάρχει μεταξφ ανκρϊπου και φφςθσ.
Διζκρινε ότι θ φυςιολογία μασ αλλάηει ανάλογα με τθν εποχι, τισ κλιματικζσ
ςυνκικεσ, το μζροσ που είμαςτε και κατοικοφμε και το νερό που χρθςιμοποιοφμε. Θ
αςφγκριτθ παρατθρθτικότθτα του Λπποκράτθ φτάνει μζχρι τθν ζρευνα τθσ
επίδραςθσ ςτθ διάπλαςθ τθσ ανκρϊπινθσ ψυχισ, και ότι το κλίμα και οι τοπικζσ
ςυνκικεσ διαμορφϊνουν τισ ςωματικζσ και ψυχικζσ ιδιότθτεσ των λαϊν. Θ φφςθ
είναι εκείνθ που κακορίηει το ποιεσ κα είναι οι ςυνικειεσ που διζπουν τθ ηωι των
ανκρϊπων ςε κάκε τόπο . Μποροφμε να ποφμε ότι μζςα από το ζργο του μποροφμε
να διακρίνουμε τισ αρχζσ του γεωπακθτικοφ ςτρεσ. Αυτι θ ξεχαςμζνθ γνϊςθ και
ςυνειδθτά ςυγκεκαλυμμζνθ μπορεί να είναι απαρχι μιασ νζασ αντίλθψθσ για τθν
ανκρϊπινθ υγεία και τθν ςχζςθ που ζχει με τα ενεργειακά πεδία τθσ γθσ.
Στο βιβλίο του Κιαπόκα Μανόλθ « Λπποκράτθσ ο Κϊοσ και Λπποκρατικόσ Πρκοσ»
διαβάηουμε ότι: «Στθ φφςθ και ςε όλα τα ζμβια όντα λειτουργοφν δυο φυςικζσ
δυνάμεισ το ΡΥ΢ και το ΥΔΩ΢. Είναι διάφορα ωσ προσ τθ δφναμθ (ενζργεια), αλλά
ςφμφωνα ωσ προσ τθ χριςθ. Πταν δρουν αμοιβαία, ζχουν επάρκεια μεταξφ τουσ και
επαρκοφν για όλα τα άλλα, όταν όμωσ δρουν χωριςμζνα, δεν επαρκοφν οφτε για τον
εαυτό τουσ οφτε για τα άλλα.
Το πυρ αποτελεί τθν κινθτιρια δφναμθ και το φδωρ τθ κρεπτικι δφναμθ: «Το μεν
15

16. πυρ δφναται πάντα δια παντόσ κινιςαι, το δε φδωρ πάντα διά παντόσ κρζψαι» .
Κανζνα από τα δυο δεν μπορεί να κυριαρχιςει απόλυτα.
Εάν το ζνα εξουδετζρωνε το άλλο, τότε κανζνα από τα πράγματα που υπάρχουν
ςιμερα δεν κα ιταν όπωσ ακριβϊσ είναι τϊρα, δθλαδι δεν κα υπιρχε αρμονικι
λειτουργία ςτθ φφςθ. Γι’ αυτό, οι δυνάμεισ του πυρόσ και του φδατοσ κα μζνουν
αιωνίωσ και δεν κα εκλείψουν. Κατά τον Λπποκράτθ λοιπόν ο μακρόκοςμοσ και ο
μικρόκοςμοσ ςτθρίηονται ςτθν αρμονικι δράςθ των φυςικϊν δυνάμεων του πυρόσ,
που είναι θ ςυνιςταμζνθ του κερμοφ και του ξθροφ, και του φδατοσ, που είναι θ
ςυνιςταμζνθ του υγροφ και του ψυχροφ. Αναπτφςςοντασ τισ ιδιότθτεσ του πυρόσ
και του φδατοσ: κερμότθτα, ξθρότθτα, υγρότθτα, ψυχρότθτα, ζχοντασ υπόψθ του
και τισ κεωρίεσ του Θράκλειτου και του Αναξαγόρα, γράφει ότι τίποτα από όλα τα
πράγματα δεν χάνεται και τίποτε δεν γεννάται, που να μθν υπιρχε πρωτφτερα.
Αλλά κακϊσ ανακατϊνονται και διαχωρίηονται αλλάηουν: «Απόλλυται μεν ουν
ουδζν απάντων χρθμάτων,ουδζ γίνεται ό,τι μθ πρόςκεν θν, ξυμμιςγόμενα δε και
διακρινόμενα αλλοιοφται» (Ρερί Διαίτθσ Α’ 4). Ζχουμε εδϊ μια άλλθ διατφπωςθ τθσ
αρχισ τθσ αφκαρςίασ τθσ φλθσ, που επιβεβαιϊκθκε τον 18ο αιϊνα με τισ ζρευνεσ
του Lavoiser. Οι φυςικζσ δυνάμεισ κατά τον Λπποκράτθ είναι αιϊνιεσ και
αναλλοίωτεσ και υπόκεινται ςτθν ακατάπαυςτθ ανάμιξθ και διάςπαςθ, άλλοτε κατά
τον ίδιο και άλλοτε κατ’ άλλο τρόπο, βρίςκονται δθλαδι ςε αζναθ κίνθςθ, από τθν
οποία προκφπτει θ δθμιουργία, θ λειτουργία του κόςμου».
Από τισ πιο μεγαλοφυείσ ςυλλιψεισ που ζκανε ο Λπποκράτθσ ιταν θ ιδζα περί
φπαρξθσ μζςα ςτο ςϊμα μιασ δφναμθσ (ηωικι δφναμθ) που διευκφνει τα πάντα και
αποκαλείται ωσ ΦΥΣΛΣ. Ο Λπποκράτθσ εννοεί με τθν ζννοια ΦΥΣΛΣ τθν ζμφυτθ
δφναμθ που κατευκφνει τισ ηωϊκζσ λειτουργίεσ και εξαςφαλίηει τθ ςυντιρθςθ και
τθν ανάπτυξθ του ανκρϊπου.
Θ ευφυισ αυτι αντίλθψθ του Λπποκράτθ υιοκετικθκε μετζπειτα από μεγάλουσ
ερευνθτζσ και φιλοςόφουσ (Βιταλιςτζσ) οι οποίοι προςπάκθςαν να ερμθνεφςουν
τθν ηωι μζςα από τθν ζννοια αυτι. Ζνασ από τουσ ςφγχρονουσ αλλά
παρεξθγθμζνουσ ερευνθτζσ πάνω ςτθν ιδζα τθσ ΦΥΣΛΣ είναι ο Wilhem Reich που
ανακάλυψε και τεκμθρίωςε επιςτθμονικά τθν φπαρξθ του Αικζρα που ο ίδιοσ
ονόμαςε οργόνθ. Θ αντιλθπτικι ικανότθτα του Reich ωσ προσ το ποια είναι εκείνθ θ
ηωτικι δφναμθ που κζτει και εξαςφαλίηει τισ ηωικζσ λειτουργίεσ δεν διαφζρει από
αυτι που ζκανε ο Λπποκράτθσ.
Θ φφςθ του ανκρϊπου παρουςιάηει πλιρθ ομοιότθτα προσ τθν παγκόςμια φφςθ.
Στο βιβλίο του Baissette, Hippocrate, le Pere de la Medecine, 1967 ο Baissette
γράφει ότι ο Λπποκράτθσ ιταν ο πρϊτοσ που είδε τθ ςφνδεςθ του ανκρϊπινου
ςϊματοσ με το απζραντο ςφμπαν, ςφνδεςθ που ξεκινά από τα κφτταρα και φκάνει
μζχρι τα πλανθτικά ςυςτιματα και επεκτείνεται και ζξω από αυτά. Για να διδαχκεί
κάποιοσ τθν Λατρικι κα πρζπει να διδαχκεί τθ φιλοςοφία ωσ ανεξαίρετοσ λίκοσ για
να κατανοιςει με τθ μεν φιλοςοφία τθ γνϊςθ τθσ φφςεωσ και των δθμιουργθμάτων
τθσ, με τθ δε Λατρικι να γνωρίςει τθ φφςθ του ανκρϊπου. Για τον Λπποκράτθ θ
αφετθρία του ςυλλογιςμοφ ςτθν Λατρικι είναι θ εξζταςθ τθσ φυςικισ κατάςταςθσ
του ςϊματοσ, αυτό το βλζπουμε ςτο ζργο του Ρερί Τόπων κατ’ Ανκρϊπων 2 που
γράφει: Φφςισ δε του ςϊματοσ αρχι του εν ιατρικι λόγου.
Θ Λατρικι όπωσ τθν νόθςε και αντιλιφκθκε ο Λπποκράτθσ οφείλει να βοθκάει τθ
16

17. φφςθ ςτο ζργο τθσ για αποκατάςταςθ τθσ υγείασ. Θ γνϊςθ που μασ παρζχει θ
παρατιρθςθ και θ αντίλθψθ τθσ φφςθσ του ανκρϊπινου ςϊματοσ βοθκάει τον
άνκρωπο να αποκτιςει μια βακιά κατανόθςθ τθσ λειτουργίασ του ωσ ζνα ενιαίο
ψυχοςωματικό ον και όχι ωσ μια διαιρεμζνθ ςε πολλά μζρθ οντότθτα που
καταλιγει ςε μθχανιςτικζσ κεωριςεισ ωσ προσ τθν φφςθ μασ. Ο Λπποκράτθσ
ςυνετζλεςε ϊςτε θ Λατρικι και θ φιλοςοφία, να αντιλθφκοφν, ποια είναι θ ςχζςθ
του ανκρϊπου με τθ φφςθ και ποια θ ςχζςθ των διαφόρων οργάνων του
οργανιςμοφ ωσ ψυχοςωματικό ςφνολο.
Σϊμα και ψυχι αποτελοφν ζνα αρμονικό ςφνολο και για να εννοιςει κανείσ τι
ςυμβαίνει ςτο ζνα, πρζπει να αντιλθφκεί τι ςυμβαίνει ςτο άλλο *1+. Ο ανκρωπιςτισ
Norman Cousins του Ρανεπιςτθμίου τθσ Καλιφόρνιασ γράφει ότι « Ο Λατρόσ οφείλει
να γνωρίςει τον πάςχοντα ωσ άνκρωπο, όπωσ τονίηει ο Λπποκράτθσ, ωσ ζνα
ςυγκεντρωτικό όλο, ψυχι και ςϊμα, νου και καρδιά». Ο ίδιοσ ο Λπποκράτθσ ςτο
Ρερί Αρχαίθσ Λθτρικισ αναφζρει: « Ουκ είθ δυνατόσ ιθτρικιν ειδζναι, όςτισ μθ οιδεν
ό,τι εςτίν άνκρωποσ». Αυτό ςθμαίνει ότι δεν μπορεί να αςκιςει καλι ιατρικι
εκείνοσ που δεν ξζρει, τι είναι ο άνκρωποσ (ωσ πρόςωπο).
Ο άνκρωποσ λειτουργεί ομαλϊσ, μόνο εάν τα ςωματικά αλλά και ψυχικά του
ςτοιχεία βρίςκονται ςε αρμονικι ςφνκεςθ. Αυτι είναι μια από τισ κεμελιϊδεισ
αρχζσ τθσ Λπποκρατικισ Λατρικισ, τθν οποία ακολοφκθςαν κορυφαίοι φιλόςοφοι
όπωσ ο Ρλάτων, ο Αριςτοτζλθσ αλλά και ςφγχρονοι όπωσ είναι ο Χάνεμαν, ο ΢άιχ
και πολλοί άλλοι, ενϊ τϊρα επανζρχεται ςιμερα με τθν Ψυχοςωματικι Λατρικι. Στο
βιβλίο του Ομοιοπακθτικοφ Βυκοφλκα θ Νζα Διάςταςθ ςτθν Λατρικι αναφζρει ότι:
«Το ανκρϊπινο ςϊμα είναι ζνα ενεργειακό ςφμπλεγμα που παράγει όλουσ τουσ
τφπουσ των γνωςτϊν ενεργειϊν- θλεκτρικι, μαγνθτικι, κερμικι, κινθτικι και
θλεκτρομαγνθτικι- οι οποίεσ είναι δυνατό να ανιχνευκοφν εφκολα από απλζσ
ςυςκευζσ. Αλλά παράγει και άλλουσ τφπουσ λεπτϊν ενεργειϊν, που δεν ζχουν
ερευνθκεί ακόμα που ςχετίηονται πρωταρχικά με το διανοθτικό, το ςυναιςκθματικό
και το ενςτικτϊδεσ επίπεδο του ανκρϊπινου όντοσ.
Και ςυνεχίηει: « Το ανκρϊπινο ον είναι δθμιουργθμζνο από τρία βαςικά επίπεδα
ενεργειακϊν ι οργανωτικϊν προτφπων: α) το διανοθτικό ι πνευματικό επίπεδο, β)
το ςυναιςκθματικό ι ψυχικό επίπεδο, γ) το ςωματικό ι υλικό επίπεδο που
εμπεριζχει τα ζνςτικτά και τισ πζντε αιςκιςεισ. Ζνα ιατρικό ςφςτθμα που
προςπακεί να κεραπεφςει το άτομο ωσ ςφνολο πρζπει να προςδιορίςει επακριβϊσ
όλα αυτά τα επίπεδα κακϊσ και τον τρόπου αλλθλεξάρτθςθσ τουσ».
Και όμωσ παρόλο το γεγονόσ ότι ο πατζρασ τθσ Λατρικισ αντιλιφκθκε και ανζδειξε
τθν ολιςτικι κεραπεία, θ ςφγχρονθ ιατρικι φαίνεται να εκελοτυφλεί για τισ
αντιλιψεισ και τισ κεωριςεισ του ανκρϊπου που κεωρεί Ρατζρα τθσ Λατρικισ. Ραρά
τθν τεχνολογία και τισ αναλυτικζσ μεκόδουσ που ζχουμε αναπτφξει δεν μποροφμε
να ςυλλάβουμε τθν ολιςτικι λειτουργία, τθν λειτουργία των ςυςτθμάτων γιατί
ζχουμε αφαιρζςει από τθν ςφαίρα τθσ διανόθςθσ μασ τθν ςφνδεςθ ςϊματοσ-ψυχισ
ακόμα και αν διατείνουμε ότι το λαμβάνουμε υπόψθ μασ. Αν και γίνονται
προςπάκειεσ οφείλουμε να τιμιςουμε εκείνουσ τουσ ςφγχρονουσ που το
προςπάκθςαν και το κατόρκωςαν και πάνω ςε αυτοφσ να δομιςουμε τθν ζρευνα
μασ.
Μόνο ζτςι μποροφμε να δϊςουμε νζουσ ορίηοντεσ ςτθν τελματωμζνθ επιςτθμονικι
17

18. ςκζψθ. Θ μθχανιςτικι αντίλθψθ είναι οριοκετθμζνθ. Μόνο θ ολιςτικι αντίλθψθ
μπορεί να διευρφνει τουσ ορίηοντεσ μασ και να κεμελιϊςει μια νζα Λατρικι που
όπωσ ςοφά είπε ο Λπποκράτθσ να ερευνιςει πρϊτα από όλα Τι είναι ο άνκρωποσ,
για ποιουσ λόγουσ υπάρχει και όλα τα ςχετικά με τθν φπαρξθ του: « είδεναι
άνκρωποσ τι εςτί και δι οιάσ αιτίασ γίνεται και τάλλα ακριβζωσ».
Για τθν ΨΥΧΘ θ Λπποκρατικι Σχολι κεωρεί ότι ςτον άνκρωπο διειςδφει θ ψυχι θ
οποία είναι κράμα πυρόσ και φδατοσ και αποτελεί μζροσ του οργανιςμοφ. Στο περί
Διαίτθσ Α’ 7 διαβάηουμε: «Εςζρπει δε εσ άνκρωπον ψυχιν, πυρόσ και φδατοσ
ςφγκρθςιν ζχουςα, μοίρα ςϊματοσ ανκρϊπου». Θ ψυχι κατά τουσ Λπποκρατικοφσ
είναι βιολογικι αείηωοσ δφναμθ θ οποία διαχζεται ςε όλα τα μζρθ του ςϊματοσ.
Καταλιγουν ότι θ ψυχι ςυμμετζχει ςε όλεσ τισ λειτουργίεσ του οργανιςμοφ και
υφίςταται το αντίκτυπο από τισ διαταραχζσ του.
Κάκε ψυχι δζχεται εκείνα που επιδροφν ευνοϊκά (τα ωφζλιμα), δζχεται τα
ομοιόμορφα και τα επωφελι ενϊ καταπολεμά τα αςφμφορα και τα ανομοιόμορφα.
Ο ανκρϊπινοσ ψυχιςμόσ αναπτφςςεται από τα ομογενι και αυτό ςυμβαίνει μόνο
ςτον άνκρωπο και ςε κανζνα άλλο ηϊο. Στο Ρερί διαίτθσ Α 6 διαβάηουμε ότι: «
Ανκρϊπου ψυχι εν ανκρϊπω αφξεται εν άλλω δε ουδείν».
Στον Φαίδρο του Ρλάτωνα ςτο διάλογο περί ρθτορικισ, κάνει μια ςφγκριςθ
ανάμεςα ςε αυτι και τθν ιατρικι και παρατθρεί ότι και ςτισ δυο πρζπει να γίνει μια
διαίρεςθ, ςτθν πρϊτθ τθσ φφςθσ τθσ ψυχισ, ενϊ ςτθ δεφτερθ τθσ φφςθσ του
ςϊματοσ. Στον διάλογο αυτό βλζπουμε ότι ο Φαίδροσ αναφερόμενοσ ςτθ ρθτορικι
αναρωτιζται αν είναι δυνατό να γνωρίςουμε τθ φφςθ τθσ ψυχισ χωρίσ ταυτόχρονθ
γνϊςθ του ςφμπαντοσ (τθσ του όλου φφςεωσ), φυςικά με το ςκεπτικό ότι θ ψυχι,
τόςο θ κοςμικι όςο και θ ανκρϊπινθ, αποτελεί μζροσ του ςφμπαντοσ.
Στον ςυλλογιςμό αυτό ο Σωκράτθσ απαντά ότι, αν πιςτζψουμε τον Αςκλθπιάδθ
Λπποκράτθ, οφτε το ςϊμα είναι δυνατό να γνωρίςουμε χωρίσ αυτι τθ μζκοδο.
Ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ ερευνθτϊν μεταφράηει το όλον ςτθ φράςθ του Φαίδρου ωσ
το «ςφμπαν» και πιςτεφουν ότι αυτι θ γνϊμθ ζχει εφαρμογι ςτθ διδαςκαλία του
Λπποκράτθ. Αν αυτό ιςχφει τότε ο πατζρασ τθσ Λατρικισ δεν περιορίηονταν ςτα
πορίςματα τθσ εμπειρίασ αλλά ζβγαηε τα ιατρικά του διδάγματα από τθν ευρφτερθ
γνϊςθ τθσ φφςθσ και του ςφμπαντοσ.
Συγκρίνοντασ τθν ψυχι με το ςϊμα ο Λπποκράτθσ λζει ότι οι ψυχζσ και τα ςϊματα
των ανκρϊπων παρουςιάηουν πολφ μεγάλεσ διαφορζσ. Στο Ρερί Διαίτθσ Α 28
επιςθμαίνεται το γεγονόσ ότι θ ψυχι ςτουσ ανκρϊπουσ διατθρείται αμετάβλθτθ και
δεν αλλοιϊνεται οφτε φυςικά οφτε τεχνθτά. Αντίκετα με τθν ψυχι το ςϊμα
μεταβάλλεται κατά φφςιν και κατ’ ανάγκθν, διότι διαχωρίηεται ςε όλα και
ανακατϊνεται με όλα.
Ο Λπποκράτθσ διζκρινε ότι θ ψυχικι κατάςταςθ του ανκρϊπου επθρεάηεται από τθ
δίαιτα και γενικά από τον τρόπο ηωισ του. Ο άνκρωποσ που ακολουκεί το μζτρο ςτθ
ηωι του ανζρχεται ςε υψθλότερα επίπεδα και βελτιϊνει τον ψυχιςμό του, ενϊ
εκείνουσ που εμμζνει ςε μια υλιςτικι ηωι καταςτρζφει τθν ποιότθτα τθσ υγείασ του
τόςο ψυχικά όςο και ςωματικά. Θ κατάλλθλθ διαβίωςθ και ο ορκόσ ςυγκεραςμόσ
των ςτοιχείων μπορεί να βελτιϊςει τθν ψυχικι κατάςταςθ του ανκρϊπινου όντοσ ι
αντίκετα να τθν καταςτρζψει.
Σε άλλα Λπποκρατικά ζργα θ ψυχι λαμβάνεται ωσ πνευματικόσ παράγοντασ.
18

19. Λδιαίτερα κατά τθν ϊρα του φπνου θ ψυχι διοικεί το ςπίτι τθσ και επιτελεί όλεσ τισ
πράξεισ του ςϊματοσ. Διότι όταν το ςϊμα κοιμάται, δεν αιςκάνεται, θ ψυχι όμωσ
άγρυπνθ διατθρεί τισ αιςκιςεισ τθσ, βλζπει, ακοφει, βαδίηει, λυπάται, ενκυμείται…
« Το μεν γαρ ςϊμα κακεφδον ουκ αιςκάνεται, ι δ ’ εγρθγοροφςα γιγνϊςκει, κακορι
τα ορατά, διακοφει τα ακουςτά, βαδίηει, ψαφει, λυπζεται, ενκυμζεται…»
Θ αντιλθπτικι ικανότθτα του Λπποκράτθ και το εφροσ τθσ διλωνε τθν πνευματικι
διάςταςθ που ζδινε ςτθν επιςτιμθ τθσ Λατρικισ. Με τθν μελζτθ τθσ ανκρϊπινθσ
ψυχισ ιξερε ότι ξεκλείδωνε τα μυςτικά του ανκρϊπινου ςϊματοσ. Θ διορατικότθτα
του τον οδιγθςαν να ενοποιιςει τθν άποψθ ότι ο άνκρωποσ είναι μια
ψυχοςωματικι ολότθτα. Αντιλαμβανόταν ότι ό άνκρωποσ είναι ζνα εν δυνάμει
ενεργειακό όν. Αιτία τθσ ηωισ κατά τθν Λπποκρατικι διδαςκαλία είναι θ εγγενισ
κερμότθτα. Ο άνκρωποσ ωσ ζμψυχθ φπαρξθ με νου και φρόνθςθ, δθμιουργικθκε
κατ’ απομίμθςθ του κόςμου από τθν ανϊλεκρο αρχι των όντων, το « κερμότατον
και ιςχυρότατον πυρ».
Αυτό το πυρ επικρατεί των πάντων, ρυκμίηει τα πάντα με ςφνεςθ ςφμφωνα με τθ
φφςθ, είναι απρόςιτο ςτθν όραςθ και ςτθν αφι. Σφμφωνα με αυτό λειτουργεί θ
ψυχι, ο νουσ, θ κίνθςθ, θ εναλλαγι. Αυτό κυβερνά τα πάντα δια παντόσ, τα φυςικά
και τα οργανικά, χωρίσ ποτζ να αδρανεί: «Τοφτο πάντα δια παντόσ κυβερνά, και
τάδε κακείνα, ουδζποτε ατρεμίηον» διαβάηουμε ςτο Ρερί Διαίτθσ Α’ 10.
Ρολλοί ερευνθτζσ κεωροφν ότι το πυρ ςτο οποίο αναφζρεται ο Λπποκράτθσ δεν
ςυμπίπτει με το πυρ του Θρακλείτου, το οποίο είχε κεοποιθκεί και αυτι τθν
αντίλθψθ τθν ερμθνεφουν με βάςθ το παρακάτω απόςπαςμα: «Το περιοδικόν πυρ
αϊδιον είναι κεόν, ειμαρμζνθν δε λόγου εκ τθσ εναντιοδρομίασ δθμιουργόν των
όντων». Κατά τθν δικι μου όμωσ αντίλθψθ κεωρϊ ότι ο Λπποκράτθσ είχε εννοιςει
ςτθν δικι του φιλοςοφικι κεϊρθςθ το πυρ του Θρακλείτου, εκείνο το πυρ που
διαπνζει όλα τα όντα, εκείνθ τθν ενζργεια που διζρχεται μζςα από όλα τα όντα.
Αξιοςθμείωτεσ είναι οι φιλοςοφικζσ ιδζεσ του Ιπποκράτθ για τθν ΤΥΧΗ. Θ τφχθ
είναι μια απρόβλεπτθ δφναμθ για τον μζςο άνκρωπο, μια ζννοια που κακορίηει τθ
ηωι του με ζνα τρόπο ζξω από τα όρια τθσ λογικισ του. Για τον μζςο άνκρωπο θ
τφχθ είναι μια απροςδιόριςτθ δφναμθ που δζχεται μοιρολατρικά άλλοτε ωσ ευχι
και άλλοτε ωσ κατάρα. Αλλά αν αποδεχκοφμε τθν τφχθ, είναι ανάγκθ να αρνθκοφμε
τθν αιτιϊδθ αναγκαιότθτα και τθν φπαρξθ νόμων που διζπουν ολόκλθρθ τθ φφςθ
19

20. και το ςφμπαν. Ο Λπποκράτθσ τα είχε υπόψθ του όλα αυτά και αρνικθκε τθν φπαρξθ
τθσ τφχθσ ωσ αντιεπιςτθμονικισ!
Σφμφωνα με τον Λπποκράτθ ό,τι ςυμβαίνει οφείλεται ςε κάποια αιτία και μπροςτά
ςε αυτι τθν αιτία θ τφχθ δεν φαίνεται να ζχει καμία υπόςταςθ, αλλά είναι μόνο μια
κενι λζξθ διαβάηουμε ςτο Ρερί Τζχνθσ. Σε άλλο ζργο του τονίηει ότι θ Επιςτιμθ που
εδραιϊνεται ςε αρχζσ δεν ζχει ανάγκθ από τθν τφχθ. Πποιοσ γνωρίηει καλά, ενεργεί
ορκά και επιτυγχάνει. Ο επιςτιμονασ δεν επαναπαφεται ςτθν τφχθ. Πποιοσ κατζχει
τθν ιατρικι δεν ςτθρίηεται κακόλου ςτθν τφχθ: « οσ γαρ ιθτρικιν επίςταται ελάχιςτα
τθν τφχθν επιμζνει». Ο άνκρωποσ που αναλαμβάνει ευκφνθ ελαχιςτοποιεί ςτο
ελάχιςτο τθν τυχαιότθτα.
Ο Λπποκράτθσ είχε γνϊςθ αυτοφ του γεγονότοσ και δθ ζνασ επιςτιμονασ οφείλει να
είναι αδυςϊπθτοσ ςε αυτό το γεγονόσ. Το μόνο που χρειαηόμαςτε για να
αποτινάξουμε τθν αίςκθςθ τθσ τυχαιότθτασ που καταδυναςτεφει τθν ηωι μασ είναι
Ενζργεια. Ο Λπποκράτθσ με αυτι τθ φιλοςοφικι του κεϊρθςθ είναι πιο διαχρονικόσ
από ποτζ και αμφιςβθτεί άμεςα τουσ ςφγχρονουσ του που κζτουν τθν Τφχθ ωσ τον
κφριο κακοριςτι των κεωριϊν τουσ. Ασ μθν ξεχνάμε τισ κεωριςεισ των νζο-
δαρβινιςτϊν περί τυχαιότθτασ και μεταλλάξεων. Θ τφχθ είναι θ ερμθνεία εκείνων
που ςτεγανοποιοφν τθ ςυνειδθτότθτα τουσ ςε ζνα μικρό χϊρο αντίλθψθσ. Πςο ο
ανκρϊπινοσ νουσ κα επεκτείνει τθ ςυνειδθτότθτα του και δεν κα εμμζνει ςτο μικρό
τόςο κα αποβάλλει τθν τυχαιότθτα ωσ ζννοια ςτθ ηωι του και δεν κα ιςχυροποιεί
μια ιδζα ωσ πραγματικότθτα.
Το βάκοσ τθσ Λπποκρατικισ φιλοςοφίασ είναι ανάλογο του βάκουσ και του εφρουσ
τθσ ανκρϊπινθσ ψυχισ. Στο άρκρο αυτό εξετάςαμε τα κφρια ςθμεία τθσ
Λπποκρατικισ φιλοςοφίασ όςο περιςςότερο γινόταν. Ο Λπποκράτθσ άφθςε ζνα
κλθροδότθμα ςτουσ ςφγχρονουσ επιςτιμονεσ. Τουσ άφθςε τθν ευκφνθ να είναι
ςωςτοί και υπεφκυνοι ωσ προσ τθν επιςτιμθ τουσ αλλά κυρίωσ να είναι υπεφκυνοι
και γεμάτοι ςεβαςμό ωσ προσ τον άνκρωπο. Το αποκορφφωμα του ζργου του
Λπποκράτθ ςυνοψίηεται ςτον Λπποκρατικό όρκο όπου εκεί με λακωνικότθτα και
βάκοσ ο Λπποκράτθσ απαρικμεί τα ςυςτατικά του ςωςτοφ Λατροφ επιςτιμονα και
ανκρϊπου.
Σε ζνα κείμενο μιασ μόλισ ςελίδασ προβάλλονται οι ςπουδαιότερεσ υποχρεϊςεισ
και αρετζσ που χαρακτθρίηουν ζνα υψθλό λειτοφργθμα, όπωσ θ ευςζβεια, θ
ευγνωμοςφνθ προσ τον Διδάςκαλο, θ ανιδιοτζλεια, θ προςφορά προσ το πάςχοντα,
θ αγνότθτα, ο ςεβαςμόσ τθσ ανκρϊπινθσ προςωπικότθτασ, θ ςτακερι φροντίδα για
το ςυνάνκρωπο ανεξάρτθτα από τθν κοινωνικι και οικονομικι του κατάςταςθ, θ
ςυνζπεια ςτθν επιτζλεςθ του κακικοντοσ, θ υπευκυνότθτα κ.α. Για πρϊτθ φορά
ςτθν ανκρϊπινθ ιςτορία ο Πρκοσ του Λπποκράτθ, διαχωρίηει κακαρά το ιατρεφειν
από το γοθτεφειν, τον ιατρό από το μάγο. Για πρϊτθ φορά θ ωφζλεια των
παςχόντων γίνεται ο υπζρτατοσ και μοναδικόσ ςτόχοσ του ιατροφ. Ρρϊτθ φορά
ςτθν ιςτορία τθσ ιατρικισ κακιερϊνεται το ιατρικό απόρρθτο, που κεμελιϊνει τθν
εμπιςτοςφνθ του αρρϊςτου ςτο κεραπευτι του.
Στο βιβλίο Ρερί Αρχαίασ Λατρικισ διαβάηουμε ότι « Θ ιατρικι διακζτει από καιρό
όλα τα αναγκαία μζςα, ζχει βρεκεί θ αφετθρία και ο δρόμοσ τθσ και ζχουν γίνει
πολλζσ επιτυχθμζνεσ ανακαλφψεισ… και τα υπόλοιπα κα ανακαλυφκοφν ςτο
μζλλον, αν κάποιοσ προικιςμζνοσ άνκρωποσ κατζχοντασ όςα ζχουν ευρεκεί
20

21. ςυνεχίςει τθν ζρευνα με βάςει τα ευρθμζνα».
Αυτι ιταν μια παρακατακικθ που άφθςε ο Λπποκράτθσ για τουσ ςφγχρονουσ του.
Το διαχρονικό του πνεφμα ςαν βζλοσ ζβλεπε μζςα ςτο μζλλον και προειδοποιοφςε
γεμάτοσ ειλικρίνεια και γνωρίηοντασ τθν ανκρϊπινθ φφςθ για το μζλλον όχι μόνο
τθσ Λατρικισ και τθσ Επιςτιμθσ αλλά και του ίδιου του Ανκρϊπου. Είναι υποχρζωςθ
μασ για τισ μελλοντικζσ γενιζσ να ςεβαςτοφμε και να βαςιςτοφμε ςτουσ
πνευματικοφσ Ανκρϊπουσ όπωσ είναι ο Λπποκράτθσ.
Να παραμερίςουμε τον ανκρωπάκο μζςα μασ, το εγϊ μασ και ο κακζνασ από μασ να
βάλει ζνα λικαράκι να ανοικοδομιςουμε τον διαλυμζνο κόςμο μασ. Ρρωταρχικά
τον διαλυμζνο εςωτερικό μασ κόςμο. Να αποτελζςουμε πθγι ζμπνευςθσ και
δθμιουργίασ για τουσ εαυτοφσ μασ. Να γνωρίςουμε τον Εαυτό μασ και να
ελευκερωκοφμε από τα δεςμά. Θ αιϊνια πάλθ του ανκρϊπου βρίςκεται μζςα του.
Θ φυλακι του αρχίηει και τελειϊνει μζςα του. Θ ελευκερία αρχίηει όμωσ μζςα από
εμάσ.
Bδζλλεσ και Ιατρικι
Στθ φφςθ υπάρχουν περίπου 400 είδθ βδελλϊν, αλλά από αυτζσ μόνο τρία είναι τα
είδθ Hirudo που χρθςιμοποιοφνται ςτθν ιατρικι. Άνκρωποί χρθςιμοποιοφν τισ
βδζλλεσ ςτθ ιατρικι πάνω από 3500 χιλιάδεσ χρόνια. Ρρϊτεσ γραπτζσ αποδείξεισ
διαςϊκθκαν από τθν εποχι του Λπποκράτθ. Βδζλλεσ χρθςιμοποιοφςαν ςτθν αρχαία
ινδικι αλλά και κινζηικθ ιατρικι. Ηωγραφιζσ με τθν βδελλοκεραπεία βρζκθκαν
ςτουσ τάφουσ των Φαραϊ. Στα παραμφκια του βαςιλιά Σολόμωντα επίςθσ ζχει τθν
περιγραφι τθσ βδελλοκεραπείασ . Στθν Ελλάδα θ βδελλοκεραπεία αναφζρεται ςτο
ζργο του Νικάνδρου του Κολοφωνίου (2οσ αι. π.Χ.) τα "Αλεξιφάρμακα". ΢ωμαίοσ
γιατρόσ Γαλζων περιγράφει τθν βδελλοκεραπεία ςαν μζκοδο ιςορροπίασ ςτον
οργανιςμό. Ο Αβικζννα χρθςιμοποιοφςε τισ βδζλλεσ ςτισ πρϊτεσ βοικειεσ. Στο
παρελκόν οι βδζλλεσ κεωροφνταν ωσ πιο αποτελεςματικι κεραπεία. Τον 18-19
αιϊνα ςτθν Ευρϊπθ χρθςιμοποιοφνταν πάνω από 100 εκατομμφρια βδζλλεσ το
χρόνο και τθ βαςικι παραγωγι τθν είχε θ ΢ωςία. Τισ βδζλλεσ τισ χρθςιμοποιοφςαν
ωσ αςπιρίνθ - ςε οποιουδιποτε είδοσ αδιακεςία. Οι πλοφςιεσ κυρίεσ ανϊτερων
τάξεων πίςτευαν ότι οι βδζλλεσ μποροφν να τουσ χαρίςουν τθν νεότθτα και
ευχάριςτθ διάκεςθ.
ΔΑΚΤΥΛΛΟΣΚΩΛΛΚΕΣ (Annelida), ΚΛΑΣΘ : ΒΔΕΛΛΟΕΛΔΘ (Hirudinea). Συγγενικά με τουσ
ολιγόχαιτουσ από τουσ οποίουσ διακρίνονται από το νωτοκοιλιακά πλατυςμζνο
τουσ ςϊμα το οποίο ζχει ζνα μυηθτιρα ςτο οπίςκιο μζροσ και ζνα μικρότερο ςτο
πρόςκιο. Μια άλλθ διαφοροποίθςθ είναι ότι δεν φζρουν ςμιριγγεσ. Ερμαφρόδιτα.
Τα αυγά αποκζτονται ςε βομβφκια . Ηουν ςτο νερό. Συνολικι ηωι μζχρι 10 χρόνια (
ςε τεχνθτό περιβάλλον). Στθ φφςθ ηουν λιγότερο. Επιβιϊνουν τρζφοντασ με αίμα
ηϊων, ψαριϊν και ανκρϊπου. Τθν φορά πίνουν αίμα 3-4 φορζσ περιςςότερο από το
κανονικό τουσ βάροσ, γι αυτό και τρζφονται πολφ ςπάνια. Μποροφν να ηουν χωρίσ
τροφι ζωσ και 2 χρόνια ςυνεχόμενα. Θ μεγαλφτερθ βδζλλα που ανακαλφφκθκε
ζφτανε τισ 18 ίντςεσ. Θ κεραπευτικι βδζλλα ζχει 32 «εγκεφάλουσ». Το νευρικό
ςφςτθμα τθσ βδζλλασ είναι παρόμοιο με το ανκρϊπινο νευρικό ςφςτθμα και αυτό
είναι ζνα τεράςτιο όφελοσ για τουσ ερευνθτζσ για τθν αναηιτθςθ των απαντιςεων
21

22. ςτα ανκρϊπινα προβλιματα. Σιμερα, οι γιατροί χρθςιμοποιοφν τισ βδζλλεσ για τθ
μεταχείριςθ των αποςτθμάτων, αρκροπάκειεσ, γλαφκωμα, μυαςκζνεια, και για να
κεραπεφςουν τισ φλεβικζσ αςκζνειεσ και τθ κρόμβωςθ. Οι ιατρικζσ βδζλλεσ
χρθςιμοποιοφνται ςτθ πλαςτικι χειρουργικι, για τθ βελτίωςθ τθσ κυκλοφορίασ
εγκεφάλου και για τθ κεραπεία τθσ ςτειρότθτασ. Θ πρϊτθ βδζλλα χρθςιμοποιικθκε
ςτθν ιατρικι πριν από περίπου 4000 χρόνια δθλαδι χρθςιμοποιικθκε για πρϊτθ
φορά περίπου 2000 χρόνια π.χ, πικανόν ςτθν αρχαία Λνδία . Σιμερα θ βδζλλα –
Hirudo είναι είδοσ απειλοφμενο με εξαφάνιςθ. Απαγορεφεται θ ιατρικι χριςθ
βδελλϊν από τισ λίμνεσ. Βδζλλεσ για ιατρικι χριςθ εκτρζφονται ςε ειδικά βιολογικά
εκτροφεία . Ρριν από τθν χριςθ θ βδζλλα παραμζνει ςε «καραντίνα», ςυγκεκριμζνα
απλά πεινάει από 3 ζωσ 6 μινεσ. Σε αυτό το χρονικό περικϊριο θ βδζλλα γίνεται πιο
επικετικι πειναςμζνθ και κάνει πολφ καλφτερα τθν δουλεία τθσ. Λατρικζσ βδζλλεσ
χρθςιμοποιοφνται μόνο μία φορά. Απαγορεφεται να χρθςιμοποιθκεί δεφτερθ φορά.
Σιμερα, εκατοντάδεσ χιλιάδεσ βδζλλεσ πωλοφνται ςτισ ΘΡΑ ςτα νοςοκομεία, τισ
κλινικζσ και ςε απλοφσ πολίτεσ. Θ ευρωπαϊκι αγορά είναι πολφ μεγαλφτερθ:
εκατομμφρια βδζλλεσ πωλοφνται κάκε ζτοσ.
Ξζρατε ότι: Οι βδζλλεσ ζχουν όςφρθςθ, νόθςθ και αίςκθςθ τθσ γεφςθσ, κερμό–
φωτοαιςκθτιρεσ. Χορταςμζνθ βδζλλα χρειάηεται τουλάχιςτον ζξι μινεσ για να
χωνζψει το φαγθτό, θ πειναςμζνθ βδζλλα αντζχει από 1 ζωσ 3 χρόνια
Θ βδζλλα είναι ερμαφρόδιτο (ζχει γενετικά όργανα και των δφο φφλων), αλλά αυτό
δε ςθμαίνει ότι γονιμοποιεί τον εαυτό τθσ: ερχόμενθ ςε επαφι με άλλθ βδζλλα,
γονιμοποιεί τον ςφντροφο τθσ και αυτόσ με τθ ςειρά του γονιμοποιεί εκείνθ.
Άχρθςτεσ για ιατρικι χριςθ κεωροφνται οι βδζλλεσ μονόχρωμεσ (χωρίσ γραμμζσ
ςτθν πλάτθ), τριχωτζσ, κυλινδρικζσ και με αμβλφ κεφαλάκι.
Βδζλλα –αςυνείδθτοσ βελονοκεραπευτισ: ζρχεται ςε επαφι με το δζρμα ςτα
βιοενεργθτικά ςθμεία .
Ενδιαφζροντα γεγονότα από τθν ιςτορία τθσ βδελλοκεραπείασ .
Στθ Δφςθ τισ βδζλλεσ τισ ζχουν ωσ φφλακεσ των παραδόςεων, πθγι ηωισ και
ακαναςίασ. Γνωςτόσ μφκοσ λζει ότι φυλάνε τθν είςοδο ςτθν ςπθλιά, όπου
φυλάγεται θ ςοφία και θ δφναμθ τθσ ανκρωπότθτασ.
Στο «Βιβλίο των Νεκρϊν» οι βδζλλεσ πρϊτεσ υποδζχονται τον κεό ΢α, όταν αυτόσ
εμφανίηεται πάνω από τα νερά του ποταμοφ Νουν.
Στθ αρχαία Αίγυπτο οι κεζσ χρθςιμοποιοφςαν τθσ βδζλλεσ για να αποκτιςουν
μαγνθτικζσ δυνάμεισ.
Στθν Ρερςία τθ βδζλλα τθν απεικόνιηαν ωσ διπλό πλάςμα, που θ μία του πλευρά
ιταν ςκοτεινι και θ άλλθ φωτεινι.
Κινζηοι ιατροί ςυμπλιρωναν για το πλάςμα αυτό ότι ςυνδυάηει τθν ζνωςθ δφο
αρχϊν –ΘΝ και ΛΑΝ Σε ζνα από τα κινζηικα κείμενα μπορεί να δει κανείσ τθν
παρακάτω φράςθ «Αρχαίεσ βδζλλεσ ιταν ςτιριγμα του κόςμου, που παρείχε ςε
αυτόν φλθ, ενζργεια, υπάρχοντασ ωσ αίτιο και πθγι ζμπνευςθσ, αλλά και κάποια
δφναμθ του ςκότουσ»
Ο Φίλωνοσ Αλεξανδρινόσ κεωροφςε τθν βδζλλα το πιο πνευματικό όν μεταξφ των
άλλων. Κατά τθν γνϊμθ του θ βδζλλα είναι μορφι τθσ δφναμθσ αλλά και κφκλοσ
ηωισ.
Στα αρχαιοινδικά κείμενα «Αιουρβζντα» λζει, ότι για καλοφσ και υγιείσ απογόνουσ
το ηευγάρι πριν από τθν ςφλλθψθ πρζπει να περάςει ςειρά ςυνεδριϊν
βδελλοκεραπείασ.
22

23. Ο τςάροσ τθσ ΢ωςίασ Ρζτροσ ο 1οσ λάτρευε το φαγθτό με βδζλλεσ. Το πιάτο αυτό
πολφ εκλεκτό και αγαπθμζνο από τουσ τςάρουσ, ιππείσ και τθν βαςιλικι αυλι: χινα
ψθμζνθ μαηί με τθσ κολλθμζνεσ απάνω βδζλλεσ.
Ρριν από τθν επανάςταςθ θ ΢ωςία εξιγαγε τισ βδζλλεσ ςε πολφ μεγάλθ ποςότθτα.
Τα κζρδθ από τθν εξαγωγι των βδελλϊν ιταν ίςα με τθν εξαγωγι του ςιταριοφ.
Το 1990 είχε δθμιουργθκεί τον παγκόςμιο ςφλλογο των βδελλοκεραπευτϊν, με τθν
πρωτοβουλία του οποίου θ ιατρικι αλλά και θ φαρμακευτικι βδζλλα ανάμεςα ςε
400 είδθ βδελλϊν αναγνωρίςκθκαν ωσ φαρμακευτικό προϊόν .
Θ χθμικι ςφςταςθ των ιατρικϊν βδελλϊν
Τα ζνηυμα των βδελλϊν είναι πρωτεΐνεσ ι πρωτεϊνικισ βάςθσ πολφπλοκεσ χθμικζσ
ενϊςεισ, οι οποίεσ δρουν ωσ καταλφτεσ ςτισ χθμικζσ αντιδράςεισ που λαμβάνουν
χϊρα ςτουσ οργανιςμοφσ.
Hirudin - Αναςτζλλει τθν πιξθ του αίματοσ με τθ δζςμευςθ ςτθ κρομβίνθCalin-
Αναςτζλλει τθν πιξθ του αίματοσ με το φράξιμο τθσ ςφνδεςθσ του παράγοντα του
Von Willebrand ςτο κολλαγόνο. Αναςταλεί μεςολαβθμζνθ τθν κολλαγόνο.
Destabilase δραςτθριότθτα: Κρομβόλυςθ, διαλφει τθ φιβρίνθ.
Hirustasin - Αναςτζλλει kallikrein, trypsin, chymotrypsin, neutropholic cathepsin Γ
Bdellins - Αντιφλεγμονϊδθσ. Αναςταλεί trypsin, plasmin, acrosinHyaluronidase - δρα
ωσ αντιβιοτικό
Tryptase inhibitor - Αναςτζλλει τα πρωτεϊνολυτικά ζνηυμα των κυττάρων
Eglins - Αντιφλεγμονϊδθσ. Αναςταλεί τθ δραςτθριότθτα τθσ άλφα- χυμοκρυψινθσ ,
chymase, substilisin, elastase, cathepsin ΓFactor Xa inhibitor Αναςτζλλει τθ
δραςτθριότθτα του παράγοντα πιξθσ Xa με τθ διαμόρφωςθ των equimolar
complexes
Complement inhibitors αντικακιςτά ενδεχομζνωσ τουσ φυςικοφσ αναςταλτικοφσ
παράγοντεσ ςυμπλθρϊματοσ εάν είναι ανεπαρκείσ
Carboxypeptidase A inhibitors Αυξάνει τθν ειςροι του αίματοσ επί του τόπου
δαγκωμάτων
Histamine-like-substances Αγγειοδιαςταλτικό . Αυξάνει τθν ειςροι του αίματοσ επί
του τόπου δαγκωμάτων
Acetylcholine ΑγγειοδιαςταλτικόAnesthetics subsctance - Αναιςκθτικό
΢ΕΦΛΕΞΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΒΔΕΛΛΕΣ - Ι΢ΟΥΔΟ΢ΕΦΛΕΞΟΛΟΓΙΑ
ΒΔΕΛΛΟ΢ΕΦΛΕΞΟΘΕ΢ΑΡΕΙΑ
Θ ιρουδορεφλεξολογία είναι μία μζκοδοσ που βοθκά το ςϊμα να αυτοκεραπεφεται
και να λειτουργεί πιο ςωςτά. Αυτό γίνεται με τθν τοποκζτθςθ ιατρικϊν βδελλϊν ςε
ςυγκεκριμζνα ςθμεία. Θ κλαςςικι κινζηικθ επεξιγθςθ, είναι, ότι τα κανάλια
ενζργειασ κυλοφν ςε ειδικζσ διόδουσ μζςα και ζξω από το ςϊμα. Αυτά τα ειδικά
κανάλια που ονομάηονται μεςθμβρινοί, είναι ςαν ποτάμια που κυλοφν ςτο ςϊμα
για να το τρζφουν. Αν βρεκεί κάποιο εμπόδιο ςτθν δίοδο κίνθςθσ τουσ, τότε αυτό
λετουργεί ςαν φράγμα και εμποδίηει τθν κανονικι ροι ενζργειασ. Θ πιο ςφγχρονθ
επιςτθμονικι επεξιγθςθ είναι ότι θ βδζλλα με χθμικζσ ουςίεσ τθσ ςτα ςυγκεκριμζνα
23

24. ςθμεία, ενεργοποιεί το νευρικό ςφςτθμα, το οποίο με τθν ςειρά του, διατάηει τθν
ζκκριςθ χθμικϊν ουςιϊν οργανιςμοφ μασ : ςτουσ μυσ, τθν ςπονδυλικι ςτιλθ και τον
εγκζφαλο. Αυτζσ οι ουςίεσ, είτε αλλάηουν τθν αντοχι που ζχουμε ςτον πόνο, είτε
προκαλοφν τθν απελευκζρωςθ άλλων χθμικϊν ουςιϊν ι ορμονϊν που επθρεάηουν
το εςωτερικό ςφςτθμα του οργανιςμοφ που ρυκμίηει τα πάντα ςτο ςϊμα. Θ
ενζργεια και θ βιοχθμικι ιςορροπία που επιφζρει θ βδελλοκεραπεία ενεργοποιεί
τισ αυτοκεραπευτικζσ ικανότθτεσ που ζχει το ανκρϊπινο ςϊμα και επαυξάνει τθν
ςωματικι και ςυναιςκθματικι ευεξία.
Θ βδελλορεφλεξοκεραπεία μπορεί να επθρεάςει τρεισ περιοχζσ τθσ υγείασ:
· Ρροάγει τθν υγεία και τθν ευεξία,
· Ρρολαβαίνει αςκζνειεσ,
· Κεραπεφει ζνα ευρφ φάςμα ιατρικϊν πακιςεων.
Ενϊ θ ρεφλεξοκεραπεία ςυνδζεται ςυνικωσ με τον ζλεγχο του πόνου, ςτα χζρια
ενόσ ζμπειρου χειροπράκτθ, οι εφαρμογζσ τθσ βδελλορεφλεξοκεραπίασ είναι πολφ
μεγαλφτερεσ. Θ μζκοδοσ μπορεί να είναι αποτελεςματικι είτε χρθςιμοποιείται ωσ
μοναδικι μζκοδο κεραπείασ, είτε ςε ςυνδυαςμό με άλλεσ κεραπείεσ ςε πάμπολλεσ
ιατρικζσ και πακολογικζσ διαταραχζσ. Ο Ραγκόςμιοσ Οργανιςμόσ Υγείασ,
αναγνωρίηει τθν ρεφλεξολογία ωσ μζκοδο κεραπείασ για ζνα ευρφ φάςμα ιατρικϊν
προβλθμάτων που περιλαμβάνουν:
· Ρεπτικζσ διαταραχζσ: γαςτρίτιδα και υπερρζκριςθ γαςτρικϊν υγρϊν, ςπαςτικι
κολίτιδα, δυςκοιλιότθτα, διάρροια.
· Αναπνευςτικά προβλιματα: ιγμορίτιδα, πονόλαιμοσ, βρογχίτιδεσ,
· Νευρολογικζσ και μυϊκζσ διαταραχζσ: πονοκεφάλουσ, νευρικό τικ, πόνουσ ςτον
αυχζνα, ψφξθ, πακιςεισ των αρκρϊςεων, τενοντίτιδεσ, πόνοι πλάτθσ,
οςτεοαρκρίτιδα, ιςχιαλγίεσ.
· Ουρολογικά και αναπαραγωγικά προβλιματα, και προβλιματα ζμμθνθσ ριςθσ. Ο
βελονιςμόσ είναι πολφ αποτελεςματικόσ για τθν κεραπεία πακιςεων που
ςχετίηονται με υπερζνταςθ , ςτρεσ και ςυναιςκθματικι φόρτιςθ.
κεραπεία για τον οξφ και χρόνιο πόνο
Θ ιρουδορεφλεξοκεραπεία βαςίηεται ςτθν τοποκζτθςθ βδελλϊν ςτα κλαςςικά
ςθμεία ρεφλζξολογίασ και είναι πολφ αποτελεςματικι μζκοδοσ που ανακουφίηει
τον πόνο που προκαλείται από ςυςπάςεισ και φλεγμονζσ των μαλακϊν ιςτϊν .
Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ θ διάγνωςθ των αιτιϊν του χρόνιου πόνου ι του πόνου
κάτω χαμθλά ςτθν πλάτθ, είναι εφκολο να γίνει, όπωσ : τραυματιςμοί (μετά από
δυςτφχθμα ι πτϊςθ), κακι ςτάςθ του ςϊματοσ ι ςωματικι ανεπάρκεια, πιεςμζνα
νεφρα λόγω διςκοκιλθσ ι φλεγμονζσ. Πταν όμωσ ο πόνοσ προκαλείται από κράμπεσ
των μυϊν τθσ περιτονίασ (το δίκτυο του ςυνδετικοφ ιςτοφ, απλϊνεται ςε όλο το
24

25. ςϊμα και ςυνδζει όλουσ τουσ μυσ, τα οςτά, τα αιμοφόρα αγγεία του νευρικοφ
ςυςτιματοσ και τα όργανα του ςϊματοσ) τότε θ διάγνωςθ κακίςταται πολφ
δφςκολθ και οι μυϊκζσ ςυςπάςεισ δεν φαίνονται ςτο MRI (αξονικό τομογράφο) ι τισ
ακτινογραφίεσ. Ραρόλα αυτά οι ςυςπάςεισ αυτζσ αποτελοφν ζναν από τα βαςικά
αίτια που προκαλοφν πόνο και δυςλειτουργίεσ ςτθν ςπονδυλικι ςτιλθ, τα άκρα και
τα εςωτερικά όργανα.
Θ ιρουδορεφλεξοκεραπεία μπορεί να είναι πρόδρομοσ και ςυμπλθρωματικι άλλων
κεραπειϊν.
Οι αςκενείσ που ακολουκοφν τθν κεραπεία μποροφν να ωφελθκοφν και από άλλεσ
μορφζσ παραδοςιακϊν κεραπειϊν, που ςτοχεφουν ςτον ζλεγχο του πόνου και ςτθν
διατιρθςθ των μυϊν και των αρκρϊςεων ςε ςτάδιο χαλάρωςθσ.
Αυτό περιλαμβάνει:
· Τθν χριςθ παυςίπονων χωρίσ ιατρικι ςυνταγι, όπωσ θ ακεταμινοφζνθ ι μθ
ςτεροειδι αντιφλεγμονϊδθ φάρμακα.
· Εφαρμογι ηεςτϊν επικεμάτων για τθν ανακοφφιςθ των καταπονθμζνων μυϊν ι
τθν χριςθ πάγου για τισ περιοχζσ με φλεγμονι.
· Τθν εκτζλεςθ αςκιςεων ευλυγιςίασ και κινθτικότθτασ ι αερόβιεσ αςκιςεισ για τθν
αφξθςθ τθσ κυκλοφορίασ ςτισ περιοχζσ που επθρεάηονται. Θ κεραπεία μπορεί
επίςθσ να ενιςχφςει ι να βοθκιςει άλλεσ μεκόδουσ κεραπείασ για να αυξιςει τθν
αποτελεςματικότθτά τουσ, όπωσ ο βελονιςμόσ, θ φυςιοκεραπεία και θ
εργαςιοκεραπεία, μπορεί να προετοιμάςει τουσ αςκενείσ για πιο δφςκολεσ
κεραπείεσ ι να ανακουφίςει αςκενείσ που ζχουν περιοριςμζνθ κινθτικότθτα και
ευλυγιςία. Ζτςι, ο αςκενισ μπορεί επιςτρζψει ςτα προθγοφμενα επίπεδα
ευλυγιςίασ και κινθτικότθτασ
Βελονιςμόσ
Ο Βελονιςμόσ είναι μια παραδοςιακι Κινζηικθ "ιατρικι" τεχνικι για να
"ξεμπλοκάρεται" το Τςι (chi ι qi) με τθν διείςδυςθ βελόνων ςε ςυγκεκριμζνα
ςθμεία του ςϊματοσ ϊςτε να εξιςορροπθκοφν οι αντίκετεσ δυνάμεισ του Γιν και του
Γιαν (yin-yang).Το Τςι είναι μια ενζργεια που υποκετικά περιβάλει όλα τα
πράγματα. Ριςτεφεται ότι ρζει μζςα ςτο ςϊμα πάνω ςε 14 οδοφσ που ονομάηονται
μεςθμβρινοί. Πταν το Γιν και το Γιαν βρίςκονται ςε αρμονία τότε το τςι κυλάει
ελεφκερα και το άτομο είναι υγιζσ. Πταν το άτομο είναι άρρωςτο ι τραυματιςμζνο ,
υπάρχει μια παρακϊλυςθ του Τςι ςε ζναν από τουσ μεςθμβρινοφσ. Θ παραδοςιακι
κινζηικθ ιατρικι ζχει ταυτοποιιςει γφρω ςτα 500 ςθμεία που πρζπει να μπουν οι
βελόνεσ, για να προκαλζςουν ςυγκεκριμζνα αποτελζςματα.
Ο Βελονιςμόσ εξαςκείται ςτθν Κίνα για περιςςότερα από 4000 χρόνια. Σιμερα οι
βελόνεσ ςυςτρζφονται, ηεςταίνονται ι ακόμα διεγείρονται με αςκενι θλεκτρικά
ρεφματα, υπζρθχουσ ι φωσ ςυγκεκριμζνου μικουσ κφματοσ. Ππωσ και να γίνεται
πάντωσ, θ ιατρικι ζρευνα ποτζ δεν κα μπορζςει να αποδείξει ότι το ξεμπλοκάριςμα
25