Lezing op de nieuwjaarsconferentie van Vormingplus Midden- en Zuid- West-Vlaanderen http://www.vormingplusmzw.be/nieuwjaarsconferentie-0

1. Duurzaamheid & mobiliteit
Johan De Mol - Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IDM)
http://www.ISAweb.eu
Universiteit Gent
Instituut voor Duurzame Mobiliteit
VRIJDAGMARKT 10/301
9000 GENT
Johan.DeMol@UGent.be
TELEFOON: + 32 (0) 9 331 32 55
Fax
+ 32 (0)9 331 32 69

2. DUURZAAMHEID PAS NA SCHAARSTE ?

3. COMMUNICATIEPROBLEEM ?

4. Structurele files op hoofdwegen zijn een zwaar en toenemend
probleem maar slechts één aspect van de mobiliteitsproblematiek

11. Mobiliteitsbeleid als antwoord op de
mobiliteitsproblematiek: de paradox
‘De grote paradox van het mobiliteitsprobleem is dat
we in een situatie beland zijn waar veilige,
comfortabele, flexibele mobiliteit topprioriteit zijn
geworden, terwijl diezelfde vraag de immobiliteit in
de hand werkt en de betrouwbaarheid sterk naar
beneden haalt.’
uit IDM-missie
Mobiliteit als opvang van keuzes in andere
beleidsvelden

13. Wijzigen Uitgangshouding:
TRIPLE-P PRINCIPE à PEOPLE PLANET PROFIT(prosperity)

14. DUURZAME MOBILITEIT
BEREIKBAAR ?
VOLSTAAT HET OM WAT TE HERDEFINIËREN ?
VOLSTAAT HET OM UITGANGSPUNTEN BELEID WAT
TE VERANDEREN ?
VOLSTAAT HET TERUGDRINGEN AUTOMOBILITEIT ?
VOLSTAAT HET OM IN TE ZETTEN OP GEMEENSCHAP-
PELIJK VERVOER ?
VOLSTAAT HET OM DE MOBILITEIT AN SICH AAN TE
PAKKEN ? à MOBILITEIT ALS VOLGSCENARIO ?

15. Duurzame mobiliteit: herdefiniëren gedrags-
patronen en rationaliteit
• Mobiliteit in de belevingseconomie: autobezit van status-
symbool naar manier van zelfexpressie: zin van het bezit van
SUV in de meest gebetonneerde regio
• Inbrengen van alle kosten aan de gebruiker
• Paradigma van mobiliteit is (volgens sommigen) gratis:
Ø Externe kosten inbrengen (milieu, veiligheid, delokalisatie , ...)
Ø Bedrijfswagen: overheid betaalt (belastingaftrek à 40 %
nieuwe auto’s zijn bedrijfswagens) of de baas (+ overheid) betaalt
(in 75 % een tankkaart)
Ø Derde betalerssysteem openbaar vervoer + woon/werk

16. HERDEFINIËREN: BETROUWBARE REISTIJD
I.P.V. MINIMALE REISTIJD
• RELATIE SNELHEID à VEILIGHEID
• RELATIE SNELHEID à EMISSIES
• SNELHEID BEPERKEN VERSUS VERHOGEN REIS-
SNELHEID
• MEER BELANG VOOR VERKEERSVEILIGHEID EN
MILIEUKWALITEIT:
• ARBEIDSONGEVALLEN (43 % DODEN OP DE WEG)
• ONGEVALLEN VEROORZAKEN INCIDENTELE FILES
• OPENBAAR VERVOER STAAT STIL IN AUTOCONGESTIE

17. Duurzame mobiliteit realiseren
Het paradigma voor duurzaam mobiliteitsbeleid heeft nood aan
acties in vier werkterreinen (David Banister Oxford University ) :
1. Verminderen van de verplaatsingsbehoefte door substitutie
van verplaatsingen
2. Verkeers- en vervoersmaatregelen gericht op modal shift
3. Ruimtelijke ordening en stadsplanning gericht op verkleining
van de verplaatsingsafstanden
4. Technologische innovatie om de efficiëntie van het vervoers-
systeem te verhogen.

18. Uitgangspunten beleid
Aanpassen
• RUIMTELIJK BELEID
• FISCAAL BELEID
• WEGENPOLITIEK
• INNOVATIEF BELEID
BEPERKINGEN:
• BEPERKTE MARGES VOOR MODAL SHIFT
• DOMINANTE ROL AUTO VERSUS ROL ANDERE MODI
• BEDRIJFSVOERTUIGEN (IN WOON-WERK EN ZAKELIJK VERKEER) à
KUNNEN WEL BEPALEND ROL SPELEN IN MILIEUVRIENDELIJK WAGENPARK

19. TERUGDRINGEN AUTOMOBILITEIT
• VERSTERKEN GEMEENSCHAPPELIJK VERVOER WERKT
(ONVOLDOENDE OM MODALSHIFT HAALBAAR TE MAKEN)
• DWEILEN EN DE KRAAN OPEN LATEN STAAN à
FRUSTRERENDE BEZIGHEID
Ø FISCALE AFTREKBAARHEID BEDRIJFSWAGENS
Ø INCENTIVES SOMS CONTRAPRODUCTIEF
(AFTREKBAARHEID BEDRIJFSWAGEN (DIESEL) EN LATER PREMIE ROETFILTER)
Ø NIEUWE AUTOINFRASTRUCTUUR
Ø RUIMTELIJKE SPREIDINGSBELEID NEEMT NOG TOE
Ø MOBILITEIT ALS VOLGSCENARIO

20. WAT IS WEL HAALBAAR ?
• VOORKOM EEN AUTOMOBILITEIT GENEREREND BELEID:
• STEDELIJK BELEID VERSTERKEN
• LOCATIEBELEID: AFSTANDSVERGROTENDE PROCESSEN BEHEERSEN
• NADENKEN OVER HERLOCALISATIE BEDRIJVEN
• TECHNOLOGISCHE VERNIEUWINGEN:
• AUTO
ICT (BV. STOP AND GO, ISA, ADVANCED CRUISE CONTROLL,
LANE KEEPING,...) AANDRIJVING VOERTUIGEN, LICHTERE
VOERTUIGEN (KRACHTSRATIO’S)
• OPENBAAR VERVOER: IDEM DITO, REAL TIME INFO, FREQUENTIE,
KOMFORT
• FIETS (verhogen actieradius)
• KEUZE JUISTE MODI

22. JUISTE MODI ?
• Zes op de tien Europese vluchten vallen uit NRC-Handelsblad 16 april 2010,
• Brussels Airlines schrapt alle vluchten tot zeker maandag 12
uur, Vliegverkeer nog zeker week in de knoop Het Laatste Nieuws 17 04 2010,
• Aswolk kostte wereldeconomie al 5 miljard dollar, het Laatste Nieuws 26 mei
2010
• De Japanse autoconstructeur Nissan legt drie productielijnen in
Japan stil omdat bepaalde onderdelen die met het vliegtuig
vanuit Ierland aangebracht moeten worden, door de aswolk van
de IJslandse vulkaan niet tot in Japan raken, het Laatste Nieuws 20 04 2010.”

24. VAN JUISTE MODI EN CO-MODALITEIT
• Kleinste hapering (aswolk, sneeuw, ...) en het systeem ligt plat
• Ontbreken van uitgebouwde concurrentiële modi à dringend
investeringen in railverkeer, transport via waterwegen
• Één transportsysteem zal de huidige mobiliteitsproblemen niet
kunnen oplossen à co-modaliteit kan tijdelijk het probleem verlichten
maar is een noodzaak op korte en middenlange termijn
• Co-modaliteit: de inschakeling van de verschillende vervoersmodi voor
het personen/goederenvervoer op de meest duurzame wijze in één
vervoerssysteem.

25. IS DUURZAME MOBILITEIT MOGELIJK ?
1. Goederenvervoer
Ø Korte termijn: innovatieve logistiek à betere benutting van
het totale transportsysteem à Co-modaliteit
Ø Op middenlange termijn à herdenken van productiesys-
teem regionaal en wereldwijd:
Ø Regionaal: afstappen van just-in-time-principe
Ø Wereldwijd: nefaste gevolgen van globalisering:
Ø Gaan naar productie-eenheden via regionale entiteiten
(relatie productie eenheid / verbruik-gebruik eenheid)

26. IS DUURZAME MOBILITEIT MOGELIJK ?
2. Personenvervoer
Ø Klassieke middelen: van autoverkeer naar andere modi, co-
modaliteit, STOP-principe,
Ø Geen uniek tovermiddel
Ø Hoe: comfort, veiligheid, concurrentieel
Ø Voorwaarden voor STOP-toepassing: ST-infrastructuren
(voetpaden, fietspaden maar ook stalling, douches, ....)
Ø Beperk toegang auto tot stad, werkplek, ...., zodat lopen, fietsen
of ov nog bijkomend nodig à geen pesten autogebruiker dan
wel de leefbaarheid van stad verzekeren

27. IS DUURZAME MOBILITEIT MOGELIJK ?
2. Personenvervoer
Ø In stad/dorp consequent STOP-principe als prioriteit
Ø Het verkeer anders dan stappen en trappen moet aan een
aantal doelstellingen voldoen:
Ø Lichte voertuigen (ook voor OV)
Ø Niet vervuilende aandrijving (emissies, geluid,...)
Ø Lage, veilige snelheid

28. IS DUURZAME MOBILITEIT MOGELIJK ?
2. Personenvervoer
Ø Andere dan stads- en dorpsverkeer:
Ø Juiste modi
Ø Co-modaliteit als richtsnoer (voor- en natransport)
Ø Inzetten van verschillende middelen om doelstelling te
bereiken (basis goed vervoeralternatief, verschillende
gedragssturingsmiddelen à eerst kraan sluiten en pas dan
dweilen

30. Duurzame mobiliteit een onaf verhaal.
Dank voor de aandacht.