Erindi flutt á 2. málstofu Rannsóknarstofu um þróun skólastarfs: Íslenskt skólakerfi í alþjóðlegu samhengi.

1. Menntastefna á alþjóðlegu
markaðstorgi: Hvernig veljum við
"bestu" leið?
Tryggvi Thayer
Menntavísindasvið HÍ
Menntun í alþjóðlegu samhengi
Desember, 2013

2. "Perhaps most important, participation in
international programs also increases
awareness of the methods, strategies, and
policies employed by other countries and
education systems.”
(Tamassia & Adams, 2009, p. 213)

3. Nýfrjálshyggjan og menntun
• Nýfrjálshyggja: Velferð er best tryggð þegar ráðstöfun
fjármuna og auðlinda byggir á samkeppni í samræmi
við markaðslögmál.
(Olssen et al., 2004)
• Menntakerfi hefur áhrif á stöðu lands, þjóðar, svæðis,
o.s.frv. innan alþjóðlegs samkeppniskerfis
– Menntun sem hluti af efnahagskerfinu
– Menntun bætir samkeppnishæfni
(Steiner-Khamsi, et al., 2006)
• “Besta” menntakerfið verður til.

4. PISA og orðræðan um menntun
• Alþjóðlegar kannanir móta orðræðu um menntun
– Aukin alþjóðleg samkeppni á sviði menntunar.
– Leitin að “besta” menntakerfinu.
• Samanburðarhæf gögn ýta undir hugmyndir um
alþjóðlegt markaðstorg menntastefna.
– “Bestu” menntakerfunum stillt upp í búðarglugga.
Hvernig veljum við leiðina sem er líklegust til árangurs
fyrir okkur?

5. Að bera saman menntakerfi
• Samanburðarmenntunarfræði (e. comparative education):
Að nota reynslu af þróun menntamála í einu eða fleiri
löndum, landsvæðum, þjóðum, o.s.frv. til að sannreyna
fullyrðingar um tengsl samfélags og menntunar í víðu
samhengi.
(Noah, 1973)
• Vandamálið: Erum alltaf að bera saman epli og appelsínur.
– Hvað er það sem felst í reynslu þeirra sem ná góðum árangri
sem getur nýst öðrum til að ná sama árangri?
– Hvað er leynilega kryddið í sósu uppskriftinni?
– Hvernig notum við þá þekkingu til að búa til nýja sósu?

6. Upptaka menntastefnu frá öðrum
(e. policy borrowing)
• Stefnumótendur leita lausna í reynslu annarra
landa: Hvernig velja þeir og innleiða bestu
leið?
• Fjórskipt ferli (Phillips & Ochs , 2003)
– 1. Aðdráttur milli ríkja (e. cross-national
attraction)
– 2. Ákvarðanataka
– 3. Innleiðing
– 4. Aðlögun (alþjóðavæðing eða heimfæring)

7. Aðdráttur milli ríkja
• “Impulses” – Hvatar fyrir því að
stefnumótendur leiti í reynslu annarra eftir
fyrirmyndum.
• “Externalizing Potential” – Hvað í menntakerfi
fyrirmyndarinnar er mögulega hægt að
heimfæra?

8. Vantar inn í módelið hverjir
móta samræðu og gegna
lykilhlutverkum í ferlinu
(Rappleye, 2006)
Phillips & Ochs, 2003

9. Hvað rekur okkar að markaðstorginu?
• Innri hvatar
– Af hverju viljum við breytingu?
– Vitum við hvert við viljum stefna?
– Er samstaða um breytingar?
• Hver er raunverulega staðan hér á landi og
hvert viljum við stefna?
PISA o.þ.h. mótar þessa umræðu

10. Hvernig veljum við á markaðstorginu?
• Ytri hvatar
– “Frændþjóðir”
– “Löndin sem við viljum bera okkur saman við”
– Lönd sem svipa til Íslands í
félagslegu/efnhagslegu/pólitísku tilliti
– Lönd sem eru komin eða eru á leið þangað sem við viljum
vera
– Lönd sem eru að gera sniðuga hluti sem við sjáum
mögulega gagn í
Samanburðarhæf gögn geta beint okkur í nýjar áttir

11. Heimildir
•
•
•
•
•
•
Noah, H. J. (1973). Defining comparative education: Conceptions. In R. Edwards et al,
(Eds) Relevant Methods in Comparative Education. Hamburg: UNESCO Institute for
Education.
Nóvoa, A. & Yariv-Mashal, T. (2003). Comparative research in education: A mode of
governance or a historical journey? Comparative Education, 39(4), 423-438.
Olssen, M., Codd, J., & O'Neill, A. M. (2004). Education policy: Globalization, citizenship
and democracy. Thousand Oaks, CA: Sage.
Steiner-Khamsi, G., Silova, I. & Johnson, E. M. (2006) Neoliberalism liberally applied:
educational policy borrowing in Central Asia, in: J. Ozga, T. Seddon & T. Popkewitz (Eds)
World Yearbook of Education 2006. Education research and policy: steering the
knowledge-based economy. New York/London: Routledge.
Tamassia, C. V. & Adams, R. J. (2009). International assessments and indicators: How
will assessments and performance indicators improve educational policies and
practices in a globalized society? In K. Ryan & J. B. Cousins, (Eds) The SAGE
international handbook of educational evaluation. Thousand Oaks, CA: Sage.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir (8 Desember, 2007). Niðurstöður PISA 2006 kalla á
umræður og endurmat. Morgunblaðið.