2. A literatura grega antiga comprende aquela
literatura escrita en grego antigo desde os máis
antigos vestixios escritos en idioma grego ata o
século IV e o auxe do Imperio Bizantino..
3. INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN
Grecia e o pobo hebreo son o berce da civilización occidental, xa que a
súa política, pensamento, arte e literatura acadaron tal perfección que
determinaron o desenvolvemento cultural de Occidente.
Fronte á esaxeración, fantasía e grandiosidade dos pobos orientais, as
manifestacións culturais do pobo grego caracterizábanse polo equilibrio,
a claridade, a norma e o método.
Fonte principal de inspiración: mitoloxía (riquísimo tesouro de crenzas
que consideraban a prehistoria do seu país) con 12 deuses principais
(Zeus, Atenea, Afrodita, Apolo, Poseidón...) e heroes (semideuses como
Teseo, Herodes, Edipo, Orfeo...). Os mitos seguen sendo, hoxe en día,
motivo de inspiración e estudo.
Esta literatura vehiculizábase a través da lingua grega, rica e
desenvolvida, cunha fonética musical, unha sintaxe flexible e un léxico
variado, que a facían apta para o canto e a expresión do sentimento e as
ideas.
Destacaron nos xéneros propiamente literarios: poesía épica, poesía
lírica, teatro... aínda que cultivaron tamén a filosofía, a historia e a
oratoria.
4. MITOMITO
Narración ou
conxunto de
narracións escritas
polos poetas antigos
que tratan sobre
deuses ou heroes e
nas que acostuma
aparecer unha
explicación dalgún
enigma sobre o
universo ou o ser
humano.
5. HOMEROHOMERO
Autor da Ilíada e da Odisea.
Atribúenselle unha serie de
himnos aos deuses chamados
“homéricos” e a
Batracomiomaquia, parodia da
Ilíada, que narra unha guerra
entre ras e ratos.
7. A ODISEA – 24 cantosA ODISEA – 24 cantos
Cantos I- IV: En Ítaca viven a muller e o fillo de
Ulises (Penélope e Telémaco). Mentres este último
sae na busca do pai, a nai entretén aos
pretendentes e estes traman a morte de Ulises.
Cantos V- VIII: Ulises vai ao país dos feacios e o
rei deste pobo pídelle que conte publicamente a
súa vida.
Cantos IX- XII: Ulises conta as aventuras sufridas
desde que saíu de Troia.
Cantos XIII- XXIV: Ulises chega a Ítaca.
Reencóntrase coa familia e os criados, mata os
pretendentes de Penélope, sufoca a sublevación
dos familiares dos mortos e consegue a paz final.
8. A ODISEA – 24 cantosA ODISEA – 24 cantos
Comeza “in media res”, contando os feitos
anteriores en base ás lembranzas ou narracións do
propio Odiseo.
Está dividido en tres partes: “A Telemaquia”
(cantos do I ao AV), “O regreso de Odiseo”
(cantos V ao XII) e “A vinganza de Odiseo”.
15. ““Circe ou o pracer do azul”Circe ou o pracer do azul”
Unha visión
feminista do clásico.
De Begoña
Caamaño.
16. A ILÍADA - 24 cantosA ILÍADA - 24 cantos
Enfrontamento entre Agamenón e Aquiles polo
rapto da escrava Briseida por parte do primeiro.
Aquiles, colérico, retírase do combate e o poema
vai relatando os fracasos dos gregos.
Agamenón suplica a Aquiles que volva ao campo
de batalla, pero a ira do heroe só cede cando
Héitor, príncipe troiano, mata a Patroclo, o seu
protexido.
Aquiles volve á guerra, enfróntase ao troiano
Héitor, matándoo.
A obra péchase cos funerais de Patroclo en
campamento aqueo e os de Héitor na cidade de
Troia.
20. POESÍA ÉPICA GREGAPOESÍA ÉPICA GREGA
HOMERO (S. VIII a. C.)HOMERO (S. VIII a. C.)
A ILÍADA (“cousas de Ilión”.
Ilión= Troia)
Tema: cólera de Aquiles-fillo de
deuses (guerreiro, hábil, valoroso)
Acción: na guerra.
Proceso narrativo lineal.
Ton dramático, combativo,
emotivo.
Ambiente bélico, centrado nas
loitas entre heroes gregos e
troianos.
Entre a variedade e forza das
paixóns que moven aos personaxes
(ira, orgullo, amor...) destaca a
AMIZADE, verdadeiro motor da
acción.
A ODISEA (“cousas de
Odiseo”. Odiseo=Ulises)
Tema: regreso de Ulises-fillo de
rei (astuto, enxeñoso e
prudente) a Ítaca tras a guerra
de Troia.
Acción: tras a guerra
Maior dominio das técnicas
narrativas: in media res, saltos
temporais, simultaneidade das
accións.
Ton narrativo, máis sosegado.
Ambientes palaciegos (intrigas)
e fantásticos (aventuras).
Importante o papel concedido
ás mulleres (Penélope, Circe,
Calipso...)
21. A LÍRICA GREGAA LÍRICA GREGA
A palabra lírica ten a súa orixe en que os gregos,
nas festas, acostumaban entoar uns cantos
acompañados da lira.
Tipos de poesía: coral (o poeta era o portavoz do
sentimento dun grupo) e persoal (desenvolve
unha temática variada, relacionada coa elexía, o
crítico, o satírico, as paixóns...).
Poesía subxectiva, onde se amosa a vida íntima
do poeta ou a colectividade.
Canta feitos do presente, non as glorias pasadas,
como a epopea.
Composicións breves.
22.
23. SAFO DE LESBOS –S. VII a. C.SAFO DE LESBOS –S. VII a. C.
(poesía persoal)(poesía persoal)
Adicou a súa vida a
instruír ás mozas nunha
escola artístico-literaria:
música, poesía e baile.
A poeta do amor: paixón
erótica, celos, enganos,
abandono ou despedida da
amada.
Poesía sinxela e delicada.
Himno a Afrodita (o amor
como forza irresistible da
natureza)
Poeta máis lida da
Antigüidade.
24. SAFO DE LESBOSSAFO DE LESBOS
Me parece que es igual a los dioses
el hombre aquel que frente a ti se sienta,
y a tu lado absorto escucha
Mientras dulcemente hablas
y encantadora sonríes; lo que a mi
el corazón en el pecho me arrebata:
apenas te miro y entonces
no puedo decir ya palabra
al punto se me espesa la lengua
y de pronto un sutil fuego me corre la piel,
por mis ojos nada veo, los oídos
me zumban
me invade un frío sudor
y toda entera me estremezco,
mas que la hierba pálida estoy
y apenas distante de la muerte me siento
infeliz
25. ANACREONTE -metade do S. VII a. C.ANACREONTE -metade do S. VII a. C.
(poesía persoal)(poesía persoal)
Poeta profesional que
alegraba as festas e o ocio de
reis e nobres.
Poesía fácil e
intranscendente, onde
cantaba os praceres sinxelos
da vida (amor, viño,
música...) e a xuventude.
Neno, trae auga, trae viño e
tráenos coroas de flores,
veña, trae, que xa vou
combater contra Eros.
Poesía anacreóntica que
influíu en autores como
Quevedo.
26. PÍNDARO (S.V a.C.)PÍNDARO (S.V a.C.)
Poesía coralPoesía coral
Cantor dos gañadores das
competicións atléticas.
O seu prestixio era tan
grande que os poetas tiñan
por grande honra ser
cantados nos seus poemas.
Principal poeta grego da
Antigüidade.
Estrutura as súas odas en
tres partes: eloxio do
vencedor e a súa vitoria,
loanza da súa liñaxe,
consellos morais.
Vocabulario rico e estilo
maxestuoso.
27. O TEATRO GREGOO TEATRO GREGO
Tivo a súa orixe na lírica coral,
concretamente nos himnos relixiosos que
os campesiños, disfrazados, cantaban na
honra de Dionisos, deus do viño e a
fertilidade da terra.
Principais modalidades: traxedia e comedia.
28. TRAXEDIA (máis elitista)TRAXEDIA (máis elitista)
COMEDIA (máis popular)COMEDIA (máis popular)
Traxedia: xira ao redor das
grandes paixóns humanas. Xorde
no século V, era clásica, a partir
dos coros dionisíacos.
Inspírase en temas e personaxes
das antigas epopeas e lendas
(destino, culpa, castigo divino...)
Acción baseada nun conflito
próximo e humano cun desenlace
funesto.
Os personaxes son heroes ou
deuses.
Linguaxe culta e elevada.
Dos centenares de traxedias
escritas e interpretadas durante a
época clásica, só sobreviviron un
número limitado de obras.
Comedia: pretende divertir
mediante o humor e a sátira.
Busca os temas nos vicios e
defectos comúns, así como
na vida cotiá. Crítica social
A acción baséase nunha
situación angustiosa que o
personaxe resolve
felizmente.
Personaxes reais, inventados
ou deuses diversos.
Linguaxe viva, áxil e vulgar.
29.
30. ESQUILO (525-456 a.C)ESQUILO (525-456 a.C)
TRAXEDIATRAXEDIA
Introduciu innovacións
(dous personaxes, ademais
do coro).
Considerado creador da
traxedia.
Temas baseados na
mitoloxía, con finais
coñecidos, pero con
importantes leccións
morais.
Personaxes grandiosos e
con reaccións desmedidas
ante o tráxico destino
imposto.
Prometeo encadenado
31. ESQUILO (525-456 a.C)ESQUILO (525-456 a.C)
TRAXEDIATRAXEDIA
A súa obra máis coñecida é a
triloxía
La Orestíada (Agamenón, Las
Coéforas, Las Euménides).
Na primeira, Clitemnestra e
Egisto asasinan a Agamenón.
A segunda conta o proceso
de vinganza planeado por
Electra.
A terceira amosa como
Orestes é levado a xuízo ante
o tribunal divino.
32. SÓFOCLES (495-405 a. C.)SÓFOCLES (495-405 a. C.)
TRAXEDIATRAXEDIA
Innovacións (3º actor,
personaxes redondos)
Personaxes: seres
cercanos que razoan,
sofren e deben
resolver dilemas.
33. SÓFOCLESSÓFOCLES
Consérvanse sete traxedias completas
“Edipo Rey”: trata da parte da historia
de Edipo na que é rei de Tebas e esposo
de Yocasta. Cando se descobre que é o
asasino de seu pai e o esposo da súa nai,
Edipo cégase a si mesmo e Yocasta
afórcase.
En “Antígona”, a protagonista decide
enterrar o seu irmán e realizar sobre su
corpo os correspondentes ritos,
rebelándose así contra Creonte, o seu
tío y sogro (pois estaba comprometida
con Hemón, fillo daquel). A
desobediencia acarrea para Antígona a
súa propia morte
34. EURÍPIDES (480-406 a.C.)EURÍPIDES (480-406 a.C.)
TRAXEDIATRAXEDIA
Personaxes máis humanos
que obedecen á súa
conciencia, e non ao
destino.
Maior realismo e
pesimismo.
Menor éxito, en vida, que
Sófocles e Esquilo.
Medea, Hipólito.
35. EURÍPIDESEURÍPIDES
As súas obras falaban do seus tempos,
sobre todo das crueldades da guerra.
“Alcestis”: o rei Admeto é salvado
pola súa esposa Alcestis, quen
consente en morrer no seu lugar e é
arrebatada á morte por Heracles.
“Medea”: traxedia de gran forza
psicolóxica na que converte a Medea
en asasina dos seus fillos para se
vingar da infidelidade de Jasón.
“Hipólito”: Fedra, filla de Minos e
esposa de Teseo, namorada do seu
fillastro Hipólito, leva á perdición a pai
e fillo e ela mesma dáse morte.
36. ARISTÓFANES (445-387 a. C.)ARISTÓFANES (445-387 a. C.)
COMEDIACOMEDIA
Intención política e burlesca.
Dureza na súa crítica a políticos,
filósofos, escritores, guerras...
No seu teatro está a vida cotiá, e
a súa finalidade non é a
reflexión sobre os grandes
dramas humanos, senón o riso e
a alegría.
Abundan chistes, xogos de
palabras, situacións
disparatadas...
37. ARISTÓFANES (445-387 a. C.)ARISTÓFANES (445-387 a. C.)
COMEDIACOMEDIA
Lisístrata
Lisístrata é unha muller ateniense
que, cansada das continuas
guerras entre Atenas e Esparta,
decide convencer a todas as
mulleres de Grecia de que no
copulen cos seus esposos ata
que estes asinen a paz. Ao
final da obra, os homes,
desesperados pola falta de
sexo, deciden deixar de loitar
e así pór fin á folga de pernas
cruzadas das súas mulleres.
Outras coñecidas obras son La
paz, Las aves, Las Nubes...
38. MENANDRO (342-291 a.C.)MENANDRO (342-291 a.C.)
COMEDIACOMEDIA
Teatro de costumes.
Ridiculízanse
estereotipos como o
avaro, o escravo infiel,
o soldado fanfarrón, a
moza desventurada...
El misántropo
39. A FÁBULA GREGAA FÁBULA GREGA
- Carácter moralizante.
- Forma alegórica, a partir dunha historia concreta
hai que entender a ensinanza moral.
- Trazos propios do teatro: algo de acción.
- Brevidade e concisión.
- Os protagonistas son animais que representan os
vicios ou virtudes.
- Máximo representante: Esopo.
42. NOVELA GREGANOVELA GREGA
De creación tardía.
Só se conserva unha:
Dafnis e Cloe
Autoría: Longo.
Historia de amor e
aprendizaxe entre dous
pastores.
43. HISTORIOGRAFÍAHISTORIOGRAFÍA
Os máis importantes historiadores durante a era clásica:
Herodoto (484-425 a. C). Cicerón chamouno o pai da
historia. Os nove libros de Historias que escribiu describen
o mundo e la civilización que el percorreu nas súas viaxes.
Tucídides (460 a.C.–396 a.C.). Estratega durante a guerra
do Peloponeso. Crítico e analista.
Jenofonte (431 a.C – 354 a.C., comezou as súas Helénicas
onde Tucídides as deixara arredor do 411 a.C. e proseguiu
a historia ata o 362 aC. A súa obra máis coñecida é
Anábasis.
45. TAREFASTAREFAS
Realizar unha exposición oral sobre algún aspecto dado no tema,
profundando nel. Os mitos. Argumentos mitolóxicos nas óperas.
Ler «A Odisea» ou «A ilíada» en cómic.
Ler as Fábulas de Esopo
Lectura voluntaria: Begoña Caamaño: «Circe ou o pracer do
azul», editorial Galaxia. Alessandro Baricco: “Homero, Ilíada”.
Editorial Anagrama.
Exposición oral sobre a mitoloxía grega
Achegarse á lenda de Prometeo (“Prometeo encadenado” de
Esquilo)
Que é o complexo de Edipo?
Representación teatral dun fragmento.