9789740336914

1. 1
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
บทที่ 1
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
1.1 บทนํา
ในปจจุบันนี้โลกไดกาวเขาสูยุคของยีน โดยยีนไดเขาไปมีสวนเกี่ยวของ
ในแทบทุกเรื่อง ไมวาเรื่องเกี่ยวกับการแพทย การเกษตร อุตสาหกรรม หรือแมแต
เรื่องเกี่ยวกับการพิจารณาคดี ดวยเหตุนี้จึงมีความตื่นตัวในการศึกษาคุณสมบัติ
ของยีน และการนํายีนไปใชประโยชน ศาสตรแขนงหนึ่งที่เกี่ยวของกับการนํายีน
ไปใชประโยชนที่ไดรับการพัฒนาอยางรวดเร็ว คือ พันธุวิศวกรรม (genetic
engineering)
ถึงแมจะมีผูใหคํานิยามของคําวา “พันธุวิศวกรรม” ไวมากมาย แตโดย
รวมแลวสามารถสรุปไดวา พันธุวิศวกรรมหมายถึงการใชเทคนิคทางหองปฏิบัติ
การในการดัดแปลงดีเอ็นเอ (DNA) แลวนําเขาสูเซลลของสิ่งมีชีวิต ซึ่งจะทําให
ไดเซลลที่เรียกวาเซลลดัดแปลงพันธุกรรม (genetically modified cell) หากนํา
เซลลดังกลาวไปพัฒนาจนกลายเปนสิ่งมีชีวิต จะทําใหไดสิ่งมีชีวิตที่เรียกวา
สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม (genetically modified organism หรือ GMO)
ตัวอยางเชน หากนําเซลลพืชดัดแปลงพันธุกรรมไปเพาะเลี้ยงจนกลายเปนตนพืช
ตนพืชที่ไดก็จะเปนตนพืชดัดแปลงพันธุกรรม เปนตน
การที่พันธุวิศวกรรมทําใหมนุษยสามารถสรางยีน และสิ่งมีชีวิตใหมีสมบัติ
ตามที่ตองการ จึงไดมีการนําความรูเกี่ยวกับศาสตรแขนงนี้ไปใชประโยชนอยาง
กวางขวาง ทําใหคนกลุมหนึ่งเห็นวาพันธุวิศวกรรมมีประโยชนอยางมาก แตใน
ขณะเดียวกันก็มีคนบางกลุมที่มองวาพันธุวิศวกรรมเปนการเปลี่ยนแปลงสิ่งที่มี
อยูเดิมตามธรรมชาติ ซึ่งอาจนําไปสูการเสียสมดุลของธรรมชาติ รวมทั้งอาจ
นําไปสูปญหาที่เกี่ยวของกับการดํารงอยูของสิ่งมีชีวิต นอกจากนี้ คนในกลุมนี้
บางสวนยังมองวาพันธุวิศวกรรมเปนศาสตรที่ผิดตอหลักจริยธรรม คุณธรรม และ
มนุษยธรรม เพราะไปเกี่ยวของกับการเปลี่ยนแปลง หรือดัดแปลงสิ่งมีชีวิตใหมี
ลักษณะ หรือคุณสมบัติตามที่ตองการ ซึ่งในบางกรณีเปนลักษณะ หรือคุณสมบัติ
ที่ผิดธรรมชาติ
1 .indd 11 .indd 1 20/11/2560 23:09:2820/11/2560 23:09:28

2. 2
หลักพันธุวิศวกรรมและการประยุกตใชในงานวิจัย
ในบทนี้จะกลาวถึงขั้นตอนพื้นฐานของพันธุวิศวกรรม โดยเริ่มตั้งแตการไดมาซึ่งยีนที่สนใจ
ไปจนกระทั่งไดเซลลที่มีลักษณะและคุณสมบัติตามที่ตองการ จากนั้นจะกลาวถึงการนํา
พันธุวิศวกรรมไปประยุกตใชในงานดานตาง ๆ ในสวนทายของบทนี้จะกลาวถึงประเด็นถกเถียง
เกี่ยวกับขอดีและขอเสียของพันธุวิศวกรรม โดยในที่นี้จะใหขอมูลของทั้งฝายที่สนับสนุน และ
ฝายที่ตอตานโดยไมมีการสรุปวาฝายใดมีขอมูลที่นาเชื่อถือกวากัน
1.2 ขั้นตอนพื้นฐานของพันธุวิศวกรรม
ภาพที่ 1.1 แสดงขั้นตอนพื้นฐานของพันธุวิศวกรรม ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอนหลัก คือ
ภาพที่ 1.1 ขั้นตอนพื้นฐานของพันธุวิศวกรรม
1. การสกัดดีเอ็นเอจากเซลลของสิ่งมีชีวิต
การสกัดดีเอ็นเอจากเซลลของสิ่งมีชีวิตมีหลายวิธี การที่จะเลือกใชวิธีใดขึ้นอยูกับปจจัย
หลายอยาง เชน ชนิดของเซลลที่นํามาสกัดเอาดีเอ็นเอ วาเปนเซลลแบคทีเรีย เซลลพืช หรือ
เซลลสัตว นอกจากนี้ ชนิดของดีเอ็นเอที่ตองการสกัดก็เปนปจจัยที่สําคัญในการเลือกใชวิธีใน
การสกัดดีเอ็นเอ เนื่องจากการสกัดเอาดีเอ็นเอทั้งหมด (total DNA) และการสกัดเอาเฉพาะ
พลาสมิด (plasmid) จากเซลลของสิ่งมีชีวิตตองใชวิธีที่ตางกัน
1 .indd 21 .indd 2 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

3. 3
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
รายละเอียดเกี่ยวกับการสกัดดีเอ็นเอจากเซลลของสิ่งมีชีวิตไดกลาวไวในบทที่ 2 “การ
สกัดดีเอ็นเอจากเซลลของสิ่งมีชีวิตและแบคเทอริโอฟาจ”
2. การสรางรีคอมบิแนนตดีเอ็นเอ
ในการนําดีเอ็นเอที่สนใจเขาสูเซลลเจาบาน (host cell) จําเปนตองนําดีเอ็นเอที่สนใจ
มาตัดเอาเฉพาะสวนที่ตองการนําเขาสูเซลลเจาบาน แลวนําไปตอเขากับดีเอ็นเอพาหะ (vector
DNA หรือ vector) ซึ่งทําใหไดรีคอมบิแนนตดีเอ็นเอ (recombinant DNA) (ภาพที่ 1.2) ที่สามารถ
คงอยู และเพิ่มจํานวนไดภายในเซลลเจาบาน
การตัดและตอดีเอ็นเอเขากับดีเอ็นเอพาหะเกี่ยวของกับวิธีการทางหองปฏิบัติการ
หลายวิธี เชน การตัดดีเอ็นเอดวยเอนไซมตัดจําเพาะ (restriction enzyme) และการเชื่อมตอ
ดีเอ็นเอดวยเอนไซมดีเอ็นเอไลเกส (DNA ligase) ซึ่งรายละเอียดเกี่ยวกับเอนไซมเหลานี้ได
กลาวไวในบทที่ 3 “เอนไซมดัดแปลงดีเอ็นเอและอารเอ็นเอ” สวนรายละเอียดเกี่ยวกับดีเอ็นเอ
พาหะไดกลาวไวในบทที่ 4 “พลาสมิดและจีโนมของแบคเทอริโอฟาจ” บทที่ 5 “ดีเอ็นเอพาหะ
สําหรับแบคทีเรีย” และบทที่ 6 “ดีเอ็นเอพาหะสําหรับยูแคริโอต”
ภาพที่ 1.2 รีคอมบิแนนตดีเอ็นเอเกิดจากการเชื่อมตอกันระหวางดีเอ็นเอพาหะกับดีเอ็นเอ
ที่ตองการนําเขาสูเซลล
3. การนํารีคอมบิแนนตดีเอ็นเอเขาสูเซลลเจาบาน
วิธีการนํารีคอมบิแนนตดีเอ็นเอเขาสูเซลลเจาบานมีหลายวิธี ทั้งนี้ขึ้นอยูกับชนิดของ
ดีเอ็นเอพาหะที่ใชในการสรางรีคอมบิแนนตดีเอ็นเอ และชนิดของเซลลเจาบาน รายละเอียด
เกี่ยวกับการนํารีคอมบิแนนตดีเอ็นเอเขาสูเซลลเจาบานไดกลาวไวในบทที่ 7 “การนําดีเอ็นเอเขา
สูเซลลของสิ่งมีชีวิต”
นอกเหนือจากวิธีการทางหองปฏิบัติการที่เกี่ยวของกับขั้นตอนพื้นฐานของพันธุวิศวกรรม
ที่ไดกลาวมาแลวในขางตน ยังมีวิธีการทางหองปฏิบัติการอีกเปนจํานวนมากที่เกี่ยวของกับ
พันธุวิศวกรรม ตัวอยางเชน การวิเคราะหดีเอ็นเอโดยอะกาโรสเจลอิเล็กโทรโฟรีซิส (agarose
gel electrophoresis) ซึ่งรายละเอียดเกี่ยวกับวิธีนี้ไดกลาวไวในบทที่ 8 “อะกาโรสเจลอิเล็ก-
1 .indd 31 .indd 3 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

4. 4
หลักพันธุวิศวกรรมและการประยุกตใชในงานวิจัย
โทรโฟรีซิส” และการเพิ่มจํานวนดีเอ็นเอดวยปฏิกิริยาลูกโซพอลิเมอเรส (polymerase chain
reaction หรือ PCR) ซึ่งรายละเอียดเกี่ยวกับวิธีนี้ไดกลาวไวในบทที่ 9 “ปฏิกิริยาลูกโซพอลิเมอเรส”
1.3 การประยุกตใชพันธุวิศวกรรม
พันธุวิศวกรรมไดถูกนํามาประยุกตใชในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนในดานการแพทย ดาน
การเกษตรและดานอุตสาหกรรม การที่จะนําการประยุกตใชพันธุวิศวกรรมทั้งหมดมากลาวไว
ในที่นี้จึงเปนไปไดยาก ดังนั้น ในที่นี้จึงขอกลาวเฉพาะการประยุกตใชพันธุวิศวกรรมในทาง
การแพทยและในทางการเกษตร เนื่องจากการประยุกตใชพันธุวิศวกรรมดังกลาวนาสนใจและ
เขาใจไดงาย
การประยุกตใชพันธุวิศวกรรมในทางการแพทย
ตัวอยางของการนําพันธุวิศวกรรมมาใชประโยชนในทางการแพทยที่เห็นไดชัดเจน คือ การ
นําพันธุวิศวกรรมมาใชสรางโปรตีนที่สามารถใชรักษาโรคได ตัวอยางเชน
การนําพันธุวิศวกรรมมาใชเพื่อทําใหเซลลของหนูแฮมสเตอร (hamster cell) สามารถผลิต
human factor VIII ได มีประโยชนอยางมากในการรักษาผูปวยที่ขาดโปรตีนดังกลาว ซึ่งเปนโปรตีน
ที่สําคัญในกระบวนการแข็งตัวของเลือด ผูปวยที่ขาดโปรตีนนี้จะเปนโรคฮีโมฟเลีย (haemophilia)
ซึ่งมีอาการเลือดออกงายและหยุดยาก
การนําพันธุวิศวกรรมมาใชเพื่อทําให Escherichia coli สามารถผลิตอินซูลิน (insulin) และ
โกรทฮอรโมน (growth hormone หรือ somatostatin) ของมนุษยได มีประโยชนอยางมาก
ในการรักษาผูปวยที่ขาดอินซูลิน และโกรทฮอรโมน ตามลําดับ ซึ่งความผิดปกติดังกลาวอาจเกิด
จากการที่รางกายไมสามารถสรางฮอรโมนทั้งสองชนิดได หรือสรางไดในปริมาณที่นอยเกินไป
นอกจากตัวอยางที่กลาวมาแลวในขางตน ยังมีตัวอยางอีกเปนจํานวนมากเกี่ยวกับการใชพันธุ
วิศวกรรมในการทําใหเซลลแบคทีเรีย และเซลลของยูแคริโอต (eukaryotic cell) สรางโปรตีน
ของมนุษยเพื่อใชรักษาโรคตาง ๆ (ตารางที่ 1.1)
1 .indd 41 .indd 4 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

5. 5
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
ตารางที่ 1.1 ตัวอยางของโปรตีนของมนุษยที่ถูกสรางโดยพันธุวิศวกรรมเพื่อใชรักษาโรคตาง ๆ
(ที่มา : Brown, 2016)
ในปจจุบันมีการนําพันธุวิศวกรรมมาใชเพื่อการรักษาโรคที่มีความผิดปกติของยีน โดยการ
นํายีนที่ปกติใสเขาไปในรางกายของผูปวยเพื่อทําหนาที่แทนยีนที่ผิดปกติ เรียกวิธีการรักษาโรค
แบบนี้วา การรักษาดวยยีน (gene therapy) ในปจจุบันมีการนําวิธีการรักษาดวยยีนมาใชรักษา
โรคหลายชนิด เชน โรค SCID (severe combined immunodeficiency)
โรค SCID เปนโรคที่เกิดจากการที่เซลลเม็ดเลือดขาวมียีน ADA (ยีนสําหรับเอนไซม
adenosine deaminase) ที่ผิดปกติ ทําใหไมสามารถพัฒนาเปนเม็ดเลือดขาวที่สมบูรณได ดังนั้น
ผูปวยจึงมีภาวะระบบภูมิคุมกันบกพรอง ติดเชื้องาย และมักเสียชีวิตจากการติดเชื้อตั้งแตอายุ
ยังนอย การใชวิธีการรักษาดวยยีนในการรักษาโรค SCID ทําไดโดยนํายีน ADA ที่ปกติมาใส
ในไวรัสที่สามารถบุกรุกเซลลของมนุษยได โดยตองมีการทําใหไวรัสดังกลาวไมสามารถกอโรค
ไดกอน จากนั้นนําไวรัสดังกลาวที่มียีน ADA ที่ปกติไปบุกรุกสเต็มเซลล (stem cell) ที่นําออกมา
จากไขกระดูก (bone marrow) ของผูปวย SCID ซึ่งไวรัสจะปลอยยีน ADA ที่ปกติเขาสู
1 .indd 51 .indd 5 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

6. 6
หลักพันธุวิศวกรรมและการประยุกตใชในงานวิจัย
สเต็มเซลลของผูปวย เมื่อนําสเต็มเซลลที่ไดไปเลี้ยงและตรวจสอบวามียีน ADA แลว จึงนํา
สเต็มเซลลดังกลาวไปฉีดกลับเขาสูไขกระดูกของผูปวย เมื่อสเต็มเซลลดังกลาวถูกนําไปใช
สรางเม็ดเลือดขาวชนิดตาง ๆ เม็ดเลือดขาวเหลานั้นก็จะมียีน ADA ที่ปกติ และสามารถพัฒนา
เปนเม็ดเลือดขาวที่สมบูรณได
การประยุกตใชพันธุวิศวกรรมในทางการเกษตร
ตัวอยางของการนําพันธุวิศวกรรมมาใชประโยชนในทางการเกษตรที่เห็นไดชัดเจน คือ
การนําพันธุวิศวกรรมมาใชปรับปรุงพันธุพืช และสัตวเพื่อใหมีลักษณะตามที่ผูผลิต และผูบริโภค
ตองการ เชน การทําใหพืชมีความตานทานตอแมลงศัตรูพืช การทําใหพืชทนตอยากําจัดวัชพืช
และการทําใหสัตวมีอัตราการเจริญเติบโตสูง มีความสามารถในการผลิตเนื้อ นม หรือไขสูง เปนตน
การนํายีนสําหรับเดลตาเอนโดทอกซิน (δ-endotoxin gene) ซึ่งเปนยีนของแบคทีเรีย Bacillus
thuringiensis ใสเขาไปในเซลลพืชโดยวิธีการทางพันธุวิศวกรรมสามารถทําใหพืชมีความตานทาน
ตอแมลงศัตรูพืช ทั้งนี้เนื่องจากเดลตาเอนโดทอกซินเปนโปรตีนที่สามารถฆาแมลงศัตรูพืชได
โดยจะไปจับและทําลายเซลลเยื่อบุทางเดินอาหารของแมลง การที่เดลตาเอนโดทอกซินมี
หลายชนิด และแตละชนิดมีความสามารถในการฆาแมลงศัตรูพืชที่แตกตางกัน (ตารางที่ 1.2)
ดังนั้นการใชพันธุวิศวกรรมเพื่อปรับปรุงพันธุพืชใหมีความตานทานตอแมลงศัตรูพืช จึงจําเปนตอง
เลือกยีนที่จะนําเขาสูเซลลของพืชที่เหมาะสม
ตารางที่ 1.2 เดลตาเอนโดทอกซินตางชนิดกันมีความสามารถในการฆาแมลงที่แตกตางกัน
(ที่มา : Brown, 2016)
การนํายีนสําหรับโปรตีนยับยั้งเอนไซมโปรตีเนส (proteinase inhibitor) ซึ่งเปนยีนที่พบได
ในพืชตระกูลถั่ว (legumes) ใสเขาไปในเซลลพืชชนิดอื่นโดยวิธีการทางพันธุวิศวกรรมสามารถ
ทําใหพืชมีความตานทานตอแมลงศัตรูพืช ทั้งนี้เนื่องจากโปรตีนยับยั้งเอนไซมโปรตีเนสสามารถ
ฆาแมลงศัตรูพืชไดโดยไปยับยั้งการทํางานของเอนไซมโปรตีเนสในทางเดินอาหารของแมลง
1 .indd 61 .indd 6 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

7. 7
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
การนํายีนสําหรับเอนไซม glyphosate N-acetyltransferase (GAT) ซึ่งเปนยีนของแบคทีเรีย
Bacillus licheniformis ใสเขาไปในเซลลพืชโดยวิธีการทางพันธุวิศวกรรมสามารถทําใหพืชทน
ตอสารกําจัดวัชพืชไกลโฟเสต (glyphosate) ได ทั้งนี้เนื่องจากเอนไซมดังกลาวสามารถทําลายพิษ
ของไกลโฟเสตได โดยการเติมหมูแอซีทิล (acetyl group) ใหกับไกลโฟเสต (ภาพที่ 1.3) ดังนั้น
เมื่อใชไกลโฟเสต สารนี้จึงไปทําลายเฉพาะวัชพืชโดยไมมีผลตอพืชที่ปรับปรุงพันธุ
ภาพที่ 1.3 การทําลายพิษของยากําจัดวัชพืชโดยเอนไซม GAT
นอกเหนืออจากยีนที่กลาวมาขางตน ในปจจุบันมีการใชพันธุวิศวกรรมในการนํายีนหลายชนิด
เขาสูเซลลพืชเพื่อใหพืชมีลักษณะตามที่ตองการดังแสดงในตารางที่ 1.3
1 .indd 71 .indd 7 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

8. 8
หลักพันธุวิศวกรรมและการประยุกตใชในงานวิจัย
ตารางที่ 1.3 ตัวอยางของยีนที่นํามาใชปรับปรุงพันธุพืชโดยวิธีการทางพันธุวิศวกรรม
(ที่มา : Brown, 2016)
1.4 ขอดีและขอเสียของพันธุวิศวกรรม
พันธุวิศวกรรมก็เหมือนศาสตรอื่น ๆ ที่มีทั้งขอดีและขอเสีย ซึ่งในปจจุบันยังคงเปนประเด็น
ถกเถียงที่หาขอยุติไมได ดังนั้น ในที่นี้จึงขอเสนอทั้งขอดีและขอเสียของพันธุวิศวกรรมที่ไดเคยมี
การกลาวถึง เพื่อเปนขอมูลพื้นฐานใหเห็นวาผูสนับสนุน และผูคัดคานมีมุมมองเกี่ยวกับเรื่องนี้
อยางไร
ขอดีของพันธุวิศวกรรม
ตัวอยางของขอดีของพันธุวิศวกรรมที่มีการกลาวถึง ไดแก
พันธุวิศวกรรมมีประโยชนทางดานการแพทย โดยทําใหการวินิจฉัย การปองกัน และ
การรักษาโรคมีประสิทธิภาพ และปลอดภัยมากขึ้น นอกจากนี้ยังชวยทําใหงานวิจัยตาง ๆ ทาง
ดานการแพทยพัฒนาไดอยางรวดเร็ว
1 .indd 81 .indd 8 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

9. 9
ความรูทั่วไปเกี่ยวกับพันธุวิศวกรรม
ประโยชนของพันธุวิศวกรรมในทางการเกษตรมีมากมาย เชน การปรับปรุงพันธุพืช และ
สัตวใหมีลักษณะตามความตองการของผูผลิตและผูบริโภค ซึ่งนอกจากจะชวยใหผลผลิตที่ได
ออกมาเปนไปตามความตองการของตลาดแลว ยังชวยลดตนทุนการผลิต และเปนประโยชนตอ
สุขภาพของเกษตรกรดวย เชน การลดการใชฆาแมลงศัตรูพืช เปนตน
พันธุวิศวกรรมสามารถนํามาใชประโยชนในการรักษาสิ่งแวดลอมไดโดยการชวยลดการใช
ยาฆาแมลงศัตรูพืช ยากําจัดวัชพืช ยาปฏิชีวนะ ซึ่งยาเหลานี้เมื่อมีการใชมักจะถูกปลอยสู
สิ่งแวดลอมทําใหสิ่งมีชีวิตตาง ๆ ที่อยูในสิ่งแวดลอมไดรับอันตราย
ขอเสียของพันธุวิศวกรรม
ในกลุมผูที่ตอตานพันธุวิศวกรรมมักกลาวถึงขอเสียของพันธุวิศวกรรมในดานตาง ๆ เชน
การดัดแปลงพันธุกรรมของสัตวเปนการทารุณสัตว และเปนการเปลี่ยนแปลงสิ่งที่ธรรมชาติ
หรือพระเจาสรางขึ้น ซึ่งขัดตอหลักความเชื่อของคนบางกลุม
พันธุวิศวกรรมเปนอันตรายตอสิ่งแวดลอม ดังรายงานที่พบวาขาวโพดที่ไดรับยีนสําหรับ
เดลตาเอนโดทอกซินเขาไปจะเปนอันตรายตอผีเสื้อที่กินขาวโพดดังกลาว
พันธุวิศวกรรมสามารถทําใหเกิดแบคทีเรียกอโรคดื้อยาสายพันธุใหม ๆ ไดโดยการถายทอด
ยีนดื้อยาปฏิชีวนะ (antibiotic resistance gene) ซึ่งมักพบเปนสวนประกอบของดีเอ็นเอพาหะ
จากแบคทีเรียที่ไดรับการดัดแปลงพันธุกรรมไปยังแบคทีเรียกอโรค
ความวิตกกังวลเกี่ยวกับความปลอดภัยจากการบริโภคพืชหรือสัตวที่ไดรับการดัดแปลง
พันธุกรรมโดยพันธุวิศวกรรม
1.5 บทสรุป
พันธุวิศวกรรมเปนศาสตรที่เกี่ยวของกับการดัดแปลงดีเอ็นเอในหลอดทดลอง แลวนําดีเอ็นเอ
ที่ไดเขาสูเซลลของสิ่งมีชีวิต ซึ่งจะทําใหไดเซลลดัดแปลงพันธุกรรม หากเซลลดังกลาวไดรับ
การพัฒนาจนกลายเปนสิ่งมีชีวิต ก็จะไดสิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม ขั้นตอนพื้นฐานของ
พันธุวิศวกรรม ไดแก การสกัดดีเอ็นเอจากสิ่งมีชีวิต การสรางรีคอมบิแนนตดีเอ็นเอ และการนํา
รีคอมบิแนนตดีเอ็นเอเขาสูเซลลของสิ่งมีชีวิต ซึ่งวิธีการตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับขั้นตอนดังกลาว
จะเปนเนื้อหาของบทตอ ๆ ไปในหนังสือเลมนี้
พันธุวิศวกรรมก็เหมือนกับศาสตรอื่น ๆ คือมีทั้งประโยชน และมีโอกาสที่จะกอใหเกิดปญหา
ได ดังนั้นจึงควรนําขอมูลทั้งประโยชน และโทษของพันธุวิศวกรรมมาพิจารณาอยางรอบคอบ และ
พยายามหาจุดสมดุลที่ทําใหมนุษยสามารถใชประโยชนจากพันธุวิศวกรรมใหไดมากที่สุด โดยใหมี
ผลกระทบตอทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดลอมนอยที่สุด
1 .indd 91 .indd 9 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29

10. 10
หลักพันธุวิศวกรรมและการประยุกตใชในงานวิจัย
1 .indd 101 .indd 10 20/11/2560 23:09:2920/11/2560 23:09:29