1. Phác đồ điều trị 2014 - Khoa Sản
252
CHỈ ĐỊNH MỔ LẤY THAI
Là mổ lấy thai nhi sống hoặc chết qua đường mở bụng và tử cung
I. BẤT XỨNG ĐẦU CHẬU:
Bất xứng đầu chậu được ước đoán khi khám trên lâm sàng thấy:
- Thai to, khung chậu bình thường.
- Thai bình thường, khung chậu giới hạn hay hẹp.
- Chẩn đoán bất xứng đầu chậu:
- Nghiệm pháp lọt ngôi thai: Chỉ được sử dụng trong trường hợp ngôi chỏm, theo dõi 1-
2 giờ ở giai đoạn hoạt động, cơn co tốt. Nếu sau 1-2 giờ đầu không lọt thì mổ lấy thai.
- Ở sản phụ đa sản: chuyển dạ kéo dài, cổ tử cung cứng và phù nề, ối vỡ, đầu thai có
bướu huyết thanh to.
II. DO THAI:
1. Ngôi thai bất thường :
- Ngôi ngang: trừ trường hợp thai thứ 2 trong song thai, ối chưa vỡ và cổ tử cung mở
trọn, trường hợp này có thể nội xoay đại kéo thai.
- Ngôi trán
- Ngôi mặt: ngôi mặt cằm sau.
- Ngôi thóp trước.
- Ngôi mông :
+ Ngôi mông + thai to ( > 3000g đối với con so và > 3500g đối với con rạ)
+ Ngôi mông + ối vỡ non.
+ Ngôi mông + khung chậu giới hạn hoặc khung chậu hẹp.
+ Ngôi mông + đầu thai ngửa ( trên XQ ) .
+ Ngôi mông + vết mổ cũ trên tử cung.
- Ngôi phức tạp: là ngôi có nhiều phần thai nhi trình diện trước eo trên cùng lúc
2. Thai suy trường diễn:
Có thể do : thai quá ngày, thiểu ối, bánh nhau vôi hóa sớm, do giảm tưới máu tử cung - nhau.
Xử trí:
- Nonstresstest(NST) : NST không đáp ứng cần chấm dứt thai kỳ ngay.
NST có đáp ứng, làm Breasttest / Strestest
2. Phác đồ điều trị 2014 - Khoa Sản
253
- Stesstest: nếu trên biểu đồ tim thai có nhịp giảm muộn hay nhịp giảm bất định phải mổ
lấy thai ngay.
3. Thai suy cấp trong chuyển dạ: là khi
- Tim thai < 120 l/p hoặc > 1601/p.
- Tim thai không đều.
Tim thai có những thay đổi bất thường trên CTG.
Có thể kết hợp với sự thay đổi của nước ối: xanh sệt hay vàng sệt.
4. Con quý :
- Mẹ có điều trị vô sinh.
- Mẹ lớn tuổi > 35 tuổi.
- Mẹ có nhiều lần sẩy thai, sinh non, sinh con đủ tháng nhưng không nuôi được
III. DO PHẦN PHỤ CỦA THAI:
1. Nhau bong non: có chỉ định mổ lấy thai khi
- Nhau bong non thể trung bình hay nặng gây tụt huyết áp, có thể ảnh hưởng tới tính
mạng của mẹ.
- Nhau bong non thể nhẹ hay trung bình mà cổ tử cung đóng chắc, tiên lượng thai không
thể sổ trong vòng 2 giờ.
- Nhau bong non thể nhẹ hay trung bình mà tim thai còn > 80 1/p.
2. Nhau tiền đạo : chỉ định mổ lấy thai khi
- Nhau tiền đạo trung tâm ra máu.
- Nhau tiền đạo bán trung tâm > 60% khi cổ tử cung mở # 3 cm, ra máu nhiều.
- Nhau tiền đạo trung tâm hay bán trung tâm, ra máu ít, thai đủ trưởng thành.
- Nhau tiền đạo trung tâm hoặc bán trung tâm đã bắt đầu có dấu hiệu chuyển dạ.
3. Vỡ ối :
- Thiểu ối + Nonstresstest không đáp ứng hoặc Stresstest ( + ).
- Ối vỡ non giục sanh thất bại.
- Ối vỡ non +/- nhiễm trùng ối.
- Ối vỡ non cổ tử cung không thuận tiện giục sanh.
4. Sa dây rốn : mổ cấp cứu nếu dây rốn còn đập.
IV. DO BỆNH LÝ MẸ:
1. Sản giật hay tiền sản giật nặng.
2. Tiểu đường nếu không phát hiện từ đầu thai kỳ và kiểm soát tốt đường huyết.
3. Phác đồ điều trị 2014 - Khoa Sản
254
3. Tim mạch: suy tim , đe dọa phù phổi cấp...
4. Basedow: không điều trị hoặc điều trị không đúng mức, đe dọa cơn bão giáp.
5. Hen phế quản nặng.
6. Các bệnh nhiễm siêu vi : herpes simplex, u mềm lây, mồng gà âm đạo....
7. Khối u tiền đạo : u xơ tử cung nằm ở đoạn eo tử cung, u nang buồng trứng nằm ở
mặt trước đoạn dưới tử cung.
8. Vết mổ cũ trên tử cung: mổ lấy thai hoặc bóc nhân xơ tử cung, chỉnh hình tử cung
có thêm một trong các yếu tố sau:
- Chỉ định mổ lấy thai lần trước còn tồn tại: khung chậu hẹp, méo...
- Khung chậu giới hạn + vết mổ cũ.
- Mổ lấy thai lần trước là mổ dọc thân tử cung.
- Hậu phẫu mổ lấy thai lần trước có nhiễm trùng vết mổ.
- Mổ lấy thai trên 2 lần.
- Vết mổ cũ đau.
- Vết mổ cũ < 24 tháng.
- Vết mổ cũ + bất thường của thai hoặc phần phụ của thai (ngôi mông, thai to song thai,
đa thai, ối vỡ non , thiểu ối.....)
V. DO PHẦN MỀM:
- Cổ tử cung xơ cứng không dãn nở do đốt điện hay đốt lạnh, khoét chóp.
- Âm đạo có vách ngăn sâu và cứng không thể cắt được.
- Có khối u âm đạo to, dễ chảy máu.
VI. RỐI LOẠN CƠN GÒ KHÔNG ĐIỀU CHỈNH BẰNG THUỐC ĐƯỢC:
VII. YẾU TỐ TÂM LÝ XÃ HỘI:
- Không là chỉ định mang yếu tố chuyên môn, cần cân nhắc kỹ càng sau khi đã giải
thích các nguy cơ, tai biến của mổ lấy thai, gây mê hồi sức cho sản phụ và gia đình.
VIII. MẸ TỬ VONG
- Cần xác định thời điểm tử vong mẹ mổ lấy thai sớm nếu có thể khi con có cơ hội sống.
