thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký

Hô hấp ký (phế dung ký)
Test dãn phế quản
Test kích thích phế quản
Các thể tích phổi (TLC, RV)
Đánh giá sức cơ hô hấp (MIP và MEP)
Kháng lực đường hô hấp
Khuếch tán qua màng phế nang mao mạch
Khí máu động mạch
Hô hấp tim mạch gắng sức, test đi bộ 6 phút

Phế thân ký
Plethysmography

Kháng lực đường hô hấp
• IOS: Impulse Oscillometry
• FOT: Forced Oscillation Technique)

Hô hấp tim mạch gắng sức

Lâm sàng Chỉ định ban đầu Chuyên sâu
Dyspnea at rest or
on exertion
Cough
Suspected COPD
Suspected
bronchiectasis
Suspected
diaphragmatic
weakness
Suspected ILD
Suspected upper
airway obstruction

Lâm sàng Chỉ định ban đầu Chuyên sâu
Dyspnea at rest or
on exertion
Spirometry
Lung volumes, DLCO, ABG
Cardiopulmonary exercise test
Cough Spirometry Bronchoprovocation challenge
Suspected COPD Spirometry
Oximetry at rest
Lung volumes, DLCO
Arterial Blood Gas
Suspected
bronchiectasis
Spirometry
Lung volumes
Suspected
diaphragmatic
weakness
Spirometry upright and supine
Lung volumes
MIP, MEP
Suspected ILD Spirometry
Lung volumes, DLCO
Oximetry at rest, 6m walk test
Cardiopulmonary exercise test
Suspected upper
airway obstruction
Spirometry with flow volume
loop

HÔ HẤP KÝ
— Là phương pháp đánh giá chức năng phổi bằng
cách đo thể tích khí bệnh nhân thải ra ngoài sau hít
vào tối đa

CHỈ ĐỊNH (ATS 2005)
— CHẨN ĐOÁN
¡ Đánh giá triệu chứng hô hấp, các bất thường khi thăm khám và trên cận lâm sàng
¡ Đánh giá ảnh hưởng của bệnh lên chức năng phổi
¡ Khám phát hiện các đối tượng có nguy cơ cao bệnh phổi
¡ Đánh giá tiền phẫu
¡ Tiên lượng bệnh
¡ Đánh giá tình trạng sức khỏe trước các chương trình tập luyện

CHỈ ĐỊNH (ATS 2005)
— THEO DÕI BỆNH
¡ Đánh giá hiệu quả can thiệp điều trị
¡ Mô tả diễn tiến bệnh
¡ Theo dõi người có tiếp xúc với yếu tố nguy cơ
¡ Theo dõi phản ứng bất lợi của thuốc
— LƯỢNG GIÁ MỨC ĐỘ THƯƠNG TẬT
¡ Lượng giá trong chương trình phục hồi y khoa, kỹ nghệ, phát âm
¡ Lượng giá nguy cơ trong bảo hiểm
¡ Lượng giá cá thể trong giám định y khoa (Bảo hiểm xã hội, Lượng giá thương tật)
— SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG
¡ Điều tra dịch tễ học
¡ Lập các phương trình tham khảo
¡ Nghiên cứu lâm sàng

CHỐNG CHỈ ĐỊNH (AARC 1996)
— Ho ra máu chưa rõ nguồn gốc
— Tràn khí màng phổi
— Tình trạng tim mạch không ổn định
(mới bị nhồi máu cơ tim hay thuyên tắc phổi)
— Phình động mạch chủ ngực, bụng hay não
— Mới phẫu thuật mắt, bụng, lồng ngực (tai, não, mắt)
— Những rối loạn cấp ảnh hưởng đến việc thực hiện test
(nôn, buồn nôn, tiêu chảy cấp)
— Những người không hợp tác được: trẻ em <5 tuổi, già, yếu, rối
loạn ý thức
CHƯA ĐỀ CẬP: có thai, lao phổi tiến triển, bệnh truyền nhiễm…

CÁC THỂ TÍCH PHỔI ĐỘNG

TÓM TẮT QUY TRÌNH ĐO HÔ HẤP KÝ
1. Chuẩn bị máy
2. Chuẩn bị bệnh nhân
3. Nhập tên tuổi, chiều cao, cân nặng vào máy
4. Bệnh nhân thổi, kẹp mũi
5. Sau 3 lần đạt chuẩn, xịt thuốc dãn phế quản, đo lại

1. Chuẩn bị máy: Định chuẩn mỗi ngày
2. Chuẩn bị bệnh nhân
¡ Hút thuốc /1h (-)
¡ Uống rượu/ 4h (-)
¡ Mặc quần áo quá chật (-)
¡ Vận động mạnh /30' (-)
¡ Ăn quá no/2h (-)
¡ Răng giả (±)
¡ Sử dụng các thuốc dãn phế quản
÷ 4h đối với SABA, SAMA
÷ 12h với LAMA, LABA,
÷ 24h với theophyllin uống

3. Nhập tên tuổi, chiều cao, cân nặng vào máy
4. Bn thổi: kẹp mũi
1. Đo dung tích sống chậm (SVC)
2. Dung tích sống gắng sức (FVC)
3. Thông khí tự ý tối đa (MVV)
5. Sau 3 lần đạt chuẩn, xịt thuốc dãn phế quản, đo lại
¡ Liều dùng: SABA 200-400 mcg
¡ Chờ 10-15 phút

PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HÔ HẤP KÝ
A. Phân tích giản đồ
1. Chất lượng giản đồ: chấp nhận được /lặp lại được
2. Hình ảnh giản đồ “gợi ý”
B. Phân tích trị số
1. So sánh với trị số tham khảo trong dân số
2. So sánh với trị số của chính bệnh nhân “nếu có”
3. So sánh với trị số “kỳ vọng” của bệnh lý
C. Phân tích kết quả kết hợp lâm sàng
1. Câu hỏi lâm sàng khi chỉ định hô hấp ký
2. Xác suất tiền nghiệm & hậu nghiệm sau hô hấp ký

q Tiêu chuẩn chấp nhận được
(1) Khởi đầu tốt: Thể ”ch ngoại suy < 5% FVC hoặc 150 ml
(2) Kết thúc tốt:
÷ Thời gian thở ra > 6s (> 10 tuổi); > 3s (< 10 tuổi);
÷ Hay đường thở ra có bình nguyên > 1 s
(3) Không có các lỗi kỹ thuật khác: Ho trong giây đầu šên khi thở ra, Đó
ng nắp thanh môn, Gắng sức không liên tục, Kết thúc thở ra sớm, Hở khí
qua miệng, Ống ngậm bị tắc khi đang thở ra.
q Tiêu chuẩn lập lại được
(1) Sai biệt giữa hai FVC lớn nhất ≤ 150 ml
(2) Sai biệt giữa hai FEV1 lớn nhất ≤ 150 ml

A. PHÂN TÍCH GIẢN ĐỒ
GIẢN ĐỒ CÓ KHỞI ĐẦU TỐT KHÔNG ?

GIẢN ĐỒ CÓ KHỞI ĐẦU TỐT KHÔNG?

GIẢN ĐỒ CÓ KẾT THÚC TỐT KHÔNG ?

GIẢN ĐỒ CÓ KẾT THÚC TỐT KHÔNG?

CÓ HO, ĐẶC BIỆT TRONG GIÂY ĐẦU TIÊN HAY KHÔNG?

CÓ ĐÓNG NẮP THANH MÔN KHÔNG?

CÓ GẮNG SỨC KHÔNG LIÊN TỤC – KẾT THÚC SỚM?

CÓ HỞ KHÍ QUA MIỆNG KHÔNG?

ỐNG NGẬM CÓ BỊ TẮC KHÔNG ?

TIÊU CHUẨN LẬP LẠI ĐƯỢC
Sau 3 lần thổi
• 2 giá trị FVC lớn nhất không khác nhau 150ml
• 2 giá trị FEV1 lớn nhất không khác nhau 150ml
• Nếu không đạt à thổi tiếp, tối đa 8 lần
• Chọn FVC, FEV1 lớn nhất thỏa tiêu chuẩn chấp nhận và lặp lại

GIẢN ĐỒ CÓ LẬP LẠI ĐƯỢC KHÔNG?

Đường cong lưu lượng-thể tích bình thường

CÁC NGUYÊN NHÂN BẤT THƯỜNG
Tắc nghẽn ngoài lồng ngực
- Liệt dây thanh
- Hẹp hạ thanh môn
- Khối u nguyên phát hoặc di căn
- Bướu giáp
Tắc nghẽn trong lồng ngực
- Khối u phần dưới khí quản
- Nhuyễn khí quản
- Hẹp khí quản
- U hạt Wegener
Tắc nghẽn cố định
- Khối u cố định ở đường thở lớn
- Liệt dây thanh (liệt khép cố định)
- Sẹo hẹp do xơ hóa

TẮC NGHẼN
BỆNH PHỔI
HẠN CHẾ

PHÂN TÍCH TRỊ SỐ
Predicted
Value
Lower
Limit of
Normal
Pre-test
Lít %
Post-test
Lít %
Change
%

B. PHÂN TÍCH TRỊ SỐ (ATS 2005)

PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NHANH
Các câu hỏi cần trả lời:
1. Có hội chứng hạn chế không? Mức độ?
2. Có hội chứng tắc nghẽn không? Mức độ?
3. Có đáp ứng với test dãn phế quản?

HỘI CHỨNG HẠN CHẾ (+):
MỨC ĐỘ:
FVC (VC) < 80% predicted value
60 đến dưới 80%: nhẹ
40 đến dưới 60%: trung bình
dưới 40%: nặng

HỘI CHỨNG TẮC NGHẼN(+):
MỨC ĐỘ (FEV1%):
FEV1/FVC < 0.7
Từ 60% trở lên: nhẹ
40 đến dưới 60%: trung bình
dưới 40%: nặng

TEST DÃN PHẾ QUẢN
FEV1 SAU TEST TĂNG ≥ 12% VÀ ≥ 200ML
SO VỚI GIÁ TRỊ FEV1 TRƯỚC TEST

CHỈ ĐỊNH
— Chẩn đoán
¡ Suy hô hấp, rối loạn thông khí
¡ Rối loạn toan kiềm
¡ Trên bệnh nhân có rối loạn ý tức, tình trạng nặng (suy hô hấp,
tuần hoàn, ngộ độc, lọc máu, hậu phẫu, chấn thương…)
— Theo dõi điều trị
¡ Lượng giá hiệu quả điều trị
¡ Đánh giá độ nặng và tiên lượng

CHỐNG CHỈ ĐỊNH
— Không có THBH đủ tại vị trí lấy máu (Allen test âm tính)
— Vị trí có vết thương hoặc shunt phẫu thuật
(các fistula hay graft chạy thận)
— Có bằng chứng của bệnh mạch máu ngoại biên ở đoạn xa của
động mạch cần lấy máu
— Có bệnh lý đông máu hoặc sử dụng kháng đông liều cao

CHỐNG CHỈ ĐỊNH
¡ Bất thường khi thực hiện Allen test hiệu chỉnh
¡ Vị trí lấy máu có vết thương hoặc bất thường giải phẫu
¡ Bệnh mạch máu ngoại biên nặng ở vùng dự tính lấy máu
¡ Hội chứng Raynaud’s
à Chọn vị trí lấy máu khác
¡ Có bệnh lý đông máu nặng hoặc sử dụng tiêu sợi huyết.
AARC clinical practice guideline. Sampling for arterial blood gas analysis. American Association for Respiratory Care. 1992

CÁC VỊ TRÍ LẤY MÁU ĐỘNG MẠCH

BIẾN CHỨNG
— Khối máu tụ hoặc xuất huyết lượng lớn
— Co thắt động mạch
— Tổn thương mạch máu, thần kinh
— Đau hoặc shock vagal
— Nhiễm trùng
— Tắc mạch do cục máu đông hoặc thuyên tắc khí.
— Phản ứng phản vệ do thuốc giảm đau tại chỗ.

PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KMĐM
1. Đánh giá tính chính xác của kết quả
a. Kiểm tra tính đồng nhất bên trong
b. Đánh giá tính tương thích bên ngoài
2. Phân tích tình trạng cân bằng toan – kiềm
3. Đánh giá oxy hóa máu

PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KMĐM
1. Đánh giá tính chính xác của kết quả
a. Kiểm tra tính đồng nhất bên trong
• Phương pháp đánh giá chuyển hóa gián tiếp
• Quy luật số 8
• Phương trình Henderson hiệu chỉnh
• Bản đồ toan-kiềm
b. Đánh giá tính tương thích bên ngoài
• Đối chiếu kết quả với lâm sàng
• PaO2 > 5 x FiO2
• Đối chiếu SaO2 và PaO2

PHÂN TÍCH CÂN BẰNG TOAN KIỀM
BƯỚC 1: XÁC ĐỊNH RỐI LOẠN NGUYÊN PHÁT
Thành phần đo Mức bình thường
pH 7,35 – 7,45
PCO2 35 – 45 mmHg
HCO3 22 – 26 mEq/L

Toan Kiềm
pH < 7,35 pH > 7,45
PCO2 > 45 mmHg
Toan hô hấp
PCO2 < 35 mmHg
Kiềm hô hấp
HCO3 < 22 mEq/L
Toan chuyển hóa
HCO3 > 26 mEq/L
Kiềm chuyển hóa
Cùng chiều với pH à Rối loạn tiên phát

Ví dụ:
pH: 7,23
PCO2: 23 mmHg à Rối loạn tiên phát là Toan chuyển hóa
HCO3: 15 mEq/L
pH: 7,4
PCO2: 55 mmHg à ?
HCO3: 40 mEq/L

BƯỚC 2: ĐÁNH GIÁ ĐÁP ỨNG BÙ TRỪ
XÁC ĐỊNH RỐI LOẠN PHỐI HỢP
2 trường hợp:
– Nếu rối loạn tiên phát là chuyển hóa, bù trừ hô hấp nhanh
(không có cấp – mạn)
– Nếu rối loạn tiên phát là hô hấp, đánh giá cấp/mạn

v Rối loạn tiên phát là chuyển hóa
• PaCO2 đo được < PaCO2 dự đoán: kiềm hô hấp phối hợp
• PaCO2 đo được > PaCO2 dự đoán: toan hô hấp phối hợp
(1) Toan chuyển hóa: PaCO2 dự đoán = (1.5 x HCO3) + 8 ± 2
(2) Kiềm chuyển hóa: PaCO2 dự đoán = (0.7 x HCO3) + 21 ± 2
pH = 7, XX (PaCO2 = XX mmHg)

Ví dụ:
pH: 7,32
PaCO2: 23 mmHg à ?
HCO3: 15 mEq/L
(1) Toan chuyển hóa: PaCO2 dự đoán = 1.5 x [HCO3] + 8 ± 2
(2) Kiềm chuyển hóa: PaCO2 tăng thêm = 40 + 0.6 x [∆HCO3-]
Toan chuyển hóa tiên phát
PaCO2 < PaCO2 dự đoán
Kiềm hô hấp phối hợp
pH = 7, XX (PaCO2 = XX mmHg)

v Rối loạn tiên phát là hô hấp
(3) Toan hô hấp cấp: pH dự đoán = 7,40 – [0.008 x (PaCO2 – 40)]
(4) Toan hô hấp mạn: pH dự đoán = 7,40 – [0,003 x (PaCO2 – 40)]
(5) Kiềm hô hấp cấp: pH dự đoán = 7,40 + [0,008 x (40 – PaCO2)]
(6) Kiềm hô hấp mạn: pH dự đoán = 7,40 +[0,003 x (40 – PaCO2)]
Toan chuyển hóa
phối hợp
pH < pH (3)
Toan hô hấp cấp
pH ~ pH (3)
Cấp/mạn
(3) < pH < (4)
Toan hô hấp mạn
pH ~ pH (4)
phối hợp
pH > pH (4)
Toan chuyển hóa
phối hợp
pH < pH (6)
Kiềm hô hấp mạn
pH ~ pH (6)
Cấp/mạn
(5) < pH < (6)
Kiềm hô hấp cấp
pH ~ pH (5)
phối hợp
pH > pH (5)

v
Ví dụ: pH: 7,54
PCO2: 23 à ?
HCO3:
Toan chuyển hóa
phối hợp
pH < pH (6)
Kiềm hô hấp mạn
pH ~ pH (6)
Cấp/mạn
(5) < pH < (6)
pH ~ pH (5)
phối hợp
pH > pH (5)
Kiềm hô hấp tiên phát
pH ~ pH (5)
(3) Toan hô hấp cấp: pH dự đoán = 7,40 – [0.008 x (PaCO2 – 40)]
(4) Toan hô hấp mạn: pH dự đoán = 7,40 – [0,003 x (PaCO2 – 40)]
(5) Kiềm hô hấp cấp: pH dự đoán = 7,40 + [0,008 x (40 – PaCO2)]
(6) Kiềm hô hấp mạn: pH dự đoán = 7,40 +[0,003 x (40 – PaCO2)]

BƯỚC 3: ĐÁNH GIÁ TOAN CHUYỂN HÓA
BẰNG GAPS
• AG bình thường 6-12 mEq/L
• Giảm albumin máu:
AG hiệu chỉnh = AG tính được + 2,5 – [4,5 – albumin máu (g/dl)]
Anion Gap = [Na+]- ([Cl-] + [HCO3-]) ± 2

BƯỚC 3: ĐÁNH GIÁ TOAN CHUYỂN HÓA BẰNG GAPS

BƯỚC 3: ĐÁNH GIÁ TOAN CHUYỂN HÓA BẰNG GAPS
v CÁC NGUYÊN NHÂN TOAN CHUYỂN HOÁ KHÔNG TĂNG ANION GAP
– Diarrhea or other intestinal losses (eg, tube drainage)
– Posttreatment of ketoacidosis
– Carbonic anhydrase inhibitors
– Ureteral diversion (eg, ileal loop)
– Chronic kidney disease and tubular dysfunction (but relatively
preserved glomerular filtration rate)
– Type 1 (distal) RTA
– Type 2 (proximal) RTA
– Type 4 RTA (hypoaldosteronism)

BƯỚC 3: ĐÁNH GIÁ TOAN CHUYỂN HÓA
BẰNG GAPS
• AG bình thường 12 mEq/L
• Giảm albumin máu:
AG hiệu chỉnh = AG tính được + 2,5 – [4,5 – albumin máu (g/dl)]
• Nếu AG tăng, tính tỷ lệ gap-gap
– ∆AG/∆[HCO3-] < 1.0, có toan chuyển hóa không tăng AG phối hợp
– ∆AG/∆[HCO3-] > 2.0, có kiềm chuyển hóa phối hợp
AG dư/HCO3 thiếu = (AG đo được – 12) / (24 – HCO3 đo được)
Anion Gap = [Na+]- ([Cl-] + [HCO3-]) - 12 ± 2

ĐÁNH GIÁ OXY HÓA MÁU
• PAO2: áp suất riêng phần của O2 trong phế nang
• PaO2: áp suất riêng phần của O2 trong máu động mạch

• SaO2, SpO2 : Độ bão hòa oxy của haemoglobin

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ GIẢM OXY MÁU
Phân độ PaO2 (mmHg) SaO2 (%)
Tăng oxy máu > 100 -
Bình thường 80 – 100 ≥ 95
Giảm oxy máu nhẹ 60 – 79 90 – 94
Giảm oxy máu trung bình 40 – 59 75 – 89
Giảm oxy máu nặng < 40 < 75
NGUYÊN NHÂN
1. Alveolar ventilation 2. V/Q mismatch
3. Right-to-left shunt 4. Diffusion limitation
5. Concentration of O2 in inspired air (FiO2)

FiO2: phân xuất oxy trong khí thở vào
Patm: áp suất khí quyển (760 mmHg ngang mực nước biển)
PH2O: áp suất riêng phần của nước (47 mmHg ở 370C)
RQ: thương số hô hấp
• A-a PO2 bình thường: giảm thông khí phế nang đơn thuần
• A-a PO2 tăng
– bất tương xứng thông khí – tưới máu
– và/hoặc mất cân bằng trong tiếp nhận – phân phối oxy trong máu.
A-a PO2 = [FiO2 x (Patm – PH2O) – (PaCO2/RQ)] – PaO2

PaO2/FiO2 ratio

Suy hô hấp type 1
• PaO2 giảm
• PaCO2 bình thường hoặc thấp
– Nguyên nhân
Viêm phổi Cơn hen cấp
Thuyên tắc phổi Hội chứng nguy kịch hô hấp cấp
Tràn khí màng phổi Viêm phế nang xơ hóa
Phù phổi Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

• Suy hô hấp type 2: PaCO2 cao (cấp/mạn)
– Nguyên nhân:
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính Thuốc an thần
Kiệt sức Hít phải dị vật
Mảng sườn di động Bệnh lý thần kinh – cơ
Gù vẹo cột sống Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Ví dụ 1
PaCO2 = 80 pH = 7, 18
HCO3
- = 30 Na = 135
Cl- = 93
1. Toan
2. Toan hô hấp
3. Cấp hay mạn ?
Cấp : ¯ pH = 0,08 * (80 - 40)/ 10= - 0,32 Þ 7,08
Mạn : ¯ pH = 0,03 * (80 - 40)/ 10= - 0,12 Þ 7,28
Toan hô hấp cấp trên nền mạn

Ví dụ 2
pH : 7,2 PaCO2 : 25
HCO3
- : 10
Na+ : 130 Cl- : 80
1. Toan
2. Toan chuyển hóa
3. AG : 130 – 80 – 10 : 40mEq/L
4. Mức bù của hô hấp
[ 1,5 . HCO3
- + 8 ] ± 2 = 23 ± 2
g không có rối loạn hô hấp
. Tìm HCO3
- trước khi có AG toan chuyển hóa
Tỷ lệ gap/gap = 2
g có kiềm chuyển hóa phối hợp
Toan chuyển hóa+ kiềm chuyển hóa nguyên phát
Bệnh cảnh: đái tháo đường type 2 Ketoacidosis + ói

Ví dụ 3
PaCO2 = 10 pH = 7,31
HCO3
- = 5 Na = 123
Cl- = 99
1. Toan
3. AG: 123 - 5 - 99 = 19 mEq/L
4. Hô hấp bù
PaCO2 = [1,5*HCO3 + 8] ± 2 = 15,5 ± 2
Þ Kiềm hô hấp phối hợp

Ví dụ 3
Tỷ lệ gap-gap < 1
Þ có toan chuyển hóa không tăng AG phối hợp
Þ toan chuyển hóa tăng AG + kiềm hô hấp + toan chuyển hóa không AG

Ví dụ 4
PaCO2 = 28 pH = 7,07
HCO3
- = 8 Na = 125
Cl- = 100 K+ = 2,5
1. Toan
3. AG: 125 - 8 -100 = 17 mEq/L
Hô hấp bù
PaCO2 = [1,5*HCO3 + 8] ± 2 = 20 ± 2
Þ Toan hô hấp phối hợp

Ví dụ 4
Tỷ lệ gap-gap < 1
Þ Có toan chuyển hóa không AG phối hợp
Þ Toan chuyển hóa tăng AG + Toan hô hấp + Toan
chuyển không tăng AG

TÀI LIỆU THAM KHẢ0
1. Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology
2. Interpretation of Pulmonary function tests: A practical guide
3. Uptodate
4. ATS guidelines (Standardisation of spirometry, Interpretative
strategies for lung function tests
5. Arterial blood sampling - WHO Guidelines on Drawing Blood
6. ABG made easy
7. Interpretation of Clinical Blood Gases

thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký

thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký

Semelhante a thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký (20)

Mais de SoM

Mais de SoM (20)

Último

Último (20)

thăm dò chức năng hô hấp - hô hấp ký