SẢN PHỤ KHOA

1. UNG THÖ
COÅ TÖÛ CUNG
GS.TS. TRAÀN THÒ LÔÏI

2. MUÏC TIEÂU
„ 1. Keå ñöôïc caùc nguyeân nhaân vaø caùc ñoàng yeáu
toá gaây ung thö coå töû cung.
„ 2. Moâ taû ñöôïc 3 daïng ñaïi theå cuûa ung thö coå töû
cung.
„ 3. Keå ñöôïc caùc giai ñoaïn laâm saøng (theo FIGO)
cuûa ung thö coå töû cung.
„ 4. Chaån ñoaùn ñöôïc ung thö coå töû cung qua laâm
saøng vaø caän laâm saøng.
„

3. DÒCH TEÃ HOÏC
„ Ung thö CTC phoå bieán nhaát ôû phuï nöõ taïi caùc
nöôùc keùm phaùt trieån.
„ Moãi naêm# 500.000 phuï nöõ bò ung thö xaâm laán
môùi maéc treân toøan theá giôùi
„ Taàn suaát môùi maéc : 10-20ca /100.000 phuï nöõ.
„ Ôû Ñoâng Nam AÙ: 25-40ca/ 100.000 phuï nöõ.
„ Chöông trình taàm soaùt UTCTC baèng pheát moûng
teá baøo CTC ñaõ giaûm ñöôïc taàn suaát UTCTC xaâm
laán ôû caùc nöôùc coâng nghieäp ñeán 75%

4. NGUYEÂN NHAÂN
„ Nhieãm HPV (Human Papilloma Virus) laø
nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây ung thö coå töû cung:
90-100% UTCTC coù HPV (+).
„ Nhieãm HPV laø moät beänh laây qua ñöôøng tình
duïc, chieám 10 - 25% ôû phuï nöõ treû döôùi 30 tuoåi, 5
- 8% ôû phuï nöõ treân 30 tuoåi.
„ Nhieãm HPV nguy cô cao (chuûng 16, 18)nguy cô
töông ñoái taêng 10-75 laàn
„ Trong UTCT, HPV-DNA saùt nhaäp vaøo genome
gaây ra loaïn saûn, ung thö

5. NGUYEÂN NHAÂN
„ Caùc ñoàng yeáu toá (co-factors - yeáu toá caàn thieát ñeå
taïo neân nguy cô) gaây ung thö coå töû cung laø :
„ - Hoaït ñoäng tình duïc sôùm, <17 tuoåi.
„ - Coù nhieàu baïn tình, choàng coù nhieàu baïn tình.
„ - Veä sinh sinh duïc keùm (ñoàng yeáu toá =
Herpes, Chlamydia).
„ - Huùt thuoác laù.
„ - Suy giaûm mieãn dòch (nhieãm HIV, AIDS).

6. Tieán trình töø nhieãm ñeán ung thö
Toån thöông trong bieåu moâ laùt
nguy cô thaáp(LSILs)
Toån thöông trong bieåu moâ
laùt nguy cô (HSILs)
Ung thö vi
xaâm laán
Taàm soaùt
Ñieàu trò
Thôøi gian naêmthaùng
Bieåu moâ
bình thöôøng
Nhieãm HPV
Tế bào rỗng
CIN I CIN II CIN III/
CIS

7. Xuaát ñoä ung thö coå töû cung
Xuaát ñoä Töû suaát
XN PAP
Vacxin
UT coå töû cung
HPV
Ñoâng Phi
Nam Phi
Melanesia
Vuøng Caribeâ
Trung Myõ
Taây Phi
Nam Myõ
Trung
Nam Trung AÙ
Micro/Polynesia
Ñoâng Nam AÙ
Ñoâng Aâu
Baéc Phi
Nam Aâu
Taây Aâu
Baéc AÂu
Nhaät Baûn
Baéc Myõ
UÙc/ Taân Taây Lan
Trung Quoácây AÙ
Taàm soaùt HPV

11. Vuøng chuyeån tieáp truï-lát
NHAÉC LAÏI VEÀ GIAÛI PHAÃU HOÏC,
TEÁ BAØO HOÏC, MOÂ HOÏC CTC

12. HÌNH AÛNH ÑAÏI THEÅ CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG
„ - Daïng suøi, thöôøng gaëp nhaát, moïc töø coå töû cung
ngoaøi, suøi leân thaønh moät khoái nhö boâng caûi to
roäng, bôû, deã chaûy maùu. Ñoâi khi daïng naøy phaùt
xuaát töø trong keânh coå töû cung laøm caêng to coå töû
cung vaø keânh coå töû cung, bieán coå töû cung thaønh
daïng baàu daøi caêng nhö thuøng röôïu.
„ - Daïng chai xaâm nhieãm coå töû cung bieán coå töû
cung thaønh cöùng nhö ñaù.
„ - Daïng loeùt, laøm maát coå töû cung vaø phaàn treân
cuûa aâm ñaïo taïo thaønh moät hoá saâu loõm.

13. SÖÏ LAN TRAØN CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG
„ - AÊn lan vaøo nieâm maïc aâm ñaïo
„ - AÊn lan vaøo cô töû cung ôû ñoaïn döôùi vaø thaân treân
„ - Lan vaøo haïch baïch huyeát ôû quanh coå töû cung
vaø töø ñoù xaâm laán haïch.
„ - Lan thaúng vaøo caùc caáu truùc laân caän hay chu
cung, tôùi caân cô bòt vaø tôùi thaønh chaäu. Ung thö coù
theå lan ñeán baøng quang, tröïc traøng gaây doø baøng
quang-aâm ñaïo hoaëc doø tröïc traøng-aâm ñaïo.

14. CAÙC GIAI ÑOAÏN LAÂM SAØNG CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG (FIGO 1995)
„ Giai ñoaïn 0 : ung thö taïi choã, trong bieåu moâ.
„ Giai ñoaïn I : ung thö chæ khu truù ôû coå töû cung
„ Ia : ung thö xaâm laán chæ chaån ñoùan qua vi
theå. Xaâm laán giôùi haïn ñeán moâ ñeäm saâu toái ña 5mm
vaø roäng toái ña 7mm.
„ Ia1: xaâm laán saâu  3mm, roäng  7mm
„ Ia2: xaâm laán: 3 - 5mm vaø roäng  7mm
„ Ib : sang thöông laâm saøng khu truù ôû CTC,
hoaëc khoâng coù bieåu hieän laâm saøng nhöng lôùn hôn
giai ñoaïn Ia (xaâm laán >5mm).
„ Ib1: sang thöông laâm saøng < 4cm
„ Ib2: sang thöông laâm saøng > 4cm.

15. CAÙC GIAI ÑOAÏN LAÂM SAØNG CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG (FIGO
1995)
Giai ñoaïn II : ung thö xaâm laâùn aâm ñaïo
nhöng chöa ñeán 1/3 döôùi hoaëc ñaõ xaâm
nhieãm chu cung nhöng chöa ñeán thaønh
chaäu.
‟IIa: lan tôùi aâm ñaïo nhöng chöa lan ñeán
chu cung
‟IIb: lan tôùi chu cung nhöng chöa tôùi
thaønh chaäu

16. CAÙC GIAI ÑOAÏN LAÂM SAØNG CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG (FIGO
1995)
„ Giai ñoaïn III: ung thö lan ñeán 1/3 döôùi aâm ñaïo
hoaëc lan tôùi thaønh chaäu. Thaêm tröïc traøng: khoâng
coù khoûang troáng khoâng ung thö giöõa khoái u vaø
thaønh chaäu. Taát caû ung thö coù thaän tröôùng nöôùc
hoaëc thaän khoâng hoaït ñoäng ñöôïc xeáp vaøo giai
ñoaïn naøy, tröø khi ñöôïc bieát do nguyeân nhaân
khaùc.
„ IIIa: lan ñeán 1/3 döôùi aâm ñaïo vaø coù theå lan
tôùi chu cung nhöng chöa ñeán thaønh chaäu
„ IIIb: lan ñeán thaønh chaäu vaø/hoaëc thaän tröôùng
nöôùc hay thaän khoâng hoaït ñoäng

17. CAÙC GIAI ÑOAÏN LAÂM SAØNG CUÛA
UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG (FIGO
1995)
„ Giai ñoaïn IV : ung thö lan ra khoûi
vuøng chaäu hoaëc lan ñeán nieâm maïc
baøng quang hay tröïc traøng.
„ IVa : lan tôùi cô quan laân caän
„ IVb : di caên xa.

18. GIAÛI PHAÃU BEÄNH
„ 1. Böôùu coù nguoàn goác töø nieâm maïc:
‟ Carcinome teá baøo gai
‟ Carcinome teá baøo tuyeán
‟ Adenosquamous carcinoma
„ 2. Böôùu coù nguoàn goác töø moâ ñeäm:
‟ Sarcoma, carcinosarcoma, leiomyosarcoma
„ 3. Böôùu töø di tích oáng Gartner
„ 4. Caùc loaïi böôùu khaùc:
‟ Ung thö di caên töø nôi khaùc, lymphoma, Melanoma,
carcinoid.

21. CHAÅN ÑOAÙN
„ LAÂM SAØNG
„ Trieäu chöùng cô naêng:
- xuaát huyeát aâm ñaïo, dòch tieát aâm ñaïo baát
thöôøng. 80 - 90% beänh nhaân coù xuaát huyeát aâm
ñaïo baát thöôøng : coù theå laø sau giao hôïp, kinh baát
thöôøng, hoaëc xuaát huyeát giöõa chu kyø, sau maõn
kinh.
- Dòch aâm ñaïo nhieàu, nhôøn, nhö muû.
„ - Caùc trieäu chöùng: dòch aâm ñaïo hoâi, ñau vuøng
chaäu, söng chaân, tieåu nhieàu laàn chæ gaëp khi beänh
ñaõ tieán trieån.
„ - Moät soá beänh nhaân hoaøn toaøn khoâng coù trieäu
chöùng gì.

22. CHAÅN ÑOAÙN
„ Thaêm khaùm :
„ - Giai ñoïan sôùm: toång traïng bình thöôøng.
„ - Giai ñoaïn muoän: suït caân, coù haïch beïn, haïch
thöôïng ñoøn, phuø chaân, baùng buïng, traøn dòch
maøng phoåi hoaëc gan to.
„ Khaùm phuï khoa: coå töû cung: moät trong 3 daïng
ñaïi theå ñaõ keå treân, coå töû cung bôû, deã chaûy maùu.
Dòch aâm ñaïo: loaõng, ñuïc nhö muû, laãn maùu.
„ Thaêm khaùm aâm ñaïo, thaêm aâm ñaïo-tröïc traøng ñeå
xem ñoä lan traøn cuûa ung thö tôùi tuùi cuøng aâm ñaïo,
thaønh aâm ñaïo tröïc traøng, chu cung vaø ñoä di ñoäng
cuûa töû cung, ñoâi khi sôø ñöôïc haïch xaâm laán ôû
thaønh chaäu.

24. Döï phoøng caáp 1 vaø caáp 2
• Döï phoøng caáp 1
– Bieän phaùp söû duïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi
khoâng coù bieåu hieän laâm saøng ñeå ngaên
ngöøa beänh khoâng phaùt trieån vd:vaccin
• Döï phoøng caáp 2
– Nhöõng can thieäp cho beänh nhaân coù
baèng chöùng beänh
– Nhöõng haønh ñoäng ñeå laøm chaäm hoaëc
ngöøng tieán trieån beänh trong giai ñoaïn
ñaàu cuûa beänh

25. Döï phoøng caáp 2: taàm soaùt
UT CTC
„ Pap smear
„ Kyõ thuaät Liquid-based
cytology (ñaõ ñöôïc FDA vaø EU
coâng nhaän töông ñöông Pap
smear quy uôùc)
„ Xeùt nghieäm HPV (HCII) nhö
phöông phaùp taàm soùat hoaëc
hoã trôï khi pap baát thöôøng(ñaõ
ñöôïc FDA vaø EU coâng nhaän)
„ Quan saùt tröïctieáp sau Acetic
Acid:VIA, Lugol iodine: giuùp
nhaän roõ toån thöông.
BS Papanicolaou
1. Bell S et al. Prev Med 1995; 24: 610–6; 2. Lerman C et al. Am J Obstet Gynecol 1991; 165: 658–62.

26. PHAÙC ÑOÀ TAÀM SOAÙT UT CTC
Phaùc ñoà American Cancer Society American College of
OB&GYN (ACOG)
Tuoåi baét ñaàu taàm soaùt 3 naêm sau laàn giao hôïp
ñaàu tieân
3 naêm sau laàn giao hôïp
ñaàu tieân
Khoûang caùch:
-Pap smear
-Liquid-based cytology
-HPV test+ cytology
Moãi naêm, moãi 2-3 naêm vôùi
≥30t, coù 3 laàn pheát TB (-)
Moãi 2 naêm, moãi 2-3 naêm
vôùi ≥30t, coù 3 laàn pheát TB
(-)
Moãi 3 naêm neáu HPV(-),
TB(-). EUROGIN 2008:
mỗi 5 năm nếu HPV(-)
HCII, TB(-)
Moãi naêm, moãi 2-3 naêm
vôùi ≥30t, coù 3 laàn pheát
TB (-)
Moãi naêm, moãi 2-3 naêm
vôùi ≥30t, coù 3 laàn pheát
TB (-)
Moãi 3 naêm neáu HPV(-),
TB(-)

27. GIỚI HẠN CỦA CHƯƠNG TRÌNH
TẦM SOAÙT
„ Độ nhậy vaø độ chuyeân phaùt hiện UTCTC thấp:
30-50% aâm tính giả
„ Đoøi hỏi trang thiết bị, tốn keùm đối với một số
địa phương. 1
„ Do đoù chương trình tầm soaùt khoâng được thưc
hiện ở một số nước.
„ Người phụ nữ sẽ bị khoù chịu, lo lắng khi:
‟ Thực hiện test tầm soaùt
‟ Chờ đợi kết quả
1. Renshaw AA et al. Arch Pathol Lab Med 2004; 128: 153–7; 2. Burd EM. Clin Microbiol Rev 2003;
16: 1–17; 3. Denny L et al. Vaccine 24 Suppl 3: S71-7; 4. Basen-Enquist et al. Cancer 2003; 98: 2009-14

28. Taàm soaùt nơi coù nguoàn löïc kinh teá
thaáp
„ Cung caáp taän nôi caùc chöông trình taàm
soaùt, chaån ñoaùn vaø ñieàu trò beänh
„ Chi phí thaáp, kyõ thuaät ñôn giản coù theå ñieàu
trò ngay khi phaùt hieän caùc baát thöôøng
„ Bao phủ roäng khaép
„ Chöông trình giaùo duïc thích hôïp, höôùng
tôùi nhaân vieân chaêm soùc söùc khoõe vaø phuï
nöõ
„ Xaây döïng cơ chế löôïng giaù hieäu quaû
chöông trình taàm soaùt
Yeâu caàu
Denny L et al. Vaccine 2006 24 Suppl 3: S71-7

29. QUAN SAÙTCTC BẰNG MẮT
THƯỜNG
SAU BOÂI ACID ACETIC: VIA
„ VIA laø một caùch để phaùt hiện tổn thương tiền ung
thư CTC. Người thực hiện test sẽ boâi CTC bằng
dung dịch acid acetic 3-5%, quan saùt sự thay đổi
của CTC đối với a.acetic.
„ A.acetic được tế baøo chưa trưởng thaønh hấp
thu baøo tương chuyển maøu đục. Bằng mắt
thường sẽ thấy vuøng biểu moâ bắt mauø trắng, còn
gọi laø vuøng “biểu moâ trắng”.
„ Tế baøo láaù tầng vaø tế baøo tuyến trưởng thaønh
khoâng phản ứng theo kiểu naøy.

30. QUAN SAÙT TRÖÏC TIEÁP (VIA)

31. Döï phoøng caáp 1: VAÉC XIN
„ VN hiện nay đaõ coùvắc xin phoøng
ngừa UTCTC gồm 2 loại:
„ Tứ giaù: 6,11,16,18
„ Nhị gia: 16,18