การท่องเที่ยวยั่งยืน
ชุมชนยั่งยืน

องค์ประกอบของการท่องเที่ยว
ทรัพยากร
การท่องเที่ยว
นักท่องเที่ยว
ภาครัฐ
ภาคเอกชน
ชุมชน
ท้องถิ่น
2

องค์ประกอบของผลิตภัณฑ์ทางการท่องเที่ยว
สิ่งดึงดูดใจ
• ธรรมชาติ
• มนุษย์สร้าง
• วัฒนธรรม
สิ่งอานวยความ
สะดวกและบริการ
• ที่พัก
• ร้านอาหาร
• ร้านขายของที่ระลึก
• ความบันเทิง
• ฯลฯ
การเข้าถึง
• ถนนหนทาง
• สาธารณูปโภค
• ระบบขนส่ง
• กฎหมาย กฎระเบียบ
• ฯลฯ
3

องค์ประกอบของสินค้าทางการท่องเที่ยว
• สิ่งดึงดูดใจAttraction
• สิ่งอานวยความสะดวกAmenity
• ความสามารถในการเข้าถึงAccessibility
• กิจกรรมActivity
• ที่พักAccommodation
4
5 As

การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
• การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ถูกนามา
พูดเป็นกระแสมากว่าเกือบ 25 ปีแล้ว
• การท่องเที่ยวที่พัฒนาแล้วจะไม่เน้น
เรื่องของการมีรายได้เป็นหลัก แต่
ท่องเที่ยวนั้นจะต้องให้ผลตอบแทน
ของสังคม ให้ผลตอบแทนกับคนรอบ
ข้างของแหล่งท่องเที่ยว และให้
ผลตอบแทนต่อสิ่งแวดล้อมที่ดี

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
• การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้องไม่
ต่อต้านการเจริญเติบโตและการพัฒนา
แต่ต้องเน้นข้อจากัดของการ
เจริญเติบโต
• การท่องเที่ยวจะต้องอยู่กึ่งกลางระหว่าง
การพัฒนาและการอนุรักษ์
• ที่ประเทศไทยไม่ประสบความสาเร็จนั้น
เนื่องจากไม่ได้คานึงข้อจากัดทาง
สิ่งแวดล้อม ทางสังคม

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
• การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้องจัดการ
และวางแผนที่เหมาะสมเพื่อหลีกเลี่ยง
ปัญหาที่เกิดขึ้นต่อธรรมชาติและ
ทรัพยากรมนุษย์
• เป็นการกาหนดข้อจากัดที่เกี่ยวข้องกับ
สิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ว่าทาอย่างไร
ที่การท่องเที่ยวจะไปเข้าไปเบียดบังคน
ท้องถิ่น หรือ สิ่งแวดล้อมในบริเวณนั้น
จนมากเกินไป

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
• การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้องคานึงถึง
ผลในระยะยาวมากกว่าระยะสั้น
• ประเทศไทยมักจะนาการท่องเที่ยวเป็น
เครื่องมือในการสร้างรายได้ เป็นการเน้น
ปริมาณที่เป็นนักท่องเที่ยวกระแสหลัก ที่
เป็น Mass Tourism ลูกค้ากลุ่มมาก
• ได้ผลประโยชน์ในระยะสั้นแต่มีผลกระทบ
ในระยะยาว

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
• ควรให้ความสาคัญกับความ
ต้องการที่ทาให้มนุษย์เกิดความ
พึงพอใจ แต่ต้องอยู่ภายใต้ความ
เสมอภาคและความยุติธรรมทั้ง
ต่อมนุษย์ และสิ่งแวดล้อม
• เช่น ไม่ควรมีการพยายาม
เอาชนะธรรมชาติ และระบบ
นิเวศ

การท่องเที่ยวโดยชุมชน
คือ “หมู่บ้านที่มีการท่องเที่ยว”หรือ
“ชุมชนที่มีการท่องเที่ยว” หรือ หมู่บ้านที่เรียกว่า
“การท่องเที่ยวโดยชุมชน” ซึ่งมักจะมีหลายชื่อ
เรียกและจะมีความแตกต่างกันอยู่ในรายละเอียด
และการจัดการ

เป้าหมายของการท่องเที่ยวโดยชุมชน
• เพื่อพัฒนาคนและการมีส่วนร่วมของชุมชน
• เพื่อส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้แลกเปลี่ยนระหว่างคนต่างวัฒนธรรม
ไม่ใช่ให้นักท่องเที่ยวมาเรียนรู้ท้องถิ่นเพียงอย่างเดียว คนในชุมชน
ท้องถิ่นก็ต้องเรียนรู้นักท่องเที่ยวด้วย
• การฟื้นฟูวัฒนธรรม การดูแลฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม
• รายได้เสริม

 เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวตั้งอยู่ที่ เกาะช้าง จ.ตราด ซึ่งมีความ
น่าสนใจในด้านการจัดการที่แตกต่างจากที่อื่นๆ เป็นการ
ประยุกต์จากสิ่งเดิมที่ชุมชนเคยมี
 มีการนาจุดเด่น โดยการบริการจัดการจะมีการให้คนในชุมชนมา
เป็นเจ้าของกิจการโดยต้องจ้างผู้จัดการ 1 คน ซึ่งเป็นผู้ที่เข้าใจ
เรื่องอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เพื่อมาเป็นลูกจ้างของชาวบ้าน
ในการติดต่อประสานงานกับบริษัททัวร์และการทาการตลาด
 รายได้ก็จะถูกตอบแทนเป็นเงินเดือนให้กับผู้ที่ทาหน้าที่เป็น
ผู้จัดการ และส่วนต่างๆก็จะเป็นระบบปันผลให้แก่สมาชิกที่มา
รวมหุ้นในการทาการท่องเที่ยวของหมู่บ้าน
หมู่บ้านสลักคอก

 วัดปงสนุกเป็นวัดที่ได้รางวัลยูเนสโกในเรื่องการดูแล
โบราณสถานและสถาปัตยกรรมโบราณ
 มีการเก็บรวบรวมโบราณวัตถุและสถาปัตยกรรม
ต่างๆที่อยู่ในยุคที่พม่ายังมีอานาจในการปกครองเมือง
ลาปางและเชียงใหม่
 กลุ่มเป้าหมายจึงเป็นกลุ่มเด็กนักเรียนนักศึกษาในพื้นที่
จึงมีกิจกรรมท่องเที่ยวที่เป็นแหล่งเรียนรู้เพื่อมาเรียนรู้
วัดและพื้นที่รอบชุมชนที่มีเรื่องราวน่าสนใจมากมาย
วัดปงสนุก จังหวัดลาปาง

ศูนย์บันดาลไทย

 การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือ : ในการพัฒนาและทางานกับชุมชนในด้านต่างๆ เช่น หมู่บ้านอาข่าที่
เลือกใช้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการรักษา ดูแล อนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีของชาวอาข่าไว้
 การท่องเที่ยวเป็นกระบวนการ: ในการเก็บรักษาวัฒนธรรมท้องถิ่น ความภาคภูมิใจในการเป็นชาติ
พันธ์เนื่องจากมีบุคคลภายนอกเข้าไปเยี่ยมชมและชื่นชมอยู่สม่าเสมอ เป็นต้น
สมาชิกในหมู่บ้านหรือเป็นผู้นาชุมชน: จะสามารถวิเคราะห์ได้ว่าหมู่บ้านนั้นๆมีต้นทุนทางธรรมชาติ
ที่ดีและสวยงาม หรือ วัฒนธรรมที่น่าสนใจและมีความแตกต่างทางวัฒนธรรม สถานที่ที่ถ่ายรูป
สวยงาม มีของที่ระลึกจาหน่าย
คนในพื้นที่สูญเสียความเป็นส่วนตัวของชุมชน: การท่องเที่ยวเช่นนี้คนในชุมชนจะตกอยู่ในสถานะ
ของผู้ที่ถูกท่องเที่ยวซึ่งหลายหมู่บ้านเป็นเช่นนี้ ทาให้คนในพื้นที่สูญเสียความเป็นส่วนตัวจากการถูก
รบกวนจากนักท่องเที่ยว มีเพียงคนบางกลุ่มเท่านั้นที่ได้รับประโยชน์จากการท่องเที่ยวหรือได้รับ
ผลตอบแทนที่ไม่คุ้มค่า

 กิจกรรมการท่องเที่ยว: การให้บริการ และแหล่งท่องเที่ยวในชุมชนนั้นจะอยู่บนฐานทั้งทรัพยากร
และวัฒนธรรม ด้านวัฒนธรรมจาเป็นจะต้องมีองค์ความรู้ในท้องถิ่นที่จะมีในตัวบุคคล ไม่ว่าจะเป็น
ภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การทอผ้า การทาแคน เป็นต้น ทาให้สิ่งเหล่านี้สามารถยกระดับและ
ความสาคัญมากขึ้น
 การถ่ายทอดสู่คนในรุ่นต่อไป: เป็นกระบวนการที่ทาให้คนในชุมชนตื่นตัวและเห็นความสาคัญ
นาไปสู่กระบวนการถ่ายทอดสู่คนรุ่นต่อไปได้ สิ่งเหล่านี้เป็นคุณค่าที่มีอยู่ในชุมชนที่นามาใช้ในการ
ท่องเที่ยว
 การท่องเที่ยวช่วยในเรื่องของการพัฒนาคุณภาพชีวิต: เมื่อมีการท่องเที่ยวเข้าไปช่วยเป็น
ตัวกระตุ้นทาให้ชาวบ้านเห็นว่าเป็นเรื่องสาคัญที่จะไม่สามารถใช้ชีวิตที่ไม่ถูกสุขอนามัยได้ เนื่องจาก
จะมีบุคคลภายนอกเข้ามา ทาให้เกิดความใส่ใจที่ทาให้เกิดประโยชน์กับคนในชุมชนในการพัฒนา
คุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น

 การท่องเที่ยวโดยชุมชนเป็นการท่องเที่ยวคานึงถึงความยั่งยืน: ของสิ่งแวดล้อม สังคม วัฒนธรรม
และชุมชนเป็นผู้กาหนดทิศทางของตนเอง เช่น เพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สร้างการเรียนรู้ให้กับเด็ก
และเยาวชน เป็นต้น
 ดาเนินการตามทิศทางและเป้าหมายที่กาหนดไว้แล้วชัดเจน: จัดการชุมชนเพื่อให้ชุมชนมีบทบาท
และสิทธิในการจัดการดูแลแหล่งท่องเที่ยวเพื่อให้เกิดการเรียนรู้แก่ผู้มาเยือน

1.ใช้การท่องเที่ยวโดยชุมชนเป็นเครื่องมือในการสร้างความมีส่วนร่วมใน
ชุมชน นากระบวนการในการท่องเที่ยวสร้างการทางานร่วมกัน
2.ใช้การท่องเที่ยวในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการสื่อสารกับผู้คนภายนอก
3.การฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
4.การสร้างรายได้เสริมให้แก่ชุมชน
5.เป็นกระบวนการในการพัฒนาคนอีกด้วย
จุดเริ่มต้นสาคัญในการทาการท่องเที่ยวโดยชุมชนนั้นคือ การ
วางเป้าหมาย ซึ่งสามารถสรุปได้ 5 เรื่อง ได้แก่

ขอบคุณ