2. ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Οι όροι «σχολική βία» και «εκφοβισμός» ορίζουν μια
κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη,
απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και
επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την
καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και
ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός
και εκτός του σχολείου.
Η σχολική βία έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και
ψυχική υγεία του παιδιού , αλλά και στην ψυχοκοινωνική
του ανάπτυξη.
3. ΜΟΡΦΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ
ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ
1
• Σωματική(χειρονομίες, ξυλοδαρμοί, σεξουαλική
κακοποίηση, κλοπές, καταστροφή προσωπικών
αντικειμένων κ.ά.)
2
• Λεκτική(φραστικές επιθέσεις, διάδοση κακόβουλων ή
ψευδών σχολίων για κάποιο πρόσωπο ,βρισιές,
προσβολές, κοροϊδευτικά σχόλια, εκβιασμοί κ.ά.)
3
• Ψυχολογική και κοινωνική ( κοινωνικός αποκλεισμός
από παρέες , ομαδικά παιχνίδια και κοινωνικές
δραστηριότητες)
4. ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
• ΜΙΛΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΣΟΥ
• ΔΕΝ ΦΤΑΙΣ ΕΣΥ . ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ. ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ
• ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ . ΑΓΑΠΗΣΕΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ
ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ
• ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΥΝ ΤΗΝ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΟΜΑΔΙΚΟ
ΠΝΕΥΜΑ
• ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΜΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
• ΧΕΙΡΙΜΟΣ ΚΡΙΣΕΩΝ ΜΕ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΤΡΟΠΟ
ΓΟΝΕΙΣ
• ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΓΟΝΕΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
• ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥΤΟΥΣ
• ΠΡΟΤΥΠΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΙΑΤΟ ΠΑΙΔΙ
ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΚΡΙΣΕΩΝ
5. ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
Περιστατικά σχολική βίας υπάρχουν και στο νηπιαγωγείο:
Λεκτική βία: αποκλεισμός νηπίων ή κοροϊδευτικά σχόλια σε
νήπια που έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως γυαλιά,
προβλήματα άρθρωσης λόγου, παχυσαρκία κ.ά.)
Σωματικής βίας: παιδιά που έχουν το ρόλο του «νταή» ή του
«αρχηγού» και βάζουν κανόνες δικούς τους στα παιχνίδια,
αποκλείοντας άλλα νήπια από τα παιχνίδια. Παιδιά που
παρουσιάζουν έντονη, απρόκλητη επιθετικότητα προς
συγκεκριμένους μαθητές
6. Ψυχολογικής βίας: απειλές ή εκβιασμοί ενός νηπίου προς ένα
άλλο προς επίτευξη κάποιου σκοπού π.χ. ένα παιχνίδι
Βέβαια αυτά τα περιστατικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν
από κάποιους ανώδυνα. Δεν παύουν όμως να σηματοδοτούν
αυριανές, κακές πρακτικές επίτευξης στόχων με αποτέλεσμα την
ψυχοκοινωνική απομόνωση κάποιων ατόμων.
Γι’ αυτό το νηπιαγωγείο θα πρέπει να λειτουργήσει προληπτικά
στο φαινόμενο της σχολικής βίας.
Θέσαμε λοιπόν στόχους που είχαν να κάνουν με την ανάπτυξη της
κοινωνικοσυναισθηματικής νοημοσύνης και στόχους που
αφορούσαν στο φαινόμενο της σχολικής βίας.
7. ΣΤΟΧΟΙ
ΩΣ ΠΡΟΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
1
• Να αναγνωρίζουν , να εκφράζουν και να αποδέχονται τα
συναισθήματά τους(αυτοαντίληψη)
• Να ανακαλύψουν τρόπους έκφρασης τόσο των θετικών όσο και
των δυνατών συναισθημάτων
2
• Να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν τα συναισθήματα των
άλλων (ενσυναίσθηση)
• Να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους
3
• Να μάθουν να συνεργάζονται και να επιλύουν τις συγκρούσεις με
κριτική και δημιουργική σκέψη
• Να σέβονται τις ιδιαιτερότητες και τη διαφορετικότητα των
μελών της ομάδας τους
8. ΣΤΟΧΟΙ
ΩΣ ΠΡΟΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
1
• Να ενημερωθούν και να ασκηθούν τα νήπια να αντιλαμβάνονται
περιστατικά σχολικού εκφοβισμού
• Να αντιμετωπίζουν αυτά τα περιστατικά με τον κατάλληλο κατά
περίπτωση τρόπο
2
• Να ενημερωθούν οι γονείς για το φαινόμενο της σχολικής βίας και να
ευαισθητοποιηθούν
• Να αναλάβουν ενεργό ρόλο και να το αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά σε
συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς
3
• Να ευαισθητοποιηθεί ο Σύλλογος διδασκόντων της σχολικής μονάδας και
• Να αναλάβει να κάνει ένα πρωτόκολλο αντιμετώπισης των περιστατικών
που θα τυχόν παρουσιαστούν στη σχολική μονάδα και στο σχολικό
συγκρότημα στο οποίο συστεγάζεται
9. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1) ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΩΝ: παρακολουθήσαμε ταινίες που κατεβάσαμε από το You Tube
(Μολυβένιο στρατιωτάκι, Ασχημόπαπο) με θέμα τη διαφορετικότητα. Ακολούθησε
συζήτηση για τα συναισθήματα των ηρώων των παραμυθιών. Παίξαμε θεατρικά
παιχνίδια:
Άξονες θεατρικού παιχνιδιού:
Χαλάρωση-απελευθέρωση (συναισθηματική –σωματική)
Εμπιστοσύνη-ασφάλεια-ομαδικότητα(Οδηγήστε τον τυφλό, το Εκκρεμές, Οδηγός
σου η φωνή μου)
Αυτοσυγκέντρωση-πειθαρχία (Περπατάω- μιλώ, τρέχω-φωνάζω, Κατασκευαστές-
παιχνίδια)
Ενεργοποίηση της φαντασίας-εφευρετικότητας-κριτικής σκέψης
(η Καρέκλα του στρατιώτη, το Σπασμένο τηλέφωνο, Έλευση, Ρόλος στον τοίχο, Κύκλος
συνείδησης, Με μια όμορφη φράση)
10. Αυτοσχεδιασμός-παντομίμα (Εναλλακτικό τέλος της ιστορίας, η
Γιορτή των παραμυθιών, Ενεργειακός κύκλος)
Τις προαναφερόμενες δραστηριότητες θα τις βρείτε στο βιβλίο της
Κέλλυς Σταμουλάκη «Θέατρο και δημιουργική έκφραση στο
σχολείο». Με βάση αυτές τις δραστηριότητες προετοιμάστηκε
και η παρουσίαση του προγράμματος Α.Υ. στους γονείς.
2)ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ: καλέσαμε εμψυχωτές από το
Χαμόγελο του Παιδιού και μίλησαν στα παιδιά για το σχολικό
εκφοβισμό, έγινε ανταλλαγή εμπειριών παίξαμε παιχνίδια
ρόλων.
11. 3)ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ: αναζητήσαμε με τα παιδιά βίντεο,
κόμικς, φωτογραφίες, σκιτσάκια με θέμα τη σχολική βία. Ακολούθησε
συζήτηση για τα συναισθήματα των παιδιών(στόχος, νταής, θεατές),
προτάσεις επίλυσης του προβλήματος, παιχνίδια ρόλων. Πρόταση να
φτιάξουμε ένα δικό μας βίντεο για τη σχολική βία με το Photo Story.
4)ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ: μετά από συγκέντρωση γονέων
σχετικά με τη σχολική βία, αποφασίσαμε να γίνουν τρία εργαστήρια
γονέων (μία Κυριακή κάθε μήνα).Σκοπός τους η ενημέρωση και
ευαισθητοποίηση των γονέων, αλλά και η ανάπτυξη καλών πρακτικών
στο πρόβλημα της σχολικής βίας.
Επίσης δόθηκε στους γονείς να συμπληρώσουν, ανώνυμα, τη δική τους
προσωπική εμπειρία σχολικού εκφοβισμού κατά τη σχολική ηλικία,
αλλά και σα γονείς.
12. 5)ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ: επισκεφτήκαμε άλλα
τμήματα των νηπιαγωγείων και των δημοτικών που συστεγαζόμασταν
και τους ενημερώσαμε για τη σχολική βία.
Να αναφέρουμε ότι είχαμε μια επαφή με την Πρώτη Δημοτικού καθ’ όλη
τη διάρκεια του σχολικού έτους μέσω ενός προγράμματος Ομαλής
Μετάβασης στο Δημοτικό( επισκέψεις στις τάξεις, κοινός προαυλισμός,
κοινές εκδηλώσεις την 28η Οκτωβρίου, στο φιλανθρωπικό παζάρι, στη
χριστουγεννιάτικη γιορτή). Στα πλαίσια αυτά διοργανώσαμε και κοινή
επίσκεψη σε ψυχαγωγικό πάρκο. Στόχος η ανάπτυξη σχέσεων,
ομαδικού πνεύματος και στήριξης των νηπίων, κυρίως, που θα
φοιτήσουν στην Πρώτη τάξη την επόμενη χρονιά.
13. Ακόμη να αναφέρουμε ότι είχαμε αναπτύξει
σενάριο με θέμα τα συναισθήματά μου
(αναγνώριση, έκφραση, διαχείριση).
14. Αξιολόγηση
Τα νήπια ευαισθητοποιήθηκαν σχετικά με το πρόβλημα της σχολικής βίας. Θα
πρέπει όμως αυτό να συνεχιστεί και στις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Να
δοθεί έμφαση τόσο στην ανάπτυξη της κοινωνικοσυναισθηματικής
νοημοσύνης των μαθητών, την αποδοχή της διαφορετικότητας και της
επίλυσης των συγκρούσεων με το διάλογο και τις δημοκρατικές διαδικασίες. Οι
γονείς θα πρέπει να είναι πρότυπα για τα παιδιά τους σύμφωνα με τις
παραπάνω συστάσεις και να μην προτρέπουν τα παιδιά τους να λύνουν τις
διαφορές τους με τη βία ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι εκπαιδευτικοί να
επαγρυπνούν σε θέματα σχολικού εκφοβισμού, έχοντας αναπτύξει σχέσεις
εμπιστοσύνης με τους μαθητές και του γονείς. Το πρόγραμμα επηρέασε θετικά
τόσο τους μαθητές όσο και τους γονείς και θα το συνεχίσω και την επόμενη
σχολική χρονιά.
15. Ενδεικτική βιβλιογραφία
Joel Haber, Jenna Glatzer:Τέλος στον Εκφοβισμό! Θωρακίστε τα παιδιά σας για μια ζωή.
Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, Ιανουάριος 2010.
Pam Schiller:Τα θεμέλια της σχολικής επιτυχίας. Πώς να καλλιεργήσουμε τη
συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη των παιδιών μας. Αθήνα: Εκδόσεις Δίοπτρα,
Σεπτέμβριος 2010.
Laura Jafffe, Laure Saint-Marc: Για να ζήσουμε μαζί. Η Διαφορετικότητα. Αθήνα:
Εκδόσεις Κέδρος, 2008.
Tont Par, Δεν πειράζει να είσαι διαφορετικός.Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2007.
Κέλλυ Σταμουλάκη, Θέατρο και δημιουργική έκφραση στο Σχολείο. Πρακτικός οδηγός για
σχολικές θεατρικές παραστάσεις (2012-13).
Ε.Ψ.Υ.Π.Ε., Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός. Αιτίες, επιπτώσεις, αντιμετώπιση.2008
https://www.youtube.com/watch?v=tyokgz7z3M0
https://www.youtube.com/watch?v=UNZKKoy4US0
http://vimeo.com/92383738
