Zbatimi i politikës së kapitalizimit të hollë (apo kapitalizim në nivel të ulët, sipas projekt-ligjit), që ka miratuar BE-ja sipas rekomandimeve të OECD-së ka për qëllim te luftojë shmangien e taksave që vjen nga rëndimi i shpenzimeve me interesa, nga borxhe apo financime të kryera kryesisht nga aksionerët ose palët e lidhura me shoqëri shumëkombëshe, që ende nuk bëjnë pjesë në tregun shqiptar.

1. Paragjykimi tatimordhe kapitalizimii hollë në Shqipëri
Paragjykimi tatimor ndaj shpenzimeve të borxhit është i përhapur në sektorin e
korporatave dhe në diskutimet mbi ngushtimin e erozionit tatimor. Në shumicën e
vendeve, sistemi tatimor lejon një zbritje të interesit të paguar për borxhin, duke mos
shfaqur një ngjashmëri në zbatim përsa lidhet me kapitalin. Kjo nënkupton se borxhi
është relativisht shumë më pak me kosto në raport me kapitalin, duke synuar të mos
shtrembërohen stimujt dhe të mos cënohet parimi i neutralitetit të burimit të
financimit të një korporate.
Një firmë që synon maksimizimin e fitimit të saj, nisur nga kjo logjikë mund të marrë
më shumë borxh se sa ajo do të merrte në mungesë të kësaj nxitje. Ky efekt është
emërtuar në përgjithësi si paragjykim i borxhit.
Duke marrë gjithnjë në konsideratë taksimin një kompani në momentin që vendos për
të marrë borxh shikon edhe mundësitë se si do të operojë lidhur me të nisur nga
politika që zbatohet përsa i përket njohjes së tij për qëllime tatimore. Zakonisht
vendime të tilla kanë efekte të mëdha në kompanitë e mëdha në vend, që kanë lidhje
me kompanitë mëmë, por në fakt ky fenomen prek edhe gjithë kompanitë që kanë
marrëdhënie borxhi.
Ndërsa, situata financiare e shumicës së shoqërive rezidente në Shqipëri është në
pozita të vështira të sigurisë financiare dhe me mungesa të vijueshme të parasë
gjendje një projekt propozim i përgatitur për tu votuar për llogari të paketës fiskale
2017 synon që të krijojë disa të ardhura shtesë për buxhetin e vitit 2018 e më tej,
pikërisht nga aplikimi i një politike më agresive ndaj njohjes së shpenzimeve të
interesit të financimeve që kanë kryer apo do të kryejnë shoqëritë.
Në kushtet kur deri më sot nuk është prezantuar një studim, apo nuk ka një diskutim
publik lidhur me efektet fiskale që i kanë ardhur buxhetit nga njohja si shpenzime
fiskale të interesave të financimeve në historikun e tyre, si dhe në mungesë të një
efekti që ka në ekonomi deri më sot kreditimi i shoqërive, duket se ky propozim do të
thellojë edhe më tej tregun e kredive financiare. Ky treg është në pikë të hallit në vitet
e fundit dhe me këtë propozim sistemi financiar ndikohet direkt në një rrudhje të
mëtejshme të tij, përsa kohë njohja fiskale e interesave të borxhit bëhet edhe më e
kufizuar.

2. Ndryshimi i propozuar ndërkohë do të ketë ndikim kufizues edhe tek investimet
direkte, sidomos ato që përfshijnë vendime për investime strategjike dhe afatgjata.
Në fakt janë këto investime kanë qenë targeti i ftesave në vijimësi nga qeveria
nëpërmjet miratimit të strategjisë së zhvillimit ekonomik, politikave për lehtësim dhe
nxitje, si dhe instrumenteve ekonomikë lehtësuese. Propozimi për thellimin e zbatimit
të një politike që konsiderohet se përqaset me praktikën ligjore të BE-së, të quajturin
“kapitalizim në nivel të ulët” vjen në kohën kur ekonomia nuk po përthith financime
nga tregu financiar, për arsye të brendshme dhe të jashtme. Ndërkohë, nevoja për
financime është prezente pasi investimet ne energji, ne turizëm, ne sektorin minerar,
ne infrastrukturën rrugore, ujore, etj. Kërkon që të rritë kapacitetet e saj. Ndërsa,
shumë investime egzistuese kanë borxhe të konsiderueshme nga sektori financiar dhe
ndikim edhe mbi vijimësinë e tyre është shumë i fortë.
Pse?
Te dy kriteret e vendosura ne projekt propozimin ligjor të tatimit mbi të ardhurat, (a)
njohja e shpenzimeve te interesit deri 30% te Fitimi përpara tatimit mbi fitimin (FPTF),
si dhe (b) e drejta e shtyrjes se shpenzimit fiskalisht deri ne 5 vite, i japin një efekt
financiar negativ dhe aspak nxitës qarkullimit të parasë dhe fitimeve të këtyre
shoqërive.
Shpenzimet faktike për interesa janë me te larta dhe nevoja e bartjes i kalon 5 vite.
Edhe mohimi i këtyre te drejtave te kufizuara ne rastet e ndërrimit te pronesise për
me shume se 25% (nderkohe qe ne rastin e bartjes se humbjeve, ky kufi është 50%)
i dëmton fiskalisht këto bisnese.
Ne këto kushte një propozim i tillë do të binte ndesh edhe me politikën e shpallur të
lehtësimit të procedurave tatimore. te lihet kufizimi qe ka qene (pra raporti 1:4 mjete
te veta/hua) ose drafti ekzistues te përmirësojë kushtet bazuar ne treguesit faktike te
bizneseve te përfshira ne investime te tilla qe e kane te domosdoshme financimin me
kredi.
Një politikë agresive ndaj fitimit do te sjellë uljen e kreditimit, si dhe rritjen e barrës
fiskale.
Ndërsa, nëse shikojmë këtë pjesë të politikës tatimore në vendet e rajonit (Maqedonia,
Serbia, Sllovenia, Turqia, Rumania, Hungaria etj.) vërehet se vazhdojnë të aplikojnë
metodën ekzistuese që parashikon edhe ligji shqiptar aktual, ku njohja fiskale e

3. shpenzimeve të interesave të borxheve qëndron në kufijtë e raportit Borxh/Kapital nga
3:1 deri ne 4:1. Por, edhe vendet nga ku është marrë referimi për këtë propozim nuk
aplikojnë të njëjtat rregulla që propozohen nga paketa fiskale 2017.
Nga ana tjetër, zbatimi i politikës së kapitalizimit të hollë (apo kapitalizim në nivel të
ulët, sipas projekt-ligjit), që ka miratuar BE-ja sipas rekomandimeve të OECD-së ka
për qëllim te luftojë shmangien e taksave që vjen nga rëndimi i shpenzimeve me
interesa, nga borxhe apo financime të kryera kryesisht nga aksionerët ose palët e
lidhura me shoqëri shumëkombëshe, që ende nuk bëjnë pjesë në tregun shqiptar.
Nisur nga kjo situatë e huazuar, e cila nuk përkon si e tillë me realitetin e ekonomisë
shqiptare është e pavend të vendoset.
Por, nëse ky hap është vendosur tashmë dhe fjalët janë pa ndikim për ta frenuar do
të ishte me vend nëse përpara se ky propozim të kthehet në ligj të mbante parasysh,
që:
 të aplikohet për ato raste ku rrisku i financimeve dhe shpenzimeve nga
interesat është më i madh apo dhe në dëm të konkurrencës brenda vendit
dhe atë rajonale duke e parë të harmonizuar me strategjinë për zhvillimin e
ekonomisë, të përmendur edhe në progres raportin 2016 të KE-së;
 metodat e llogaritjes te aplikohen me një prag norme më të lartë nga sa
është propozuar në projekt ligj;
 të njihet fiskalisht mbartja e shpenzimeve të interesit për qëllime fiskale për
një periudhë më të gjatë kohe në raport me propozimin e projekt ligjit;
 vendosja e një pragu vleror (dysheme) të njohjes fiskale së shpenzimeve të
interesit (sipas përvojës së shumicës së vendeve të BE-së) duke patur në
këtë target kompanitë që kanë vërtet vlera dhe duke përjashtuar ato
kompani të vogla dhe që ndikohen më shumë nga mosnjohja e tyre.
Këto propozime natyrisht që duhet të jenë objekt i debateve dhe diskutimeve midis
ekspertëve dhe institucioneve financiare dhe financave publike.
Eksperienca e dy dekadave ka treguar se gjithnjë nxitimi për të zbatuar politika të
shkëputura apo të parakohshme për ekonominë, e cila është ende e pazhvilluar dhe
e pastrukturuar si duhet, si dhe me probleme që ende burojnë nga informaliteti i
përhapur kanë efekte negative mbi bizneset/ekonominë, si dhe mbi buxhetin, pasi
nxitin reagime për shmangie apo evazion tatimor.

4. Nga ana tjetër, në kuadër të qëndrueshmërisë së politikës për tatimin korporativ, do
të ishte me vlerë të shtuar dhe nxitëse për ekonominë, nëse politika të tilla të
shkëputura do të jenë të përfshira në nismën për ligjin e ri të tatimit mbi fitimet nga
kapitali dhe puna (tatim fitimin dhe tatimin mbi të ardhurat personale etj).
Eduart Gjokutaj
Tirane, Nentor2016