ตะกั่วป่า, พังงา, takuapa, phang-nga, ทุ่งตึก

1. แหลงโบราณคดีบานทุงตึก
( เมืองโบราณ)
โดยอาจารยวมล โสภารัตน
ิ
แหลงโบราณคดีบานทุงตึก ตั้งอยูบนเกาะคอเขาอันเปนเกาะใหญปากแมน้ําตะกั่วปา ใน
เขตพื้นที่หมูที่ 3 ตําบลเกาะคอเขา อําเภอตะกั่วปา จังหวัดพังงา ตรงบริเวณปลายคลอง
เหมืองทองนักโบราณคดีเรียกแหลงโบราณคดีแหงนี้แตกตางกันหลายอยาง เชน แหลงโบราณคดี
ปลายคลองเหมืองทอง ชุมชุนโบราณตะกั่วปา หรือแหลงโบราณคดีบานทุงตึก เปนตน บริเวณนี้มี
ลักษณะพืนที่เปนลานทรายราบมีตนไมขนหาง ๆ เปนลักษณะปาละเมาะ ทางตะวันออกตอกับปา
้ ึ้
ชายเลน มีเนื้อที่หลายสิบไร ชาวบานเรียกบริเวณนี้วา “ทุงตึก” เนื่องจากไดพบอิฐแผนใหญ ๆ
มากมายบนเนินดิน วางเรียงเปนรูปสี่เหลี่ยม เขาใจวาเปนซากตึกหรือวิหารโบราณปรากฏอยูหลาย
แหง นักโบราณคดีสันนิษฐานวาแหลงโบราณคดีแหงนี้ คือชุมชนโบราณตะกั่วปา ที่รูจักกันใน
นามเมืองทา “ตะโกลา” (Takola) ที่ปรากฏในจดหมายเหตุภูมิศาสตรปโตเลมี ของคลอดิอัส ปโตเล
มี นักภูมิศาสตรชาวกรีก ซึ่งเขียนในราว พ.ศ. 693 หรือ 708 ในคัมภีรมิลนทปญหาของพระ
ิ
ปฎกจุฬาภัยเถระ ที่เขียนในราว พ.ศ. 500 กลาวถึงเมือง “ตักโกละ” วาชาวอินเดียไดตั้งเมืองทา
และศูนยกลางการคาขายใหญโต เปนตลาดการคาเครื่องเทศ และคัมภีรมหานิทเทสซึ่งเขียนราว
พุทธศตวรรษที่ 7 ก็กลาวถึงเมืองทา ตักโกลา (Takkola) สวนในศิลาจารึกที่เมืองตันชอร ประเทศ
อินเดีย ของพระเจาราเชนทรโจฬะที่ 1 เรียกวาเมือง “ละไลตตักโกลัม” (Talaittkolam)
จากหลักฐานทางดานเอกสารดังกลาวที่ปรากฏคอนขางจะชัดเจนมาก จึงเปนแรงจูงใจให
สํานักงานศิลปากรที่ 15 ภูเก็ต สํานักโบราณคดี กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ไดเขาไป
สํารวจขุดคนแหลงโบราณคดีแหงนี้ในระหวางเดือนมีนาคม – พฤษภาคม 2546 นี้ เพื่อตองการ
ศึกษา คนหาหลักฐานทางโบราณคดีในพื้นที่สนับสนุนเอกสารดังกลาว จากรายงานสรุปผลการ
ดําเนินงานโครงการสํารวจและขุดคนแหลงโบราณคดีบานทุงตึก จํานวน 8 หลุม พบหลักฐานทาง
โบราณคดีมากมาย ที่สําคัญดังนี้
๑. โบราณสถาน จากการขุดคนไดพบซากโบราณสถานจํานวน 8 แหง โดยอาคารที่พบ
นาจะเปนศาสนสถานที่ประดิษฐานรูปเคารพในศาสนาพราหมณและพุทธ จํานวน 7 หลัง
และเปนบอน้ารูปกลม จํานวน 1 บอ อาคารที่ขุดพบเกือบทั้งหมดใชหินรองรับน้ําหนัก
ํ
แลวจึงใชอิฐกอทับดานบน มีเพียงแหงเดียวที่ไมพบวามีการนําหินมาเรียงทําเปนฐานราก
เพราะเปนอาคารขนาดเล็กและโบราณกวา บางอาคารยังพบหินฐานเสาที่มีการสลักหิน
เปนชองสี่เหลียมเล็ก ๆ สําหรับเสียบเดือยเสาไม พบเศษกระเบื้องมุงหลังคาดินเผา
่
จํานวนมาก แสดงวาเปนอาคารมุงหลังคาดวยกระเบื้องดินเผาทีเกาแกยุคแรก ๆ ของ
่
โบราณสถานที่พบในประเทศไทย
๒. โบราณวัตถุ ไดขุดพบโบราณวัตถุเปนจํานวนมาก สามารถแบงแยกออกเปนประเภท
ตาง ๆ อยางเครา ๆ ในเบื้องตนไดดงนี้
ั

2. ๒.๑. ภาชนะดินเผา
ภาชนะดินเผาพื้นเมือง เปนภาชนะเนือดิน มีลวดลายตาง ๆ เชน ลาย
้
•
เชือกทาบ ลายประทับรูปทรงเรขา รูปสีเหลี่ยม รูปหยักแบบฟนปลา ลายขูดขีด
่
เปนตาราง ลายขูดเปนรองในแนวนอน นอกจากนั้นยังพบพวยกา จุกภาชนะดิน
เผาอีกจํานวนหนึ่งดวย
ภาชนะดินเผาจีน พบเปนจํานวนมากที่เดน ๆ คือ เคลือบสีน้ําตาลแบบ
•
ฉาง-ชา ผลิตในมณฑลโฮนาน ภาชนะดินเผาเคลือบสีเขียวมะกอก เคลือบสี
ขาวซึ่งทั้งหมดอยูในสมัยราชวงศถังของจีน ผลิตขึ้นในชวงพุทธศตวรรษที่ 12 –14
ภาชนะดินเผาเปอรเชีย เปนภาชนะดินเผาเลือบสีฟา เนื้อดินสีขาวยุยงาย
•
ภาชนะดินเผาของเปอรเชียแบบนี้ไดแพรหลายในยุคเดียวกับเครื่องปนดินเผา
ราชวงศถังของจีน
๒.๒. ชิ้นสวนประติมากรรม
พบพระหัตถขวาถือลูกประคํา นาจะเปนพระหัตถของพระโพธิสตว และ
ั
•
ชิ้นสวนพระบาท อาจเปนของพระพุทธรูป
๒.๓. เครื่องใชเครื่องประดับ
มีทั้งทองคําที่เปนแหวนขนาดเล็ก สลักตางหูทองคํา และแหวนสําริด ฝา
•
ครอบภาชนะ สําริด ตะปู ฯลฯ
๒.๔. ลูกปด
ลูกปดถือเปนโบราณวัตถุเดนมากในแหลงโบราณสถานแหงนี้ ไดพบ
•
ลูกปดหลายชนิด หลายแบบและหลายขนาดที่สําคัญคือ
− ลูกปดหินคารเนเลี่ยน
− ลูกปดแกวเคลือบ
− ลูกปดแกวมีรว สีตาง ๆ เชน ดํา ขาว แดง และฟา
ิ้
− ลูกปดแกวทรงกระบอกหลายขนาดหลายสีเชน สีน้ําเงิน เขียว เหลือง ดํา
และขาวใส
− ลูกปดติดตอกันหลายเม็ด บางครั้งมีการเคลือบทองดานใน
− ลูกปดมีตาหลายชั้น
นอกจากนี้ยังพบเศษแกวชิ้นเล็ก ๆ เปนจํานวนมาก โดยเศษแกวที่พบนี้เชื่อวานําเขามา
จากเปอรเชีย หรือโรมัน
อยางไรก็ตามแหลงโบราณคดีแหลงนี้เคยมีการสํารวจ ศึกษา ขุดคน โดยนักโบราณคดี
มาแลวหลายคน รวมทั้งการลักลอบขุดหาลูกปดของชาวบานดวย กลาวคือ
ดร.ควอริทช เวลส (H.G. Quaritch Wales) ไดเขาสํารวจแหลงโบราณคดีบานทุงตึกนี้
ในป พ.ศ. 2478 ไดบันทึกไววา สํารวจพบซากโบราณสถานทีกอดวยอิฐมีขนาดยาว 60 หลา
่
กวาง 30 หลา สูงจากระดับพื้นดินประมาณ 6 ฟุต และไดพบเศษภาชนะดินเผาที่ผลิตในสมัย
ราชวงศถงของจีน (พุทธศตวรรษที่ 12 – 13) และเครื่องแกวของชาวเปอรเชีย โดยทานไมไดขุด
ั
คนในชั้นดินธรรมชาติ ภาชนะดินเผาของชาวตางชาติที่พบในแหลงโบราณคดีแหงนี้ ดร.ควอ
ริทช เวลส ไดเก็บรวบรวมสงไปให บริติชมิวเซี่ยม ในประเทศอังกฤษ ชวยวิเคราะห ซึ่งสามารถ
สรุปแยกออกเปน 3 ประเภทคือ ประเภทที่ 1 เปนภาชนะดินเผาของจีนสมัยหกราชวงศ

3. ประมาณ พ.ศ. 763 – 1178 (ราชวงศไหวของพระเจาโจผี ถึงตนราชวงศถง ของพระเจาหลีเอี๋ยน)
ั
ประเภทที่ 2 เปนภาชนะดินเผาของจีนเชนกัน แตอายุประมาณ พุทธศตวรรษที่ 13 – 16
ประเภทที่ 3 เปนภาชนะดินเผาลายครามของมุสลิม นาจะทําแถวประเทศเปอรเชียภาคใต ซึ่ง
พวกอาหรับนํามาคาขายในราวพุทธศตวรรษที่ 13
ในระหวางป พ.ศ.2522 – 2524 ไดมีชาวบานเขาไปลักลอบขุดหาลูกปดและโบราณวัตถุใน
บริเวณแหลงโบราณคดีบานทุงตึกแหงนี้ ไดลูกปดเปนจํานวนมากหลายชนิดหลายลักษณะและ
หลายสมัย นอกจากนั้นยังขุดพบประติมากรรมสตรีอุมเด็กสลักจากหิน ขนาดฐานกวาง 60 ซม.
สูง 65 ซม. พระคเณศหรือคเณปติสลักจากหิน ขนาด สูง 72 ซม. กวาง 31 ซม. หนา 15 ซม.
และโบราณวัตถุอื่น ๆ อีกมากมาย
ในป พ.ศ. 2525 – 2526 โครงการโบราณคดีประเทศไทย (ภาคใต) กองโบราณคดี กรม
ศิลปากร ไดเขาไปสํารวจและขุดตรวจ (หลุมทดสอบ) บริเวณแหลงโบราณคดีบานทุงตึกแหงนี้

พบหลักฐานเกี่ยวกับเครื่องถวยชามจีนและอาหรับ คลายคลึงกับที่ ดร.ควอริทช เวลส (H.G.
Quaritch Wales) สํารวจพบ
เมื่อพิจารณาจากหลักฐานที่เปนเอกสาร โบราณวัตถุ และลักษณะทางภูมิศาสตรประกอบ
กันพอจะสรุปไดวา ชื่อเมือง “ตะโกลา” ที่ปรากฏในจดหมายเหตุ ศิลาจารึกและคัมภีรตาง ๆ นาจะ
หมายถึง “แหลงโบราณคดีบานทุงตึกแหงนี” นั่นเอง อยางไรก็ตาม หลักฐานตาง ๆ จะตองมี
้
การศึกษาวิเคราะหอยางละเอียด ซึ่งจําเปนตองใชการกําหนดอายุทางวิทยาศาสตรรวมดวย เพื่อ
ความชัดเจนทางดานประวัติศาสตรตอไป
000000000000000000000000000000