Hefur aðalnámskrá áhrif á náttúrufræðikennslu?
Menntakvika 2. október 2015
Svava Pétursdóttir, nýdoktor og verkefnastjóri
Allyson Macdonald, prófessor
Gunnhildur Óskarsdóttir, dósent
Aðalnámskrá frá 2011/2013 kallar eftir víðari nálgun við kennslu náttúrufræði en áður hefur verið með meiri þverfaglegum vinnubrögðum, sjálfbærni sem lykilhugtak og læsi á vísindi og tækni. Einnig er aukin áhersla á leikni nemenda og hæfni auk þess sem val, bæði nemenda og kennara, á innihaldi og aðferðum ætti að aukast. Markmið erindisins er að skoða áhrif aðalnámskrár á kennslu og þá hvort þættir eins og framboð námsefnis, fagþekking kennara og áhugi vegi þar sterkar. Erindi þetta er hluti af stærra verkefni þar sem markmiðið er að skoða stöðu náttúrufræðimenntunar í grunnskólum og að hvaða leiti aðalnámskrá grunnskóla er komin til framkvæmda. Þessi hluti rannsóknarinnar byggir á spurningalistakönnun sem send var á alla skóla landsins vorið 2014. Sambærileg könnun var lögð fyrir árið 2007 sem gefur samanburð. Áherslan er á námsumhverfi, kennsluaðferðir, námsmatsaðferðir, aðstöðu til kennslu og viðhorf kennara. Niðurstöður benda til þess að kennarar hafi jákvæð viðhorf til námskrárinnar, þó sterkar skoðanir í aðra átt heyrist. Svo virðist sem aðalnámskrá hafi áhrif á hvað og hvernig sé kennt en að innleiðinging gerist hægt og að þættir eins og aðföng, viðhorf kennara og hæfni hafi sterkari áhrif en fyrirmæli námskrár á kennslu í náttúrugreinum.
1. Menntakvika
Hefur aðalnámskrá áhrif á
náttúrufræðikennslu?
Menntakvika 2. október 2015
Svava Pétursdóttir, nýdoktor og verkefnastjóri
Allyson Macdonald, prófessor
Gunnhildur Óskarsdóttir, dósent
3. Gögn og bakgrunnur
1991-1994 2005-2008 2007 2014
Staða og framtíð
náttúrufræðimenntunar 1-
10. bekk
Þróun námskráa
Kennaramenntun
Námsgögn
Allyson Macdonald
Heimildarannsókn
Náttúrufræði í 1.- 4. bekk
grunnskóla
Spurningalisti 386 svör
Gunnhildur Óskarsdóttir
Vilji og veruleiki
Spurningalisti um
núverandi og æskilega
stöðu
Rannsóknir á stefnu og
námsgögnum
Allyson Macdonald og
rannsóknarhópur
17 skólar
Spurningalisti 105 svör
Staða náttúrufræðikennslu í
grunnskólum landsins.
Spurningalisti þriggja
kennara um marga þætti
Birna Hugrún Bjarnardóttir, Helen
Símonardóttir & Rúna Björg
Garðarsdóttir (2007)
119 svör
Staða náttúrufræðikennslu í
grunnskólum landsins.
Endurgerður spurningalisti
frá 2007
156 svör
1989 1999 2007 2011
Ný námskrá
4. Náttúrufræðinám Seinni hluti 20. aldar Byrjun 21. aldar
Námskrár
Sýn á vísindi
Hlutverk kennara
Hlutverk nemenda
Afmarkaðar greinar, “síló skipting”;
vísindi oft lærð úr samhengi við
aðra þekkingu, þekkingarmiðuð,
kennara stýrðar kennsluathafnir.
Nemendur þurfa að standa andspænis
“´wicked´ problems” þegar þau læra um
heimin; áhersla á sjálfstæði nemenda
og samvinnu; að nemdndur hafi val og
áhrif; nám tengt grunnþáttum.
Áherslur í menntun
Skipulag náms
Áhersla á staðreyndanám,
viðfangsefni valin af kennara, lítið
val nemenda, afmarkandi
námskrár.
Að nýta þekkingu, fjölbreyttar aðferðir,
hæfni og samvinna;
Staðtengt nám (´place-based´ learning)
samhengi skiptir máli.
Námsgögn
Tækni
Verklegar æfingar
Námsmat
Sterk hefð fyrir prentuðum
kennslubókum. Búnaður, lítill og í
löku ástandi (VV).
Samræmd próf 2002-2008
Fjölbreytt úrval stafrænna námsgagna,
Þekkingu og gögnum safnað, greind og
flokkuð: að þekkja og leysa vandamál.
5. Námið fléttar saman
verklag náttúrugreina og viðfangsefni
Hæfniviðmið um verklag:
• Geta til aðgerða.
• Nýsköpun og hagnýtingu
þekkingar.
• Gildi og hlutverk vísinda og
tækni.
• Vinnubrögð og færni í
náttúrugreinum.
• Efling ábyrgðar á umhverfinu.
Hæfniviðmið um viðfangsefni:
• Að búa á jörðinni.
• Lífsskilyrði manna.
• Náttúra Íslands.
• Heilbrigði umhverfisins.
• Samspil vísinda, tækni og
þróunar í samfélaginu.
Bls. 169
6. Áhrif námskrá á kennslu
• Ofhlaðin námskrá = kennsluhættir beinast að “lower order thinking skills”
hefðbundnum kennsluaðferðum og minni verklegum æfingum (Hacker and
Rowe, 1997)
• Hugmyndafræðilegur ágreiningur, fagþekking kennara rekst á við stíf
fyrirmæli námskrár (Wood, 2004)
• Kennarar túlka námskrár til að falla að þeirra eigin hugmyndum, hefðum,
nýsköpun eða sérvisku (Curtner-Smith, 1999)
• Fyrirmæli námskrár um að sýna fjölbreyttar myndir vísindamanna breytti
ekki hugmyndum barna um miðaldra karlinn í hvítum slopp (Newton and
Newton, 1998)
7. Þættir sem hafa áhrif á kennsluhætti
Sveitarfélög
Kennarar
Aðföng
Menning fagsins
Námsefni
Aðalnámskrá
Stjórnendur
Nemendur
10. Hvaða áhrif, ef einhver, hefur ný námskrá haft á það
hvað og hvernig þú kennir?
Flokkur Fjöldi %
Áþreifanleg áhrif 20 31%
Almennt já 8 12%
Ekki enn 19 29%
Lítil 9 14%
Engin 7 11%
Neikvætt 2 3%
Fjöldi svara 65
11. Dæmi um áhrif
• Fjölbreyttari kennsluhættir
• Frekari þjálfun í tjáningu og sköpun
• Gefur mér aðeins frjálsari hendur um hvernig áherslu ég
vilji leggja á hvert atriði,
• Hún hefur þau áhrif að ég er ekki að haka við
þekkingamarkmið, heldur meira að efla skilning og ábyrgð
nemenda á umhverfi sínu.
• Hvetjandi og jákvæð áhrif.
• Nú vel ég mér viðfangsefni frekar en að láta námsbækur og
þekkingar atriði stýra kennslu minni
14. 1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
Nemendur vinna samskonar
verkefni á sama tíma.
Nemendur vinna mismunandi
verkefni á sama tíma.
Lítill hópur vinnur í náttúrufræði á
meðan hinir sinna viðfangsefnum
úr öðrum greinum.
Litlir hópar vinna mismunandi
verkefni í náttúrufræði á sama
tíma.
Skipulag námsins
Yngsta stig
Miðstig
Elstastig
15. Að hve miklu eða litlu leyti samþættir þú kennslu í náttúrufræði við
aðrar námsgreinar?
Að miklu eða Að nokkru leyti Að litlu eða mjög
mjög miklu leyti litlu leyti
16. Hvað gerist í kennslustundum? - ber það keim af
21.öld og þverfaglegum vinnubrögðum?
20. Námsmat
1,0 2,0 3,0 4,0 5,0
Heimanám
Ritgerðir
Greinandi námsmat (t.d. könnun forþekkingar)
Jafningjamat og/eða hópmat
Sjálfsmat nemenda
Huglægt mat á framgöngu nemenda
Mat á flutningi verkefna
Verklegt námsmat
Skrifleg próf
Yfirferð verkefna og námsbóka
Skráning á framgöngu nemenda í tímum,…
Elstastig
Miðstig
Yngsta stig
Mjög lítið vægi Mjög mikið vægi
21. Hvaða áhrif ef einhver hefur ný námskrá haft á
námsmat í náttúrugreinum í þínum skóla?
Flokkur Fjöldi %
Nokkur áhrif 23 35%
Breytingar hafnar áður 4 6%
Er í vinnslu 7 11%
Lítil 13 20%
Engin 16 24%
Veit ekki 3 5%
Fjöldi svara 66
Atriði sem
kennara
nefndu
Fjölbreytni
Sjálfsmat
Jafningjamat
Meta lykilhæfni
Matskvarðar
Verkleg próf
Frumkvæði
Virkni
24. 81 svar við opinni spurningu: Hvað telur þú að helst mætti bæta í þínum skóla til að
náttúrufræðikennslan uppfylli kröfur nútímasamfélags?
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Ekki viss
kennslutími
Vettvangsferðir og tengsl við samfélag
Minni hópa
Inntak
Endurmenntun kennara
Kennsluaðferðir
Fagleg samvinna og stuðningur kennarar
Upplýsingatækni
Gögn og aðbúnaður
26. Staða
2007
2014
Hefur aðalnámskrá áhrif á kennslu?
• Óbeint
• í gegnum kennslubækur
og gögn
• í samræmi við ríkjandi
hugmyndir
• í gegnum framboð af
stafrænum upplýsingum
•í gegnum
kennaramenntun
Er
það?
27. Hvað er framundan?
• Nýtt námsmat
• Stuðningur við innleiðingu
• Kennaranám og framboð símenntunar
• Notkun upplýsingatækni
• Sjálfbærni og alþjóðleg viðfangsefni
• Menning æskunnar
29. Heimildir
Curtner‐Smith, M.D. (1999) The More Things Change the More They Stay the Same: Factors Influencing Teachers' Interpretations and Delivery
of National Curriculum Physical Education, Sport, Education and Society. 4(1)
GERT (2013) Report by: The Federation of Icelandic Industries, Ministry of Education Science and Culture and the Association of Local
Municipalities [In Icelandic] http://www.si.is/upplysingar-og-utgafa/skyrslur-og-rit/nr/9564
Bjarnadóttir, B.H., Símonardóttir, H. & Garðarsdóttir, R.B. (2007) The status of science teaching in Icelandic schools, final report. Reykjavík:
Authors.
Gunnhildur Óskarsdóttir (1994) Náttúrufræði í 1.- 4. bekk grunnskóla. Æfingaskóli Kennaraháskóla Íslands. Reykjavík
Hacker, R. G. Rowe, M. J. (1997) The impact of a National Curriculum development on teaching and learning behaviours. International Journal
of Science Education, 19(9).
Lewthwaite, B.E. (2005). "It's more than knowing the science". A case study in elementary science curriculum review. Canadian Journal of
Mathematics, Science and Technology Education, 5(2).
http://home.cc.umanitoba.ca/%7Elewthwai/ApplicationofSCIQinCanadianContext.pdf.
Macdonald, A., Pálsdóttir, A. & Thórólfsson, M. (2007). Changing constraints on science teaching activity in Icelandic schools ESERA (European
Science Education Research Association)
Ministry of Education, Science, and Culture. (2011/13). Aðalnámskrá grunnskóla.i [In Icelandic, National curriculum guide for compulsory
school-with subject areas]. http://eng.menntamalaraduneyti.is/publications/curriculum/ .
Newton, L.D. & Newton, D.P. (1998) Primary children's conceptions of science and the scientist: is the impact of a National Curriculum
breaking down the stereotype? International Journal of Science Education, 20(9)
Thorolfsson, M., Finnbogason, G. E., & Macdonald, A. (2012). A perspective on the intended science curriculum in Iceland and its
‘transformation’ over a period of 50 years. International Journal of Science Education, 34(17), 2641–2665.
Wood, E. (2004) A new paradigm war? The impact of national curriculum policies on early childhood teachers’ thinking and classroom practice
Teaching and Teacher Education 20(4), pp. 361–374