Էկոլոգիա

1. Ջրոլորտ
ՋՐՈԼՈՐՏԸ ԿԱԶՄՈՒՄ Է ԵՐԿՐԱԳՆԴՈՒՄ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱՄԲՈՂՋ ՋՐԱՅԻՆ
ԹԱՂԱՆԹԸ: ԱՅՆ ԱՄԵՆԱՏԱՐԱԾՎԱԾ ՆՅՈՒԹՆ Է: ԻՍԿ ԵԿՐԻ ՎՐԱ ԵՂԱԾ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ
ՔԱՆԱԿԸ ՉԻ ՓՈԽՎՈՒՄ և ԱՆԸՆԴՀԱՏ ՇԱՐԺՄԱՆ ՄԵՋ Է: ԻՍԿ ԱՅԴ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆ
ԷԼ ԱՄԵՆ ՏԱՐԻ ԳՈԼՈՐՇԱՆՈՒՄ Է և ՏԵՂՈՒՄՆԵՐԻ ՁևՈՎ ԹԱՓՎՈՒՄ ՑԱԾ:

2. Ջրոլորտն առանձնացվում է Համաշխարհային օվկիանոսով և
մայրցամաքային ջրերով: Ջրի մեծ մասը կազմում է օվկիանոսը,
մնացածը. քիչ մասը կազմում են գետերն ու ստորգետնյա ջրերը, իսկ
որոշակի զանգվածը մթնոլորտում է` ամպերի և գոլորշու տեսքով:
Ջրոլորտի 96%-ը և ավելին կազմում են օվկիանոսն ու ծովերը, 4%-ը`
սառույցներն ու ձյունը, մոտ 0,02%-ը` ցամաքի մակերեսային ջրերը: Մի
մասը գտնվում է պինդ վիճակում (սառցե, ձնային ծածկ և հավերժ
սառեցված): Մակերեսային ջրերը ջրոլորտի ընդհանուր ծավալում
զբաղեցնում են փոքր չափաբաժին, դրանք կարևոր են կյանքի համար,
ջրամատակարարման և ոռոգման հիմնական աղբյուրն են: Այդ
հատվածը մշտական փոխազդեցություն է կատարում մթնոլորտի և
երկրակեղևի հետ :

3. Ջրի հատկությունները
. Շարժունակությունը
. Մեծ ջերմունակությունը
. Ծավալային փոփոխությունները տարբեր ագրեգատային վիճակների անցնելիս
. Լուծելիություն
. Ինքնամաքրվող հատկություն

4. Շարժունակությունը
Քանի որ ջուրը հեղուկ նյութ է, բնական է որ այն ունի շարժունակություն: Նրա
շարժումը տեղի է ունենում Երկրի ձգողականության ուժի, ջրի խտությունների
տարբերության, քամու, Լուսնի և Արեգակի ձգողականության հետևանքով: Իսկ ջրի
շրջապտույտը աշխարհագրական թաղանթի ամենակարևոր գործընթացն է:
Աշխարհագրական է թաղանթում ջրի միջոցով է կատարվում բոլոր քիմիական
տարրերի շրջապտույտը: Դրանով էլ պայմանավորված է նստվածքների
առաջացումը, էրոզիան, սառցային գործընթացը, կարստային երևույթները,
ֆիզիկական և քիմիական երևույթները: Երկրի ընդերքում էլ ջուրն ունի իր
գործուներությունը. մակերեսից ներծծվում է ստորին շերտերը և հակառակը`
աղբյուրների տեքով դուրս է գալիս մակերես` ընթացքում լուծելով տարբեր նյութեր,
հաճախ դառնում է հանքային ջուր և առաջացնում ճեղքեր ու ստորերկրյա
դատարկություններ:

5. Ջերմունակությունը
Ջրի ջերմունակության նշանակությունը աշխարհագրական թաղանթում
ջրավազանների արեգակնային հսկայական կուտակիչներ դասռնալն է: Իսկ
ամռանը այդ կուտակված ջերմությունը ձմռանը հաղորդվում է
շրջապատին: Ջուրն ունի ամենամեծ ջերմունակությունը, այդ պատճառով
էլ այն դանդաղ տաքանում է և դանդաղ սառչում, որի շնորհիվ
կարգավորվում է մեր մոլորակի ջերմաստիճանը:
Փոփոխությունները
Ջրերի փոխազդուցությունն ու անցումները մի վիճակից մյուսը (այսինքն
ագրեգատային վիճակը) ներկայացնում են ջրի բարդ ցիկլ երկիր մոլորակի
վրա:
Ջուրը անհոտ, անհամ, անգույն հեղուկ է: Այն կազմված է մեկ ատոմ
ջրածնից և երկու ատոմ թթվածնից, որով էլ պայմանավորված է ջրի
լուծելությունը:

6. Ջուրը մեր կյանքում
Յուրաքանչյուր էակի օրգանզիմում կա ջուր, առնաց որի կյանք չկա: Ջրի 2/3
մաս գտնվում է մարդկանց և կենդանիների օրգանիզմում, իսկ որոշ բույսեր էլ
կազմված են 4/5 մաս ջրից: Այն օրգանիզմի կարևորագույն մասնիկ է, իսկ
օրգանիզմի հիմնական միջավայրը ջուրն է, որտեղ ընթանում է
նյոթափոխանակությունը: Հասուն մարդու օրգանիզմի 60-65%-ը կազմում է
ջուրը, օրեկան պահանջը կազմում է 2.3լ: Երբ մարմնի ջրից կորչում է 2%-ը,
ծարավի զգացում է առաջանում, 6-8%-ի դեպքում առաջանում է
կիսաուշագնացութուն, 10%-ը մարդուն գցում է հալուցինացիաների մեջ, իսկ
երբ կորուստը հասնում է 12%-ի մարդը կարող է մահանալ :

7. Համաշխարհային օվկիանոս
Օվակիանեսում ապրում են կենդանիներ և բույսերի բազմազան տեսակներ, իսկ
օվկիանոսի ջուրը, հատակը և ըներքը պարունակում են մարդկանց համար կարևոր
տարրերի հսկայական քանակություն: Մարդկության կողմից օգտագործվող
կենսազանգվածի 85%-ը բաժին է ընկնում ձկներին, մնացածը` կակղամորթներին,
խեցգետնակերպներին, ծովային որոշ կաթնասուններին, ջրիմուռներին: Օվկիանոսի
ջուրը պարունակում է մոտ 80 քիմիական տարր: Ընդերքից արդյունահանվող
հանքային ռեսուրսների 90%-ը բաժին է ընկնում նավթին ու գազին:
Բնապահպանական առավել բարդ խնդիրներից է Համաշխարհային օվկիանոսի
պահպանումը աղտոտումից: Այն առաջին հերթին պետք է պահպանել նավթատար
նավերի ծվային վթարներից առաջացած նավթային բծերից և ծովային
նավթահանքերից եկող արտանետումներից, որոնք հատկապես մեծ վնասներ են
պատճառում ծովափնյա շրջաններին: Օվկիանոսային ջրերի լուրջ վնասներ են
հասցնում նաև խոշոր գետերը, որոնք անցնելով արդյունաբերական շրջաններով`
"հավաքում" են հսկայական քանակի թունավոր արտանտումներ և տեղափոխում
օվկիանոս` արդյունքում աղտոտում ընդարձակ տարածքներ:
Օվկիանոսային ջրերի մաքրության պահպանման հիմնական ուղիներից է գետերի
մաքրության պահպանումը:

8. Ջրոլորտն աղտոտող նյութերը
Ջրային օբյեկտների աղտոտման գլխավոր աղբյուրը արտադրական
հոսքաջրերն են, որոնք թափվում են գետերը, լճերն ու ջրամբարները:
Արդյունաբերական հոսքաջրերը հաճախ աղտոտված են լինում նավթով,
ֆենոլներով, ծանր մետաղներով, բարդ քիմիական միացություններով և տաք
հոսքաջրերով: Ջրի մակերեսին նավթային թաղանթի գոյացման հետևանքով
խիստ թուլանում է ջրային ավազանի գազափոխանակությունը մթնոլորտի
հետ, իսկ դրա ինքնամաքրումը դանդաղեցնում է ջրում եղած աղտոտող
նյութերի քայքայումը և չեզոքացման գործընթացը:
Ֆենոլների բարձր պարունակությունը ջրում խմելու ջրի ու սննդի
օգտագործումը դարձնում է ոչ պիտանի:
Մետաղները` սնդիկը, կապարը,պզինձը, կադիումը, մկնդեղը նույնպես
վտանգավոր են և թունավոր: Դրանցով աղտոտվծ ձկները պիտանի չեն սննի
մեջ օգտագործելու համար: Իսկ պղինձն ու ցինկը ամբողջությամբ չեն
քայքայվում: Իսկ ջրում դրանց պարունակությունը նվազեցնելու համար,
հարկավոր է մաքուր ջուր ավելացնել:

9. Չալիկյան Սուսաննա
10-4 դասարան
Աղբյուրը`
http://emanuelagjoyan.blogspot.c
om