1. ถอดความบทประพัน ธ์เ รื่อ ง โคลงสุภ าษิต นฤ
ทุม นาการ
โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ
กิจ ๑๐ ประการทีผ ู้ป ระพฤติย ัง ไม่เ คยเสีย ใจ
่
• ๏ บัณฑิตวินิจแล้ว
แถลงสาร สอนเอย
ทศนฤทุมนาการ
ชื่อชี้
เหตุผประพฤติปาน
ู้
ดังกล่าว นั้นนอ
โทมนัสเพราะกิจนี้
ห่อนได้เคยมี
ผู้รู้กล่าวถึง ๑๐ ประการ ที่ผประพฤติยังไม่เคย
ู้
เสียใจ เพราะเป็นความประพฤติดีในไตรทวาร (กาย วาจา ใจ )
อันจะยังให้เกิดผลดีแก่ผู้ประพฤติเองและต่อสังคมส่วนรวม อัน
ได้แก่
๑. เพราะความดีท ั่ว ไป
• ๏ ทำาดีไป่เลือก
เว้น ผู้ใด ใดเฮย
แต่ผูกไมตรีไป
รอบข้าง
ทำาคุณอุดหนุนใน
การชอบ ธรรมนา
ไร้ศัตรูปองมล้าง
กลับซ้องสรรเสริญ
การทำาความดีนั้นไม่ควรเลือกกระทำากับผู้ใดผู้หนึ่ง
ควรทำากับคนทั่วๆไป และทำาความดีเพิ่มขึ้นด้วยความชอบธรรม
จะได้ไม่มีศัตรูคิดร้าย จะมีก็แต่ผู้ยกย่องเชิดชู
๒. เพราะไม่พ ูด ร้า ยต่อ ใครเลย

2. • ๏ เหินห่างโมหะ
ร้อน ริษยา
สละส่อเสียดมารษา ใ
ส่ร้าย
คำาหยาบจาบจ้วงอา-
ฆาตขู่ เข็ญเฮย
ไปหมิ่นนินทาบ้าย
โทษให้ผู้ใด
การอยู่ห่างไกลความหลงและความริษยาไม่พูดจา
กล่าวเท็จให้ร้ายผู้อื่น ไม่พูดอาฆาตใคร และไม่พูดนินทากล่าว
โทษผู้ใด
๓. เพราะถามฟัง ความก่อ นตัด สิน
• ๏ ยินคดีมีเรื่อง
น้อย ใหญ่ไฉน ก็ดี
ยังบ่ลงเห็นไป
เด็ดด้วน
ฟังตอบสอบคำาไข
คิดใคร่ ครวญนา
ห่อนตัดสินห้วนห้วน เห
ตุด้วยเบาความ
การได้ยิน ได้ฟังเรื่องราวใดๆ มาไม่ควรจะเชื่อใน
ทันที ต้องสอบสวนทวนความ คิดใคร่ครวญให้ดีก่อนที่จะตัดสิน
ใจเชื่อ
๔. เพราะคิด เสีย ก่อ นจึง พูด
๏ พาทีมีสติ
รั้ง รอคิด
รอบคอบชอบแลผิด ก่อน
พร้อง

3. คำาพูดพ่างลิขิต
เขียนร่าง เรียงแฮ
ฟังเพราะเสนาะต้อง
โสตทั้งห่างภัย
ก่อนที่จะพูดสิ่งใดให้ตั้งสติให้รอบครอบก่อน เพราะ
การพูดดีก็เหมือนกับการเขียนที่มีการเรียบเรียงไว้แล้ว ทำาให้
เวลาฟังเกิดความไพเราะเสนาะหู และไม่เป็นภัยตัวผู้พูดด้วย
๕. เพราะอดพูด ในเวลาโกรธ
๏ สามารถอาจห้าม
งด วาจา ตนเฮย
ปางเมื่อยังโกรธา
ขุ่นแค้น
หยุดคิดพิจารณา
แพ้ชนะ ก่อนนา
ชอบผิดคิดเห็นแม้น
ไม่ยั้งเสียความ
การรู้จักหักห้ามตนเองไม่ให้พูดในขณะที่ยังโกรธ
อยูโดยให้หยุดคิดพิจารณาว่าพูดแล้วจะเป็นฝ่ายแพ้หรือชนะ
่
หรือพูดไปแล้วจะเป็นฝ่ายถูกหรือฝ่ายผิด หากไม่รู้จักยับยั้งแล้ว
ละก็อาจทำาให้เสียหายได้
๖. เพราะได้ก รุณ าต่อ คนที่ถ ึง อับ จน
• ๏ กรุณานรชาติ
ผู้ พ้องภัย พิบัติเฮย
ช่วยรอดปลอดความกษัย
สว่างร้อน
ผลจักเพิ่มพูนใน

4. อนาคต กาลแฮ
ชนจักชูชื่อช้อน
ป่างเบื้องปัจจุบัน
การมีความเมตตากรุณาและให้ความช่วยเหลือแก่ผู้
ทีประสบภัย ทำาให้เขารอดพ้นจากความทุกข์ยาก ผลที่ได้รบคือ
่ ั
ผูคนจะพากันสรรเสริญทั้งในปัจจุบันแล้วอนาคต
้
๗. เพราะขอโทษบรรดาที่ไ ด้ผ ด ิ
• ๏ ใดกิจผิดพลาด
แล้ว ไป่ละ ลืมเลย
หย่อนทิฐิมานะ
อ่อนน้อม
ขอโทษเพื่อคารวะ
วายบาด หมางแฮ
ดีกว่าปดอ้อมค้อม
คิดแก้โดยโกง
เมื่อกระทำาการสิ่งใดผิดพลาดแล้ว ก็ควรลดความ
อวดดีลง และรู้จักกล่าวโทษเพื่อลดความบาดหมางลง ดีกว่าคิด
หาทางแก้ด้วยความคดโกง
๘. เพราะอดกลั้น ต่อ ผู้อ ื่น
• ๏ ขันตีมีมาก
หมั้น สันดาน
ใครเกะกะระราน
อดกลั้น
ไป่ฉุนเฉียวเฉกพาล
พาเดือด ร้อนพ่อ
ผูประพฤติดั่งนั้น
้
จักได้ใจเย็น
การมีความอดทนอดกลั้นต่อผู้ที่มาข่มเหงรังแก ไม่
ฉุนเฉียวเหมือนคนพาล นี่แหละจักได้ชื่อว่าเป็นคนใจเย็น

5. ๙. เพราะไม่ฟ ัง คำา คนพูด เพศนิน ทา
๏ ไป่ฟังคนพูด
ฟุ้ง ฟั่นเฝือ
เท็จและจริงจานเจือ
คละเคล้า
คือมีดเที่ยวกรีดเถือ
ท่านทั่ว ไปนา
ฟังจะพาพลอยเข้า
พวกเพ้อรังควาน
การไม่ควรฟังคนที่ชอบพูดเพ้อเจ้อเท็จจริงบ้าง
เพราะเปรียบเสมือนมีดที่กรีดหรือระรานคนทั่วไป ฟังแล้วจะพา
เราเข้าไปอยู่ในพวกพูดจาเหลวไหลไปด้วย
๑๐. เพราะไม่ห ลงเชือ ข่า วร้า ย
่
• ๏ อีกหนึ่งไป่เชื่อถ้อย คำา
คน ลือแฮ
• บอกเล่าข่าวเหตุผล เรื่องร้าย
สืบสอบประกอบจน แจ่มเท็จ จริง
นา
ยังบ่ด่วนยักย้าย
ตื่นเต้นก่อนกาล
การไม่ควรด่วนหลงหรือตื่นเต้นกับข่าวร้ายที่มีผู้นำา
มาบอก ควรสืบสาวเรื่องราวที่แท้จริงก่อน
• ๏ ข้อความตามกล่าว
แก้ สิบประการ นี้นอ
ควรแก่ความพิจารณ์

6. ทั่วผู้
แม้ละไป่ขาดปาน
โคลงกล่าว ก็ดี
ควรระงับดับสู้
สงบบ้างยังดี
• ที่กล่าวมาทั้ง ๑๐ ประการนี้ แม้จะกระทำาตามได้ไม่หมด
ทุกข้อ กระทำาได้เป็นบางข้อก็ยังดี