1. TEKNOLOJİK DEĞİŞİM VE PAZARLAMA
İşletmeleri ve insanları değişime zorlayan nedenlerden biriside, bilgi ve iletişim
teknolojilerinde ortaya çıkan gelişmelerdir. Teknolojik gelişmelerin bir taraftan işletmelere
önemli avantaj getirmesi ile birlikte diğer taraftan, var olan rekabetin daha da artmasına
neden olduğuda dikkate alınması gereklidir. İnternetin pazarlama iletişiminde ve faaliyetinde
kullanılmaya başlamasından sonra işletmelerin hedef müşterileri ile etkin bir şekilde iletişim
kurmasını sağlayan en son teknolojik gelişmelerden biri de mobil iletişim teknolojisidir.
MOBİL İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ
Mobil iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, mobil devrim olarak da ifade edilmektedir. Mobil
iletişim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar sonucu, insanlığın ve işletmelerin
hizmetine sunulan mobil telefon insanların hareket halindeyken iletişim kurma ihtiyacını
karşılayan ve iletişimi sağlayan bir araçtır. Mobil telefonun icadı, iki kişi arasındaki iletişimi
kolaylaştırmak ve sabit telefonların yarattığı zaman ve mekân sınırlarını ortadan kaldırmıştır.
Mobil iletişim teknolojileri içinde insanın yaşam kalitesini arttıran önemli hizmetler
sunmaktadır. Örneğin; metin mesajlaşma olarak tanımlanan sms ile yazılı bilgilerin
gönderilmesi, mms ile sesli, resimli ve görüntülü bilgi alış-verişi yapılmaya başlanmıştır. Bu
gelişmeler mobil telefonları, taşınabilir bir eğlence, üreticiler çok kanallı alış-veriş yapma,
bilet satın alma gibi mal ve hizmet pazarlamasında yararlanılan araçlar haline gelmiştir.
MOBİL İLETİŞİM TEKNOLOJİSİ, MOBİL TELEFON VE PAZARLAMA
Pazarlama bölümü çalışanlarının, tutundurma faaliyetleri çerçevesinde en çok önem
verdikleri konulardan birisi, potansiyel müşterileri ile yer ve zaman kısıtları olmadan iletişim
kurabilmektedir. Mobil telefonların bu isteği kısıtlı da olsa, diğer tutundurma araçlarına göre
daha etkin bir şekilde karşılaması, pazarlama bölümü çalışanları için mobil telefonların
önemini gittikçe arttırmıştır.
Mobil pazarlama, mobil telefonların geleneksel reklam, satış ve pazarlama kanallarına
alternatif olarak değerlendirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Mobil telefonların, pazarlama
faaliyetleri için önemli olmasının nedenleri;
Müşterilerin mobil telefonlarını her zaman, her yerde yanında taşıması
Her zaman açık olması
Müşteriler ile bire bir ilgilenmenin daha fazla ilgi çekmesi
Müşterilerin gönderilen mesajları kaydederek daha sonra yanıtlayabilmeleri
Müşteriler ile bire bir sesli ve görüntülü iletişim kurma imkânı vermesi
Müşteriler için uygunluk ve pazarlama yöneticileri için etkinlik sağlaması olarak
sıralanabilir.

2. Mobil iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler sonucu mobil telefonlar;
Taşınabilir bir eğlence aracı
Perakendeci ve üreticilerin bir pazarlama aracı
Çok kanallı alış-veriş aracı
Yön bulma
Bilet satın alma ve rezervasyon
Mobil internet bağlantısı kurma araçları haline gelmesiyle çok önemli iletişim ve
pazarlama kanalı olarak kullanılabilecektir.
MOBİL PAZARLAMA
Mobil pazarlama, işletme ile ilgili tüm çıkar gruplara faydası olacak şekilde mobil telefonlar
aracılığıyla malların, hizmetlerin ve fikirlerin tutundurulması sürecinde yararlanılan kablosuz
enteraktif bir pazarlama aracı ve mobil telefonlar yoluyla hedef müşterilerle pazarlama
iletişiminin kurulması ve tutundurma yönlü mesajların gönderilmesi olarak tanımlanabilir.
Mobil pazarlama denildiğinde ilk olarak toplu sms gönderimi akla gelmektedir.
Mobil telefonlar, mobil pazarlama içinde önemli bir tutundurma aracı olmasından dolayı
satış, reklam, satış geliştirme, halkla ilişkiler ve doğrudan pazarlama faaliyetlerinin daha etkin
bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktadır. Örneğin; mağazanın önünden geçerken hedef
müşterilerin mobil telefonlarına gelen indirim kuponları veya kampanyalar hakkında
gönderilen bilgiler o anda pazarlama mesajını alan kullanıcıların satın alma davranışlarını
önemli oranda değiştirebilecektir.
MOBİL PAZARLAMANIN ÖNEMİ
İşletmelerin yeni markalar, artan ürün çeşitliliği ve yeni mal ve hizmetler ile ilgili bilgileri
potansiyel müşterilerine ulaştırması için iletişim kurması gereklidir. Bu iletişim; doğru hedef
kitleye etkin biçimde ulaşmak, doğrudan ve geri dönüşü daha yüksek bir yapıda
hazırlanabilmesini katkıda bulunabilecektir.
Mobil pazarlamanın öneminin artmasıyla beraber, mobil pazarlama derneği kurulmuştur.
Bunun amacı; mobil telefonlar aracılığıyla ortaya çıkan sürdürülebilir. Büyümenin önündeki
engelleri ortadan kaldırmak, pazarı geliştirmek, işletmeler ve aracılar ile mobil kanallar
kurmak, en iyi mobil pazarlama uygulamalarının gerçekleştirilmesine yardımcı olmak için
tasarlanmış bir organizasyondur.
Mobil pazarlamanın önemi; işletmelerin pazarlama faaliyetlerini etkileyen internette
pazarlama çalışmalarından üstünlüğü ortaya konularak da açıklanabilir.

3. MOBİL PAZARLAMANIN YARARLARI
Mobil telefonlar işletmeler için önemli bir pazarlama haline gelmiştir. Çok sayıda Japon
perakendeci, restoran, üretici ve farklı sektörlerdeki işletmeler mobil mesajlar aracılığıyla
kayıtlı üyelerini fiyat değişikliklerini kampanya bilgilerini vermek ve indirim kuponlarını
vermek için mobil telefonlardan yararlanmaktadır. Örneğin; bu kuponlar Japonya’ da
restoran sahipleri tarafından her ay birkaç milyon kullanıcıya ulaşmaktadır. Mobil pazarlama
işletmelerin yaptıkları kampanyalarının etkin olmasını ve ürünlerinin kullanım alışkanlıkları ile
ilgili daha etkin bilgilerin alınmasını da kolaylaştırır.
MOBİL PAZARLAMA
İşletmelerin mobil pazarlama faaliyetlerinde başarılı olabilmeleri için hedef müşterilerle etkin
bir iletişim kurulması yanında 4P yani ürün, fiyat, tutundurma ve dağıtım oluşturulması ve
mobil kampanyaların hazırlanması gerekir.
MOBİL PAZARLAMA STRATEJİSİNİN TEMEL ADIMLARI
1. Müşterilerin tanımlanması
2. Mobil pazarlama ve Mobil alışverişe yönelik tutumların
belirlenmesi Pazarlama
3. Müşterilere Stratejisi gönderilecek mesajların
hazırlanması
4. Ölçme, değerlendirme gibi tedbirlerin alınması gerekir.
MOBİL TİCARET
Müşterilerin Tutumları Müşterilere Hangi Mesajlar
Ne? Verilecek?
Mesajlar Ne
Zaman ve Sıklıkla Gönderilecek?

4. Müşteriler Kim? Hangi Faaliyette Yapılacak
Nerede?
Ölçme Ve Denetim Nasıl? Ne?
MOBİL TİCARET MODELLERİ
B2B İşletmeden işletmeye ( yükleme boşaltma, nakliye, stok kontrolü gibi hizmetle
sunar)
B2C İşletmeden müşteriye (kargo işletmeleri arasında gerçekleşir.)
C2C Gelecekte müşterilerden müşterilere yönelik gerçekleştirilebilecektir.
(Müşterilerden kendi aralarındaki ticari faaliyetleri kapsar.)
2. el kullanılmış mallarla ilgili satış teklifleri yine mobil telefonlar aracılığı ile
gerçekleştirirler.
MOBİL HİZMET ALANLARI
Mobil Alışveriş Eğlence Bilgi Mobil Bankacılık
Ticaret Hizmetler Reklamlar
Mobil Oyun ve Bahis, Haber Alma
Üyelikler Oynama, Müzik e-posta
Video
Temel olarak mobil telefonlar; iletişim kurma, metin mesajları gönderme veya alma
resim/fotoğraf alma veya gönderme müzik indirme veya dinleme gibi hizmetler vermektedir.

5. Özellikle son dönemlerde mobil telefonlar aracılığıyla çeşitli yarışma programlarında
desteklenen adaylar için SMS yoluyla oy göndermeleri gibi bir araç olarak kullanılmaya
başlanmıştır.
MOBİL ALIŞ-VERİŞ
Bir mal veya hizmetin mobil telefonlar aracılığıyla alınıp satılması mobil alış-veriş olarak
tanımlanabilir.
Japonya’ da 2003 yılında mobil telefonlar ile 2 milyar dolarlık alış-veriş yapılmıştır. Küçük
ekranlı ve klavyeli mobil telefonlar ile arama motorları yardımıyla mobil mal ve hizmetlere
ulaşmak çok zor olmasına rağmen, mobil telefonlarla yapılan alış-verişlerin önemli bir kısmı
gönderilen mobil mesajlar ile sağlanmaktadır. Bununla birlikte, mobil internetin
yaygınlaşması, mobil telefonların özelliklerinin artması ve 3. Nesil mobil iletişim
teknolojilerinden kullanım oranlarının artmasıyla birlikte mobil alış-veriş potansiyelinin de
artması beklenmektedir.
MOBİL REKLAM
Mobil reklam, hedef müşteri grup/gruplarının bulunduğu yer, zaman ve ilgilerine göre
kişiselleştirilmiş bilgilendirici, hatırlatıcı veya ikna edici mobil reklam mesajlarının
gönderilmesi olarak tanımlanabilir. Mobil reklamlar mobil telefon kullanıcılarının zaman
kazanması ve daha uygun fiyatlarla mal ve hizmet satın almasını da sağlayabilecektir. Mobil
reklamlar katalog ve broşür ile yapılan reklamlara göre basım ve dağıtım maliyetleri
karşılaştırıldığında maliyet yönünden daha avantajlı, internet reklamlarına göre ise daha
yüksek maliyetlidir.
MOBİL REKLAMCILIĞIN KAVRAMSAL MODELİ
Mobil pazarlama bünyesinde mobil reklamların başarılı olabilmesi için mesajların içeriğinin
başarılı bir şekilde hazırlanması ve hedef müşterilere göre mesajların kişiselleştirilmesi çok
önemlidir. Mobil reklamların içeriği, veri tabanında müşteri ile ilgili bilgilere göre hedef
kitleye daha fazla fayda sağlayacak şekilde hazırlanmalı ve uygun zamanda gönderilmelidir.
Hedef müşterinin kullandığı mobil telefon özellikleri de dikkate alınmalıdır. Buna göre,
görüntülü reklamlar eski model telefonlara gönderilmemeli, mobil telefonun özelliğine göre
mesajların uzunluğu, süresi belirlenmeye çalışılmalıdır. Mobil pazarlamada ve reklamda
sunulan mal ve hizmetleri, kullanıcıların isteklerine ve konumlarına uygun olmak zorundadır.

6. MOBİL REKLAM (SMS VE MMS) TÜRLERİ
Televizyon ve radyo reklamları, basın ilanları, açık hava reklamları, ofisleri, broşürleri 160
karakterlik SMS veya görüntülü MMS reklamlarından daha renkli, ilgi çekici, anlatıcı, ikna
edici görülmesine rağmen özellikle mobil reklamların çift yönlü enteraktif bir iletişim ortamı
sağlaması, SMS ve MMS reklamları ile geleneksel reklam araçları arasında önemli farklılıkların
ortaya çıkmasına neden olmuştur. Aynı zamanda MMS reklamları sadece hedef müşteri
kitlesine yönelik yazılı, sesli ve görüntülü bilgilendirme yapma imkânının bulunmasından
gelecekte televizyon reklamlarının yerini alma potansiyeline sahip olabileceklerdir.
MOBİL SATIŞ GELİŞTİRME
Tutundurma araçları içinde müşterilerin hemen satın alma kararına vermesi için sunulan
kuponlar, hediyeler ve çekilişler gibi satış geliştirme uygulamaları önemlidir. Kupon
dağıtımında mobil telefonların kullanılmasının; mobil telefon numaralarını hedef alması,
zaman duyarlılığı ve satış noktasında kupon barkodunun okutulmasını sağlaması gibi en az üç
avantajı vardır. Mobil telefonlarla satış geliştirme amaçlı dağıtılan kuponların kullanım oranı,
diğer kupon dağıtma yöntemlerine göre değerlendirildiğinde; broşürle dağıtılan indirim
kuponlarında az (%63.3) ücretsiz dergi (%55) ve mobil internetten (%43.3) dağıtılan
kuponlara göre ise daha yüksek bir kullanım oranına sahip olduğu belirlenmiştir. Benzer
şekilde televizyon programlarında sunulan yarışmalarda SMS yoluyla oylama yapılması,
işletmelere ve GSM operatörlerine o önemli gelirler sağlamaktadır.
MOBİL İNTERNET
Mobil telefonlar kullanıcıları için internet bağlantısını sağlayan küçük bir bilgisayar olarakta
değerlendirilmeye başlanmıştır. Mobil ticaret ve pazarlamada sunulan hizmetlerden büyük
çoğunlukla mobil internet ile yararlanılmaktadır. Mobil telefon kullanıcıları, bilgisayarı
olmadan cephelerinde taşıdıkları telefonların internet bağlantıları ile bankacılık rezervasyon,
alış-veriş ve haberleri anında takip etme gibi hizmetlerden önemli bir şekilde
yararlanabilmektedirler. Mobil telefonlar ile aynı zamanda internete ulaşma imkânının, e-
ticaret ve internette pazarlama faaliyetlerine önemli katkılar yapılması beklenmektedir.
Mobil internet kullanımı, Japonya ve Kore’ de geliştirme gösterirken son zamanlarda Avrupa,
Asya’ nın kalan kısmı ve daha düşük oranlarda Amerika’ da özellikle eğlence içeriği alanında
büyük bir gelişme göstermiştir. Mobil telefon ile internet bağlantısı da mobil pazarlama ve
mobil ticaret için önemlidir.
MOBİL PAZARLAMADA KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR VE ENGELLER
Mobil telefon kullanıcılarının mobil ticareti ve alış-veriş beklendiği kadar ilgi ve olumlu tutum
göndermemesine neden olan ve mobil pazarlama faaliyetlerini zorlaştıran bazı sorunlar da
vardır. Bu sorunlara ve engellere;
1. Mobil telefonların ekranının küçük olması

7. 2. Mesajların yazılması ve okunmasındaki zorluklar
3. Mobil görüşmelerinin maliyetinin yüksek olması
4. Mobil telefon şarjını kısa sürede tüketmesi
5. Geleneksel alış-veril kültüründen geçememe
6. Mobil telefonların sağladığı faydalardan kullanıcıların tam olarak haberdar olmaması
Başarılı bir mobil pazarlama ve mobil ticaret uygulamaları için açıklanan engeller ortadan
kaldırılarak rahat, güvenli, kolay, etkin ve düşük maliyetli bir ticaret ortamının kurulması
gereklidir.
SONUÇ
Teknolojik gelişmelerin en son örneği; mobil telefonların mobil pazarlama faaliyetlerinde
kullanılmaya başlanmasıdır. Mobil telefonlar aracılığıyla kişiye özel yazılı, sesli, görüntülü
iletişim kurulması satış tekliflerinin her zaman her yerde hedef müşteri kitlesine gönderilmesi
imkânının bulunması, mobil pazarlamanın önemini artırmıştır. Mobil pazarlama hedef
müşterilerle mobil telefonlar üzerinden iletişim kurmayı ve pazarlama anlayışı içinde
değerlendirilebilen ve internet pazarlamasından sonra ortaya çıkan en yeni pazarlama
aracıdır.
Başarılı bir mobil ticaret sisteminin geliştirilmesinde;
1) GSM operatörleri sistemin kurulmasına destek olmalı,
2) Mobil pazarlama çerçevesinde yapılan görüşme veya mesaj gönderme ücretleri
düşünülmeli,
3) Sistemin müşteriler tarafından benimsenmesi için etkin bir mobil pazarlama karması
stratejileri hazırlanmalı,
4) Mobil telefon ekranlarının küçük olmasından dolayı kaynaklanan mal veya hizmetleri
bulma sorunların kaldırılmasında mal ve hizmeti sesli olarak arama, önerme ve/veya alışveriş
yapmayı kolaylaştıran programlar geliştirilmeli,
5) Yaratıcı ve eğlenmeli hizmetler ve mobil alışveriş ortamı sağlamalı.