1. Ομήρου Οδύσσεια
Ραψωδία α

2. α 1-25
1-13 (α΄ προοίμιο)
• H επίκληση της Μούσας στο δύσκολο έργο της απαγγελίας (αντίληψη)
• Σύντομη αναδρομή στις συμφορές του Οδυσσέα από το τέλος του
τρωϊκού πολέμου (τα 2 πρώτα χρόνια μετά τον τρωϊκό πόλεμο)
• Η ασέβεια (ύβρις) των συντρόφους του προς το θεό Ήλιο (νέμεσις) και η
δίκαιη τιμωρία τους από τους θεούς και τη Μοίρα (τίσις)
14-25 (β΄ προοίμιο)
• Ο Οδυσσέας στο νησί της Καλυψώς (τα τελευταία 8 χρόνια)
• Η θετική στάση των θεών προς τον Οδυσσέα (το πλήρωμα του χρόνου)
• Ο άσβεστος θυμός του Ποσειδώνα για τον ήρωα
• Η απόφαση των θεών για το νόστο του Οδυσσέα εν απουσία του
Ποσειδώνα
• Έτσι η αφήγηση του έπους ξεκινά από το τέλος των περιπετειών του
Οδυσσέα κι όχι από την αρχή απόφαση να γυρίσει στην Ιθάκη
• Η τεχνική αυτή λέγεται Ιn medias res

3. α 26-108 : Στον Όλυμπο οι θεοί συζητούν
…χωρίς τον Ποσειδώνα
26-72
Δίας Αθηνά
• δίκαιη η τιμωρία της • ευσεβείς άνθρωποι
ανθρώπινης ύβρεως τιμωρούνται άδικα
παράδειγμα παράδεγμα
• Ο Αίγισθος • Ο Οδυσσέας
• σκότωσε τον Αγαμέμνονα • Περιπέτειες, ταλαιπωρία
(ύβρις) • Χωρίς να φταίει
• οι θεοί τον είχαν • Δίκαιη η αποκατάσταση για
προειδοποιήσει(νέμεσις) τον Οδυσσέα («…φλέγεται
• δολοφονήθηκε από τον η καρδιά μου…»
Ορέστη (τίσις)

4. 73-108
Δίας Αθηνά
• μόνο ο Ποσειδώνας • διπλό σχέδιο δράσης:
κατατρέχει τον Οδυσσέα α) επίσκεψη της Αθηνάς
• Πέρασε πολύς καιρός πια στην Ιθάκη - εμψύχωση
• δίκαιος ο νόστος του Τηλέμαχου για την
Οδυσσέα επιστροφή του Οδυσσέα
β) επίσκεψη του Ερμή στην
Καλυψώ - ανακοίνωση
της απόφασης των θεών
για το νόστο του
Οδυσσέα.

5. α 109-126: Η Αθηνά στην Ιθάκη…
109-114: ο ανθρωπομορφισμός Στ. 116-126: στην είσοδο του
της Αθηνάς παλατιού
μοτίβο: προετοιμασία της Η εικόνα των μνηστήρων
Αθηνάς
• Προκλητική συμπεριφορά
• σανδάλια θεσπέσια, ωραία, • σφάζουν οι ίδιοι τα ζώα σε ξένη
χρυσά (στοιχεία πολιτισμού) περιουσία
• κοντάρι βαρύ, θεόρατο, • υπηρέτες τους υπηρετούν με
στιβαρό (στοιχεία προθυμία
πολιτισμού)
• εξαναγκάζουν το Φήμιο να τους
• μεταμφιεσμένη σε πατρικό τραγουδά
φίλο του Οδυσσέα
(ενανθρώπιση)
Η εικόνα του Τηλέμαχου
• στενοχωρημένος, ανήμπορος
και απομονωμένος από τους
μνηστήρες.

6. 127-173
ο Τηλέμαχος καλωσορίζει τον ξένο (Αθηνά)
Το μοτίβο της φιλοξενίας
Ο Τηλέμαχος Στοιχείο πολιτισμού
• τρέχει να υποδεχτεί τον
ξένο πρώτη υποδοχή
• ο οικοδεσπότης (Τηλέμαχος ) με
• παραμερίζει τα χειραψία προσφωνεί τον ξένο
προβλήματά του (Αθηνά)
• του παίρνει τα πράγματα (κοντάρι)
• προσφέρει τη φιλοξενία του για να τον ξεκουράσει
διαθέτει ψυχική ευγένεια,
αρχοντιά και ευαισθησία Δεύτερη υποδοχή
• τιμητική κάθισμα για τον ξένο
• πλύσιμο
• γεύμα
• συζήτηση
• προσφορά δώρων όταν ο ξένος
φεύγει
• Στοιχεία υλικού-κοινωνικού
πολιτισμού

7. 174-360
Αθηνά(Μέντης) – Τηλέμαχος
(ενανθρώπιση)
• Ένας διάλογος κρίσιμος για την εξέλιξη
Η Αθηνά θέλει
• Να εμψυχώσει τον Τηλέμαχο
• Να τον ωθήσει σε πρωτοβουλίες
• Να προετοιμάσει το έδαφος για την επιστροφή του Οδυσσέα

8. 174-232
Τηλέμαχος : απογοητευμένος Αθηνά-ξένος
• οι μνηστήρες εν απουσία του • Είναι ο Μέντης, γιος του
Οδυσσέα σπαταλούν την Αγχιάλου, κυβερνήτης των
περιουσία του Ταφίων
• Μόνο εκείνος θα μπορούσε να • έφτασε εκεί με καράβι,
τους αντιμετωπίσει • Ασχολείται με το ανταλλακτικό
• ο Οδυσσέας είναι πια σίγουρα εμπόριο
νεκρός (επική ειρωνεία) • φίλος πατρικός του Οδυσσέα
• στερεότυπες ερωτήσεις • φήμες ότι ο Οδυσσέας
προς τον ξένο (Αθηνά) γύρισε στην Ιθάκη
• ποιος είναι; • πίστη ότι ο Οδυσσέας ζει και
• ποια είναι η πατρίδα του; σε λίγο καιρό θα επιστρέψει
• με ποιο τρόπο έφτασε ως εκεί; παρά τις δυσκολίες
• για ποιο σκοπό; (προοικονομία)
• έχει ξαναέρθει στην Ιθάκη; • Ομοιότητα του Τηλέμαχου με
τον Οδυσσέα (στροφή της
συζήτησης στον Τηλέμαχο)

9. 236-255
Τηλέμαχος: αμφιβολία, πόνος Μέντης (Αθηνά): εμψύχωση
• δεν είναι σίγουρος για την • Ο Τηλέμαχος άξιος του
ταυτότητά του(επική ειρωνεία) ονόματός του
• θα ήταν πιο ευτυχισμένος αν • Ερώτηση σχετικά με τους
ήταν γιος ενός απλού μνηστήρες και το ρόλο τους
ανθρώπου στο παλάτι
• Το θέαμά τους αποκρουστικό.
• Θα ήθελε να ζει χωρίς τον
πόνο της απουσίας του
πατέρα του (η αντίληψη για την
ευτυχισμένη ζωή ως τα βαθιά
γεράματα)

10. 256- 339
Τηλέμαχος :χάθηκε η Μέντης(Αθηνά) Ο Οδυσσέας θα γυρίσει
υστεροφημία
• ο Οδυσσέας θα δώσει τέλος σε όλα αυτά.
• κακή η μοίρα του (προοικονομία)
Οδυσσέα • οι θεοί θα βοηθήσουν τον Οδυσσέα να
• θα ήταν καλύτερο να γυρίσει τελικά στην Ιθάκη. (προοικονομία)
σκοτωθεί στην Τροία ή
στην πατρίδα του Συμβουλές προς τον Τηλέμαχο
• έτσι θα κέρδιζε την
αιώνια δόξα, και τιμές
• • Συνέλευση: οι μνηστήρες να φύγουν
Τώρα αγνοείται κι έτσι
χάνει και τη δόξα που • Ταξίδι στην Πύλο και τη Σπάρτη
άξιζε (η αντίληψη για • Υπομονή, αν ο Οδυσσέας ζει
την υστεροφημία που • Αν όχι, νεκρικές θυσίες στην Ιθάκη στη
προέρχεται από τον μνήμη του πατέρα του
ένδοξο θάνατο) • Γάμος της Πηνελόπης από το πατρικό της
• Οι μνηστήρες πιέζουν σπίτι (πολιτιστικό στοιχείο: ο γάμος)
την Πηνελόπη να •
παντρευτεί κάποιον Η εξόντωση των μνηστήρων, χρέος και
από αυτούς δόξα στον Τηλέμαχο
• σπαταλούν την • παράδειγμα οΟρέστης
περιουσία του Οδυσσέα. • αναχώρηση

11. 340-360
Τηλέμαχος νιώθει καλύτερα Μέντης(Αθηνά) : ο σκοπός
• Πρόσκληση στον ξένο να επετεύχθη
παραμείνει (λουτρό, • Υπεκφυγή
προσφορά δώρου) σύμφωνα • υπόσχεση για επόμενη
με τους κανόνες της συνάντηση (προοικονομία)
φιλοξενίας.
• Τότε ο Τηλέμαχος • Εντυπωσιακή αποχώρηση
καταλαβαίνει ότι τόσην ώρα όπως μόνο ένας θεός θα
συνομιλούσε με την Αθηνά μπορούσε (επιφάνεια)
• και αυτό τον κάνει να νιώθει
για πρώτη φορά δυνατός και
αισιόδοξος.