Ιστορία Τεχνης Β' ΕΠΑΛ Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών, κεφ.7 Η Βυζαντινή Τεχνη

1. Ιστορία της Τέχνης
7. Η Βυζαντινή Τέχνη

2. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

3. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

4. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Οι τρεις παίδες εν τη καμίνω, 3ος
αι. μ.Χ.
Τοιχογραφία στην κατακόμβη της
Πρισκίλλας, Ρώμη
Σκοπός δεν είναι η διακόσμηση αλλά
η απεικόνιση της ιερής ιστορίας. Οι
τρεις νεοι μαρτυρούν πως οι
άνθρωποι έχουν αρχίσει να
ενδιαφέρονται και για άλλα πράγματα
πέρα από την εγκόσμια ομορφιά

5. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

6. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Το θαύμα των
άρτων και των
ιχθύων,
(περ. 530 )
Ψηφιδωτό.
Βασιλική του Αγ.
Απολλινάριου,
Ραβέννα,

7. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

8. Ιστορία της Τέχνης,
7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Ο Χριστός Παντοκράτωρ, Η Παναγία
βρεφοκρατούσα και άγιοι,
Περ. 1190, ψηφιδωτό, καθεδρικός
ναός του Μονρεάλε, Σικελία

9. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Η Παναγία με το βρέφος σε
κοίλο θρόνο, Περ. 1280

10. Ιστορία της Τέχνης,
7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Τοιχογραφία της Παναγίας από
την Μονή της Παναγίας του Άρακα
στα Λαγουδερά της Κύπρου
(1192)

11. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Η Βασιλική του Αγ. Απολλινάριου,
Ραβέννα, (περ. 530 )
Πρώιμη χριστιανική βασιλική

12. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

13. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

14. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
http://naodomos.blogspot.gr/201
4/12/o.html

15. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Το εικονογραφικό πρόγραμμα των ναών
Mετά την οριστική αναστήλωση των εικόνων, το 843, διαμορφώθηκε ένα νέο
εικονογραφικό πρόγραμμα, που βασιζόταν στις δογματικές αντιλήψεις της
εποχής. H έννοια της Ενσάρκωσης, χάρις στην οποία έγινε δυνατή η απεικόνιση
του θείου, καθώς και η συμβολική ιεράρχηση των τμημάτων του ναού έπαιξαν
σημαντικό ρόλο, τόσο στην εξέλιξη της ναοδομίας όσο και στη διαμόρφωση του
εικονογραφικού προγράμματος των εκκλησιών.
Ο ναός θεωρούνταν ήδη από την Παλαιοχριστιανική εποχή μια μικρογραφία του
σύμπαντος. Έτσι διαμορφώθηκαν δύο κεντρικοί άξονες, που συμβολίζουν
αντίστοιχα τον ουρανό και τη γη: ο κατακόρυφος, με αφετηρία τον τρούλο, και ο
κατά μήκος άξονας, όπου κυριαρχεί η αψίδα. Τα ανώτερα τμήματα του ναού
συμβολίζουν την ουράνια σφαίρα και τα κατώτερα τη γήινη.
ΠΗΓΗ:
http://histoirehistoire.weebly.
com/epsiloniotakappaomicro
nnuomicrongammarhoalphap
hiiotakappa972-
pirho972gammarhoalphamu
mualpha-nualpha974nu.html

16. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Από το 843 και σε όλη
την υπόλοιπη
βυζαντινή περίοδο,
αλλά ακόμη και
σήμερα, η
διακόσμηση των
ναών βασίζεται στο
ακόλουθο
εικονογραφικό
πρόγραμμα:
Στον κατακόρυφο
άξονα δεσπόζει
στον τρούλο ο Χριστό
ς Παντοκράτορας
περιστοιχισμένος από
τις αγγελικές δυνάμεις
και τους προφήτες.
Ναός Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης.
Τρούλος. Ψηφιδωτό του 9ου αι.

17. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Στα σφαιρικά τρίγωνα απεικονίζονται οι Ευαγγελιστές που κατέγραψαν τα
γεγονότα της Ενσάρκωσης και που συνδέουν την ουράνια σφαίρα με τη
γήινη.
Ο ευαγγελιστής Mατθαίος (αριστερά) και ο ευαγγελιστής Μάρκος (δεξιά)
αντιγράφουν το ευαγγέλιο. Παναγία Oλυμπιώτισσα τ. 13ου αι.

18. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Τα γεγονότα που αφηγούνται τη ζωή
του Χριστού στη γη, ο Χριστολογικός
δηλαδή κύκλος, απεικονίζονται στην
αμέσως κατώτερη ζώνη.
Η Ανάσταση του Λαζάρου.
Τοιχογραφία του 1280 μ.Χ.
Eκκλησία της Παναγίας του
Μουτουλλά - Λευκωσία,
Αυγούστα Στυλιανού,
ζωγράφος

19. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Οι παραστάσεις αυτές, που είναι συνήθως δώδεκα (Ευαγγελισμός, Γέννηση,
Βάπτιση, Υπαπαντή, Έγερση του Λαζάρου, Βαϊοφόρος, Σταύρωση, Κάθοδος στον
'Aδη, Μυροφόροι, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Κοίμηση της Θεοτόκου), τοποθετούνται
στο ναό κυκλικά, κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ξεκινώντας από
τον Ευαγγελισμό, που απεικονίζεται μπροστά στο ιερό.
Η Βάπτιση, τοιχογραφία, β΄
μισό 14ου αι., Περίβλεπτος,
Μυστράς. (Φωτ. Αρχείο 5ης
Ε.Β.Α., φωτ. Γιάννης
Πατρικιάνος)

20. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Στην κατώτερη ζώνη του
ναού, που αντιπροσωπεύει τη
γήινη σφαίρα, σχεδόν στο ίδιο
ύψος με τους πιστούς,
παριστάνονται ολόσωμοι άγιοι,
μάρτυρες, στρατιωτικοί και
μοναχοί.
Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου.
Καθολικό. Τοιχογραφία. Ο άγιος
Θεόδωρος ο Στρατηλάτης (14ος αι.)

21. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Στον οριζόντιο άξονα του ναού κυριαρχεί η μορφή της Παναγίας, στην αψίδα
του ιερού. Η Παναγία αποτελεί το φορέα της Eνσάρκωσης, το συνδετικό κρίκο
ανάμεσα στους ανθρώπους και το Θεό και δέεται για τη σωτηρία τους.
H ένθρονη
Παναγία
βρεφοκρατούσα.
Αψίδα ιερού.
Αγία Σοφία
Κων/λης

22. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Tέλος, στον ημικύλινδρο της αψίδας, μέσα δηλαδή στο Ιερό, καθιερώνονται
θέματα που σχετίζονται με τη Θεία Λειτουργία που τελείται στο χώρο. Τέτοια
είναι η Κοινωνία των Αποστόλων καθώς και οι ιεράρχες, που μέχρι τις αρχές
του 12ου αιώνα παριστάνονταν μετωπικοί.
Ιερά Μονή
Παμμεγίστων
Ταξιαρχών (Πήλιο

23. Η βυζαντινή τέχνη σιγά σιγά
απομακρύνεται απο την
πλαστικότητα και τείνει
προς το χρώμα,
εγκαταλείπει το ενδιαφέρον
για την εξωτερική απόδοση
της μορφής, το κάλλος και
την αρμονία και στρέφεται
στην αναζήτηση ενός
εσωτερικού, πνευματικού
περιεχομένου. Μ‘ αυτόν τον
τρόπο παύει να αναζητά
την ποικιλία και στρέφεται
στην συντήρηση των
παραδομένων μορφών,
μορφών που σιγά σιγά
καλύπτουν και καθορίζουν
το σύνολο των
δυνατοτήτων έκφρασης του
καλλιτέχνη
Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
Εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (14ος αιώνας)

24. Αποκαθήλωσις
14ος
αι.
Τα χαρακτηριστικά της βυζαντινής
τέχνης:
• λιπόσαρκες και ψηλές μορφές
τυλιγμένες σε πολύπτυχους μανδύες
•Στάση ιερατική
•Τονισμένα μεγάλα μάτια, μεγάλη
μύτη, μικρό στόμα
•Αφαίρεση όλων των
προσωπογραφικών χαρακτηριστικών
•Έλλειψη τρισδιάστατης προοπτικής
•Χρυσό ή σκούρο μπλέ βάθος
(φόντο)
Όλα αυτά συμβάλλουν στο να
εκφραστεί η πνευματικότητα των
εικονιζόμενων προσώπων
Ιστορία της Τέχνης,
7. Η Βυζαντινή Τέχνη

25. ψηφιδωτ ε κόνα τοἩ ὴ ἰ ῦ
Παντοκράτορα στ ν τρο λλο τοὸ ῦ ῦ
Καθολικο τ ς ερ ς Μον ςῦ ῆ Ἱ ᾶ ῆ
Δαφνίου ε ναι να π τἶ ἕ ἀ ὸ ὰ
κορυφα α ργα, ληθινῖ ἔ ἀ ὸ
ριστούργημα, τ ς Βυζαντιν ςἀ ῆ ῆ
γιογραφίας.ἁ
Μ α τ ν καλλιτέχνης μ ς δωσε μι᾿ ὐ ὴ ὁ ᾶ ἔ ὰ
μοναδικ α σθηση τ ςὴ ἴ ῆ
παντοκρατορικ ς ξουσίας τοῆ ἐ ῦ
Χριστο κα τ ς σχατης Κρίσης.ῦ ὶ ῆ Ἔ Ὁ
Κύριος ε ναι Κυβερνήτης τοἶ ὁ ῦ
Σύμπαντος λλ κα δίκαιος Κριτ ςἀ ὰ ὶ ὁ ὴ
το κόσμου! Τ βλέμμα Τουῦ ὸ
διαπεραστικ διαβάζει τ πάντα κα τὸ ὰ ὶ ὰ
πι πόκρυφα, στ ς καρδι ς τ νὸ ἀ ὶ ὲ ῶ
νθρώπων. Νιώθεις ν σ ξεγυμνώνειἀ ὰ ὲ
π λα τ ψεύτικα προσωπε α ποἀ ὸ ὅ ὰ ῖ ὺ
κατ περίσταση φορ ς.ὰ ᾶ
σπουδα ος ζωγράφος καὉ ῖ ὶ
καθηγητ ς το Πολυτεχνείου Σπ ροςὴ ῦ ῦ
Παπαλουκ ς (1892-1957), ταν ε δεᾶ ὅ ἶ
γι πρώτη φορ τ ν Παντοκράτοραὰ ὰ ὸ
το Δαφνίου, ναφώνησε: « δ ε ναιῦ ἀ Ἐ ῶ ἶ
λυμένα λα τ προβλήματα»!ὅ ὰ

26. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

27. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

28. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

29. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

30. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

31. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη

32. Ιστορία της Τέχνης, 7. Η Βυζαντινή Τέχνη
http://avagnon.blogspot.gr/2014/10/blog-post_38.html
https://www.youtube.com/watch?v=Wyx4jeVC9WY

33. Φώτης Κόντογλου
«Άγιοι Μάρτυρες».
«Βγαίνεις από τις εκκλησιές και οι
μεστές κορμοστασιές των αγίων
εξακολουθούν να παρελαύνουν
μπροστά σου – μπαίνεις στις
εκκλησιές και οι φάτσες της
Εγνατίας ή της πλατείας, αυτές που
ένα άξεστο και από άλλη περιοχή
όργανο θα τις θεωρούσε ύποπτες
ακόμα, σωφεραίοι, ψαράδες,
καζαντζήδες, μανάβηδες, σε
ατενίζουν γνώριμα και
προστατευτικά, δεχόμενοι τις
ικεσίες, τις μετάνοιες και τα τάματά
σου, ενώ ο μέγας κρεοπώλης, ο
Παντοκράτορας, σε ευλογεί με
κατανόηση, όρθιο ή γονατιστό, από
τον τρούλο»
Γιάννης Ιωάννου, «Το δικό μας αίμα»