eruul mend

1. ᠬᠢᠴᠢᠶᠡᠯ

2. Орчны бохирдол
Агаарын бохирдол
Хөрсний бохирдол
Усны бохирдол

3. Хөрс, Усны бохирдол эрүүл мэндэд
нөлөөлөх нь

4. Хөрс гэж юу вэ? Хөрсний үүрэг
Байгалийн янз бүрийн хүчин зүйлийн
нөлөөгөөр үүссэн литосферийн дээд
давхарга, амьд организм үрждэг манай
гаригийн биосферийн хамгийн чухал
хэсгийг хөрс гэнэ.
 Ургамал ургах орчин
 Ус хадгалах, нийлүүлэх, цэвэршүүлэх
хэрэгсэл
 Дэлхийн агаар мандлыг сайжруулагч
 Организмуудын амьдрах орчин

7. Хөрсний бохирдол Усны бохирдол
Хөрсний бохирдол гэдэг нь тухайн
хөрсний хэвийн үйл ажиллагаа гадны
ямар нэгэн нөлөөгөөр байгалийн
шинжээ алдах үйл явцыг хэлнэ.
Ерөнхийдөө хөрс нь агаарт цацагдсан
хорт бодис, утаа тортог, газар дээрх
хуурай нойтон хог хаягдлаар
бохирддог. Ялангуяа хүн, амьтны хатуу
ба шингэн хаягдал, ургамлын үлдэгдэл,
ахуйн ба үйлдвэрийн бохир ус зэрэг нь
бохирдуулагч эх үүсвэр болдог байна.
Усны бохирдол нь эвгүй үнэр амт орж,
өнгө өөрчлөгдөхөөс гадна бохирдсон
уснаас үүсэн гарах бүхий л муу үр
дагаврыг хэлнэ. Үүнд:
1. Газрын хөрсний бохирдлоос
2. Хог хаягдлаас
3. Хүний хүчин нөлөөгөөс
4. Байгалийн хүчин зүйлээс

8. Хөрсний
бохирдлын эх
үүсвэр
Автомашины задгай
угаалгын газар
Аж ахуйн нэгжүүд, хувь
хүмүүс амьтан, малын
ялгадас бууцыг гол,
уулын ам, жалга руу
замбараагүй ихээр
асгах
Үйлдвэрийн хог
хаягдал
Нефть, нефтийн
бүтээгдэхүүн
Гэр хорооллын жорлон
Эмнэлгийн аюултай
хог хаягдал

9. Усны бохирдол
Химийн бохирдол
Механик
бохирдол
Бактерийн
бохирдол
Цацрагийн
бохирдол
Дулааны
бохирдол

11. Хөрсний бохирдлын нөлөө
 Гадаргын болон газрын доорх усыг бохирдуулдаг.
 Гэдэсний халдварт өвчин
 Цусан суулга
 Халдварт шар
 Балнад
 Урвах тахал
 Малаас хүнд халддаг боом, бруцеллёз
 Мэрэгч амьтдаас хүнд халддаг тарваган тахал, галзуу, шимэгч хорхойн
халдварууд гэгддэг хялгасан хорхой, өргөн туузан хорхой
 Амьсгалын замын өвчин

12. Халдварлах зам
Хүмүүс бохирдсон хөрсөнд шууд гар хүрсэнээр, түүнчлэн тухайн
хөрснөөс ууршин гарах хорт бодисноос үүдэн амьсгалын замаар
халдвар авна. Мөн гэр хороололд амьдардаг айл өрхүүд бие засах
газар орсон гуталтайгаа гэр дотроо явах, бохир гутлаар гишгэсэн
шалан дээр хүүхэд нь тоглож байгаад халдвар авах, хоол унд
хийхдээ гараа угаахгүй байх зэргээс халдварт өвчин дамжих эх
үүсвэр болдог.
Бохирдсон хөрсөнд цусан суулга өвчин үүсгэгч нян 25-100,
балнадын нян 100-400, саажилтын вирус 100-150 хоног тус бүр
хадгалагддаг бөгөөд халдвар дамжуулагч хачиг, нохой бөөс, бясаа,
шумуул, ялаа үржих таатай орчин болдог байна. Бохирдсон хөрснөөс
эвгүй үнэр гарч, индол, хүхэрт устөрөгч, метан зэрэг хорт хий ялгарч
агаарыг бохирдуулдаг.
 Бохирдсон хөрс, усанд халдварт өвчний нян удаан хугацаагаар
амьдардаг бөгөөд тухайлбал цусан суулга өвчний үүсгэгч 2-4 сар
хадгалагддаг байна.

13. Усны бохирдол ба халдварт өвчин
Халдварт Халдваргүй өвчин
 Эмгэг төрөгч нянгаар бохирлогдсон
усыг хэрэглэснээр шууд
халдварлагдах өвчин (Холер,
гэдэсний хижиг, цусан суулга)
 Ахуйн шаардлагыг хангаагүйгээс
үүсэх өвчин (Хамуу, суулгалт, бөөс
бүүрэг, хачгаар үүсгэгдэх өвчнүүд)
 Усны хатуулаг чанар ихсэхэд хүн
амын дунд бөөр, шээсний замын
чулуужих өвчин үүсдэг.
 Фторын хэмжээ ихсэхэд шүд үйрэх,
шүд цоорох өвчин үүсдэг.

14. Ундны усыг баталгаатай эх үүсвэрээс авах
Угааж цэвэрлэсэн тагтай, зориулалтын саваар усыг зөөвөрлөн хадгалах
Гараа сайтар савандаж угаах
Ахуйн хог хаягдлыг ялган ангилж, өдөр бүр тогтсон цэгт хаях
Хог хаягдлыг ил задгай хаяхгүй, шатаахгүй байх
Стандартын шаардлага хангасан нүхэн жорлон, угаадасны нүхтэй байх
Гудамж талбайд нус цэр, тамхины иш хаяхгүй байх, угаадас асгахгүй байх
Хөрсний бохирдлоос урьдчилан
сэргийлэх

15. Булаг шанд, рашаан, голын эхийг хамгаалах
Усны бохирдлоос сэргийлэх хууль тогтоомжийг сайжруулах,
хяналт тавих
Амт, өнгө, үнэргүй, тунгалаг, бохирдоогүй, чанарын шаардлага
хангасан усыг дандаа хэрэглэх
Усыг хоол, хүнсэндээ заавал шүүх эсвэл буцалгаж хэрэглэх (усыг
буцалгах үед элдэв нян устаж үгүй болдог)
Бохир усыг муу усны нүхэнд хийж хэвших
Усны бохирдлоос урьдчилан сэргийлэх

16. Орчны бохирдлын эх үүсвэрийг дүрсэлсэн зургийг ажиглаад дараах
асуултын дагуу ярилцаарай.
 Хөрс бохирдлоос
сэргийлэхийн тулд бид юу
хийх ёстой вэ?
 Цэнгэг усны хомсдолын үр
дагавар юу байж болох вэ?
 Усны бохирдлоос
сэргийлэхийн тулд бид юу
хийх ёстой вэ?

17. Маскаа
зүүгээрэй Гараа
тогтмол
угаагаарай
Гэртээ байгаарай

18. Гэрийн даалгавар
Багшийнхаа eruul-mendd.blogspot.com
хаягаар орж, Эрүүл мэндийн хичээлээ
тэмдэглэж судлаарай.
Хичээлд идэвхтэй оролцсонд
баярлалаа.