2020 D хувилбарын тайлбар.pptx

2020 он
D
ХУВИЛБАР
ЭЕШ-тест Даалгавар

Социологч В. Занден “ Нийгмийн хэсэг, элементүүдийн хооронд
бэхжсэн тогтвортой харилцаа холбоо бол ..........юм” гэжээ. Цэгийн
оронд тохирох утгыг нөхнө үү.
Даалгавар №1
А. Нийгмийн байр суурь В. Нийгэм
С. Нийгмийн бүтэц D. Нийгмийн үүрэг
Е. Нийгмийн институт

1. Даалгаврын шинжилгээ
Хариулт Тайлбар, бодолт
A
Нийгмийн байр суурь гэдэг нь хувь хүний эдлэх эрх боломж, гүйцэтгэх үүрэг, бусдын
зүгээс хандах хандлагын цогцоор тодорхойлогдоно.
B
Нийгэм нь хүмүүс хэрэгцээгээ хангах, зөрчил маргаан, эмх замбараагүй байдалд
хүргэхгүйн тулд үүргээ хуваарилан зохион байгуулалтад орж, хянаж, зохицуулах замаар
амьдарч буй хамтын амьдралынх нь хэлбэр юм.
C
Нийгмийн хэсэг, элементүүдийн хооронд бэхжсэн тогтвортой харилцаа холбоо бол
нийгмийн бүтэц юм.
D
Тухайн байр сууриас үүдэн бий болж, заавал биелүүлэх ёстой, хэм хэмжээлэг шинжтэй
зан үйлүүдийн цогц бол үүрэг (role) юм.
E
Нийгмийн институт нь нийгмийн бүтцийг макро түвшинд хийсвэрлэн илэрхийлж ойлголт
юм. Нийгмийн тодорхой хэрэгцээг хангахын төлөө хэм хэмжээтэй, дахин давтагддаг
үйлдлээрээ холбогдсон нийгмийн байр сууриудын нэгдэл

Хүүхдүүд харилцан тоглох явцдаа дүрмээ хэлэлцэн тогтож, зохион
байгуулалтанд орж, бие даасан шийдвэр гаргаж, гэр бүлээс гадуурх
үйл ажиллагаанд оролцоход суралцдаг. Энэ нь нийгэмшилтийн аль
агентад хамаарах вэ?
А. Хэвлэл мэдээлэл В. Сургууль
С. Гэр бүл D. Үе тэнгийнхэн
E. Ажлын байр

Хариултын
сонголт
Тайлбар, бодолт
A
Хэвлэл мэдээлэл нь танин мэдэхүйн өргөн ач холбогдолтой, ёс суртахуун, ёс зүйн төлөвшилд
эерэгээр нөлөөлөхүйц хөтөлбөрүүдийг цацаж байдаг.
B
Сургууль нь нийгэмшилтэд албан ёсоор үүрэг хүлээгч агентлаг юм. Сургууль нь тодорхой
зорилго, түүнд хүрэх арга хэрэгсэл агуулга бүхий албан ёсны хөтөлбөрөөр хүүхдийн
нийгэмшилтэд хувь нэмэр оруулахаар зорьж ажилладаг. Мөн анги танхимдаа дүрсгүйтэхгүй байх,
даалгаварыг нягт нямбай гүйцэтгэх, сургуулийн дэг журмыг баримтлах зэрэг багш нарын хүлээлт,
шаардлагад нийцэх замаар хүүхэд нийгэмшиж байдаг.
C
Аливаа нийгэмд гэр бүл нь нийгэмшүүлэгч үндсэн агент болдог. Нийгмийн өөрчлөлтийг даган гэр
бүл өөрчлөгдөж байгаа хэдий ч, нийгэмшилтэд онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн хэвээр байна. Ялангуяа
эх эцгийн хайр халамжаас хүүхэд хөгжлийн хувьд хоцрогдох эсэх нь хамаарч байдаг. Түүнчлэн гэр
бүлийн нийгмийн давхраажилт дахь байр суурь, амьдран суугаа газар, өвөө эмээ гэх мэт ойр
дотны хүмүүсийн зан үйлийн загвар, үнэлэмж, итгэл үнэмшлийн тогтолцоо хувь хүний
нийгэмшилтийн үндэс суурь болдог.
D
Бид балчир бага наснаас насан өтөлтөл үе тэнгийнхний нөлөөнд амьдардаг. Гэр бүл,
сургуулиас өгдөггүй тодорхой чадвар, дадлуудыг үе тэнгийнхнээсээ олж авдаг. Хүүхдүүд
хамтран тоглох явцдаа дүрмээ хэлэлцэн тогтож, зохион байгуулалтад орж, бие даасан
шийдвэр гаргах, гэр бүлээс гадуурх үйл ажиллагаанд оролцоход суралцдаг.
E Ямар ч нийгэмд ажлын байр нь насанд хүрэгчдийн нийгэмшилт явагдах гол талбар болдог.

a Нийгмийн
гажуудал
(девиаци)
1 Нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг
хэлнэ.
b Аялдах үйлдэл
(конформист)
2 Гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс
гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх зэрэг
хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм.
c Нийгмийн хяналт 3 Нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн
зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх төлөвийг
хэлнэ.
Доорх ойлголтуудыг тодорхойлолттой нь зөв харгалзуулна уу
A.a1, b2, c3 B.a1, b3, c2 C.a3, b2, c1
D.a3, b1, c2 E.a2, b3, c1

A
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг хэлнэ. Энэ бол аялдах үйлдлийн тодорхойлолт
юм.
Аялдах үйлдэл (конформист) гэж гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх
зэрэг хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм. Энэ бол нийгмийн хяналтын тодорхойлолт юм.
Нийгмийн хяналт гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх төлөвийг
хэлнэ. Энэ бол нийгмийн гажуудлын тодорхойлолт юм. Буруу хариулт
B
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг хэлнэ. Энэ бол аялдах үйлдлийн тодорхойлолт
юм.
Аялдах үйлдэл (конформист) гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх
төлөвийг хэлнэ. Энэ бол гажуудлын тодорхойлолт юм.
Нийгмийн хяналт гэж гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх зэрэг
хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм. Энэ бол нийгмийн хяналтын тодорхойлолт юм. Буруу хариулт
C
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх
төлөвийг хэлнэ. Энэ бол нийгмийн гажуудлын тодорхойлолт юм.
Аялдах үйлдэл (конформист) гэж нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг хэлнэ. Энэ бол аялдах үйлдлийн тодорхойлолт
юм.
Нийгмийн хяналт гэж гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх зэрэг
хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм. Энэ бол нийгмийн хяналтын тодорхойлолт юм. Буруу хариулт
D
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй
үл нийцэх төлөвийг хэлнэ.
Аялдах үйлдэл (конформист) гэж нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг хэлнэ.
Нийгмийн хяналт гэж гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх
зэрэг хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм.
E
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гишүүдийн зүгээс гажуудагчийг шийтгэх, засан хүмүүжүүлэх
зэрэг хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц юм. Энэ бол нийгмийн хяналтын тодорхойлолт юм.
Аялдах үйлдэл (конформист) гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх
төлөвийг хэлнэ. Энэ бол нийгмийн гажуудлын тодорхойлолт юм.
Нийгмийн хяналт гэж нийгмийн хэм хэмжээ, хүлээлтэд нийцэх төлөвийг хэлнэ. Энэ бол аялдах үйлдлийн тодорхойлолт юм. Буруу
хариулт

Тоон судалгааны аргын онцлогийг тэмдэглэнэ үү.
А. Задгай мэдээллээс ерөнхий сэдэв, нотолгоо гаргахыг зорино
В. Мэдээлэл нь ажиглагдсан зан үйл, үг яриа байна
С. Мэдээллийн утгыг ойлгох, дүрслэн харуулахаар зорино
D. Стандарчлагдсан загварын дагуу үр дүнг бичих албагүй
Е. Математик статистикийн аргуудаар шинжилгээ хийнэ

Тоон судалгааны аргын онцлог:
 Таамаглалыг шалгахаар зорино
 Цөөн тооны хувьсагч хоорондын хамаарлыг шалгахад анхаарна.
 Хэмжилтийг мэдээлэл цуглуулахаасаа өмнө хийж, авах мэдээллээ
стандартчилна.
 Мэдээлэл цуглуулах үйл явц нэг ижил горимоор явагдах ба
 Мэдээлэл нь тоогоор илэрхийлэгдэнэ
 Математик статистикийн аргуудаар таамаглалыг батлах эсвэл
няцаахад анхаарал хандуулна.
 Стандартчлагдсан загварын дагуу үр дүнг нэгтгэнэ.

XX зуунд дэлхийн хүн ам 1.65 тэрбумаас 6 тэрбум болтлоо өссөн
нь нийгмийн ямар үзэгдэлтэй холбоотой вэ?
А. Нийгмийн судалгаа В. Нийгмийн давхраажилт
С. Нийгмийн гажуудал D. Нийгмийн өөрчлөлт
Е. Нийгмийн бүтэц

Хариултын
сонголт
A
Судлаачид нийгмийн ертөнцийн тухай асуултад хариулт хайж буй үйл
явц
B Тодорхой хэв шинжит харилцаа бүхий тэгш бус байдлын тогтолцоо
C
Нийгмийн гажуудал (девиаци) гэж нийгэм, нийгмийн бүлгийн олонх
гишүүдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээ, хүлээлттэй үл нийцэх
төлөвийг хэлнэ.
D
Тодорхой цаг хугацааны хүрээнд нийгмийн бүтэц, соёл, нийгмийн
институт, хүмүүсийн зан үйл шинэчлэгдэхийг хэлнэ.
E
Нийгмийн хэсэг, элементүүдийн хооронд бэхжсэн тогтвортой харилцаа
холбоо бол нийгмийн бүтэц юм.

Нийгмийн гишүүд хувийн болон нийгмийн шинжээрээ зааглагдан
хуваагдах нь нийгмийн ямар үзэгдэл вэ?
А. Нийгмийн давхраа В. Нийгмийн давхраажил
С. Нийгмийн нийтлэг D. Тэгш бус байдал
Е. Нийгмийн ялгарал

Хариултын
сонголт
A
Баялаг, нэр хүнд, эрх мэдлийн хувьд ялгаатай, тодорхой хэв шинжит
харилцаа бүхий нийгмийн нийтлэг
B Тодорхой хэв шинжит харилцаа бүхий тэгш бус байдлын тогтолцоо
C Ижил төстэй шинж бүхий хүн амын статистик нэгдэл
D
Эдийн засгийн баялаг, нэр хүнд, эрх мэдэлд хүрэх адил бус боломж
бүхий байдал
E
Нийгмийн гишүүд хувийн болон нийгмийн шинжээрээ зааглагдан
хуваагдахыг нийгмийн өөрчлөлт гэнэ.

“Тун цөөн хувийг эзэлнэ. Нийгмийн байр суурь нь харьцангуй
нээлттэй байдаг” энэ шинжүүд нийгмийн ямар ангид хамаарах вэ?
А. Дээдийн доод В. Дээдийн дээд
С. Дундын дээд D. Дундын дунд
Е. Ажилчин анги

Хариултын
сонголт
A
Тун цөөн хувийг эзэлнэ. Нийгмийн байр суурь нь харьцангуй
нээлттэй байдаг
B
Тун бага хувийг эзэлдэг ч баялгийн дийлэнхийг эзэмшдэг. Байр суурь
нь үе залгамжилдаг
C
Өндөр боловсролтой, нарийн мэргэжсэн мэргэжилтнүүдийн анги. Их
хэмжээний баялаг эзэмшихгүй ч, хянах, шийдвэрт оролцох эрх
мэдэлтэй цагаан захтангууд
D
Мэргэжилтэн, жижиг бизнес эрхлэгч, инженер техникийн ажилтан
зэрэг цагаан захтан, нарийн мэргэжсэн хөх захтан.
E
Маш бага орлоготой, мэргэжилгүй, энгийн ажил эрхэлдэг ажилчид энэ
ангийг бүрдүүлдэг.

Нийгмийн давхраажилтыг судлах зөрчилдөөний онолын гол
хандлагыг тэмдэглэнэ үү.
А. Бүх нийгэмд байр суурийн нэр хүндээс хамаарсан шатлал оршин байдаг.
B. Нэр хүнд, ажил мэргэжлийн байр суурийн ялгарал бол нийгмийн
давхраажилтын суурь шалтгаан мөн
C. Эрх мэдэл бүхий хүмүүс өөрийн ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх давуу нөхцөлд
байх бол бусад нь тэрхүү ашиг сонирхлыг хэрэгжүүлэхээр нөхцөлд байна.
D. Хөдөлмөрийн хуваарь нийгмийн зохион байгууллалтын үндэс болохын зэрэгцээ
тэгш бус байдалд хүрэх үндсэн шалтгаан мөн
E. Нийгмийн давхраажилт бол уламжлал, тогтсон байдлаас шалтгаалан өөрөө
жам ёсоор оршин тогтнодог үзэгдэл мөн.

Хариултын
сонголт
A
Бүтэц чиг үүргийн онол: Т. Парсонсын үзэл баримтлал: Бүх нийгэмд
байр суурийн нэр хүндээс хамаарсан шатлал оршин байдаг.
B
Бүтэц чиг үүргийн онол: Э. Дюркгеймын үзэл баримтлал: Нэр хүнд,
ажил мэргэжлийн байр суурийн ялгарал бол нийгмийн давхраажилтын
суурь шалтгаан мөн
C
Зөрчилдөөний онол: К. Марксын үзэл баримтлал:
Эрх мэдэл бүхий хүмүүс өөрийн ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх
давуу нөхцөлд байх бол бусад нь тэрхүү ашиг сонирхлыг
хэрэгжүүлэхээр нөхцөлд байна.
D
Бүтэц чиг үүргийн онол: Э. Дюркгеймын үзэл баримтлал: Хөдөлмөрийн
хуваарь нийгмийн зохион байгууллалтын үндэс болохын зэрэгцээ тэгш
бус байдалд хүрэх үндсэн шалтгаан мөн
E
Бүтэц чиг үүргийн онол: Нийгмийн давхраажилт бол уламжлал,
тогтсон байдлаас шалтгаалан өөрөө жам ёсоор оршин тогтнодог

Бүтэц-чиг үүргийн онолын үүднээс нийгмийн давхраажилтыг
судалсан судлаач Т.Парсонсын жишээ загвар аль нь вэ?
А. Дэлгүүрийн эзэн, эмчийг нэр хүндээр өөрөөсөө илүү гэж үзвэл түүнийг дэлгүүрийн эзнээс
дээд ангид оруулж судална.
B. Байгууллагад хувь хүмүүс материаллаг урамшуулал авах, эрх чөлөөтэй байх, нэр хүндтэй
байх зэрэг олон янзын ашиг сонирхолтой байна.
С. Их хэмжээний баялагийг шинээр олж авсан баяныг бус харин ядуурч хоосорсон язгууртныг
хүмүүс илүүтэй хүндэтгэдэг.
D. Ер бусын хүчинтэй харилцахыг онцгой чухал гэж үзэх нийгэмд шашны зүтгэлтэн,
санваартан, бөө, шидтэний байр суурь илүү өндөрөөр үнэлэгдэнэ.
Е. Ажил мэргэжлийн нэр хүндийн зэрэглэлийг тухайн хүний боловсрол, орлогын хэмжээгээр
тодорхойлдог.

Хариултын
сонголт
A
Л. Уорнерийн үзэл баримтлал: Дэлгүүрийн эзэн, эмчийг нэр хүндээр өөрөөсөө
илүү гэж үзвэл түүнийг дэлгүүрийн эзнээс дээд ангид оруулж судална.
B
Эдийн засгийн баялаг: Байгууллагад хувь хүмүүс материаллаг урамшуулал авах,
эрх чөлөөтэй байх, нэр хүндтэй байх зэрэг олон янзын ашиг сонирхолтой байна.
C
Нэр хүнд: Их хэмжээний баялагийг шинээр олж авсан баяныг бус харин ядуурч
хоосорсон язгууртныг хүмүүс илүүтэй хүндэтгэдэг.
D
Т. Парсонсын үзэл баримтлал: Ер бусын хүчинтэй харилцахыг онцгой чухал гэж
үзэх нийгэмд шашны зүтгэлтэн, санваартан, бөө, шидтэний байр суурь илүү
өндөрөөр үнэлэгдэнэ.
E
Дунканы үзэл баримтлал: Ажил мэргэжлийн нэр хүндийн зэрэглэлийг тухайн
хүний боловсрол, орлогын хэмжээгээр тодорхойлдог.

Асуултын тэмдэгийн оронд соёлыг бүрдүүлэгч үндсэн элементийг
нэрлэнэ үү.
Хэл, Бэлгэ тэмдэг, Үнэлэмж , Хэм хэмжээ, ...........?..........
А. Шашин В. Мэдрэмж С. Ухаан
D. Домог Е. Мэдлэг

Хариултын
сонголт
A
Хүмүүсийн сүсэг бишрэлийн эрэлт хэрэгцээгээр бий
болсон оюуны соёлын хэлбэр.
B
Хүний хийж үйлдэж, танин мэдэж байгаа ба түүнийг
хүрээлэн буй бүх зүйлд хандах хандлагад илрэх сэтгэл
догдлол юм.
C Хүний хийсвэрлэн сэтгэх чадвар
D
Ямар нэг онолын байгууламж биш, харин мэдрэмж, ид
шид, дүр, төсөөлөлд тулгуурласан сэтгэлгээ.
E
Соёлыг бүрдүүлэгч үндсэн элементүүд: Хэл, Бэлгэ
тэмдэг, Үнэлэмж , Хэм хэмжээ, Мэдлэг

Миний дүү Бат аавын бүсээр шилдбүүрдэн тоглож байгаад ээжд зэмлүүлэв.
Үүнийг хараад, аав дүү, бид хоёрт бүсээ дээдлэхийн утга учрын талаар ярьж
өглөө. “Монгол хүн бүсийг сүлд хийморь гэж үздэг. Тиймээс бүсээ дутуу бүслэн
алдруулан, чирч явахыг цээрлэдэг. Бүсээ чанга бүслэхийг төв чангын
..................... гэх ба бүсны үзүүрийг өмнө талдаа гарган ороож, нөгөө үзүүрийг мөн
урдаа шингээж уяна. Бүсээ гутал, өмдөн дээрээ тавих буюу бүсний дээгүүр алхах
гишгэхийг цээрлэдэг.Бүс, малгайтай хүн бол хэнч халдашгүй чөлөөт иргэн гэсэн
утгыг илтгэдэг.” Хэмээн ярьсан юм. Цэгийн оронд тохирох утыг нөхнө үү.
А. Үнэлэмж В. Үнэлгээ С. Хэм хэмжээ
D. Бэлгэдэл Е. Ёс заншил

Хариултын
сонголт
A
Нийт хүн төрөлхтний хувьд хүлээн зөвшөөрөгддөг утгат
чанарууд
B
Нийгмийн бүлэг, хамт олон, бие хүний зан төлөв, үйлдлийг
тодорхой шалгуурт нийцэж байна уу, үгүй юу гэдгийг шүүн
тунгаах үйл явц
C
Хүмүүсийн зан төлөвийг зохицуулдаг дэг журам, хууль
дүрэм, ёс заншил зэргийг бүхэлд нь хэлнэ.
D
Тэмдгийн илэрхийлж буй далд утгыг бэлгэ тэмдэг
буюу бэлгэдэл гэнэ.
E
Дагаж мөрдөхөөс аргагүй зан үйлийн уламжлал, угсаатны
өвөрмөц дэг жаяг

“Суурь үнэлэмжүүд өөр өөр байж болно” гэсэн шалгуур
үзүүлэлтээр соёлыг хэрхэн ангилан судладаг вэ?
А. Нэг хэв загварын, олон хэв загварын
В . Олон улсын, улс үндэстний
С. Ёс суртахууны, шашны
D. Эртний, дундад, орчин үеийн
Е. Олонхын, зонхилох, дэд соёл

Хариултын
сонголт
A
Хүмүүсийн сонголт хийх боломж өөр байж болно: Нэг хэв
загварын, олон хэв загварын
B Соёлыг түвшингээр нь: Олон улсын, улс үндэстний
C
Соёлын суурь үнэлэмжүүд өөр байж болно: Ёс
суртахууны, шашны
D
Соёл ямар нэг нийгмийн хэв маягт хамаарна?/Түүхэн хэв
маяг/: Эртний, дундад, орчин үеийн
E Улс үндэсний соёлыг: Олонхын, зонхилох, дэд соёл

Доор соёлыг түүхэн хэв маягаас аж ахуй эрхлэлтийг шалгуур
болгосон ангилалд багтах төлөөллийг олно уу?
• 1.Ан агнуур 2. Түүвэрлэгчдийн соёл
3. Нүүдэлчдийн соёл 4 газар тариаланчдийн соёл
5. Өрнийн соёл 6. Дорнын соёл
А. 1,3,4,6 В. 1,3,4,5 С.1,2,4,6 D.1,2,3,4
Е.1,2,3,5
Даалгавар 13

Ойлголт Тайлбар бодолт
1.Ан агнуур
2.
Түүвэрлэгчдийн
соёл
3. Нүүдэлчдийн
соёл
4 газар
тариаланчдийн
соёл
соёлыг түүхэн хэв маягаас аж ахуй эрхлэлтийг шалгуур болгосон ангилалд эдгээр
хариултууд багтана_
5. Өрнийн соёл
6. Дорнын соёл
Соёлын түүхэн хөгжлийн ялгаа, газар зүйн байрлал, хэв маягаас хамааран дараах
байдлаар ангилна.

“Соёлын үйлдвэрлэл” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд
үл хамаарах салбарыг тэмдэглэнэ үү.
А. Мэдээллийн технологи
В. Дизайн дүрслэх урлаг
С. Соёлын төв
D. Тайзны уран бүтээл
Е. Кино урлаг

2015 оноос хэрэгжсэн “Соёлын үйлдвэрлэл” үндэсний хөтөлбөрийг
хэрэгжүүлэх хүрээнд дизайн дүрслэх урлаг , соёлын төв, тайзны уран
бүтээл, кино урлаг гэсэн салбаруудын хүрээнд хэрэгжүүлнэ гэж заасан
байдаг.

Соёлуудын нэгдэн нягтрах үзэгдлийг бүхэлд нь......................... гэсэн
ойлголтоор илэрхийлдэг
А. Соёлын аялал жуулчлал
В. Соёлын эрх чөлөө
С. Соёлын үйлдвэрлэл
D. Соёлын даяаршил
Е. Соёлын орон зай

Соёлын аялал
жуулчлал
Түүх, соёл, урлаг, амьдралын хэв маяг, үнэт зүйл, үнэлэмж, уламжлал зэрэг соёл
хоорондын харилцааны олон хэлбэрийг багтаасан өөр соёлын орчинтой биечлэн
танилцах аялалыг хэлнэ.
Соёлын эрх чөлөө Хүмүүс эх хэлээрэй ярьж, шашин шүтэж, өөрийн соёлыг бүтээн туурвих зэргээр
өөрсдийгөө илэрхийлэх, хувь чанараа хөгжүүлэх, боловсрол, эрүүл мэнд болон
бусад олон төрлийн нийгмийн баталгаагаар хангагдах эрх, боломж
Соёлын үйлдвэрлэл Арилжааны үнэ цэнээс үл хамааран соёлын илэрхийллийг агуулсан буюу тээж
явдаг үйл ажиллагаа бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг үйлдвэрлэж, түгээн
дэлгэрүүлэх үйл ажиллагаа
Соёлын даяаршил Зам харилцаа, эдийн засгийн харилцаа, мэдээлэл харилцааны хөгжлийн үндсэн
дээр тусгаар соёлууд дэлхийн нэгдмэл соёлд нэгдэн нийлэх үйл явцыг хэлнэ.
Соёлын орон зай Соёлын үнэлэмжүүдийн харилцан нөлөөллөөр бий болж байдаг оюун санааны
орчинг хэлнэ
Ойлголт Тайлбар, бодолт

А Мэдээлэл, бараа бүтээгдэхүүн, хүн хүчээ 1 Хөгжих бүтээгдэхүүнээ олон улсын зах
зээлд борлуулах боломж
В Ямарч төрлийн мэдээллийг хоромхон 2 Даяр, солилцох, хамтран ажиллаж, хамтдаа
хөгжих боломж
С Чөлөөт худалдаа, олон улсын худалдаа,
бизнесийн үйл ажиллагаа тэлнэ.
3 Бүрийн соёлыг мэдрэх боломж
D Олон ургалч соёл дэлгэрч янз 4 Зуурт авах, өгөх боломж
Соёлын даяаршил нь нийгэмд олон талын боломжийг олгодог.
Өгүүлбэрийн эхлэлийг тохирох төгсгөлтэй нь харгалзуулна уу.
А. а2, b1, c3, d4 B. a2,b4,c1,d3 C.a3, b4,c1,d2 D.a4,b1,c2,d3 E. a2,b3,c4,d1

Доорх өгөгдлүүдийн аль нь “Соёлын эрх чөлөө” хэмээх
ухагдахууныг илэрхийлж байна вэ?
А. өөр соёлын орчин тухайн хүний хүссэнээс огт өөр байх сөрөг
мэдрэмж
В. Эрхээ эдлэхгүй байх
С. Хүн бүрт олгогдсон адил тэгш боломж
D. Хэн нэгний эрх чөлөөнд халдах
Е. Бусдын санал бодлыг зөвшөөрөхгүй байх

Соёлын эрх чөлөө хэмээх ойлголт нь х үмүүс эх хэлээрэй ярьж,
шашин шүтэж, өөрийн соёлыг бүтээн туурвих зэргээр өөрсдийгөө
илэрхийлэх, хувь чанараа хөгжүүлэх, боловсрол, эрүүл мэнд болон
бусад олон төрлийн нийгмийн баталгаагаар хангагдах эрх, боломж

Соёлын эрх чөлөө нь тухайн хүний харъяалж буй улсаас
их шалтгаална. Манай улсын хувьд 1990 оны ардчилсан
хувьсгалаас хойш нийгмийн оюун санааны амьдралд олон
өөрчлөлт гарсан билээ. Тэрхүү өөрчлөлтүүдийг нэрлэнэ үү.
1.үг хэлэх, чөлөөтэй ярих, бичих, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө
2. үндэсний чөлөөт хэвлэл бүрэлдэн бий болох эрх чөлөө
3. бусад соёлыг шууд хуулбарлан дуурайх эрх чөлөө
4. авъяас билгээ дайчлах, бүтээн туурвих эрх чөлөө
5. үндэсний үзэл санаа, соёл, уламжлалаа сэргээн мандуулах
эрх чөлөө
А. 2,3,4,5 В. 1,2,3,4 С.1,2,3,5 D.1,2,4,5 Е.2,3,4

1990 оны ардчилсан хувьсгалаас хойш монголд гарсан оюун
санааны өөрчлөлтүүдийг дурьдвал үг хэлэх, чөлөөтэй ярих, бичих,
хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө, үндэсний чөлөөт хэвлэл бүрэлдэн бий
болох эрх чөлөө, авъяас билгээ дайчлах, бүтээн туурвих эрх чөлөө,
үндэсний үзэл санаа, соёл, уламжлалаа сэргээн мандуулах эрх чөлөө
гэх мэт
Харин бусдын соёлыг шууд хуулбарлан дууриах нь оюун санаа
өөрчлөлт огт биш юм.

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний зардалаар тооцох
үзүүлэлтэд аль нь хамаараах вэ?
А. Аж ахуй нэгжийн зардал
В. Зээлийн хүү
С. Цалин
D. Түрээс
Е. Ашиг

ДНБ-ийг Зарлагын аргаар тооцохдоо:
1. С-Хувийн хэрэглээний зардал (өрх гэр, аж ахуй нэгж)
2. I-Хөрөнгө оруулалтын зардал
3. G-Засгийн газрын зардал
4. Nx-Цэвэр экспорт
ДНБ=C+I+G+Nx

Орон нутагт улсын төсвөөс 150 км зам тавьж ашиглалтанд
оруулсан бол дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэрэглэгчийн ямар
зардлаар тооцох вэ?
А. Аж ахуй нэгжийн зардал
В. Төрийн зардал
С. Өрх гэрийн зардал
D. Гадаадын хэрэглэгчийн зардал
Е. Цэвэр экспорт

ДНБ-ийг Зарлагын аргаар тооцохдоо:
1. С-Хувийн хэрэглээний зардал-Өрх гэрийн зардал
2. I-Хөрөнгө оруулалтын зардал-Аж ахуй нэгжийн зардал
3. G-Засгийн газрын зардал-Төрийн зардал (Яг энэ тохиолдолд
орон нутгийн замыг хувь хүн, албан байгууллаг тавьдаггүй
бөгөөд энэ зардал нь төрийн зардал юм. )
4. Nx-Цэвэр экспорт- Цэвэр экспорт

Бонд гэж юу?
А. Ямар нэг компанийн өмчийн тодорхой хэсгийг эзэмшиж
буйг гэрчилсэн баримт бичиг
В. Засгийн газраас худалдах, худалдан авах эрхийг
баталгаажуулсан баримт бичиг бүрдүүлэх үйл ажиллагаа
С. Тодорхой хэмжээний мөнгийг тогтоосон хугцааны дараа,
зохих хүүтэйгээр эргүүлэн төлөхөө амлаж байгааг баталсан
үнэт цаас
D. Хуулийн дагуу тогтоосон хэмжээгээр хуулийн этгээдээс
төрд заавал төлөх, буцалтгүй шинжтэй хураамж
Е. Төрийн байгууллагын зүгээс үйлчилгээ үзүүлснийхээ
төлөө хуулийн этгээдээс авч байгаа хураамж

А. Ямар нэг компанийн өмчийн тодорхой хэсгийг эзэмшиж
буйг гэрчилсэн баримт бичиг- Хувьцаа
В. Засгийн газраас худалдах, худалдан авах эрхийг
баталгаажуулсан баримт бичиг бүрдүүлэх үйл ажиллагаа
С. Тодорхой хэмжээний мөнгийг тогтоосон хугцааны дараа,
зохих хүүтэйгээр эргүүлэн төлөхөө амлаж байгааг баталсан
үнэт цаас-Бонд
D. Хуулийн дагуу тогтоосон хэмжээгээр хуулийн этгээдээс
төрд заавал төлөх, буцалтгүй шинжтэй хураамж-Татвар
Е. Төрийн байгууллагын зүгээс үйлчилгээ үзүүлснийхээ
төлөө хуулийн этгээдээс авч байгаа хураамж-Хураамж

Татварыг бүх нийтээр төлдөг байх, хүмүүсийн
орлогтой шууд хамааралтай байх нь татвар хураалтын
ямар зарчим бэ?
А. Заавал төлдөг байв. В .Ил тод
байх С. Тэгш байх D. Шудрага байх

Ойлголт Тайлбар, бодолт
Заавал
төлдөг байх
Төр оршихуй доор татвар оршихуй, татвар оршихуй доор төр оршихуй гэж ү
байдаг. Тухайн улсад ажиллаж амьдарч байгаа бол заавал татвар төлөх ёстой.
Ил тод Хичнээн хэмжээний татвар орч ирж байгаа юунд зарцуулөгдөж байгааг хянах
боломжтой байх. Суулийн үед шилэн данс гэсэн ойлголт нь энэ зарчмаар
тайлбарлагдана_
Тэгш байх Үндсэн хуульнд заасан хуулиарр ноогдсон албан татвараа тодорхойлж төлөх
гэсэн үндсэн үүргээ биелүүлэхэд тэгш хандах ёстой.
Шударга
байх
Татвар нь шудрага тэгш байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл орсон орлоготой нь уялдах
ёстой

23. Төсвийн профицит үзэгдлийн илрэх шинжийг доорх
өгөгдлөөс олно уу.
А. Төсвийн зарлагаас орлог нь давж санхүүгийн харилцаа
эрчимжинэ.
В. Төсвийн орлогоос зарлага нь давж санхүүгийн харилцаа
эрчимжинэ.
С. Төсвийн орлого зарлагийн үзүүлэлтүүд тэнцвэржиж төрийн
санхүү тогтворжино.
D. төсвийн санхүүжилт татварын орлогоос бус хураамжийн
орлогоос хамаарна.
Е. Төсвийн урсгал болон нийт зарлага багасаж, шууд хөрөнгө
оруулалт нэмэгдэнэ

Төсвийн зарлагаас орлог нь давж санхүүгийн
харилцаа эрчимжих үйл явцыг эдийн засгийн
шинжлэх ухаанд профицит гэж нэрлэнэ.

24. Эдийн засаг судлаач Ф.Хайекийн боловсруулсан
үзэл санааг тэмдэглэнэ үү.
А. Гүйлгээд байгаа мөнгөний хэмжээ болон үнийн түвшний
хооронд шууд холбоо байна.
В. Гүйлгээд байгаа мөнгөний хэмжээ болон үнийн түвшний
хооронд шууд холбоо байхгүй.
С. Нийт эрэлтийг төрийн оролцоотойгоор нэмэгдүүлж болно.
D. Нийт оролцоог төрийн оролцоотойгоор нэмэгдүүлж
болохгүй
Е. Төрийн зардлийг өөрчлөхгүйгээр зээлийн хүүг нэмэгдүүлж
болохгүй

Гүйлгээд байгаа мөнгөний хэмжээ болон үнийн түвшний
хооронд шууд холбоо байхгүй гэж эдийн засаг судлаач
Ф.Хайекийн боловсруулсан

1. Гүйлгээл байх мөнгөний хэмжээг өсгөх нь яагаад
нийт эрэлтийг нэмэгдүүлдэг вэ?
.
A. Мөнгөний хумих бодлогыг
явуулснаар нийт эрэлтийг
нэмэгдүүлэх чухал нөхцөл
бүрдэнэ.
B. Мөнгөний хатуу бодлогыг
бүрдэнэ.
C. . Мөнгөний тэлэх бодлогыг
бууруулах чухал нөхцөл
бүрдэнэ.
D. Мөнгөний тэлэх бодлогыг
тогтворжуулах чухал нөхцөл
бүрдэнэ.
E. Мөнгөний тэлэх бодлогыг
бүрдэнэ.

A Мөнгөний хумих бодлогыг явуулснаар нийт эрэлтийг нэмэгдүүлэх чухал нөхцөл бүрдэнэ.
B Мөнгөний хатуу бодлогыг явуулснаар нийт эрэлтийг нэмэгдүүлэх чухал нөхцөл бүрдэнэ.
C Мөнгөний тэлэх бодлогыг явуулснаар нийт эрэлтийг бууруулах чухал нөхцөл бүрдэнэ.
D Мөнгөний тэлэх бодлогыг явуулснаар нийт эрэлтийг тогтворжуулах чухал нөхцөл бүрдэнэ.
E
Мөнгөний тэлэх бодлогыг явуулснаар нийт эрэлтийг нэмэгдүүлэх чухал нөхцөл бүрдэнэ.
Нийт эрэлтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор мөнгөний хэмжээ болон зээлийн хүүд нөлөөлөх бодлогыг
төрийн мөнгө, зээлийн бодлого гэнэ. Төр нийт эрэлтийг нэмэгдүүлж эдийн засгийн уналтыг
сааруулахын тулд зээлийн хүүг бууруулах, эсвэл гүйлгээнд байх мөнгөний тоо хэжээг өсгөж болно.

2. Улс орнуудын хооронд бараа үйлчилгээ
шилжих хөдөлгөөнийг ........................ гэнэ.
Цэгийн оронд тохирох өгөгдлийг нөхнө үү.
А. Гадаад худалдааны бодлого
B. Гадаад худалдааны тэнцэл
C. Барааны нийт эрэлт
D. Олон улсын худалдаа
E. Олон улсын харилцаа

Хариултын
сонголт
A
Гадаад худалдааны бодлого. Бусад улс орнуудтай тогтоосон худалдааны харилцааг зохицуулах
зорилгоор төрөөс авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний нийлбэр цогцыг хэлнэ.
B Гадаад худалдааны тэнцэл. Экспорт болон импортын зөрүүг гадаад худалдааны тэнцэл гэнэ.
C Барааны нийт эрэлт.
D
Олон улсын худалдаа. Улс орнуудын хооронд бараа, үйлчилгээ шилжих хөдөлгөөнийг олон
улсын худалдаа гэнэ. Бүхий л улс орнууд олон улсын худалдаанд оролцож байдаг.
E Олон улсын харилцаа.

Тухайн улсын иргэдийн амьжирогааны түвшинг
илэрхийлдэг үзүүлэлтийг тэмдэглэнэ.
А. Нэг хүнд оногдох дотоодын нийт
бүтээгдэхүүний хэмжээ
B. Бодит дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ
C. Нэрлэсэн дотоодын нийт
бүтээгдэхүүний хэмжээ
D. Үндэсний цэвэр бүтээгдэхүүний хэмжээ
E. Эдийн засгийн бүсүүдийн орлогын хэмжээ

Хариу
лт
A
Нэг хүнд оногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ. Улс орнуудын эдийн засгийн өсөлт болон иргэдийн
амьжиргааны түвшинг харьцуулан хэмжих зорилгоор нэг хүнд ногдох ДНБ гэсэн үзүүлэлтийг өргөнөөр
хэрэглэдэг.
B Бодит дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ
C Нэрлэсэн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ
D Үндэсний цэвэр бүтээгдэхүүний хэмжээ
E Эдийн засгийн бүсүүдийн орлогын хэмжээ

Иргэдэд төрийн бүх үйл ажиллагаа ил тод байхыг
илэрхийлдэг ардчиллын зарчим аль нь вэ?
А. Шударга байх зарчим
B. Нээлттэй байх зарчим
C. Хууль дээдлэх
зарчим
D. Цөөнхийг хүндэтгэх зарчим
E. Зөвшилцөлд хүрэх зарчим

Хариултын
сонголт
A Шударга байх зарчим
B
Нээлттэй байх зарчим: Төр нь хүний эрхийг хамгаалах үүрэгтэй тул иргэдэд төрийн бүх үйл
ажиллагаа нээлттэй байхыг шаарддаг. Ардчилсан нийгэмд төрийн үйл ажиллагаа нээлттэй байснаар
иргэлийн зүгээс улс төрчид, төрийн албан хаагчдад хяналт тавих, тэдний үйл ажиллагааг сайжруулах,
авилга, хээл хахуульд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх орчныг бүрдүүлдэг.
C Хууль дээдлэх зарчим
D Цөөнхийг хүндэтгэх зарчим
E Зөвшилцөлд хүрэх зарчим

Монгол улсын засгийн газар чиг үүргийнхээ
хүрээнд эрх зүйн ямар акд гаргадаг вэ?
А. Хууль
B. Захирамж
C. Тогтоол
D. Зарлиг
E. Тушаал

Хариултын
сонголт
A Хууль
B
Захирамж:Засгийн газрын үйл ажиллагааны эрх зүйн хэлбэр нь түүний тогтоол, захирамж
юм. Эдгээр нь Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр заавал биелэх хууль зүйн хүчин чадалтай
байдаг ба тэдгээр актууд нь хуульд үндэслэн тэдгээрийг биелүүлэхэд чиглэж байдаг.
C Тогтоол
D Зарлиг
E Тушаал

Иргэний нийгмийн түгээмэл шинжүүдэд үл
хамаарах өгөгдөл аль нь вэ?
А. Хүний эрх, эрх чөлөөг эрх үүрэг, хариуцлагын зохист нэгдэлд нь хуулийн хүрээнд хүн бүхэнд адил тэгшээр
эдлүүлдэг байх
B. Үндэсний соёлыг чухалчлан үзэж бусад соёлоос суралцах үйл явцад төрийн зүгээс хатуу хяналт тавих
C. Эрх мэдлийг зохистой хуваарилан тэнцвэржүүлж, нийгмийн харилцааг зохицуулах, эрх зүйт төрийг
төлөвшүүлэх
D. Эдийн засгийн чөлөөт өрсөлдөөнийг дэмжин зах зээлийн эрүүл саруул тогтолцоог хөгжүүлэх
E. Иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, иргэдийн оролцооны эрх эрх чөлөөг баталгаажуулсан
орчин бүрдүүлэх

Хариултын
сонголт
A
Хүний эрх, эрх чөлөөг эрх үүрэг, хариуцлагын зохист нэгдэлд нь хуулийн хүрээнд хүн бүхэнд адил
тэгшээр эдлүүлдэг байх
B
Үндэсний соёлыг чухалчлан үзэж бусад соёлоос суралцах үйл явцад төрийн зүгээс хатуу хяналт
тавих ACDE хариултууд нь иргэний нийгмийн гол шинжүүд байгаа бөгөөд B хариулт нь соёлын тухай
асуудал байгаа учир иргэний нийгмийн түгээмэл шинжид хамаарахгүй асуудал болно.
C
Эрх мэдлийг зохистой хуваарилан тэнцвэржүүлж, нийгмийн харилцааг зохицуулах, эрх зүйт төрийг
төлөвшүүлэх
D Эдийн засгийн чөлөөт өрсөлдөөнийг дэмжин зах зээлийн эрүүл саруул тогтолцоог хөгжүүлэх
E
Иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, иргэдийн оролцооны эрх эрх чөлөөг
баталгаажуулсан орчин бүрдүүлэх

Иргэний нийгмийн төлөвшил эдийн засгийн хүрээнд
ямар үйл ажиллаагаар илрэн явагддаг вэ?
А. Иргэд хувийн өмчтэй байж, өмчийн олон хэлбэрүүд эрх тэгш
хөгжих
B. Олон намын тогтолцоо бүхий арчдчилсан сонгуулийн тогтолцоо бүрдэх
C. Хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэх, үүрэг хариуцлагыг адил тэгш
эдлүүлэх
D. Олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бие даасан байдлыг дэмжих
E. Эрх мэдлийг зохистой тэнцвэржүүлэн хуваарилж хуулиар баталгаажуулах

Хариултын
сонголт
A
Иргэд хувийн өмчтэй байж, өмчийн олон хэлбэрүүд эрх тэгш хөгжих. Эдийн засгийн хүрээнд: Өмчийн
олон хэлбэр эрх тэгш хөгжиж, хүмүүс хувийн өмчтэй байж, түүнийгээ захиран зарцуулах чөлөөт
үйлдвэрлэл, худалдаа үйлчилгээ, шударгаар өрсөлдөх нөхцөлийг хангах ёстой.
B Олон намын тогтолцоо бүхий арчдчилсан сонгуулийн тогтолцоо бүрдэх
C Хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэх, үүрэг хариуцлагыг адил тэгш эдлүүлэх
D
Олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн бие даасан байдлыг дэмжих
E Эрх мэдлийг зохистой тэнцвэржүүлэн хуваарилж хуулиар баталгаажуулах

Бүх нийтээр оролцох сонгуулийн
зарчмыг тэмдэглэнэ үү.
А. Чөлөөт сонголт хийн саналаа чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой байх
B. Сонгогч бүр ижил тооны санал гаргах, санал бүр ижил жинтэй байх
C. Сонгуулийн эцсийн үр дүн нь иргэдийн санал хураалтаар
шийдэгэдэх
D. Нас хүйс, яс үндэс, мэргэжил, үзэл бодлоос үл шалтгаалан оролцох
E. Сонгогч зөвхөн өөрийн сонголтоор саналаа өгөх боломжтой байх

Хариултын
сонголт
A Чөлөөт сонголт хийн саналаа чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой байх
B Сонгогч бүр ижил тооны санал гаргах, санал бүр ижил жинтэй байх
C Сонгуулийн эцсийн үр дүн нь иргэдийн санал хураалтаар шийдэгэдэх
D
Нас хүйс, яс үндэс, мэргэжил, үзэл бодлоос үл шалтгаалан оролцох. Ардчилсан сонгуулийн зарчим:
Бүх нийтээр оролцох зарчим: Нас, хүйс, яс үндэс, гарал угсаа, мэргэжил, хэл, санхүүгийн чадвар,
үзэл бодлоос шалтгаалан бүгд оролцдог байх.
E Сонгогч зөвхөн өөрийн сонголтоор саналаа өгөх боломжтой байх

Сонгогчдоос хамгийн олон санал авсан нэр дэвшигчийг
ялсанд тооцдог сонгуулийн тогтолцоо аль нь вэ?
А. Саналыг харгалзах
B. Хувь тэнцүүлэх
C. Үнэмлэхүй олонх
D. Энгийн олонх
E. Харьцангуй олонх

Хариултын
сонголт
A Саналыг харгалзах
B Хувь тэнцүүлэх
C Үнэмлэхүй олонх
D Энгийн олонх
E
Харьцангуй олонх. Мажоритари тогтолцоо дотор харьцангуй олонхын саналаар сонгох тогтолцоо багтдаг
бөгөөд өрсөлдөгчдөөсөө илүү санал авсан нь буюу хамгийн олон санал авсан нь ялалт байгуулдаг
тогтолцоо.

Ардчилсан нийгэмд хэвлэл мэдээлэл иргэдэд үнэн зөв
мэдээлэл хүргэхдээ баримталдаг зарчмуудад хамаарахгүй
өгөгдлийг тэмдэглэнэ үү.
А. Ард түмний эрх ашгийг илэрхийлсэн дуу хоолой
B. Нэг хүний эрх ашгийн төлөө бус үнэн зөв мэдээлэл дамжуулах
C. Бүх нийтэд тэгш хүргэх боломжийг нь хуулиар хангах
D. Эрх баригч намын байр суурийг бэхжүүлэх мэдээлэл дамжуулах
E. Хэвлэл мэдээллийн ажилтнуудын эрх ашгийг хамгаалах

Хариултын
сонголт
A Ард түмний эрх ашгийг илэрхийлсэн дуу хоолой
B Нэг хүний эрх ашгийн төлөө бус үнэн зөв мэдээлэл дамжуулах
C Бүх нийтэд тэгш хүргэх боломжийг нь хуулиар хангах
D
Эрх баригч намын байр суурийг бэхжүүлэх мэдээлэл дамжуулах. Энэ нь ардчилсан нийгмийн эсрэг
байр суурийг илэрхийлэх бөгөөд нийгэмд мэдээллийн ил тод байдал биш эрх баригч намын дуу
хоолойг илүү суртачилах, ард иргэдэд үнэн зөв мэдээллийг хүргэхгүй байх аюултай юм.
E Хэвлэл мэдээллийн ажилтнуудын эрх ашгийг хамгаалах

А. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаанд иргэдийн өгсөн
төсөөлөл
B. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад иргэдээс өгсөн итгэх итгэлийн судалгаа
C. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад төрийн бус байгууллагуудын хандах
хандлага
D. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад төрийн байгууллагуудын хандах хандлага
E. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад шашны судалгаа хийсэн дүгнэлт
2016 оны судалгаагаар иргэдийн хэвлэл мэдээллийн байгууллагад
итгэх итгэл Монголын үндэсний телевизэд 90 хувь, хувийн
телевизэд 78 хувь, FM-радиод 60 хувь гэсэн үнэлгээ өгчээ.
Дээрх эх сурдавж ямар асуудлын тухай мэдээлэл вэ?

Хариултын
сонголт
A Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаанд иргэдийн өгсөн төсөөлөл
B
Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад иргэдээс өгсөн итгэх итгэлийн судалгаа бөгөөд хэвлэл мэдээлэл
хэр бодит, үнэн зөв мэдээлэл түгээж буй дээр ард иргэд байр сууриа илэрхийлсэн байна.
C Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад төрийн бус байгууллагуудын хандах хандлага
D Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад төрийн байгууллагуудын хандах хандлага
E Хэвлэл мэдээллийн байгууллагад шашны судалгаа хийсэн дүгнэлт

А. Гол төлөв яс үндэс, шашин шүтлэг, нас хүйсээрэй нэгддэг
бүлэг
B. Тодорхой зорилго чиглэлтэй зохион байгуулалттай бүлэг
C. Тодорхой зохион байгууллалтгүй цугларалт,бослого, үймээн
D. Цэрэг арми, сүм хийдийн дор зохион байгуулагдан үүсдэг бүлэг
E. Өөрсдийн эрх ашгийг илэрхийлсэн явцуу, хууль бус үүсдэг бүлэг
Алмондын судалснаар аномик шинжтэй бүлгийн үйл ажиллагаа,
зохион байгуулалтын гол онцлог юу вэ?

Хариултын
сонголт
A Гол төлөв яс үндэс, шашин шүтлэг, нас хүйсээрэй нэгддэг бүлэг
B Тодорхой зорилго чиглэлтэй зохион байгуулалттай бүлэг
C
Тодорхой зохион байгууллалтгүй цугларалт,бослого, үймээн. Зохион байгуулалтгүй бүлэг anomic Энэ нь
аяндаа үүссэн, сул зохион байгуулагдсан байх бөгөөд удаан оршин тогтнож чаддаггүй. Тэдний үйл
ажиллагаа нь жагсаал цуглаан, олон нийтийг хамарсан эсэргүүцлийн гэх мэт хүчирхийллийн хэлбэртэй
байдаг.
D Цэрэг арми, сүм хийдийн дор зохион байгуулагдан үүсдэг бүлэг
E Өөрсдийн эрх ашгийг илэрхийлсэн явцуу, хууль бус үүсдэг бүлэг

Хүний эрхэм чанар нь .................шууд холбоотой байдаг. Цэгийн
оронд тохирох утгыг нөхнө үү.
• А. Хүний эрхтэй
• В. Эрх ашигтай
• С. Зохион байгуулалттай
• D. Итгэх итгэлтэй
• Е. Хандах хандлагатай

ХАРИУЛТ ТАЙЛБАР, БОДОЛТ
A
Хүний эрхэм чанар - Хүн бүр хүмүүн болохынхоо хувьд адил үнэ цэнтэй
бөгөөд тодорхой үндсэн эрх, эрх чөлөөг эдэлдэг тухай ойлголт.
Хүний эрх – Хүн бүрт олгогдсон адил тэгш боломж. Хүний эрх нь арьсны
өнгө, үндэс угсаа, шашин шүтлэг, нийгэмд эзлэх байр суурь, нас хүйс, улс
төрийн үзэл бодлын ялгаатай байдлыг үл харгалзан хүн төрөлхтний
гишүүний хувиар хүн бүрд эрх тэгш заяагдсан өгөгдөл юм.
37. ДААЛГАВРЫН ШИНЖИЛГЭЭ

Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд заасан тэгш байдлыг хангах зарчмыг илэрхийлсэн
утгыг тэмдэглэнэ үү.
• А. Арьс өнгө, хүйс, хэл яриа, шашин шүтлэг,үзэл бодол, нийгмийн гарал, өмч
хөрөнгө, төрсөн байдал зэргээс үл хамааран хэнийг ч ялгаварлан гадуурхаж болохгүй
• В. Бүх хүн аливаа ялгаваргүйгээр тэгш хүртэх түгээмэл шинж чанартай байх
• С. Хүн болж төрснийхөө хувьд хүн бүр ижил үнэ цэнтэй байж, адил хүндэтгэлийг
хүлээнэ
• D. Иргэний улс төрийн, нийгэм эдийн засаг, соёлын болон хамтын эрх зэрэг хүний
бүх эрхүүд нэгдмэл байна.
• Е. Хүний эрх нь орон гэр, сургууль, ажлын байр, зах зэрэг газар бүрт, амьдралын
бүхийл хүрээг хамардаг.

A Ялгаварлан гадуурхахгүй байх зарчим
B Түгээмэл, салшгүй байх зарчим
C Тэгш байдлыг хангах зарчим
D Хуваагдашгүй байх зарчим
E Харилцан хамааралтай байх зарчим

Иргэний эрх зүйн харилцаа нь ямар бүрдэл хэсгүүдтэй вэ?
• А. Үйлчилгээ, үйл ажиллагаа
• В. Агуулга, хэлбэр
• С. Хууль, дүрэм, журам
• D. Хувь хүн, төр, байгууллага
• Е. Субъект, объект, агуулга

E
Иргэний эрх зүйн харилцаа нь субъект, объект, агуулга гэсэн
бүрдэл хэсгүүдтэй.
Иргэний эрх зүйн харилцааны агуулга – Талуудын тэгш
эрхийн үндсэн дээр тэдний эрх, үүргийг тодорхойлдог.
Иргэний эрх зүйн харилцааны субъект – Иргэд хоорондын эд
хөрөнгийн ба эд хөрөнгийн бус амины харилцаанд оролцож,
хуулиар олгогдсон эрх эдэлж, үүрэг хүлээж байгаа этгээд
Иргэний эрх зүйн харилцааны объект – Эдийн баялаг болох
эд юмс, эдийн бус баялаг болох оюуны үнэт зүйлс, мөн эрх

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40-р зүйлд зааснаар ажил олгогчийн
санаачлагаар хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах үндэслэл аль нь вэ?
• А. Ажил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл гаргасан
нь тогтоогдсон
• В. Насанд хүрээгүй
• С. Удирдах албан тушаалтантай зөрчилдсөн
• D. Өөрийн хүсэлтээр
• Е. Ар гэрт гэнэтийн ажил гарахад

A
Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр çүйлд ажил олгогчийн санаачилгаар
хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах үндэслэлийг çаасан. Үүнд:
• Аж ахуйн нэгж болон түүний салбар нэгж татан буугдсан, орон тоо хасагдсан, эсвэл
ажилтны тоог цөөрүүлсэн;
• Ажилтан мэргэжил, ур чадвар, эрүүл мэндийн хувьд гүйцэтгэж байгаа ажил, албан
тушаалдаа тэнцэхгүй болсон нь тогтоогдсон;
• Ажилтан 60 нас хүрч өндөр насны тэтгэвэр авах эрх үүссэн;
• Ажилтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, эсвэл хөдөлмөрийн
харилцааг шууд зогсоохоор хөдөлмөрийн гэрээнд шууд заасан ноцтой зөрчил гаргасан;
• Мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан ажилтан ажил олгогчийн итгэлийг алдсан
буруутай үйлдэл, эс үйлдэл гаргасан нь тогтоогдсон;
• Сонгууль, томилолтоор өөр орон тооны ажил, албан тушаалд ажиллах болсон;
• Контрактад заасан үндэслэл буй болсон

Ямар байгууллага Үндсэн хууль зөрчсөн талаар маргааныг шийдвэрлэж,
хуульд заасан тодорхой байгууллага, албан тушаалтны шийдвэр үйл
ажиллагаа үндсэн хуульд нийцэж байгаа эсэхэд хяналт тавьдаг вэ?
• А. Улсын дээд шүүх
• В. Харъяалах байнгын хороо
• С. Захиргааны шүүх
• D. Харъяа яам тамгын газар
• Е. Үндсэн хуулийн цэц

A
Хяналтын шатны шүүх. Шүүх нь МУ-ын үндсэн хууль болон энэ хуульд заасны дагуу
байгуулагдан хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэж, заавал биелүүлэх шийдвэр гаргадаг
шүүгч, шүүх бүрэлдэхүүнийг хэлнэ.
B
Байнгын хороо - УИХ өөрийн үйл ажиллагааг явуулж буй хэлбэр буюу УИХ-ын дотоод
бүтцийн нэгж юм. 2019 оны байдлааар 8 Байнгын хороо ажиллаж байна.
C
Захиргааны байгууллага, албан тушаалтан болон иргэдийн хоорондын маргаантай
асуудлыг хуулийн дагуу шийвэрлэх байгууллага
D
Яам – Төрийн захиргааны төв байгууллага.
Тамгын газар – Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын ажлын алба
E
Үндсэн хууль зөрчсөн талаар маргааныг шийдвэрлэж, хуульд заасан тодорхой
байгууллага, албан тушаалтны шийдвэр үйл ажиллагаа үндсэн хуульд нийцэж
байгаа эсэхэд хяналт тавьдаг байгууллага. 9 гишүүнтэй байгуулагдаг.

Өмчлөх эрхийн эсрэг чиглэсэн нийгэмд аюултай гэмт хэрэгт аль нь орох
вэ?
• 1. Алдаатай гүйлгээ, гээгдэл эд хөрөнгө, алдуул мал эзэмших
• 2. Эд хөрөнгийг хувьчлан авах
• 3. Бусдын эд хөрөнгийг хамгаалахад хайнга хандах
• 4. Болгоомжгүйгээр эд хөрөнгө устгах, гэмтээх, үрэгдүүлэх
• А. 2,3,4 В. 1,2,3,4 С. 1,2,3 D. 1,3,4
Е. 1,2,4

D
МУ-ын 2015 онд батлагдсан эрүүгийн хуулийн 17-р бүлэгт өмчлөх эрхийн эсрэг чиглэсэн 12
төрлийн нийгэмд аюултай үйлдлийг гэмт хэрэгт тооцож, эрүүгийн ял, шийтгэл оногдуулахаар
тусгажээ. Үүнд:
1. Хулгайлах
2. Дээрэмдэх
3. Залилах
4. Хөрөнгө завших
5. Мал хулгайлах
6. Эд хөрөнгө устгах, гэмтээх
7. Авто тээврийн хэрэгслийг зөвшөөрөлгүй авч явах
8. Бусдын эд хөрөнгийг авахаар заналхийлэх
9. Бусдын эд хөрөнгийг хамгаалахад хайнга хандах
10. Нотариатч, улсын бүртгэгч өмчлөгчийн эрхийг зөрчих
11. Алдаатай гүйлгээ, андуурагдсан илгээмж, гээгдэл эд хөрөнгө, алдуул мал завших
12. Болгоомжгүйгээр эд хөрөнгийг устгах, гэмтээх, үрэгдүүлэх

Иргэн С-г ажилдаа явсан хойгуур түүний байшингийн цонхоор Г орж эд
зүйлийг нь хулгайлж авсан байна. Г-гийн үйлдлийг хамар хашааны Ц
харсан боловч энэ талаар хэнд ч хэлээгүй.
• Ц-гийн үйлдэл эрх зүйн зөрчлийн аль ангилалд орох вэ?
• А. Ёс зүйн
• В. Гэмт хэргийн бус
• С. Гэмт хэргийн
• D. Хуулийн хүрээний
• Е. Хуулийн бус хүрээний

A
Эрх зүйн зөрчилд хамаарахгүй. Ёс зүй нь ёс суртахууныг судалдаг
шинжлэх ухаан. Этика хэмээх үгнээс гаралтай. Ёс зүйн зөрчилд шударга
бус, хүнлэг бус зэрэг хувь хүний хүмүүжил, төлөвшил болон мэргэжлийн
ёс зүйтэй холбоотой зөрчлүүд хамаарна.
B Эрүүгийн хуулиас бусад хууль зөрчсөн гэм буруутай бүх үйлдэл, эс үйлдэл
C Эрүүгийн хуульд заасан гэм буруутай бүх үйлдэл, эс үйлдэл
D
Эрх зүйн зөрчлийн ангилад хамаарахгүй. Иргэдийн улс төрийн оролцоог
эрхх зүйн байршлынх нь хувьд хуулийн хүрээнд ба хуулийн бус хүрээнд
хэмээн ангилдаг.
E
Эрх зүйн зөрчлийн ангилад хамаарахгүй. Иргэдийн улс төрийн оролцоог
эрхх зүйн байршлынх нь хувьд хуулийн хүрээнд ба хуулийн бус хүрээнд
хэмээн ангилдаг.

Эрх зүйн зөрчлийн ангилал Хууль
А Гэмт хэргийн 1 Эрүүгийн
В Гэмт хэргийн бус 2 Иргэний
С Ёс зүйн 3 Захиргааны хэргийн
D Хуулийн 4 Хөдөлмөрийн
Иргэн Г-гийн үйлдэл эрх зүйн зөрчлийн аль ангилалд орох вэ? Ямар хуулийн
хүрээнд шийдэгдэх вэ? Доор өгөгдлийг харгалзах утгатай нь зөв тохируулна уу.
А. А1 В. А2 С. B1 D. C4 E. D3

A
Эрүүгийн хуульд заасан бүх үйлдэл, эс үйлдлийг гэмт хэргийн зөрчил гэж үзээд
Эрүүгийн хуулиар шийдвэрлэнэ.
B
Гэмт хэргийн зөрчлийг зөвхөн эрүүгийн хуулиар шийдвэрлэнэ. Иргэний хуулиар иргэд
хоорондын эдийн болон эдийн бус баялагтай холбоотой маргааныг шийдвэрлэнэ.
C
Эрүүгийн хуулиас бусад хууль зөрчсөн гэм буруутай бүх үйлдэл, эс үйлдлийг гэмт
хэргийн бус зөрчил гэж үзээд холбогдох хуулиар шийдвэрлэнэ.
D
Хөдөлмөрийн тухай хууль нь хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн дээр хөдөлмөрийн
харилцаанд оролцогч ажилтан, ажил олгогчийн нийтлэг эрх, үүрэг, хамтын
гэрээ, хэлэлцээр, хөдөлмөрийн ганцаарчилсан ба хамтын маргаан,
хөдөлмөрийн нөхцөл, удирдлага, хяналт болон хууль тогтоомж зөрчигчид
хүлээлгэх хариуцлагыг тодорхойлж талуудын харилцан эрх тэгш байдлыг
хангахад оршино.
E
Тухайн өгөгдөл хамаарахгүй.

• Эхийг анхааралтай уншаад 45,46-р асуултанд хариулна уу?
• Иргэн Б 2018 онд газар авсан боловч газраа ашиглалгүй 1 жил болжээ.
Жилийн дараа газраа эргэхээр очиход нь иргэн Г газар дээр нь хашаа
байшин барьсан байв. Иргэн Г-д дүүргийн засаг даргын 2018 оны 12
сарын 12-ны өдрийн 174 дугаар захирамжаар газар олгосон баримт
бичиг байв. Харин иргэн Б д дүүргийн засаг даргын 2018 оны 6-р сарын
22 ны өдрийн 109 дүгээр захирамж байв. Иргэн Б захиргааны хэргийн
шүүхэд хандан гомдол гаргажээ. Энэ тохиолдолд үндсэн хуулийн 16-р
зүйлийн 12 -т “Монгол улсын иргэн төрийн байгууллага, албан
тушаалтанд өргөдөл, гомдолоо гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй. Төри йн
байгууллага, албан тушаалтан нь иргэдийн өргөдөл гомдлийг хуулийн
дагуу шийдвэрлэх үүрэгтэй “ гэсэн заалтын дагуу Захиргааны хэргийг
урьдчилан шийдвэрлэх үйл ажиллагааг шууд бус дээд шатны
захиргааны байгууллага, албан тушаалтан явуулжээ.

• Захиргааны хэргийг урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагаанд
оролцогч “бусад оролцогч” гэсэн субьектэд аль нь хамаарахгүй
вэ?
• А. Хэлмэрч, орчуулагч
• В. Өмгөөлөгч
• С. Гэрч
• D. Шинжээч
• Е. Гомдол гаргасан иргэн

A
Бусад оролцогч: Захиргааны байгууллага, хэрэг урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагаанд
туслах чиг үүрэгтэй оролцож буй этгээд. Жишээ нь: Гэрч, өмгөөлөгч, хэлмэрч,
шинжээч, орчуулагч гэх мэт
B
C
D
E
Хэргийн оролцогч – Гомдол гаргаж буй – иргэн, хуулийн этгээд, хариуцагч –
захиргааны байгууллага, албан тушаалтан, гуравдагч этгээдүүд орно.

1 Нэхэмжлэгчийн ургийн овог, эцэг эхийн нэр, өөрийн нэр,
оршин суугаа газрын хаяг
2 Нэхэмжлэлийн зорилго, ач холбогдол
3 Нэхэмжлэлийн шаардлага, түүний үндэслэл
Гомдлыг хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий захиргааний байгууллагаас гаргасан
шийдвэрийг иргэн Б эс зөвшөөрч захиргааны хэргийн шүүхэд 30 хоногийн дотор
нэхэмжлэл гаргах болжээ. Иргэн Б нэхэмжлэлдээ юуг тусгах вэ? зөвийг олно уу?
А.1 В. 2,3 С. 1,2 D. 1,3 Е. 3

A Өгөгдөл дутуу.
B 2 дахь өгөгдөл буюу нэхэмжлэлийн зорилго, ач холбогдол хамаарахгүй.
C 2 дахь өгөгдөл буюу нэхэмжлэлийн зорилго, ач холбогдол хамаарахгүй.
D
Нэхэмжлэлд дараах зүйлсийг тусгана.
• Нэхэмжлэлийг захиргааны хэргийн аль шүүхэд гаргаж байгаа
• Нэхэмжлэгчийн ургийн овог, эцэг/эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын
хаяг, байгууллага бол мөн нэр, хаяг
• Хариуцагчийн нэр, оршин байгаа газрын хаяг
• Нэхэмжлэлийн шаардлага, түүний үндэслэл
• Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт, эсвэл чөлөөлөгдөх хүсэлт, түүний
нотлох баримт
• Хавсаргасан баримт бичгийн жагсаалт
• Холбоо барих утас, факс, хаяг
E
Өгөгдөл дутуу

Де-юре гэдэг олон улсын хэллэг нь ямар утгыг илэрхийлдэг вэ?
• А. Эрх зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн хүлээн зөвшөөрсөн
хэлбэр
• Б. Эрх зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн бус хүлээн зөвшөөрсөн
хэлбэр
• С. Ёс зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн бус хүлээн зөвшөөрсөн
хэлбэр
• D. Ёс зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн хүлээн зөвшөөрсөн
хэлбэр
• Е. Соёл урлагийн ойлголтоор тухайн улсыг хүлээн зөвшөөрсөн
хэлбэр

A
Де-юре гэдэг нь латинаар хууль ёсны гэсэн утгатай бөгөөд
олон улсын эрх зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн хүлээн
зөвшөөрөх хэлбэр юм.
B
Де-факто гэдэг нь латин үг бөгөөд “бараг хууль ёсны” гэсэн
утгатай. Олон улсын эрх зүйн ойлголтоор тухайн улсыг бүрэн
бус хүлээн зөвшөөрсөн хэлбэр юм.
C Өгөгдөл хамаарахгүй.
D Өгөгдөл хамаарахгүй.
E Өгөгдөл хамаарахгүй.

Өөрийн орны болон бүс нутгийн аюулгүй байдлыг төдийгүй хөрш
холбоотон улсууд, бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангах хүчин чадалтай
байдаг улсыг олон улсын харилцааны “улс” оролцогчийн аль ангилалд
хамруулдаг вэ?
• А. Бага улс
• В. Дунд улс
• С. Их гүрэн
• D. Хөрш орон
• Е. Хаант улс

A
БАГА УЛС - Олон улсын харилцаанд нөлөө багатай ч өөрийн тусгаар
тогтнол, газар нутгийн бүрэн бүтэн байдлыг хангах арга хэрэгсэлтэй
байдаг.
B
ДУНД УЛС - Өөрийн ойрын хүрээлэлдээ ялангуяа хөрш улсууд, бүс
нутагтаа баттай нөлөөлдөг, голчлон тогтвортой эдийн засгийн хөгжилтэй
улсууд байдаг.
C
ИХ ГҮРЭН - Өөрийн аюулгүй байдлыг төдийгүй хөрш, холбоотон
улсууд, бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангах хүчин чадалтай байдаг.
D
ХӨРШ ОРОН - Тухайн улс үндэстэнтэй шууд хил залган оршдог, тэр
улсын дотоод, гадаад бодлого, үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлоход
үлэмж нөлөө үзүүлдэг улс орнууд.
E
Хаант улс – Олон улсын харилцааны “улс” оролцогчийн ангилалд
хамаарахгүй.

НҮБ-ын энх тайвны элч, охидын боловсролын төлөө тэмцэгч
Малала Юсуфзай интернетэд блог хөтөлж үе тэнгийхэндээ
төдийгүй дэлхий нийтэд мэдээлэл түгээжээ. Малала охин олон
улсын харилцаанд хэрхэн оролцдог вэ?
А. Урлагийн чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа хуваалцан хамтран
ажиллаж үр дүнд хүрсэн
В. Боловсрол , хүмүүнлэгийн чиглэлээр үнэн зөв мэдээлэл дамжуулж шударга бус
үйл ажиллагааг илчилсэн
С.Шашны чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа хуваалцан хамтран
ажиллаж үр дүнд хүрсэн
D. Төрийн бус байгууллагын чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа
хуваалцан хамтран ажиллаж үр дүнд хүрсэн
Е. Хувийн эрх ашгийн үүднээс үнэн зөв мэдээлэл дамжуулж шадарга бус үйл
ажиллагааг илчилсэн

Хариултын
сонголт
A
Урлагийн чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа хуваалцан хамтран ажиллаж үр
дүнд хүрсэн
B
Боловсрол , хүмүүнлэгийн чиглэлээр үнэн зөв мэдээлэл дамжуулж шударга бус үйл
ажиллагааг илчилсэн
C
Шашны чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа хуваалцан хамтран ажиллаж үр
дүнд хүрсэн
D
Төрийн бус байгууллагын чиглэлээр эзэмшсэн мэргэжил, туршлагаасаа хуваалцан
хамтран ажиллаж үр дүнд хүрсэн
E
Хувийн эрх ашгийн үүднээс үнэн зөв мэдээлэл дамжуулж шадарга бус үйл ажиллагааг
илчилсэн

Монгол улсын олон улсын хамтын нийгэмлэг дэх оролцооны
олон тулгуурт бодлогын үндсэн илрэлийг тэмдэглэнэ үү.
A. Олон оронтой олон хэлбэрийн харилцаа явуулах
B. Олон оронтой, цөөн хэлбэрийн харилцаа явуулах
C. Нөөц бололцоогоо бүрэн дайчлан зохион байгуулах
D. Шат дарааллыг эрхэмлэн том орнуудын сонирхлыг тэнцвэржүүлэх
E. Үндэсний ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилтуудыг хэрэгжүүлэх

Хариултын
сонголт
A Олон оронтой олон хэлбэрийн харилцаа явуулах
B Олон оронтой, цөөн хэлбэрийн харилцаа явуулах
C Нөөц бололцоогоо бүрэн дайчлан зохион байгуулах
D Шат дарааллыг эрхэмлэн том орнуудын сонирхлыг тэнцвэржүүлэх
E Үндэсний ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилтуудыг хэрэгжүүлэх

“Хил хязгааргүй эмч нар” зэрэг байгууллагууд нь олон
улсын харилцааны улс бус оролцогчийн аль ангилалд
хамаарах вэ?
A.Олон улсын хэвлэл мэдээллийн сүлжээ
B.Олон улсын байгууллага
C.Үндэстэн дамнасан корпорац
D.Нөлөө бүхий хувь хүн
E.Олон улсын төрийн бус байгууллага

Хариултын
сонголт
A
Олон улсын хэвлэл мэдээллийн сүлжээ: 1991 оны Персийн булангийн үйл явцын талаар CNN дайны талбараас шуурхай мэдээ
хүргэснээр дэлхийн улс орнуудад бодит мэдээллийг газар дээрээс нь шууд хүргэх эхлэл болсон. Хожим интернэт бий болсноор
хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл улам бүр өргөжиж цахим хэрэгслээр дамжуулан иргэд олон улсын харилцааны үйл явдлын талаарх
сэтгэгдлээ чөлөөтэй илэрхийлэх орчин бүрдсэн. Өдгөө цахим мэдээллийн хэрэгслүүд, олон улсын хэвлэл мэдээллийн төрөлжсөн
байгууллагууд, сонин, зурагтын сүлжээ олон улсын улс бус оролцогчдын нэг чухал төлөөлөл болоход хүрэв.
B
Олон улсын байгууллага : Бие даасан улс орны засгийн газрууд хоорондоо хэлэлцэн тохирч үйл ажиллаганы зорилго чиглэлийг
нь тодорхойлж байгуулсан ЗГ-ын хоорондын байгууллагууд хэлнэ. Жишээ нь: НҮБ тэргүүтэй олон улсбн байгууллагууд
C
Үндэстэн дамнасан корпорац: Олон улсын харилцаа даяаршихын хэрээр олон улсын улс төр, эдийн засгийн харилцаанд ихээхэн
нөлөө үзүүлэх болсон субъектын нэг ҮДК юм. Энэ нь хоёр болон түүнээс олон улсад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулдаг корпорацууд
(компани) юм. Тэдний аж үйлдвэр, санхүүгийн нөөц, бүтээгдэхүүн нэг орноос нөгөөд маш түргэн шилжиж байдаг нь улс орнуудын
эдийн засагт эерэг, сөргөөр нөлөөлдөг. Тухайлбал, манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй Оюутолгой ХХК-ийн үйл ажиллагаа
зогсоход хүрвэл Монгол улсын төдийгүй гол худалдан авагч Хятад улсын зэсийн зах зээлд нөлөө үзүүлнэ. Үүнээс үүдэн манай
улсын гадаад худалдаанаас хүртэх орлого буурах тул энэ нь иргэдийн амьдралд ч нөлөөлөх эрсдэлтэй. Иймээс ҮДК-ын үйл
ажиллагаанд олон улсын эрх зүйн зохицуулалт зайлшгүй хэрэгтэй болдог.
D
Нөлөө бүхий хувь хүн: Энэ бол засгийн газрыг төлөөлөхгүй энгийн иргэд юм. Жишээ нь, Нобелийн энх тайвны шагналыг
хүртсэн, Буддын шашны тэргүүн XIV Далай лам, Ромын Пап лам зэрэг шашны удирдагчид, Билл Гейтс, Жорж Сорос зэрэг
томоохон сангийн тэргүүнүүд, Осама Бин Ладен асан зэрэг террорист ч орж болно.
E
Олон улсын төрийн бус байгууллага: Төрийн бус байгууллага нь хувийн, сайн дурын үндсэн дээр бий болсон, үүрэг даалгаварт
чиглэсэн олон нийтийн байгууллага юм. ТББ-ууд нь үндэстэн дамнасан нийгэм, хүмүүнлэгийн асуудлуудад байнга анхаарч
ажилладаг. Жишээ нь, тэгш бус хөгжлийн ялгааг бууруулах, хүний эрхийг хангах, хамгаалах, байгаль орчныг хамгаалах, эрүүл
мэндийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг гэх мэт. Олон улсын харилцаанд оролцох ТББ-ын үйл ажиллагаа идэвхжсэнээр
иргэний нийгмийн байгууллагууд хүчтэй хөгжиж байна.

Олон улсын төрийн бус байгууллагын төлөөлөл болсон
олон улсын харилцааны улс бус оролцогчийг тэмдэглэнэ
үү.
A. Далай лам
B. Тоёота корпораци
C. НҮБ
D. “Эмнэсти интернейшил”
E. ЮНЕСКО

Хариултын
сонголт
A Далай лам: Нөлөө бүхий хувь хүн
B Тоёота корпораци: Үндэстэн дамнасан корпорац
C НҮБ: Олон улсын байгууллага
D “Эмнэсти интернейшил”: Олон улсын төрийн бус байгууллага
E ЮНЕСКО: Олон улсын байгууллага

АСЕАН-ны Бүсийн чуулгын (АРФ) гишүүн орныг
тэмдэглэнэ үү.
А. Турк В. ОХУ С. Монгол D. Казахстан Е. Иран

Хариултын
сонголт
A Турк:
B
ОХУ: АСЕМ” буюу “Ази-Европ” чуулга уулзалтад эгнээндээ зүүн ази болон европын орнуудыг багтаасан олон
улсын байгууллага. АСЕМ-д дэлхийн худалдааны 2/3, дэлхийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 60 орчим хувийг
эзэлдэг 51 орон, Европын комисс, АСЕАН-ны нарийн бичгийн дарга нарын газар гэсэн олон улсын 2 байгууллага
багтдаг. “Ази-Европ” анхны чуулга уулзалтыг 1996 онд Франц болон Сингапурын санаачлагаар зарлан хуралдуулж
байсан. Австрали, Бангладеш, Бруней, Вьетнам, Индонези, Казахстан, Камбож, Лаос, Малайз, Монгол, Мьянмар,
Норвеги, ОХУ, өмнөд Солонгос, Пакистан Сингапур, Тайланд Филиппин, Хятад, Швейцар, шинэ Зеланд, Энэтхэг,
Япон, Европын холбооны гишүүн орнууд багтана.
C
Монгол: АСЕАН-ны Бүсийн чуулгын (АРФ) гишүүн орон 1994 онд байгуулагдсан. Энэхүү байгууллагад Австрали,
АНУ, БНХАУ, Бруней, Даруссалам, Вьетнам, Индонез, Лаос, Малайз, Мьянмар, БНСУ, ОХУ, Тайланд, Сингапур,
Энэтхэг, Папуа Шинэ Гвиней, Шинэ Зеланд, Филиппин, Япон, Европын холбоо зэрэг улсууд нэгдэнэ оржээ. АРФ-
ын зорилт нь Ази Номхон далайн бүс нутгийн энх тайван байдал, хөгжил тогтвортой байдлыг хангахад
чиглэдэг. Манай улс 1998 оноос хойш энэхүү форумын гишүүнээр ажиллаж байна.
D
Казахстан: Шанхайн Хамтын Ажиллагааны байгууллага нь анх ОХУ, Хятад, Казакстан, Киргизстан, Тажикстаны
хоорондын хилийн асуудлыг шийдвэрлэх, ОУ терроризм, шашны экстемизм, үндэсний салан тусгаарлах үзлийн
эсрэг хамтран ажиллах зорилгоор үүссэн.
E Иран:

2020 D хувилбарын тайлбар.pptx

2020 D хувилбарын тайлбар.pptx

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a 2020 D хувилбарын тайлбар.pptx

Semelhante a 2020 D хувилбарын тайлбар.pptx (20)

2020 D хувилбарын тайлбар.pptx