συναισθηματική νοημοσύνη

1. 1

2. 2
Πίνακαςπεριεχομένων
1. Εισαγωγή............................................................................................................... 3
Ορισμός της συναισθηματικής νοημοσύνης..................................................................3
2. Κύριο Μέρος............................................................................................................ 4
2.1 Που χρησιμεύουν τα συναισθήματα ....................................................................4
2.2 Χαρακτηριστικά συναισθηματικής νοημοσύνης του παιδιού ή του εφήβου............ 4
2.3 Τα 4 επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης........................................................ 4
2.4 Θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης Howard Gardner......................... 5
2.5 Η Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ) σε σχέση με τον Δείκτη Ευφυΐας (IQ)................. 7
2.6 Σύγκριση μεταξύ IQ και EQ ................................................................................. 7
2.7 Οι κατηγορίες της Συναισθηματικής Νοημοσύνης.................................................... 8
2.8 Η συναισθηματική νοημοσύνη και Εν συναίσθηση............................................... 8
2.9 Η επίδραση των συναισθημάτων στο πλαίσιο του σχολείου .............................. 9
3. Τα κυριότερα βιβλία του Daniel Goleman............................................................. 10
3.1 Σταθμοί στη μελέτη της συναισθηματικής νοημοσύνης....................................... 12
3.2 Η συναισθηματική νοημοσύνη στην παιδική ηλικία............................................. 13
3.3 Τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αναπτύξουμετην συναισθηματική
νοημοσύνη μας.............................................................................................................. 13
3.4 Stress και προσωπικότητα.................................................................................... 14
4. Εφαρμογές Συναισθηματικής Νοημοσύνης στην σχολική τάξη.............................. 15
4.1 Βασικά στοιχειά της συναισθηματικής νοημοσύνης............................................ 15
4.2 Σύγκριση χαμηλής & υψηλής νοημοσύνης .......................................................... 16
4.3 Οι πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης..................................................... 16
4.4 Οι πέντε συναισθηματικοί τομείς του IQ Goleman............................................ 17
4.5 Κλίμακες νοημοσύνης του David Wechsler......................................................... 17
4.6 Ο ρόλος των συναισθημάτων σε σχέση με τιςαποδόσεις τους................................ 17
4.7 Τομείς της καθημερινότητας που επηρεάζει η συναισθηματική νοημοσύνη ........ 18
4.8 Η επίδραση της ηλικίας και του φύλου στην αναγνώριση συναισθημάτων.......... 18
5. Συμπεράσματα....................................................................................................... 18
6. Βιβλιογραφία.......................................................................................................... 19
Διαδίκτυο:.................................................................................................................. 21

3. 3
1. Εισαγωγή
Ορισμός της συναισθηματικής νοημοσύνης
Η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) υπάρχει στον καθένα μας και καθορίζει την
ικανότητα τουατόμου, να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα συναισθήματά, τόσο τα δικά
του όσο και των άλλων, ακόμη να τα χειρίζεται όχι μόνο αποτελεσματικά, αλλά και να
παίρνει προσωπικές αποφάσεις που καταλήγουν σε θετικά αποτελέσματα. Μολονότι ο
όρος πρωτοεμφανίστηκε το 1964 σε ένα έγγραφο του Μάικλ Μπέλντοχ, απέκτησε
δημοφιλία το 1995 με το βιβλίο Συναισθηματική Νοημοσύνη του ψυχολόγου, συγγραφέα
και επιστημονικού δημοσιογράφου o Daniel Goleman.(Συναισθηματική νοημοσύνη -
Βικιπαίδεια n.d.)
Εικόνα 1: Η σημασία τηςσυναισθηματικήςνοημοσύνης
Πηγή: https://www.therapia.gr/synaisthimatiki-noimosini/

4. 4
2. Κύριο Μέρος
2.1 Που χρησιμεύουν τα συναισθήματα
Τα συναισθήματα αποτελούν ένα ενδιαφέρον ζήτημα με αρκετές θεωρίες στους
επιστημονικούςκλάδους. Πρόκειταιγια μια σύνθετηυποκειμενικήσυνειδητήεμπειρία, με
το συνδυασμό νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών
αντιδράσεων του σώματος. Δεν αποτελεί απλά μια αίσθηση, αλλά είναι κάτι πιο ακριβές
που προκαλεί αλλαγές στο σώμα και στην ψυχή του ανθρώπου και σχεδόν πάντα είναι
αντιληπτόαπό τους άλλους. Επίσης, είναι πολύ απαιτητικό να εξετάζονται έχοντας πλήρη
επίγνωση των συνεπειών τους και αυτό συμβαίνει διότι προκαλούν την αλλαγή
συμπεριφοράςστονάνθρωπο,ενώ πολλέςφορέςγίνονταιαιτία να μη μπορείνα ζει κανείς
με λογικά αποδεκτό τρόπο. (Συναίσθημα - Βικιπαίδεια n.d.)
2.2 Χαρακτηριστικά συναισθηματικής νοημοσύνης του παιδιού ή του εφήβου
Ο ρόλος της οικογένειας στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη αυτών είναι αναμφίβολα
μεγάλος. Αναλυτικά, αυτά είναι τα εξής:
 Η αποδοχή και ο σεβασμός από τους άλλους.
 Η ανάγκη για υγιή κοινωνικοποίηση.
 Ικανότητα Ευελιξίας & Προσαρμογής σε διάφορες δύσκολες κοινωνικές,
οικογενειακές & προσωπικές καταστάσεις.
 Η διάθεση να διαμορφώνει προσωπικές αξίες ζωής.
 Η δυνατότητα καλλιέργειας εν συναίσθησης. (Οικονομάκου, 2018)
2.3 Τα 4 επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης
Αντίληψη συναισθημάτων: αφορά την δεξιότητα να εντοπίζει κανείς και να
αποκωδικοποιείσυναισθήματα πουαντιλαμβάνεταισεπρόσωπα, φωνές, εικόνα, και άλλα
στοιχεία (τηγλώσσα του σώματος, τις εκφράσειςτουπροσώπου) όπως και να αναγνωρίζει
τα δικά του συναισθήματα.
Λογική χρήση των συναισθημάτων: είναι η αρμοδιότητα να συνδυάζει κανείς διάφορες
γνωστικές ικανότητες π.χ. τη λογική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων κ.τ.λ. με τα
συναισθήματα. Η επιτυχία στις κοινωνικές σχέσεις μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση της
συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία βοηθά στην ανίχνευση της συναισθηματικής
κατάστασης των άλλων, στην προσαρμογή, στην οπτική των άλλων, στην ενίσχυση της
επικοινωνίας και στη ρύθμιση της συμπεριφοράς.

5. 5
Κατανόηση των συναισθημάτων: Τα συναισθήματα που αντιλαμβανόμαστε μπορούν να
έχουν μια μεγάλη ποικιλία νοημάτων. Εάν κάποιος εκφράζει θυμωμένα συναισθήματα, ο
παρατηρητήςπρέπεινα ερμηνεύσειτην αιτία τουθυμούτου ατόμουκαιτι θα μπορούσενα
σημαίνει. Για παράδειγμα, εάν ο προϊστάμενος σας είναι θυμωμένος, μπορεί να σημαίνει
ότι δεν είναι ικανοποιημένος από την δουλειά μας.
Διαχείρισησυναισθημάτων: Η δυνατότητααποτελεσματικήςδιαχείρισηςσυναισθημάτων
είναι ένα κρίσιμο μέρος της συναισθηματικής νοημοσύνης και του υψηλότερου
επιπέδου. Ο συναισθηματικά ευφυής άνθρωπος, μπορεί να καταπιαστεί ακόμη και με τα
αρνητικά συναισθήματα και να καταφέρει να τα χρησιμοποιήσει με έναν τρόπο που
εξυπηρετείτηνεπίτευξητωνστόχων του.Αποδέχεταιόλα τα συναισθήματά του και όλα τα
θεωρεί χρήσιμα, καθώς πιστεύει ότι δεν υπάρχουν “καλά” ή “κακά” συναισθήματα.
(Γιάκα Τίνα Ι. 2021)
2.4 Θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης Howard Gardner
Οι 9 τύποι της πολλαπλής νοημοσύνης είναι οι εξής:
Γλωσσική Νοημοσύνη (Linguistic Intelligence): Αναφέρεται στην ευχέρεια και στην
παραγωγήγλώσσας,στηνσωστήχρήσητουλόγου καιστην κατανόησησημασιών, με στόχο
την επικοινωνία και σχετίζεται με λέξεις είτε προφορικά είτε γραπτά.
Λογικό μαθηματική Νοημοσύνη (Logical-Mathematical Intelligence): Έχει σχέση με τους
αριθμούς και να κατανοεί τα λογικά σχήματα, τις αριθμητικές σχέσεις, καθώς και άλλες
μαθηματικές αφηρημένες έννοιες.
Χωρική/οπτική Νοημοσύνη:(Spatial Intelligence): Συγκεκριμένα έχει να κάνει με την
ικανότητα να παρατηρείς και να χειρίζεσαι με ακρίβεια τον οπτικό/χωρικό κόσμο και να
μπορείς να τις μετασχηματίζεις νοερά ή αισθητά όπως και να αντιλαμβάνεσαι τα
πράγματα από μια διαφορετικήοπτικήγωνία. Επιπλέον,περιλαμβάνειτην ευαισθησία στα
χρώματα, τα σχήματα, τις γραμμές, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ αυτών των στοιχείων.
Κιναισθητική Νοημοσύνη:(Bodily-Kinesthetic Intelligence): Παραπέμπεται σε άτομα που
χρησιμοποιούν με ευκολία το σώμα τους προκειμένου να εκφράσουν προσωπικές ιδέες
και συναισθήματα.
Μουσική Νοημοσύνη: (Musical Intelligence): Ορίζει την ικανότητα να απολαμβάνεις, να
εκτελείς και να συνθέτεις διάφορα μουσικά κομμάτια, μαθαίνοντας καλύτερα μέσω της
ανάγνωσης και να χρησιμοποιούν τα τραγούδια ή τον ρυθμό τον τόνο και το ύφος ενός
μουσικού κομματιού για να απομνημονεύσουν πληροφορίες.
Διαπροσωπική Νοημοσύνη:(Interpersonal Intelligence): Πρόκειται για τους ανθρώπους
που αντιλαμβάνονται και ξεχωρίζουν τις διαθέσεις και τα συναισθήματα των άλλων,
μέσα απότη σωστή αποκωδικοποίησητων εκφράσεων τουπροσώπου,τηςφωνής αλλά και
να επισημαίνεις τους σκοπούς,τα κίνητρα καιτα ενδιαφέροντατουςκαι να δουλεύειςμαζί
τους αποτελεσματικά, δηλαδή να αλληλεπιδράς με τους άλλους.
Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη: (Intrapersonal Intelligence): Αναφέρεται στην αυτογνωσία
που αναπτύσσει το άτομο, η οποία το βοηθά να διαθέτει μια ακριβή εικόνα του εαυτού

6. 6
του, των δυνατοτήτων και των αδυναμιών του, καθώς και την αντίληψη των εσωτερικών
διαθέσεων, κίνητρων και των επιθυμιών του.
Οικολογική/φυσιογνωστική/νατουραλιστική Νοημοσύνη: (Naturalistic Intelligence):
Συνδέεται μετα άτομα που είναιειδικοί στο να αναγνωρίζουν και να κατηγοριοποιούν τα
ποικίλα είδη χλωρίδας και πανίδας του περιβάλλοντός τους, καθώς και άλλους φυσικούς
πόρους,όπως τα μεταλλεύματα. Είναιπρακτικοίάνθρωποιπου αρέσκονται στις συλλογές
και στην άμεση επαφή με το φυσικό κόσμο. Ενδεχομένως διαθέτουν το ταλέντο της
φροντίδας ή της αλληλεπίδρασης με διάφορα έμβια όντα.
Υπαρξιακή Νοημοσύνη: ( Existential Intelligence): Τα άτομα με υψηλό δείκτη αυτού του
τύπου νοημοσύνης,προβληματίζονταιέντονα με θέματα ύπαρξης και ανυπαρξίας, καλού
και κακού, σωστού και λάθους. (Κορδαλή, 2017)
Εικόνα 2: Σχηματική απεικόνιση με τους 9 τύπους της πολλαπλής νοημοσύνης
Πηγή:https://elemasyn.gr/%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE
%BD%CE%B7/

7. 7
2.5 Η Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ) σε σχέση με τον Δείκτη Ευφυΐας (IQ)
Ο Δείκτης Ευφυΐας και η Συναισθηματική Νοημοσύνη δεν είναι δύο αντικρουόμενες
ικανότητες, αλλά δύο ξεχωριστές . Ακόμη, το (IQ) σχετίζεται στο αριθμητικό, γνωστικό
κομμάτικαιεπικεντρώνεταισεικανότητες όπως οπτική και χωρική επεξεργασία, η μνήμη
η ποσοτικήκαι η συλλογιστική.Όπωςτο κάθε άτομο μετράται με διάφορες μεθόδους, που
περιλαμβάνουν συνήθως τεστ ερωτήσεων, τα άτομα με υψηλά ποσοστά επαγρύπνησης
υποτίθεται,ότιπροορίζονταν ωςοκαθοριστικόςπαράγοντας της επιτυχίας, ιδιαίτερα όσον
αφορά ακαδημαϊκά τους επιτεύγματα.
Σε αντίθεση με το IQ, το EQ που έχει ισχυρό αντίκτυπο σε διάφορους τομείς, ακόμη και
στον επιχειρηματικό κόσμο και εστιάζει κυρίως στον εντοπισμό και στην αξιολόγηση
συναισθημάτων και στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Άρα, γίνεται λόγος για μια
ισότιμη «μάχη» στην οποία δεν υπάρχει νικητής, διότι η μία έννοια συμπληρώνει την
άλλη.(Χαμπεσής, 2020)
2.6 Σύγκριση μεταξύ IQ και EQ
Εικόνα 3: Η σχέση IQ και EQ
Πηγή:https://gr.dreamstime.com/%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%
83-%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%83-
%CE%BA%CE%B1%CE%B9-eq-
%CF%83%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-image112565354

8. 8
2.7 Οι κατηγορίες της Συναισθηματικής Νοημοσύνης
Εδώ θα δούμε τις 5 συναισθηματικές δεξιότητες που αποτελούν την πρώτη ύλη της
έννοιας της συναισθηματικής νοημοσύνης:
Εικόνα 4: Τα 5 συστατικά της Συναισθηματικής Νοημοσύνης
Πηγή:https://sciencearchives.wordpress.com/2018/11/01/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b1
%ce%b9%cf%83%ce%b8%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-
%ce%bd%ce%bf%ce%b7%ce%bc%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd%ce%b7-
%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%b1%cf%83/
2.8 Η συναισθηματική νοημοσύνη και Εν συναίσθηση
Έχοντας ως βάση την επιστήμη της ψυχολογίας, η εν συναίσθηση μεταβάλλει τις
καταστάσεις που χειριζόμαστε τους άλλους με ποικίλους τρόπους, αφού ενδυναμώνει τις
ενέργειες που προορίζονται να βοηθήσουν ανθρώπους και να αναβάλουν την εχθρική
συμπεριφορά.Παράλληλα,ηενσυναίσθησηεκφράζεταιωςμια συναισθηματικήαντίδραση
που προέρχεται από μια άλλη συναισθηματική κατάσταση.
Συχνά, σε πολλές μελέτες η εν συναίσθηση εμφανίζεται με δυο διαστάσεις που είναι η
γνωστική και η συναισθηματική συνιστώσα.
α) Η γνωστικήσυνιστώσα παραπέμπει στην δεξιότητα ενός ανθρώπου να αντιλαμβάνεται
τα συναισθήματα ενός άλλου ανθρώπου, καθώς και να ασπάζεται μια άλλη οπτική.
β) Η συναισθηματική συνιστώσα, η οποία αναφέρεται στην δυνατότητα ενός ανθρώπου
που ευαισθητοποιείται στις συναισθηματικές ανάγκες ενός άλλου ανθρώπου και μπορεί
επίσης να νιώθει και να συμπονά τα συναισθήματα του. (Βάσιου et al. 2020)

9. 9
Εικόνα 5: Συναισθηματική νοημοσύνη και Εν συναίσθηση
Πηγή: http://www.moschatotavros.gr/news/arthro-synaisthimatiki-noimosyni-kai-
ensynaisthisi/
2.9 Η επίδραση των συναισθημάτων στο πλαίσιο του σχολείου
Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι ιδιαίτερα σημαντική στον χώρο της εκπαίδευσης,
καθώς συμβάλει στην ενίσχυση της αποδοτικότητας, επηρεάζοντας διάφορους
μηχανισμούς, όπως την ευαρέσκεια που νιώθουν οι εκπαιδευτικοί από την εργασία τους,
τα συστήματα εφαρμογής της εξουσίας, τις επιτυχημένες διδακτικές μεθόδους και γενικά
την ενθάρρυνση της γενικότερης προόδου των μαθητών. Από διάφορες έρευνες που
διεξήχθησαν διαπιστώθηκε πως τα μεγάλα ποσοστά συναισθηματικής νοημοσύνης
συνδέονται θετικά με τις ευχάριστες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους
διευθυντές, δασκάλους, μαθητές και γονείς, καθώς και με το ευχάριστο περιβάλλον της
τάξης. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 273 εκπαιδευτικούς
πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και δευτεροβάθμιας στις Η.Π.Α. εμφάνισε μεγάλης ισχύος
θετική αμοιβαιότητα μεταξύ τις αντιληπτικότητας και νοοτροπίας των εκπαιδευτικών και
της από κοινού αποτελεσματικότητας και όλων των πτυχών της συναισθηματικής
νοημοσύνης των διευθυντών, με εξαίρεση την εποπτεία διαμαχών.
Σε άλλες έρευνες που αναφέρονται στη αλληλεπίδραση μεταξύ της συναισθηματικής
νοημοσύνης των διευθυντών και της αυτό αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών,
παρουσιάζεται η πλεονεκτική επίδραση των διευθυντών στην αυτό αποτελεσματικότητα
των εκπαιδευτικών. Μέσω της συναισθηματικής νοημοσύνης με την επαγγελματική
ευχαρίστηση,διάφοροιεπιστήμονες ερμηνεύουν ότι η αποδοχή υψηλής συναισθηματικής
νοημοσύνηςεμπλουτίζει,εμβαθύνει την ανταλλαγή απόψεων και ενδυναμώνει τα θετικά
συναισθήματα τωνεργαζομένων βελτιώνοντας το επίπεδο επαγγελματικής ικανοποίησης.
Υπάρχουν έρευνες σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
στην Κίνα που διαπιστώνουν ότι η συναισθηματική νοημοσύνη του διευθυντή
προσαρμόζεται ευνοϊκά στην εκπλήρωση που λαμβάνουν οι διδάσκοντες, λόγω των
επαγγελματικών επιθυμιών τους. (Τσιγγίλης, Καραμανέ, and Κατσά 2021)

10. 10
Αφορά τον ελληνικό χώρο, η έρευνα της Iordanoglou(2007)σε εκπαιδευτικούς δημοτικών
σχολείων της Αθήνας ανέδειξε τη θετική σχέση μεταξύ συναισθηματικής νοημοσύνης του
διευθυντήκαιεπαγγελματικήςικανοποίησηςτων εκπαιδευτικών. Αντίστοιχα, στην έρευνα
του Λούκα (2017) σε εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποδείχθηκε ότι
παρακινείται θετικά από το επίπεδο εν συναίσθησης, συλλογικότητας, αμοιβαίας σχέσης
και ηγετικής δεξιότητας του διευθυντή.
Επομένως, η συναισθηματικήνοημοσύνηαποτελείένα μοναδικόεργαλείο πληροφόρησης,
ικανό να σταθεί αρωγός στην πρόοδο του εκπαιδευτικού έργου και γενικότερα στην
ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και στην εξασφάλιση των εκπαιδευτικών
στόχων.(Τσιγγίλης, Καραμανέ, and Κατσά 2021)
3. Τα κυριότερα βιβλία του Daniel Goleman
Α) Συναισθηματική Νοημοσύνη ή νοημοσύνη της καρδιάς
Το βιβλίο αυτό η Ελληνική έκδοση βγήκε το 1995 και τοείχε γράψει ο ψυχολόγοςτου
Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Goleman και αφορούσε έρευνες για την λειτουργία και
τη συμπεριφορά του εγκεφάλου, καταλήγει σε μια υπέροχη σύνθεση των πρόσφατων
νεύρο-επιστημονικών ανακαλύψεων γύρω από τα συναισθήματα και αναδεικνύει τους
παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ευημερία των ατόμων, που είναι
η αυτοεπίγνωση, ο έλεγχος των παρορμήσεων, η επιμονή, ο ζήλος, η εν συναίσθηση, η
κοινωνική προσαρμοστικότητα, αντιπροσωπεύουν μια νέα αντίληψη επιτυχίας και
αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό των ανθρώπων που οικοδομούν, υγιείς
διαπροσωπικές σχέσεις και πετυχαίνουν στο χώρο εργασίας τους. (Μιχαηλίδου 2019)
Εικόνα 6
Πηγή:https://parentsgo.kidsgo.com.cy/daniel-goleman-synaisthimatiki-noimosyni-giati-to-
eq-einai-pio-simantiko-apo-to-iq/

11. 11
Β) Συναισθηματική Νοημοσύνη στο χώρο εργασίας
Όσον αναφορά το βιβλίο αυτό που εκδόθηκε το 1998 πετυχαίνει να φωτίσει μια άλλη
σκοπιά, την επαγγελματική επιτυχία που πρέπει να διαθέτει ένας άνθρωπος, για να
διαπρέψει στηνεργασία τουκαινα εξασφαλίσειτην προσωπικήτουευημερία και πρόοδο.
Για να διακριθεί κανείς στην εργασία του, δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα ο δείκτης
νοημοσύνης, οι εξειδικευμένες σπουδές ή η τεχνική εξειδίκευση, αλλά στο σημερινό,
συνεχώς μεταβαλλόμενο και αβέβαιο κόσμο της εργασίας είναι η συναισθηματική
νοημοσύνη. Ως εκ τούτου, είναι αρκετά χρήσιμο όχι μόνο για τους φοιτητές ψυχολογίας,
αλλά και για ανώτερα διευθυντικά στελέχη, που κάθε άτομο φέρει ως εφόδια
εισερχόμενος στην αγορά εργασίας, συμβάλλει έτσι στην καλή λειτουργία και στην
ευημερία μιας επιχείρησης. (Πράντζαλου 2020)
Εικόνα 7: Με το νέο βιβλίο του Daniel Goleman, η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο
της εργασίας
Πηγή:http://epediobooks.gr/index.php?route=product/product&product_id=314
Γ) Κοινωνική Νοημοσύνη
Το συγκεκριμένο βιβλίο εκδόθηκε το 2006 και είναι μια θεμελιακή επισήμανση ότι «ο
εγκέφαλός μας είναι κοινωνικός» και ότι εμείς οι άνθρωποι έχουμε σχεδιαστεί για
κοινωνικότητα, αφού βρισκόμαστε συνεχώς απασχολημένοι που βασίζεται σε μια
ιδιαίτερα ζωντανή και αριστοτεχνική σύνδεση των σημαντικών ανακαλύψεων, που
καθορίζουν τη ζωή και τις σχέσεις μας με τις καθημερινές συμπεριφορές και εμπειρίες.
Επίσης, εξετάζει το βαθμό στον οποίο η νέα αυτή επιστήμη σχετίζεται με διάφορες
παραμέτρους,όπωςηυγεία, οι συναντήσεις μαςμε τους γονείς, οικαθημερινές επαφές με
τους συζύγους, τους φίλους, ακόμη και με ανθρώπους εντελώς άγνωστους σε εμάς, που
διαμορφώνουν τον εγκέφαλο μας και επηρεάζουν βαθιά τα κύτταρα του σώματος μας,
φθάνοντας ακόμα ως τα γονίδια μας. Συνεπώς, αξίζει να αναφερθεί πως αρκεί να
καλλιεργήσουμεαυτέςτιςιδιότητεςστον εαυτό μας και στους άλλους και να αναπτύξουμε
την κοινωνική μας νοημοσύνη. (Πράντζαλου 2020)

12. 12
Εικόνα 8: Το βιβλίο η ΚοινωνικήΝοημοσύνη
Πηγή: https://www.politeianet.gr/books/9789605460341-goleman-daniel-pedio-koinoniki-
noimosuni-209040
3.1 Σταθμοί στη μελέτη της συναισθηματικής νοημοσύνης
Σύμφωνα με την Kedra (2013), παρουσιάζει τις ημερομηνίες, σταθμούς στη εξέλιξη της
μελέτης της συναισθηματικής νοημοσύνης:
1930’s Ο Edward Thorndike προσδιορίζει την έννοια της κοινωνικής ευφυΐας ως την
ικανότητα να συνυπάρχουμε με τους γύρο μας.
1940’s Ο David Wechsler προτείνει πως οι συναισθηματικές διαστάσεις της νοημοσύνης
είναι ουσιώδεις παράγοντες, για την επιτυχία στη ζωή.
1950’s Οι ανθρωπιστές ψυχολόγοι, περιγράφουν πως οι άνθρωποι μπορούν να
κατασκευάσουν το ψυχικό σθένος.
1975’s Ο Howard Garden παρουσιάζει το βιβλίο του “The Shattered Mind” εισάγοντας
την έννοια της πολλαπλής νοημοσύνης.
1990’s Οι Salovery and Mayer δημοσιεύουν το άρθρο τους Συναισθηματική Νοημοσύνη
στο περιοδικό Imagination Cognition, and Personality.(Μπλέτσος 2015)

13. 13
3.2 Η συναισθηματική νοημοσύνη στην παιδική ηλικία
Στην ανάπτυξη των παιδιών εκτός από τους γονείς σημαντικό ρόλο παίζουν οι
παιδαγωγοί και οι εκπαιδευτικοί. Η συναισθηματική νοημοσύνη, μπορεί να μεταδοθεί
μέσω της μάθησης, με αποτέλεσμα να μπορούν να εξασκήσουν τις δεξιότητες τους.
Δραστηριότητες που μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση των συναισθηματικών
δεξιοτήτων στα παιδιά και αφορούν την επίδειξη και τη μίμηση των βασικών
συναισθημάτων τους μέσωτων φωτογραφιών, τα παιχνίδια με ρόλους, την έκφραση, το
λεξιλόγιο και την άσκηση με την συμπλήρωση μιας πρότασης, μπορεί να θεωρηθεί ως
βοηθητική απασχόληση. Επιπλέον,εντόςτηςτάξηςμπορείνα περιλαμβάνειτην ανάγνωση
και συζήτηση ιστοριών, στις οποίες ο πρωταγωνιστής βιώνει διάφορα συναισθήματα ή
παιχνίδια ρόλων σχετικά με την διαχείριση ισχυρών συναισθημάτων ή την επίλυση
διαφόρων συγκρούσεων. (Παπανδρέου 2021)
3.3 Τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αναπτύξουμε την
συναισθηματική νοημοσύνη μας
1. Παρατηρούμε: Όταν χάνουμε εύκολα την επαφή με τα συναισθήματα μας, όταν
είμαστε πολύ απασχολημένοι και ανήσυχοι για το τι πρέπει να κάνουμε, ώστε να γίνει η
ζωή μας καλύτερη. Αυτό που δεν συνειδητοποιούμε είναι ότι η καταστολή των
συναισθημάτων μας κάνει τα πράγματα χειρότερα. Όταν έχουμε μια συναισθηματική
αντίδρασησεκάτι, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι έχουμε κάποια αβεβαιότητα στα
προβλήματά μας.
2. Πρακτική απάντηση, όχι αντίδραση: Η αντίδραση είναι μια ασυνείδητη διαδικασία,
όπου συμπεριφερόμαστε με έναν αυθόρμητο τρόπο, εκφράζοντας έτσι κάποιο έντονο
συναίσθημά μας.Όσοπερισσότερογνωρίζουμετιςσυναισθηματικέςμαςευαισθησίες, τόσο
μπορούμε καλύτερα να σκεφτούμε,τον τρόποέκφρασηςτηςσυμπεριφοράςμας,καθώς και
να το λάβουμε υπόψη μας και τι μπορούμε να κάνουμε την επόμενη φορά που θα
αντιμετωπίσουμε την ίδια ώθηση.
3. Χρειάζεται ταπεινότητα: Όταν είμαστεαρκετά ταπεινοί αναγνωρίζουμε ότι δεν είμαστε
καλύτεροι από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Είναι πολύ πιο πρακτικό να δούμε το ίδιο
πράγμα από μια διαφορετική οπτική γωνία και να γνωρίζουμε, ότι είμαστε απλώς
διαφορετικοί από τους υπόλοιπους, καθώς μόνο έτσι θα κατανοήσουμε καλύτερα τα
συναισθήματα και τις σκέψεις μας.(Μαργαρίτη & Μάρδας 2020)

14. 14
3.4 Stress και προσωπικότητα
Έχει αποδειχθείπως για την αντιμετώπιση του άγχους δεν αρκούν μόνο οι παράγοντες της
κατάστασης, όπως ισχυρίζονταν παλιότερα για την επιλογή του τρόπου αντιμετώπισης με
το άγχος, αλλά πλέον υπάρχει συνέπεια στην αντιμετώπιση του άγχους που συνδέεται με
τα μόνιμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε ατόμου. Με άλλα λόγια, οι
παράγοντες που επηρεάζουν το στρες εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από το φύλο, την
ηλικία, τη νοημοσύνη και τα διάφορα και ποικίλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας,
όπως η αντοχή, η έδρα του ελέγχου, η αυτοεκτίμηση, η αισιοδοξία. Για την κατανόηση
της σχέσης μεταξύπροσωπικότηταςκαιστρες,είναι ουσιώδεςνα αναγνωρισθεί η σημασία
των ατομικών διαφορών στα επόμενα 4 πεδία:
α) Το πρώτο πεδίο αφορά την απόρριψη παραγόντων που έχουν σχέση με παράγοντες,
όπως οι προκλήσεις ή οφέλη.
β) Το δεύτεροπεδίοπεριλαμβάνειτον τρόπο ερμηνείας και εκτίμηση των ικανοτήτων του
ατόμου για ενεργό δράση ώστε να την αντιμετωπίσει ή να την αποφύγει.
γ) Στη συνέχεια, το τρίτο πεδίο είναι η ένταση της απάντησης σε έναν ψυχοπιεστικό
παράγοντα.
δ) Τέλος, το τέταρτο πεδίο έχει να κάνει με τις μεθόδους που χρησιμοποιεί το άτομο για
την αντιμετώπιση μιας κατάστασης.
Ακόμη, τα άτομα με ώριμες και ολοκληρωμένες προσωπικότητες μπορεί να εμφανίσουν
κατάρρευση των προσαρμοστικών τους ικανοτήτων και ψυχολογική ή σωματική
απορρύθμιση μετά από έκθεση σε παρατεταμένο στρες. Τα τελευταία χρόνια, η
Εκπαίδευση στις Δεξιότητες Ζωής αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στοχεύουν στην ανάπτυξη των ικανοτήτων κριτικής
σκέψης, ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων, στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης στον
εαυτό, στην αντιμετώπιση των ποικίλων αρνητικών πιέσεων από το περιβάλλον, στη
βελτίωση της αυτό αξιολόγησης, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και κοινωνικής
προσαρμογής, και στην απόκτηση ελέγχου. Τέλος, έχουν αναπτυχθεί ειδικά σχεδιασμένα
προγράμματα για ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες (εφήβους, ηλικιωμένους, άτομα με
AIDS, εξαρτήσεις) με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας διαχείρισης ειδικών
συνθηκών.(Garyfallos, Lavrentiadis, and Giouzepas 2011)
Εικόνα 9: Προσωπικότητα καισυναισθηματικήνοημοσύνη
Πηγή: https://intelligentemotion.gr/ta-arthra-mas/8-proswpikotita-kai-sn

15. 15
4. Εφαρμογές Συναισθηματικής Νοημοσύνης στην σχολική τάξη
Οι συναισθηματικές δεξιότητες στο πλαίσιο του σχολείου φαίνονται επιγραμματικά
παρακάτω στην αντίστοιχη εικόνα:
Εικόνα 10: Οι συναισθηματικές δεξιότητες που βοηθούν τα παιδιά στο σχολείο
Πηγή:https://pappanna.wordpress.com/2014/02/08/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE
%B9%CF%83%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CE%B4%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-
%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B4%CF%81/
4.1 Βασικά στοιχειά της συναισθηματικής νοημοσύνης
Τα βασικά στοιχεία της ΣΝ είναι τα ακόλουθα:
Εμπιστοσύνη: η αίσθηση του έλεγχου και κυριαρχίας πάνω στο σώμα και στη
συμπεριφορά, η αίσθηση του παιδιού ότι έχει μεγάλες πιθανότητες να πετύχει ότι έχει
αναλάβει.
Περιέργεια:είναιη ανάγκηγια γνώσηκαισχετίζεταιμε την κριτικήσκέψη,την εξερεύνηση,
την ανακάλυψη, κάτι το οποίο είναι θετικό και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να
προσφέρει ικανοποίηση.
Πρόθεση: η επιθυμία του παιδιού να επηρεάζει και να δρα προς μια κατεύθυνση με
σταθερότητα.
Αυτοέλεγχος: η αίσθηση εσωτερικού έλεγχου.
Αρμονικότητα: η ικανότητα του παιδιού να σχετίζεται με άλλους ανθρώπους με
αλληλοκατανόηση.
Επικοινωνία: να ανταλλάσσει το παιδί ιδέες, συναισθήματα και σκέψεις. Αυτό
συνδέεται με την εμπιστοσύνη προς τους άλλους.
Συνεργατικότητα : να ισορροπείένα άτομοστιςδικές τουανάγκες σύμφωνα μετις ανάγκες
των άλλων.(Καραδημήτρη 2008)

16. 16
4.2 Σύγκριση χαμηλής & υψηλής νοημοσύνης
Υπάρχουν άτομα που εμφανίζουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη και αντίστοιχα
υπάρχουνκαιάτομα με υψηλήσυναισθηματικήνοημοσύνη, των οποία τα χαρακτηριστικά
της προσωπικότητας τους διαφέρουν και είναι τα εξής:
Εικόνα 11: Τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με χαμηλή και υψηλή συναισθηματική
νοημοσύνη
Πηγή: https://pointfromview.blogspot.com/2014/01/13.html
4.3 Οι πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης
Αναλυτικότερα, οι πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης κατατάσσονται σε τέσσερις
ευρύτερες πλευρές:
1. Συναισθηματικότητα: Όσοι αυτό-βαθμολογούνται υψηλά στην κλίμακα αυτή,
θεωρούνότι διαθέτουνμια ευρεία γκάμα συναισθηματικών ικανοτήτων καιείναισε επαφή
με τα συναισθήματα όχι μόνο τα δικά τους, αλλά και των άλλων. Επίσης, είναι ικανοί να
αντιλαμβάνονται και να εκφράσουν τα συναισθήματα τους.
2. Αυτοέλεγχος: Η κλίμακα αυτή αφορά την ικανότητα του ατόμου να ελέγξει τον εαυτό
του. Τα άτομα που συγκεντρώνουν υψηλή βαθμολογία μπορούν να ελέγξουν σε υγιή
βαθμό τις επιθυμίες τους και τις παρορμήσεις, καθώς και να ρυθμίσουν το άγχος και
την εξωτερική πίεση. Είναι άνθρωποι που δεν είναι υπερβολικά εξωστρεφείς, χωρίς όμως
να καταπιέζονται.

17. 17
3. Ευημερία: Είναι μια κατάσταση στην οποία κάποιος ζει μια πολύ άνετη ζωή. Τα άτομα
αυτά με υψηλές βαθμολογίες, έχουν θετική διάθεση και αισθάνονται ευτυχία και
πληρότητα. Αντίθετα, τα άτομα με χαμηλές βαθμολογίες τείνουν να μην είναι
ικανοποιημένα από την παρούσα ζωή τους και έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση.
4. Κοινωνικότητα: Είναι η ανάγκη του ανθρώπου να συναναστρέφεται με άλλους
ανθρώπους και να συνάπτει φιλικές σχέσεις. (Petrides 2009)
4.4 Οι πέντε συναισθηματικοί τομείς του IQ Goleman
 Αναγνώρισητωνσυναισθημάτων
 Διαχείρισητων συναισθημάτων
 Ανάπτυξητωνκινήτρων
 Αναγνώρισηκαικατανόησητων συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων
 Διαχείρισητων σχέσεων,με βάσητα συναισθήματα. (Chasouris2009)
4.5 Κλίμακες νοημοσύνης του David Wechsler
Πιο συγκεκριμένα,οWechslerέναςΑμερικάνοςΨυχολόγος, αναφέρει τη νοημοσύνη ως η
γενική ικανότητα του ανθρώπου να δρα σκόπιμα και να σκέφτεται λογικά. Στην Ελλάδα
έχουν σταθμιστεί και χορηγούνται οι κλίμακες νοημοσύνης όπως παρουσιάζονται
παρακάτω :
1. Η κλίμακα νοημοσύνης WAIS-III: Κατάλληλη για τη μέτρηση της νοημοσύνης των
ενηλίκων.
2. Η κλίμακα νοημοσύνης WISC-III: Αναφέρεται στη μέτρηση της νοημοσύνης παιδιών
και εφήβων (6- 15 ετών).
3. Η κλίμακα νοημοσύνης WPPSI: Έχει να κάνει με την μέτρηση των παιδιών της
προσχολικής ηλικίας.
Οι κλίμακες νοημοσύνης αποτελούνται από λεκτικές και πρακτικές κλίμακες, οπότε
προκύπτει ένας λεκτικός και ένας πρακτικός δείκτης νοημοσύνης και ένας συνολικός
δείκτης. (Αγγελίδου 2021)
4.6 Ο ρόλος των συναισθημάτων σε σχέση με τις αποδόσεις τους
Έχει παρατηρηθεί πως οι μαθητές με υψηλό θετικό συναίσθημα κατευθύνονται
περισσότεροστουςστόχουςμάθησηςκαιεπίδοσηςκαι έχουν λιγότεροάγχοςστιςεξετάσεις.
Αυτόσυμβαίνει,διότιτο θετικόσυναίσθημα λειτουργεί συμπληρωματικά με την ώθηση σε
θετικούς στόχους και άρα καλύτερες επιδόσεις που μειώνουν το αίσθημα άγχους στις
εξετάσεις.Αντίθετα, οι μαθητές με υψηλό αρνητικό συναίσθημα κατευθύνονται λιγότερο
στους στόχουςμάθησηςκαιεπίδοσης,διακρίνονταιαπό χαμηλήαυτόαποτελεσματικότητα
καιπαίρνουνχαμηλότερους βαθμούς. Αντίθετα, έχουν υψηλότερη αποφυγή επίδοσης και
τέλος περισσότερο άγχος στις εξετάσεις. (Βάσιου 2016)

18. 18
4.7 Τομείς της καθημερινότητας που επηρεάζει η συναισθηματική
νοημοσύνη
Οι τομείς που επηρεάζει η συγκεκριμένη κατάσταση είναι:
Την απόδοσηστη δουλειά ή το σχολείο: η υψηλήνοημοσύνη βοηθά να αντιμετωπίσουμε
τις περίπλοκες κοινωνικές σχέσεις στο χώρο εργασίας, να καθοδηγούμε και να δίνουμε
κίνητρο στους άλλους και να ξεχωρίζουμε στον επαγγελματικό τομέα.
Την σωματική υγεία: όταν δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας, δεν
μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος της καθημερινότητας, το οποίο ενδέχεται να
οδηγήσεισεσοβαρά προβλήματα υγείας,όπωςαυξημένοκίνδυνογια καρδιακά επεισόδια
και εγκεφαλικά.
Την ψυχική υγεία:το άγχοςκαι η κατάθλιψηεπηρεάζουν σημαντικά την ψυχική μας υγεία
απότην μοναξιά καιτηναπομόνωση καιμας κάνειπιο ευάλωτους. Όταν δεν ελέγχουμε τα
συναισθήματα μας είναι πιο δύσκολο να δημιουργήσουμε δυνατές σχέσεις.
Τις σχέσεις: η κατανόηση και ο έλεγχος των συναισθημάτων, μας βοηθά να εκφράζουμε
πως νιώθουμεκαινα καταλαβαίνουμε τα συναισθήματα των άλλων.Αυτόμαςεπιτρέπεινα
επικοινωνήσουμε αποτελεσματικάκαι να δημιουργούμε ισχυρές σχέσεις, στη δουλειά και
στην προσωπική μας ζωή. (Βάθης 2017)
4.8 Η επίδραση της ηλικίας και του φύλου στην αναγνώριση συναισθημάτων
Αξίζει να επισημανθεί, ότι η ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων των άλλων
σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ηλικία. Έχει παρατηρηθεί ότι οι μαθητές του Λυκείου
βιώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό το αρνητικό από το θετικό συναίσθημα σε σχέση με τους
μαθητέςΓυμνασίου,εξαιτίαςτηςυψηλήςπροετοιμασίας που χρειάζεται στο λύκειο για την
εισαγωγή των μαθητών στο πανεπιστήμιο.
Αντίθετα,έρευνεςέδειξανότιυπάρχουν διαφορές στα φύλα στην ικανότητα αναγνώρισης
συναισθημάτων. Συγκεκριμένα, τα κορίτσια είναι πιο ευαίσθητα στην αναγνώριση
συναισθημάτωνσεσχέσημε τα αγόρια,αφούοιέφηβεςμαθήτριεςβιώνουν σεμεγαλύτερο
βαθμότο αρνητικόσυναίσθημακαισεσυνδυασμόμετο αυξημένοάγχοςπουπολλέςφορές
τους διακατέχει παίρνουν υψηλότερους βαθμούς από τους συμμαθητές τους. (Βάσιου
2016)
5. Συμπεράσματα
Καταλήγοντας, η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι μια εξαιρετικά σημαντική έννοια και
αναφέρεταιστην ικανότητααντίληψης,ελέγχουκαιαξιολόγησης των συναισθημάτων, και
στηνδυνατότητα στονα αναγνωρίζουμε καινα κατανοούμετα συναισθήματα των άλλων,
Τέλος, επιτρέπει στους ανθρώπους να βλέπουν τις πολλαπλές προοπτικές μιας δεδομένης
κατάστασης και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων. Το πιο σημαντικό,
σύμφωνα με τον συγγραφέα, είναι ότι η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να διδαχθεί
και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία.

19. 19
6. Βιβλιογραφία
“Συναίσθημα - Βικιπαίδεια.” https://el.wikipedia.org/wiki/Συναίσθημα (May 5, 2022).
Τσιγγίλης,Νικόλαος,Ευφημία Καραμανέ,and Μαρία Κατσά.2021. “ΔιερεύνησητηςΣχέσης
Μεταξύτης Συναισθηματικής Νοημοσύνης των Διευθυντών με τη Συλλογική
ΑποτελεσματικότητατωνΕκπαιδευτικών καιτην ΕπαγγελματικήτουςΙκανοποίηση.”
Προσχολική& ΣχολικήΕκπαίδευση 9(2): 156–74.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/education/article/download/26155/22416
(April 18, 2022).
Chasouris,Antonios.2009. ΣυναισθηματικήΝοημοσύνη|Psychinfo.Gr.
https://psychinfo.gr/2009/07/02/συναισθηματική-νοημοσύνη/(May5,2022).
Garyfallos,George,GrigoriosLavrentiadis,andJohnGiouzepas.2011.“PsychosisRisk
Syndrome:Pharmacological Interventions.”EditorialΆρθρο Σύνταξης22(4):277–344.
https://www.researchgate.net/profile/Konstantinos-
Fountoulakis/publication/221772332_Problems_in_determining_efficacy_and_effectiveness
_of_antidepressants/links/0f317538678ac3af7c000000/Problems-in-determining-efficacy-
and-effectiveness-of-antidepressants(December18,2021).
Petrides, K.V.2009. “PsychometricPropertiesof the TraitEmotional Intelligence
Questionnaire (TEIQue).”5:1–18.
https://www.psychometriclab.com/adminsdata/files/TEIQue psychometricproperties
chapter.PDF(May5, 2022).
Αγγελίδου,Ασημίνα.2021. ΑξιολόγησηΤηςΝοημοσύνης.
https://www.psychology.gr/synaisthimatiki-noimosini/5919-aksiologisi-tis-noimosynis.html
(May 6, 2022).
Βάθης,Αριστοτέλης.2017. ΔιαφορέςIQ Και EQ - Therapia.
https://www.therapia.gr/diafores-eq-kai-iq/(May7,2022).
Βάσιου, Αικατερίνη. 2016. “Η Αναγνώριση Των Συναισθημάτων Και Το Συναίσθημα Στη
Σχολική Τάξη Σε Σχέση Με Τους Στόχους Επίτευξης, Την Αντίληψη Της
Αυτοαποτελεσματικότητας Και Τους Βαθμούς Των Μαθητών: Μελέτη Σε Μαθητές Β/Θμιας
Εκπ/Σης.” Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης 2015(1): 192.
http://eproceedings.epublishing.ekt.gr/index.php/edusc/article/view/148 (December 17,
2021).
Βάσιου,Αικατερίνη,ΕυστάθιοςΞαφάκος,ΛεζγίδουΆννα,andΘεοφανίδουΙωάννα.2020.“
Ενσυναίσθηση,ΔιαχείρισηΤουΘυμού ΚαιΠροκοινωνικές/ΕπιθετικέςΣυμπεριφορές
ΜαθητώνΔημοτικού Σχολείου.”(1):1–7.
https://www.researchgate.net/publication/341540105_Ensynaisthese_diacheirise_tou_thy
mou_kai_prokoinonikesepithetikes_symperiphores_matheton_demotikou_scholeiou
(December18,2021).

20. 20
Γιάκα Τίνα Ι. 2021. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ - Peifasyn.Gr | Καλώς Ήρθατε Στον
Όμιλο ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. https://peifasyn.gr/staging/συναισθηματικη-νοημοσυνη/(April 4, 2022).
Καραδημήτρη, Ευτυχία. 2008. Τέχνη Του Λόγου - Κέντρο Διάγνωσης Και Θεραπείας
Δυσκολιών Επικοινωνίας Και Μάθησης. https://www.texnilogou.gr/el/parents/?&nid=110
(April 29, 2022).
Κορδαλή Αικατερίνη Ι. 2017. “ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΤΥΠΩΝ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ-
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗΝ Δ’
ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ DEVELOPINGPRIMARY SCHOOL STUDENTS’MULTIPLE INTELLIGENCES(M.I.)-AN
EXEMPLARY TEACHING IN FOURTH GRADE’S MODERN GREEK.” Επιστήμες Αγωγής 2017(3):
55–79. https://ejournals.lib.uoc.gr/index.php/edusci/article/view/44 (April 11, 2022).
Μαργαρίτη, Τζέσικα, and Ιωάννης Μάρδας. 2020. Τι Είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη;
Και Γιατί Είναι Σημαντική; https://www.art-therapy.center/ti-einai-i-synaisthimatiki-
noimosyni-k/ (April 18, 2022).
Μιχαηλίδου, Νανά Χρυσοστόμου. 2019. Daniel Goleman, Η Συναισθηματική Νοημοσύνη,
Γιατί Το «EQ» Είναι Πιο Σημαντικό Από Το «IQ»; https://parentsgo.kidsgo.com.cy/daniel-
goleman-synaisthimatiki-noimosyni-giati-to-eq-einai-pio-simantiko-apo-to-iq/ (April 17,
2022).
Μπλέτσος, Κωνσταντίνος. 2015. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη - Bletsos. Net.
https://bletsos.net/2015/12/13/η-συναισθηματική-νοημοσύνη/ (April 18, 2022).
Οικονομάκου Φιλάνθη. 2018. Συναισθηματική Νοημοσύνη Και Ενσυναίσθηση | Πώς
Γινόμαστε Καλύτεροι Και Υγιείς Ψυχικά Άνθρωποι | ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ.
https://www.psy-oikonomakou.gr/synesthimatiki-noimosyni-ke-ensynesthisi/ (April 4,
2022).
Παπανδρέου, Ελένη. 2021. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη Στην Παιδική Ηλικία - The
Mamagers.Gr. https://www.themamagers.gr/kid-issues/psychologia/i-synaisthimatiki-
noimosyni-stin-paidiki-ilikia/ (April 18, 2022).
Πράντζαλου, Χρύσα. 2020. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη Και Άλλες Προτάσεις Βιβλίων,
Του Διάσημου Συγγραφέα Daniel Goleman. https://www.psychology.gr/vivlia-
psychologias/4671-synaisthimatiki-noimosini-kai-alla-vivlia-toy-daniel-goleman.html (May 7,
2022).
ΣυναισθηματικήΝοημοσύνη - Βικιπαίδεια.
https://el.wikipedia.org/wiki/Συναισθηματική_νοημοσύνη(April 7,2022).
Τσιγγίλης,Νικόλαος,Ευφημία Καραμανέ,andΜαρία Κατσά.2021. “ΔιερεύνησηΤης Σχέσης
ΜεταξύΤης Συναισθηματικής ΝοημοσύνηςΤων Διευθυντών Με Τη Συλλογική
ΑποτελεσματικότηταΤωνΕκπαιδευτικών ΚαιΤην ΕπαγγελματικήΤουςΙκανοποίηση.”
Προσχολική& Σχολική Εκπαίδευση 9(2): 156–74.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/education/article/download/26155/22416
(December18,2021).
ΧαμπεσήςΗλίας.2020. EQ Vs IQ…ΠοιοςΔείκτηςΕίναι Ισχυρότερος; - ΟΜΙΛΟΣΔΙΕΘΝΩΝ &
ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ.https://odeth.eu/eq-vs-iqποιος-δείκτης-είναι-ισχυρότερος/

21. 21
(April 17, 2022).
Διαδίκτυο:
http://www.moschatotavros.gr/news/arthro-synaisthimatiki-noimosyni-kai-ensynaisthisi/
https://www.therapia.gr/synaisthimatiki-noimosini/
https://elemasyn.gr/%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%
CE%B7/
https://sciencearchives.wordpress.com/2018/11/01/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b1%ce%b
9%cf%83%ce%b8%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-
%ce%bd%ce%bf%ce%b7%ce%bc%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd%ce%b7-
%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%b1%cf%83/
https://intelligentemotion.gr/ta-arthra-mas/8-proswpikotita-kai-sn
https://pappanna.wordpress.com/2014/02/08/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9
%CF%83%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CE%B4%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-
%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B4%CF%81/
https://pointfromview.blogspot.com/2014/01/13.html
http://epediobooks.gr/index.php?route=product/product&product_id=314
https://www.politeianet.gr/books/9789605460341-goleman-daniel-pedio-koinoniki-
noimosuni-209040
https://gr.dreamstime.com/%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%83-
%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%83-
%CE%BA%CE%B1%CE%B9-eq-
%CF%83%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7-image112565354