Istorija

1. Svet na putu ka 2.
svetskom ratu
Teodora Stojanović
Luka Mitrović
Lazar Dimitrijević

2. Razdoblje izmedju 2 svetska rata
• Razdoblje izmedju dva svetska rata u svetu moglo bi se podeliti na dva
različita različita perioda :
• Prvi je bio karakterističan po posledicama koje su rat i razaranja ostavili po
društva i ekonomiju.
• Drugi period nastaje sa velikom ekonomskom krizom 1929. i usponom
revanšističkih država i totalitarnih pokreta u Nemačkoj (nacizam) i Italiji
(fašizam).

3. Svet izmedju demokratije i totalitarizma
• Posle Prvog svetskog rata američki način života, posebno način proizvodnje
omogućio je poboljšanje uslova života i razvoj nauke, tehnike, umetnosti i
sporta. Najveća otkrića su istraživanje atoma, razvoj saobraćaja, telefonskih
mreža, radio-aparata i kućnih aparata. U umetnosti, posebno je veliki uticaj
imao razvoj filmske umetnosti, moderne arhitekture i muzike.

4. • Prelomni period svetske ekonomije desio se sa velikom ekonomskom krizom
1929. - 1933. godine koja je izgubila u SAD i proširila se na ceo svet i krah
berze u SAD 1929. godine, a zatim i u evropskim zemljama.
• Presudna zbivanja medjuratnog razdoblja bila su povezana sa ponašanjem
velikih sila : Francuske, Velike Britanije, Italije, Nemačke i SSSR-a. Usled
raspada četiri velika carstva, u Evropi se povećao broj malih država i zemalja.
Umesto ulupno 28 država, posle rata su bile 33. Najveće promene granica
desile su se u centralnoj, istočnoj i jugoistočnoj Evropi, kao i na Baltiku.

5. • Smanjen je broj monarhija na račun republika, dok su se u pogledu političkih sistema u
Evropi razvili konkirentski oblici : lieralizam, komunizam i autoritarni nacionalizam.
• Do kraja tridesetih godina 20. veka SSSR je postao treća industtijska sila sveta i načinjeni su
značajni koraci u obrazovanju, zdravstvu i izjednačavanju prava.

6. Uspon fašizma i nacizma :
• Fašizam je nastao 1919. godine u Italiji. Potekao je iz eksperimentalnog nacionalizma koji je
bio sastavni deo italijanske politike još iz 19. veka. Neraspoloženje velikog dela javnosti
iskoristio je Benito Musolini. On je nekadašnji socijalistički aktivista, koji je počeo da
osniva fašističke odrede.
• Fašisti su 1922. godine organizovali veliki pohod iz Napulja u Rim radi osvajanja
vlasti. Da bi sprečio moguće sudove, italijanski kralj Vitorio Emanuele treći
ponudio je Musoliniju da formira italijansku vladu.

7. • U Italiji je uspostavljena fašistička diktatura. Musolini je dobio titulu vodje -
duče. Uveden je kult ličnosti.
• Musolini je 1935. godine napao nezavisnu afričku državu Etiopiju. Italijanski
kralj je bio proglašen carem Etiopije. Italija je 1937. godine napustila ovu
organizaciju i okrenula se Jadranu, pa je 1939. anektirala Albaniju. Uskoro
svim evropskim državama stvarani su slični politički pokreti (Madjarska,
Rumunija, Portugalija, Španija i dr.).

8. Nacizam u Nemačkoj
• Nacizam u Nemačkoj razvio se nakon Prvog svetskog rata u sličnim
okolnostima koje su omogućile pojavu fašozma u Italiji.
• Demokratska Vajmarska republika, koja je nastala nakon ukidanja carstva,
bila je ugrožena od strane radikalnih pokreta, ali je ipak uspevala da suzbije
pokušaje nasilnog osvajanja vlasti.
Adolf Hitler je došao na čelo male ,,Nacionalističke Nemačke radničke partije„
(nacisti), koja je brzo sticala nove pristalice.

9. • 1923. godine Adolf Hitler je pokušao da izvrši državni udar u Minhenu
(Bavarska) i da tako sruši Vajmarsku republiku. U tome nije uspeo i osudjen
je na 5 godina zatvora, ali je brzo pušten sa robije.
• Nacisti su se zalagali za ukidanje versajskog mirovnog poretka koji je
pogadjao ekonomiju Nemačke. Iskazivali su otvoreno neprijateljstvo prema
Jevrejima (antisemitizam), koji su prema Hitleru bili krivi za poraz Nemačke
u ratu, jer su organizovali neuspešnu socijalističku revoluciju 1918. godine.

10. • Sistem saveza malih zemalja počeo jd da slabi zajedno sa slabljenjem uticaja
Francuske i Društva naroda. Za uticaj na Balkanu borile su se velike sile :
Nemačka i Italija sa jedne strane, a Francuska i Velika Britanija sa druge. Sa
dominacijom Hitlerove Nemačke manje zemlje su počele da se prilagodjavaju
Nemačkoj politici i da ulaze u savez sa njom.

11. • 1934. godine umro je predsednik Nemačke Hindenburg, pa je Hitler preuzeo
svu vlast. Uvedena je nacistička diktatura. U koncentracionim logorima smrti
za vreme 3. rajha (1933. - 1945.) ubijeni su milioni jevreja i pripadnika drugih
naroda (Romi, Sloveni i dr.). Dogadjaji u Nemačkoj i Italiji znatno su uticali
na situaciju u jugoistočnoj Evropi (Balkanu). Većina balkanskih država bile su
monarhije koje su postale diktature.

12. Gradjanski rat u Španiji :
• Španski gradjanski rat (1936. - 1939.) je dogadjaj koji je predstavljao najavu
novog velikog rata. Pobunu generala Fransiska Franka protiv republikanske
vlade Španije podržale su Nemačka i Italija, dok su SSSR i Komunistička
internacionala podržali republikance.
• Rat je završen 1939. godine pobedom snaga generala
Franka, koji je u Španiji razvio jednu vrstu fašizma.

13. Kraj versajskog poretka :
• Italija i Nemačka su potkopale Versajski poredak u Evropi želeći da preurede
odnose i da stvore novi poredak. U tome im se pridružio i Japan, koji je prvo
pokorio kinesku provinciju Mandžuriju 1931. godine, pa je od 1937. otpočeo
rat sa Kinom, u kome su zauzeti brojni gradovi i prestonica Peking.
• Uprkos zabrani, Nemačka je pripojila Austriju marta 1938. godine i ovaj
dogadjaj poznat kao anšlus. Vodeće demokratske sile Francuska i Velika
Britanija pružile su slab otpor agredivnim politikama Italije i Nemačke.

14. • Pojedine političke snage u Velikoj Britaniji i Francuskoj podržavale su
totalitarne režime. Pod Hitlerovim pritiskom, koji je obećao da više neće
tražiti širenje Nemačke, Velika Britanija i Francuska su na Konfedenciji u
Minhenu popustile, pa je Sudetska oblast okupirana i pripojena Nemačkoj.

15. • Avgusta 1939. godine nemački i sovjetski ministri spoljnih poslova Ribentrop
i Molotov iznenada su potpisali sporazum o nenapadanju : pakt Ribentrop -
Molotov. Hitler je uskoro napao Poljsku 1. septembra 1939. godine, čime je
otpočeo Drugi svetski rat.