Ибраева Алия Муталипқызы тәрбиеші Қостанай облысы Мемлекеттік тілде оқытатын Заречный орта мектебі

1. 1
Бүлдіршін тәрбиесі - ел мұраты
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің
«Қазақстан-2030» Жолдауында: «Оқушыларды қазақстандықпатриотизм мен
шығармашылық жағынан дамыған жеке тұлға ретінде тәрбиелеу аса қажет,
бүгіннен бастап ұлттық мінез-құлық, биік талғампаздық, тәкәппарлық,
тектілік, білімділік, ұлттық намыс қасиеттерін сіңіріп қалыптастыру керек» -
деген болатын. Елбасымыздың алға қойған зор міндеттерін іске асырушылар
– біз. Олай болса, сол негізді мектепке дейінгі білім беруде, яғни шағын
орталықта тобында қалануы салауатты тәрбие беру әрине, Мағжан
Жұмабаев айтқандай мен тәрізді тәрбиешінің міндеті деп білемін.
байланысты.
Тәрбиенің екінші сыңары - білім. М.Әуезов «Халықты халықпен,
адамды адаммен теңестіретін - білім» - деп атап көрсеткеніндей, еліміздің
болашақта ілгері басуы үшін ең алдымен білім қажет. Рухани ұлттық
қажеттілікке жараған білім – ең мықты білім, рухани ұлттық тәрбие нәрімен
сусындаған ұрпақ қана – болашақты гүлдендіріп, тәуелсіз елді нығайтатын
болады. Тәрбиеші алдындағы басты мақсат – сапалы білім мен саналы
тәрбие беру, тұлғаның заман талабы мен ағымына сай қалыптасуына ықпал
ету екендігін бәріміз білеміз. Сол мақсатқа жету үшін сұрақтар туындайды.
Сабақты қалай пайдалы, қызықты етіп өткізуге болады? Шағын
орталықтағы бүлдіршін бүгін алған білімнің пайдасы, жаңалығы туралы айта
алатын дәрежеде оқыту үрдісін қалай ұйымдастыруға болады? Бүгінгі
бүлдіршін ертеңгі болашақ оқушы ретінде бүгінгі күн талабына сәйкес
болып, жаңа міндеттерді шешуге белсенді болу үшін не істеу керек? Осы
сұрақтарды шешудің бір жолы – оқытуда инновацияны қолдану, яғни
мұғалімнің жаңа қаруы ретінде инновациялық әдіс–тәсілдерді кеңінен
пайдалану. Инновация дегеніміздің өзі жаңалықты енгізу, жаңалық әкелу,
жаңа әдістеме мен жаңа технология.

2. 2
Жаңа инновациялық әдістерді пайдаланудың әдістері неде?
1)Қазіргі уақыт жаңалық пен инновация уақыты. Күнделікті өмірде
жаңа білім мен жаңалықтармен кездесеміз. Бұған оқыту үрдісі де сәйкес болу
керек.
2)жаңалықты пайдалану оқушының ойлау қабілетін жаңалыққа
икемдеп, алдын ала болжам жасауға үйретеді.
3)Инновациялық әдістер бұл белсенді оқыту әдістері. Жаңа оқыту
технологиясыныңтүрлері көп. Кейбіреуін атап айтатын болсақ, оқу мен жазу
арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамытуда алдымыздағы оқушылардың
белсенділігі жоғарылап, өздерінің күштеріне деген сенімдері арта бастайды.
Сонымен қатар, деңгейлеп саралап оқытуға тоқталып өтсем, әдетте
сабақты жақсы оқитын, жалпы әзірлігі жеткілікті, ізденімпаз оқушылар әр
сыныптың30-40% құрайды, олар тапсырманы жүйе-жүйесімен дәйекті түрде
белгіленген уақыт ішінде орындап шығады, ал үлгерімі орташа немесе төмен
оқушылар қосымша тапсырмаларды ысырып қойып, әуелі негізгі
элементтерді орындайды да, оларды әбден меңгерген соң барып, қосымша
тапсырмаларға қайта айналып соғады.
Оқушылар тапсырманың негізгі бөлігін белгіленген уақытта, яғни 15-
17 минутта орындап шығуы үшін мен тапсырманың саны мен күрделілігін
мұқият іріктеп аламын. Сабақ кезінде интерактивті тақтамен жұмыс істеуді
дұрыс ұйымдастыру, оқытудың әр деңгейлі әдісін қолдануға жағдай
жасайды. Бұл әдіс тапсырманың мазмұны мен күрделілік дәрежесін өзгерту
арқылы оқушылардың материалды игеру қарқынының мүмкіндіктерін ескере
отырып, оларға әр түрлі көмек көрсетуге жол ашады.
ХХІ ғасыр – жаңа технология мен ақпараттандыру ғасыры. Тәуелсіз
Қазақстан да сол ғасырға нық қадам басты. Ел өмірінің барлық саласы
компьютерлендіре бастады. Ендігі кезекте еліміздің ертеңі болар бүгінгі жас
ұрпақ компьютердің қыр-сырын терең меңгеруі тиіс. Қазіргі заманғы
ақпараттық технологиялар әрбір оқушының білім беру үрдісіне
шығармашылық қабілетін дамытуға айқын мүмкіндіктер береді. Сондай-ақ

3. 3
оқушының танымдық іс-әрекеттері күшейіп, өзіндік жұмыстарды тез
орындау мүмкіндіктері артады. Осылайша оқыту құралдарының бірі –
электрондық оқулық. Ол оқушыларды даралай оқытуда жаңа
информацияларды жеткізуге, сондай-ақ игерілген білім мен біліктерді тесттік
бақылауға арналған программалық құрал. Білім беру жүйесінде электронды
оқулықтарды пайдаланып, үлкен табыстарға жетуге болады.
Электронды оқулықтарды пайдалану барысында оқушы екі жақты
білім алады: біріншісі-пәндік білім, екіншісі-компьютерлік білім.
Электронды оқулықтарды пайдалану оқушының өз бетінше шығармашылық
жұмыс жасауына, теориялық білімін практикамен ұштастыруына мүмкіндік
береді. Электронды оқулыққа оқу технологиялары жинақталған. Мысалы:
ойын арқылы оқыту, блокты оқыту, тірек- сигналдар арқылы оқыту, т.с.с.
Электронды оқулық арқылы оқушы көптеген қосымша материал ала
алады, осы алған мәліметтерін компьютерден көргендіктен есіндежақсы
сақтайды, өз бетінше жұмыс жасау қабілеті қалыптасады. Осындай
құралдардың бірі-мультимедиялық оқулықтарды кеңінен пайдалану. Бұл
жағдайда тәрбиеші әр оқу іс-әрекеттерін бастар алдында жиі көрнекіліктер
ауыстырмаған болар еді. Ал, мультимедиялық оқулықтар арқылы тәрбиеші
уақытты тиімді және ұтымды пайдаланады.
Мультимедиялық оқулықтар біріншіден, балалардың қызығушылығын
арттырады, екіншіден, зейін қойып көрумен қатар түсінбеген жерлерін қайта
көруге мүмкіндік алады.Мультимедиялық оқулықтар балабақшада балаларға
арналған таптырмас құрал болып табылады. Өйткені, балалардың зейіні әр
түрлі әдемі түстерге, ойыншықтарға, әдемі суреттерге, әсемдікке әуес
болады.Мультимедиялықэлектронды оқулықтар бала үшін де, тәрбиеші үшін
де күнде дамытылып отыратын анық түрдегі әдістемелік жүйе болып
табылады.Қоғамымызда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер
мен еліміздің білім беру саласының әлемдік білім кеңістігіне өтуі білім беру
саласында, соның ішінде мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға уақыт
талабына сай өзгерістер енгізуді талап етіп отыр.

4. 4
Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік
саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр.Сондықтан мектепке дейінгі
балаларды оқыту мен тәрбиелеудің негізгі мақсаты – баланың жеке басының
қалыптасуы мен дамуы болып отыр. Жаңа заман баласы ертеңгі еліміздің
болашағы. Жаңа заман баласын қалыптастырып, дамыту үшін, тұлғаның ішкі
дүниесі мен оның қыр сырын анықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің
дамуына жағдай туғызу қажет. Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру
мекемелерінде қолданылатын педагогикалық технологиялардың бірнеше
түріне тоқталайын.
Ойын арқылы оқыту технологиясының мақсаты дидактикалық,
тәрбиелік, дамытушылық, әлеуметтендірушілік мақсатқа жету. Ойын
технологиясының ерекшелігі ойындық іс-әрекеттің психологиялық
механизмі жеке бастың өзіндік талап-талғамдарына сүйенеді. Баланың
бойындағы білімділік, танымдық, шығармашылық қасиеттерін аша түсуді
көздейді.Ойын - балалар үшін оқу да, еңбек те. Ойын айналадағы дүниені
танудың тәсілі.Сонымен қатар, ойын балаларға өмірде кездескен
қиыншылықтарды жеңу жолын үйретіп қана қоймайды, олардың
ұйымдастырушылық қабілеттерін де қалыптастырады.
Ойын-әлеуметтік қызмет. Ол баланың жасына қарай өзін қоршаған
ортаны танып білуге құштарлығын арттырады. Ойын технологиялары.
Мақсатты бағыттары: дидактикалық: өренің кеңеюі, танымдық қызмет,
практикалық қызметте қажетті керекті білім және дағдының қалыптасуы.
Тәрбиелеушілік: өзбетінділікке, еркіндікке тәрбиелеу, ынтымақтастыққа,
ұжымшылдыққа, коммуникативтілікке тәрбиелеу. Дамытушылық: көңіл
бөлуді, есте сақтауды, сөз қорын, ойлауды, салыстыру дағдыларын,
сәйкестендіруді, аналогияны таьуды, қиялды, шығармашылық зейіндерді, оқу
қызметтің мотивациясын дамыту.
Проблемалық оқыту технологиясы-баланы өз бетімен ізденуге үйрету,
танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту. Яғни, балалардың
белсенділігі арттыру, оқу материалына баланы қызықтыратындай мәселе

5. 5
тудыру, бала материалды сезім мүшелері арқылы ғана қабылдап қоймайды,
білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді, бала
оқытуды өмірмен және еңбегімен байланыстырады.
Өздігінен даму технологиясы-бұл баланы жан-жақты дамыту,
дербестікке тәрбиелеу, бала санасында нәрселер әлемі мен ойлау әрекетінің
бірігуі.мұнда оқыту бала дамуына сәйкес табиғи болуы керек, сонда ғана
бала өзін дамыта алады. Бұл технологияның ерекшелігі оқытудың бірыңғай
бағдарламасы болмайды, әркім табиғат берген даму жолымен жүреді.
Ынтымақтастық педагогикасы-педагогтың талап ету педагогикасынан
қарым-қатынас педагогикасына көшуі.Балаға ізгілік тұрғысынан қарау,
оқыту мен тәрбиенің ажырамас бірлігі: тәрбиеші-бала, бала-тәрбиеші, бала-
бала, яғни бала да тәрбиеші де субъектілер болып табылады. Сонымен қатар,
баланың жеке басына ізгілік қарым-қатынас, бала мен тәрбиеші арасындағы
өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым-қатынас жасау.Бұл технологияның
негізгі мақсаты-баланы азамат етіп тәрбиелеу, олардың танымдық күшін
қалыптастыру және дамыту, баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы-білім, білік, дағдыны меңгерту
болып табылады. Әр баланы қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту,
балалардың әр түрлі топ ерекшеліктеріне сәйкес оқытуды бейімдеу,
ыңғайлау. Дамыта оқыту технологиясы-баланы оқыта отырып, дамыту. Бала
бойында еркіндік, мақстакерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік,
адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік т.б. қасиеттер дамыту.
ТРИЗ технологиясы бағыттары: шығармашылық әрекетке үйрету,
шығармашылық қиялдың әдіс-айлаларымен таныстыру, өнертапқыштық
есептерді шығаруға үйрету. Концептуалды жағдайлары: білім –
шығармашылық көкейкөзділіктің негізі, құралы; шығармашылық қасиеттер
баршаға тән; кез-келген әрекетке үйренуге болатындай, шығармашылыққа да
баршаға үйренуге болады. Мәселелік оқыту мотивацияның ерекше түрі –
мәселе қоюды қалыптастырумен негізделген. Сондықтан дидактикалық

6. 6
материалдың мазмұнын дұрыс құрастыруды талап етеді. Ол өз кезегінде
мәселелік ситуациялардың тізбегі ретінде берілуі керек.
Денсаулықты сақтау технологиясы – бұл бала мен педагог, бала мен
ата-ана, бала мен дәрігер қарым-қатынасының үрдісі кезінде жүзеге
асырылатын тәрбиелеу-шынықтырудың, коррекциялық, профилактикалық
әрекеттердің тұтас жүйесі. Денсаулықты сақтау технологиясының мақсаты –
мектепке дейінгі жастағы балаға денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету,
салауатты өмір салты бойынша керекті білімділік, біліктіліктерді
қалыптастыру, алған білімдерін күнделікті өмірде қолдануға үйрету.
Инновациялық технологиялардың бірі – «Тәй-тәй» технологиясы. Ол
дұрыс тамақтану денсаулығының нығаюына, танымдық, қоғамдық және
эмоционалдық құзыреттіліктердің қалыптасуына бағытталған.Міне,
осындай тиімді әдістерді ұтымды пайдалана алсақ, мектепалды даярлық
тобының оқушылары шығармашыл, ойшыл болып қалыптасады. Білім негізі
бастауышта деген қағиданы ұстанатын болсақ, олар мектепке дайын болып
келуі үшін ұлттық құндылықтармен сусындата білуіміз міндет. "Мәңгілік ел-
2050" ұрпағының бойына патриоттық қасиеттерді жасынан сіңіре білуіміз
керек. Биылғы Ұлт жоспары 100 нақты қадам бізге зор міндет жүктеп отыр.
Менің өздік тақырыбым "Дидактикалық ойындар арқылы ой - өрісін
дамыту" болса, сол бағыттағы жұмыстарымды өзім айтып өткен
технологиялардың элементтерін кіргізіп отырдым. Бүлдіршін ойынмен өседі.
Ойын арқылы еңбектенеді. Әр сабағымда ойын арқылы адамгершілік
қасиеттерді білдірмей сіңірудемін десем қате айтқандық болмас деген
ойдамын. "Жаста берген тәрбие талшыбықтай" демекші, жасынан асыл
қасиеттерді біліммен қоса баулу шарт. Тәрбиесіз берген білім, адамзаттың
қас жауы деген қағиданы ұстанамын. Олай болса, ХХІ ғасырда біздің еліміз
ғаламдану және жаһандану процесіне көшуде. Осы процессті жандандырып
дамыта алсақ ғана жас ұрпақтың білімі мен біліктілігі орасан зор рөл
атқарады деп ойлаймын.