Racionalizacija javnog sektora i modernizacija usluga javne uprave predstavljaju strateški cilj za većinu zemalja. Sa pojavom Informacione revolucije i razvojem Internet tehologija došlo je do temeljnih promjena u odnosu između države i građana. Dakle, došlo je do transformacije usluga i servisa koje je javna uprava u mogućnosti da ponudi građanstvu i poslovnim partnerima. Ove promjene su karakteristične za čitavo društvo tako da je učešće građana u ovom procesu transformacije od presudnog značaja za stvaranje Informacionog društva.

1. KOLUMNA
Darko
SOCIJALNO-EKONOMSKI UTICAJ
Petrušić RAZVOJA ELEKTRONSKE UPRAVE
Racionalizacija javnog sektora i modernizacija usluga javne uprave predstavljaju strateški
cilj za većinu zemalja. Sa pojavom Informacione revolucije i razvojem Internet tehologija
došlo je do temeljnih promjena u odnosu između države i građana. Dakle, došlo je do
transformacije usluga i servisa koje je javna uprava u mogućnosti da ponudi građanstvu
i poslovnim partnerima. Ove promjene su karakteristične za čitavo društvo tako da
je učešće građana u ovom procesu transformacije od presudnog značaja za stvaranje
Informacionog društva.
Širom svijeta, vlade su počeli shvatati da se otvaranjem
podataka javne uprave može poboljšati razvoj i podstaknuti
inovacije. U mnogim državama, na podatke javne uprave
se sada gleda kao na javno vlasništvo koje treba predati na
korišćenje građanima, preduzećima i udruženjima.
Razvoj Informacionih tehnologija doveo je do veoma brzog
prihvatanja Interneta kao aplikacione platforme i pojave
Tabela 1. Web x.0 tehnologije
takozvanih Web 1.0 tehnologija. Razmjena i prezentacija
informacija je bila spora, jednosmjerana i statična.
Dalji razvoj tehnologije i brzine prenošenja podataka stvorio
je uslove za kreiranje Web 3.0 tehnologija. Web 3.0 je često
okarakterisan kao Semantički Web, gdje imamo inteligentno
pretraživanje podataka, međusobno povezane informacije
i uređaje koji omogućuju slobodno korišćenje informacija,
presonalizaciju i mobilnost.
Tako smo od tradicionalnih vladinih servisa tj. od javne
uprave došli do elektronske uprave (eUprava). Ovaj proces
transformacije je dinamičan i postepen pri čemu kao prelazno
rješenje imamo prožimanja tradicionalnih i elektronskih
servisa javne uprave.
U mnogim razvijenim zemljama više od 70% građana plaćaju
porez elektronski, preko Interneta, produžavaju vozačke
dozvole, plaćaju razne takse itd. Službenici u javnoj upravi
takođe koriste Internet za kontrolu internih procesa kao što su
poslovna putovanja, kadrovska pitanja, finansijsko poslovanje ...
Osnovni motivi transformacije tradicionalnih vladinih servisa,
uz pomoć poslovnih modela eUprave, nalaze se u pozitivnim
Slika 1. Razvoj Internet tehnologija socijalno-ekonomskim promjenama čitavog društva,
prouzrokovanih ovim transformacija.
Odmah zatim, došlo je do pojave Web 2.0 tehnologija koje Socijalne promjene i očekivanja prouzrokovane pojavom i
Internet koriste kao platformu i tako omogućavaju kreiranje razvojem eUprave mogu se sagledati preko sljedećih činilaca:
dinamičnih, interaktivnih i multimedijalnih aplikacija.
Kultura socijalnih medija i pojava Web 2.0/Gov 2.0 - Povećana transparentnost/otvorenost
tehnologija sve više doprinosi procesu otvaranja javnog - Prikazati i objasniti vladina pravila i procedure,
sektora prema građanima. Javna uprava je, u principu, predstaviti vladine performanse i indikatore široj
pozitivno prihvatiila ove neizbježne promjene i pokušava javnosti
da podatke javne uprave stavi na raspolaganje svima - Prikazati vladina dobra, budžet, i informacije o javnim
zainteresovanima i to u formatima koji zadovoljavaju nabavkama
internacionalne standarde, podstičući kolaboraciju između - Prikazati odluke i akcije vladinih radnika široj javnosti
države I građana. - Smanjenje administrativne korupcije
- Kreirati procedure tako da se svaka javna transakcija
može pratiti
10 SEPTEMBAR 2010

2. U mnogim razvijenim zemljama
više od 70% građana plaćaju
porez elektronski
- Uvesti automatske procedure (workflow) i smanjiti
diskrecionu moć administrativnog osoblja
- Smanjiti potrebu za posredovanjem trećih lica ili
organizacija
- Poboljšanje kvaliteta usluga
- Smanjenje vremena za izvršavanje poslovnih
zahtjeva
- Smanjenje troškove putovanja kroz upotrebu
tehnologije
- Unaprijediti vladinu mogućnost komunikacije sa
većim segmentom društva
- Poboljšana interakcija javnog sektora i građana
- Omogućiti izolovanim zajednicama, sa ograničenom
mogućnošću, pristup elektronskim servisima vlade
koristeći različite ICT kanale
- Smanjiti brokersku ulogu posrednika
Ekonomske promjene i očekivanja su, takođe, veoma vidna i
mogu se sagledati kroz:
- Poboljšanje i ubrzanje administrativnih procesa
- Ubrzati brzinu i efikasnost razmjene podataka unutar
agencija javnog sektora
- Integracija baza podataka, smanjivanje grešaka i
povećanje kvaliteta podataka
- Unaprijediti efikasnost radnika u javnoj službi
automatizovanjem procesa koji se ponavljaju
- Poboljšana analiza preuzetog posla od strane radnika
javnog sektora
- Smanjenje administrativnih prepreka na poslovne
subjekte
- Brži pristup javnim servisima
- Smanjenje vremena potrebno za komunikaciju
- Povećanje priliva novca
- Olakšati plaćanje državnih taksi
- Omogućiti lakšu reviziju finansijkih transakcija
- Smanjenje korupcije
- Smanjenje troškova i budžetska štednja
- Omogućiti bolju kontrolu potrošnje
- Smanjiti troškove transakcija vezane za procese javne
uprave
Sektor javne uprave ima jedinstvenu mogućnost da
poboljšanjem komunikacije i kolaboracije sa građanima i
stavljanjem podataka javne uprave na slobodnu upotrebu
inicira razvoj ICT-a i potpomogne inovacije.
Ukupan socijani i ekonomski uticaj eUprave, u zemljama u
razvoju, je veoma značajan, ali je razvoj eUprave još uvijek
u svojoj početnoj fazi jer su investiranja u ovoj industrijskoj
grani relativno mala. Potencijal za kreiranje značajnih
socijalno-ekonomskog promjena postoji i prije svega zavisi od
uspješnosti i širokoj primjeni elektronskih servisa eUprave.
11