Εργασία στα πλαίσια περιβαλλοντικού προγράμματος

1. 1ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Σχ. Έτος 2014 - 2015
''Περπατώντας στο δάσος όταν,..............''
Επιβλέποντες εκπαιδευτικοί: Τέφας Σωτήριος ΠΕ11
Χειμαριού Κλεοπάτρα ΠΕ11
Κρεμμύδα Ιωάννα ΠΕ15
1η Ομάδα
''Τα τσακάλια'' «... απ` τα τσακάλια δεν γλιτώνεις, μ` ευχές και παρακάλια...» Κ. Βάρναλης
Οικολογική Σημασία
Το είδος του τσακαλιού είναι «συνεργάτης» και βοηθός της αγροτικής και της κτηνοτροφικής
δραστηριότητας στην Ελληνική ύπαιθρο, αφού είναι από τους κυριότερους θηρευτές ζώων που
βλάπτουν τις γεωργικές καλλιέργειες, ελέγχει πληθυσμούς τρωκτικών, απομακρύνει νεκρά ζώα
μειώνοντας κινδύνους μετάδοσης ασθενειών και σε ορισμένες περιπτώσεις λειτουργεί ως
εξυγιαντής κτηνοτροφικών κοπαδιών απομακρύνοντας τα ασθενικά/μειονεκτικά
κτηνοτροφικά ζώα.
1. Παντελόπουλος Νίκος
2. Ξάνθης Σπύρος
3. Πελέκης Πολ.
4. Πολύχρονος Πάνος
5. Ζησιμόπουλος Θοδωρής
6. Παπακωστόπουλος Παντελής
7. Κατσάμπας Βασίλης
8. Τριβήλος Απόστολος
9. Τσιλιγιάννης Μάριος
1. Εθνικά Πάρκα (Εθνικοί Δρυμοί)
Πρόκειται για φυσικές περιοχές ιδιαίτερου κάλλους με εθνική ή διεθνή σημασία για
επιστημονική και εκπαιδευτική χρήση και για αναψυχή οι οποίες για την καλύτερη διαχείρισή
τους βρίσκονται κάτω από την αρμοδιότητα κρατικών υπηρεσιών. Η εκμετάλλευση των

2. φυσικών πόρων των περιοχών αυτών απαγορεύεται.
Όταν το Εθνικό Πάρκο ή ένα μεγάλο τμήμα του καταλαμβάνει δασικές εκτάσεις μπορεί να
χαρακτηρισθεί ως Εθνικός Δρυμός.
2. Οι βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί μια περιοχή για την κήρυξή της σε
Εθνικό Δρυμό συνοψίζονται στα παρακάτω:
- η έκταση της περιοχής να είναι αρκετά μεγάλη
- οι πληθυσμοί των ζώων και των φυτών να απειλούνται με εξαφάνιση
- τα ενδημικά είδη και οι βιότοποί τους να είναι μοναδικοί και η προστασία τους να αποτελεί
προϋπόθεση για τη συνέχιση της ύπαρξής τους
- τα γεωμορφολογικά στοιχεία να έχουν παραμείνει αναλλοίωτα από τις ανθρώπινες
δραστηριότητες στην περιοχή
- η βλάστηση να είναι αντιπροσωπευτική
- η φυσική ομορφιά να είναι ιδιαίτερη
3. Ποιοί είναι οι Εθνικοί δρυμοί στην χώρας μας;
Σήμερα στη χώρα μας υπάρχουν δέκα μεγάλες δασικές περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως
Εθνικοί Δρυμοί από τους οποίους οι οκτώ βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα και οι δύο στη
νησιωτική. Η συνολική τους έκταση ανέρχεται σε 650.000 στρέμματα και είναι οι εξής:
1. Eθνικός Δρυμός Πρεσπών (1974) Μ.Υ. 1000m
Περιλαμβάνει τη Μικρή Πρέσπα και το ελληνικό τμήμα της Μεγάλης Πρέσπας, καθώς και τις
εκτάσεις που καλύπτουν τα βουνά Τρικλάρι και Βαρνούντας˙ έχει έκταση 200.000 στρέμματα με
δρύες, σφενδάμια, λεύκες, σημίδες και στα ψηλότερα σημεία του έλατα και οξιές.
2. Εθνικός Δρυμός Ολύμπου (1938) Μ.Υ. 2000m
Βρίσκεται στο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, έχει έκταση 40.000 στρέμματα με έλατα, δρύες κι
οξιές, με ρέματα, φαράγγια και οροπέδια˙ το 1981 ανακηρύχθηκε από την Unesco ως «Απόθεμα
της βιόσφαιρας».
3. Εθνικός Δρυμός Βίκου - Αώου (1973) Μ.Υ. 1488m
Απλώνεται από το φαράγγι του Βίκου ως τη χαράδρα του Αώου ποταμού με έκταση 120.000
στρέμματα και με δάση που περιλαμβάνουν δρύες, φλαμουριές, πεύκα, έλατα, οξιές και πολλά
φαρμακευτικά φυτά, ενώ στα ποτάμια της περιοχής ζουν πέστροφες και πολλά είδη ψαριών.
4. Εθνικός Δρυμός Πίνδου (1966) Μ.Υ. 1590m
Βρίσκεται στα Γρεβενά και έχει έκταση πάνω από 100.000 στρέμματα˙ καλύπτεται από μεγάλα
δάση με πεύκα και οξιές και από παραποτάμια βλάστηση με ιτιές και πλατάνια˙ είναι ίσως ο πιο
σημαντικός βιότοπος για την καφέ αρκούδα στη χώρα μας.
5. Εθνικός Δρυμός Οίτης (1966) Μ.Υ. 1600m
Καλύπτει το ομώνυμο βουνό στη νότια κοιλάδα του Σπερχειού, με έκταση 70.000 στρέμματα˙
καλύπτεται από δάση ελάτου, θαμνώδεις εκτάσεις και πολλά λιβάδια.
6. Εθνικός Δρυμός Παρνασσού (1938) Μ.Υ. 1000m
Βρίσκεται στο βουνό του Παρνασσού, έχει έκταση 36.000 στρέμματα και καλύπτεται από έλατα
και πολλά σπάνια φυτά.
7. Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας (1961) Μ.Υ. 1590m
Έχει έκταση 38.000 στρέμματα και βρίσκεται στο βουνό της Πάρνηθας δίπλα στην Αθήνα˙
αποτελείται κυρίως από έλατα και πεύκα ενώ στα ρέματά του φυτρώνουν πλατάνια, λεύκες και
ιτιές.

3. 8. Εθνικός Δρυμός Σουνίου (1974) Μ.Υ. 187m
Βρίσκεται στο ν.α. άκρο της Αττικής και έχει έκταση 35.000 στρέμματα˙ καλύπτεται από πεύκα
και θαμνώδη βλάστηση.
9. Εθνικός Δρυμός Αίνου (1962) Μ.Υ. 1464m
Βρίσκεται στην Κεφαλλονιά και έχει έκταση 28.000 στρέμματα, με βλάστηση που αποτελείται
κυρίως από έλατα και πολλά ενδημικά φυτά.
10. Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς (1962) Μ.Υ. 1000m
Είναι το δάσος που καλύπτει τα Λευκά Όρη της Κρήτης και είναι γνωστό ως το φαράγγι της
Σαμαριάς, με έκταση 50.000 στρέμματα˙ έχει βαθιές χαράδρες, πολλά ρέματα και πηγές καθώς
και δάση από κυπαρίσσια, πεύκα και πουρνάρια˙ το 1981 ανακυρήχθηκε από την Unesco ως
«Απόθεμα της βιόσφαιρας».
2η Ομάδα
''Δεν τρέχει κάστανο'' (ένδειξη απόλυτης αδιαφορίας ή μη ανησυχίας)
1. Δεδόπουλος Κων/νος
2. Τυροπάνη Ευδοκία
3. Αλεξάκης Μανώλης
4. Μηνόπουλος Λεωνίδας
5. Χουλιάρα Μαρία
6. Μπουτόπουλος Ραφαήλ

4. 7. Κατσιγιάννη Κων/να
8. Τριανταφυλλόπουλος Κων/νος
ΖΩΝΕΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ της ΓΗΣ
1. Τι είναι βλάστηση και ποιές ζώνες βλάστησης έχουμε;
Βλάστηση ονομάζουμε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται τα φυτά μιας περιοχής. Μια
περιοχή μπορεί να έχει πλούσια ή φτωχή βλάστηση, δηλ. μικρή ή μεγάλη ανάπτυξη των
φυτών.
Το αν η βλάστηση μιας περιοχής είναι πλούσια ή φτωχή εξαρτάται κυρίως από το κλίμα, το
υψόμετρο και το ανάγλυφο μιας περιοχής.
Οι περιοχές της Γης δεν έχουν όλες την ίδια βλάστηση. Συναντάμε περιοχές με πλούσια
βλάστηση αλλά και περιοχές με φτωχή βλάστηση.
Με τον όρο χλωρίδα, όπως ξέρουμε, εννοούμε το σύνολο των φυτικών ειδών μιας περιοχής.
Αντίστοιχα το σύνολο των ζωικών ειδών ονομάζουμε πανίδα.
Και βέβαια η πανίδα επηρεάζεται από την ποικιλία της χλωρίδας και την ποσότητα της
βλάστησης, κυρίως λόγω της τροφικής σχέσης.
Αλλά ας δούμε τη φυτική διάπλαση, δηλαδή το είδος της βλάστησης, χαρακτηριστικό μιας
περιοχής, που συναντάμε στις κλιματικές ζώνες της Γης καθώς και την ανάλογη πανίδα
1. Στην πολική ή Αρκτική ζώνη, συναντάμε τη φυτική διάπλαση της τούνδρας ( μόνο το
καλοκαίρι - στη βόρεια πολική ζώνη ) που λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας επικρατεί μόνο η
ανθεκτική στο κρύο βλάστηση δηλαδή βρύα και λειχήνες. Τα ζώα που μπορούν να ζήσουν σε
αυτή τη βλάστηση είναι ο τάρανδος, ο λύκος, η πολική αλεπού και αρκούδα, ο λαγός κλπ

5. 2. Στην εύκρατη ζώνη και νότια της τούνδρας συναντάμε την τάιγκα, δηλαδή δάση από
κωνοφόρα δέντρα(πεύκα, έλατα κ.ά.) Την τάιγκα τη συναντάμε σε περιοχές με μεγάλο
υψόμετρο.
Στην εύκρατη ζώνη αναπτύσσεται και η μεσογειακή βλάστηση, που χαρακτηρίζεται από μεικτά
δάση, θάμνους, ελιές κλπ. Στη ζώνη αυτή συναντάμε κυρίως κατοικίδια και ζώα που ζουν
ελεύθερα στη φύση.
Μετά την τάιγκα κυριαρχούν τα φυλλοβόλα δάση και οι στέπες, δηλαδή λιβάδια με ξηρό κλίμα.
3. Τέλος στην τροπική ζώνη, συναντάμε το τροπικό δάσος που είναι γνωστό και
σαν ζούγκλα και χαρακτηρίζεται από ψηλή βλάστηση εξαιτίας των πολλών βροχών.
Επίσης αναπτύσσεται η σαβάνα σε ημιλιβαδικές εκτάσεις από φυλλοβόλα αγκαθωτά δέντρα με
μικρά φύλλα, θάμνους και πόες. Στη σαβάνα ζουν ελέφαντες, ζέβρες, τίγρεις, λιοντάρια γεράκια,
γύπες κ. α
2. Οι δασικές διαπλάσεις στην Ελλάδα (Είδη δασών)
Το δάσος είναι ένα πολυσύνθετο οικοσύστημα, το οποίο αποτελείται από διάφορα φυτά, κυρίως
δέντρα, αλλά και από ζώα, σπονδυλωτά και ασπόνδυλα, όπως έντομα, μύκητες κλπ . Οι
οργανισμοί αυτοί βρίσκονται σε δυναμική αλληλεπίδραση με το έδαφος και το κλίμα της
περιοχής.
Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνονται οι δασικές διαπλάσεις. Μεγάλη επίδραση στην εξάπλωση
των διαπλάσεων αυτών ασκεί η ποσότητα και η κατανομή της βροχής ανά έτος, καθώς και το
υψόμετρο, η κλίση και η διαμόρφωση του εδάφους.
Η διατήρηση της βιοποικιλότητας στο δασικό οικοσύστημα είναι πολύ σημαντική, καθώς, όσα
περισσότερα είδη συμμετέχουν σε αυτό, τόσο πιο σταθερό και ανθεκτικό σε απειλές είναι αυτό.
Στην Ελλάδα οι σημαντικότερες δασικές διαπλάσεις που διακρίνουμε είναι:

6. • Μακία βλάστηση - Αείφυλλες - σκληρόφυλλες διαπλάσεις, ένα μικτό σύστημα από
υψηλούς αείφυλλους-σκληρόφυλλους θάμνους με χαρακτηριστικότερα είδη τα εξής: πουρνάρι,
αριά, κουμαριά, μυρτιά, άρκευθος κ.ά. Η βλάστηση της μακίας είναι πολύ σημαντική, καθώς
προστατεύει τα εδάφη από τη διάβρωση και προσφέρει τροφή στα ζώα σε δύσκολες συνθήκες
ξηρασίας και ζέστης.
• Δάση θερμόβιων κωνοφόρων – Πευκοδάση, τα οποία εξαπλώνονται μέχρι τα 1.000 μ.
υψόμετρο και αποτελούνται κυρίως από τα θερμόβια κωνοφόρα χαλέπιο και τραχεία πεύκη,
κουκουναριά και κυπαρίσσι.
• Μικτά δάση φυλλοβόλων πλατυφύλλων - Δρυοδάση, στα οποία κυριαρχούν οι
φυλλοβόλες βελανιδιές (π.χ. χνοώδης δρυς). Στην Ελλάδα φυτρώνουν 13 διαφορετικά είδη
βελανιδιάς του γένους (Quercus). Συνήθως βρίσκονται μαζί με σφενδάμια, φλαμουριές,
καστανιές, καρυδιές, γαύρους, οστριές κ.ά.
• Ορεινά κωνοφόρα – Ελατοδάση, με χαρακτηριστικά είδη τα έλατα. Στην Ελλάδα
βρίσκουμε 3 είδη ελάτου:
το ενδημικό κεφαλονίτικο έλατο, το ευρωπαϊκό λευκό έλατο ή χτενοέλατο και τη διασταύρωσή
τους, το μακεδονίτικο έλατο. Στη διάπλαση αυτή συναντάμε επίσης τη μαύρη και τη δασική
πεύκη, το ρόμπολο (λευκόδερμη πεύκη) και την ερυθρελάτη.
• Δάση οξιάς, που αποτελούνται από τρία είδη οξιάς: την ευρωπαϊκή, την ανατολική και την
ασιατική, και τα βρίσκουμε πιο βόρεια στη χώρα.
• Αλπική και υπαλπική βλάστηση, η οποία παρατηρείται σε υψόμετρα μεγαλύτερα των
1600μ., πάνω από εκεί που σταματά η εξάπλωση των δέντρων των δασών και αποτελείται από
χορτολίβαδα, βραχώδεις σχηματισμούς και χαμηλά φυτά.
• Φρύγανα – χαμηλοί θάμνοι (συχνά αρωματικοί), οι οποίοι αντέχουν στις υψηλές
θερμοκρασίες και την ξηρασία. Τα φρύγανα αποτελούν χαρακτηριστική βλάστηση στα χαμηλά
υψόμετρα των μεσογειακών οικοσυστημάτων με πιο γνωστά είδη ανάμεσά τους την αστοιβή,
το θυμάρι, την ασφάκα, τη λαδανιά, το χαμορείκι κ.ά.
• Παρόχθια δάση, η παρουσία των οποίων οφείλεται αποκλειστικά στην ύπαρξη νερού και τα
οποία αποτελούνται από φυλλοβόλα δέντρα και θάμνους, όπως λεύκες, ιτιές, πλατάνια, φράξους
κ.ά.

7. 3. Οι παράγοντες που καθορίζουν τον τύπο βλάστησης στις διαπλάσεις της γης είναι το
κλίμα (θερμοκρασία, άνεμος, βροχοπτώσεις κ.ά.) και ο τύπος του εδάφους.
Επειδή αυτοί οι παράγοντες μεταβάλλονται από τόπο σε τόπο γι' αυτό και τα είδη της
βλάστησης παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία.
4. Χλωρίδα ονομάζουμε το σύνολο των αυτοφυών φυτών ενός τόπου. Στην Ελλάδα έχουμε
μεγάλη ποικιλία φυτών, δηλαδή πλούσια χλωρίδα.
Αυτό οφείλεται στο πολύμορφο ανάγλυφο της χώρας μας (οροσειρές, βουνά, οροπέδια,
πεδιάδες κ.ά.).
Η χλωρίδα μας πληροφορεί για τον αριθμό των διαφορετικών ειδών φυτών που υπάρχουν σε
μια περιοχή. Αντίθετα, η βλάστηση μας πληροφορεί για το αν μια περιοχή είναι πολύ ή λίγο
καλυμμένη με φυτά, άσχετα από τα είδη τους.
Οι διαφορές βλάστησης και χλωρίδας
Μια περιοχή μπορεί να έχει πλούσια βλάστηση και φτωχή χλωρίδα. Αν για παράδειγμα μια
περιοχή έχει πολλές καλλιέργειες με πορτοκαλιές, λέμε ότι έχει πυκνή, πλούσια βλάστηση. Η
χλωρίδα της όμως είναι φτωχή γιατί υπάρχει μόνο ένα είδος φυτού, η πορτοκαλιά.
Επίσης, μια περιοχή μπορεί να έχει φτωχή βλάστηση και πλούσια χλωρίδα. Για παράδειγμα
πολλά νησιά του Αιγαίου έχουν φτωχή βλάστηση αλλά πολλά διαφορετικά είδη φυτών
(αγριολούλουδα, βότανα, θάμνους), δηλαδή πλούσια χλωρίδα.
Δε φυτρώνουν όλα τα φυτά σε όλες τις περιοχές. Κάθε φυτό χρειάζεται τις κατάλληλες
συνθήκες (υψόμετρο, έδαφος, κλίμα κ.ά) για να φυτρώσει και να αναπτυχθεί. Δεν έχουν επίσης
όλες οι περιοχές την ίδια βλάστηση.
Τα είδη χλωρίδας ανεξάρτητα των ζωνών βλάστησης είναι: (κυρίως δενδρώδης)
Σε περιοχές που το υψόμετρο φθάνει περίπου μέχρι 600 μ. συναντάμε θαμνώδη βλάστηση και
φρύγανα (αγκαθωτοί ημίθαμνοι), θυμάρι, πουρνάρια, αγριελιά, κουτσουπιά, μυρτιά, κουμαριά,
σπάρτο, σχίνο, κ.λπ.
Σε περιοχές που έχουν υψόμετρο από 600 μ. έως 1200 μ. κυριαρχούν τα φυλλοβόλα
πλατύφυλλα δάση.
Οξιά, σημύδα, γαύρος, σφενδάμι, φλαμουριά, βελανιδιά, φτελιά, πλάτανος, ιτιά κ.α.
Σε υψόμετρο μεγαλύτερο από 800 μ. συναντάμε δάση της δασικής πεύκης, της ερυθρελάτης και
της λευκής ελάτης.
Σε υψόμετρο έως 1.700-1.800 μ. Συναντάμε κυρίως την καστανιά, την ελάτη, το ρόμπολο και την
οξιά.
5. Η πανίδα των ελληνικών δασών
Στη χώρα μας η εξαιρετική ποικιλομορφία του εδάφους, ο πλούτος της χλωρίδας και η
γεωγραφική της θέση (ανάμεσα στην Ασία και την Αφρική) είναι παράγοντες που
διαμορφώνουν τον πλούτο και την ποικιλία της πανίδας μας.
Για πρώτη φορά περιγραφή της πανίδας της χώρας μας έχουμε από τον Αριστοτέλη τον 4ο
αιώνα π.χ. στο βιβλίο του "Περί τα ζώα ιστορίαι" όπου περιγράφονται περίπου 600 είδη.

8. Συστηματική όμως καταγραφή της πανίδας στη χώρα μας ξεκίνησε το 19ο αιώνα και σήμερα η
απογραφή των θηλαστικών, των πτηνών, των αμφιβίων, των ερπετών και των ψαριών των
γλυκών νερών μπορεί να θεωρείται ολοκληρωμένη. Αντίθετα η απογραφή των ασπόνδυλων
θεωρείται ελλιπέστατη.
Από τα 147 είδη θηλαστικών της Ευρώπης 116 είδη ζουν στη χώρα μας. Από τα 474 κύρια είδη
πτηνών του ευρωπαϊκού χώρου 450 είδη έχουν καταγραφεί στη χώρα μας, αλλά τεκμηριωμένα
στοιχειοθετείται η ύπαρξη 407 ειδών, ενώ η παρουσία των υπολοίπων 43 θεωρείται
ανεπιβεβαίωτη λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.
Στη χώρα μας ζουν ακόμη 16 είδη αμφιβίων και 58 είδη ερπετών.
Η ελληνική ιχθυοπανίδα των γλυκών νερών πρέπει να θεωρηθεί ως μια από τις πιο πλούσιες της
Ευρώπης αφού περιλαμβάνει 79 είδη αυτόχθονων πρωτογενών ψαριών των γλυκών νερών που
ζουν στα ποτάμια και στις λίμνες μας. Τέλος, ο αριθμός των ασπόνδυλων στη χώρα μας είναι
άγνωστος αν και πρέπει να κυμαίνεται ανάμεσα στις 20 με 30 χιλιάδες είδη.
Στα δάση της χώρας μας απαντώνται από τα θηλαστικά αρκούδες, λύκοι, τσακάλια, κουνάβια,
σκίουροι, νυφίτσες, αγριογούρουνα, ελάφια, ζαρκάδια, ασβοί, πολλά είδη ποντικών,
σκαντζόχοιροι, διάφορα είδη μυγαλίδων, λαγοί κ.ά. , ενώ τα κύρια είδη των πουλιών είναι
δρυοκολάπτες, ορεινές πέρδικες, αετοί, γεράκια, κουκουβάγιες, μπούφοι, όρνια, κούκοι, φάσες,
φασοπερίστερα, αηδόνια, σπίνοι, καρδερίνες, τα σπάνια είδη αγριόκουρκος, βασιλαετός,
θαλασσαετός κ.ά.
Είναι βέβαια προφανές ότι τόσο το κυνήγι όσο και οι υπόλοιπες ανθρώπινες δραστηριότητες
στα δάση της χώρας μας έχουν περιορίσει τον πληθυσμό πολλών ειδών και έχουν υποβαθμίσει
σοβαρά την ελληνική πανίδα.
6. Ποιά είναι τα σημαντικότερα ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας στην περιοχή της
Ναυπακτίας; (Αν υπάρχουν)
3η Ομάδα
''Οι ξυλοκόποι''
Αυτοί που κόβουν δέντρα για την ξυλεία τους (Μετ. Με τη λέξη ξυλοκόπος περιγράφεται ή
χαρακτηρίζεται αυτός που δεν έχει φαντασία, δεν έχει δημιουργικότητα, ξέρει μόνο να χειρίζεται
κοπτικά εργαλεία, τσεκούρι, αλυσοπρίονο κλπ) Ένα καλό παράδειγμα είναι, οι Γερμανοί στο
ποδόσφαιρο είναι ξυλοκόποι, ή αλλιώς κωπηλάτες.
1. Στάικος Παναγιώτης
2. Μπαλκούρας Νίκος
3. Τακτικός Ραφαήλ

9. 4. Δουκέλλης Δημήτρης
5. Τζώρος Σπύρος
6. Ζωγράφος Αναστάσιος
1. Ο οικονομικός ρόλος του δάσους άλλοτε, σήμερα και στο μέλλον
Το δάσος είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός πόρος με δυνατότητες πολλαπλής, προσφοράς. Από
τα δάση παράγονται πολύτιμα προϊόντα με σημαντικότερο από αυτά το ξύλο, το οποίο αποτελεί
σπουδαίο υλικό με οικονομική σημασία και ταυτόχρονα πηγή ενέργειας.
Με κατάλληλη κάθε φορά επεξεργασία, το ξύλο χρησιμοποιείται στην οικοδομική, τη ναυπηγική,
όπως και για κατασκευή επίπλων, εργαλείων κ.λ.π.
Επίσης αποτελεί την πρώτη ύλη για την κατασκευή του χαρτιού και την παραγωγή μιας σειράς
άλλων προϊόντων, βιομηχανικών και χημικών.
Άλλα προϊόντα του δάσους με οικονομική σημασία είναι η ρητίνη, οι καρποί του δάσους
(κάστανα, καρύδια, κράνα, βατόμουρα, κ.ά.), τα αρωματικά - φαρμακευτικά φυτά (ρίγανη,
θυμάρι, τσάι του βουνού, κ.ά.), τα μελισσοτροφικά φυτά που είναι απαραίτητα για την
παραγωγή του μελιού, τα διάφορα εκκρίμματα (μαστίχα Χίου, Στύρακας, κ.ά.). Αξίζει να
σημειωθεί ότι το μισό περίπου (πάνω από 40%) των φαρμάκων έχει ως βάση του φυτά των
δασών.
Το δάσος είναι πολύτιμο
Στη ζωή
Στην υγεία
Στον πολιτισμό
Ο άνθρωπος συνδέθηκε µε το δάσος από την πρώτη στιγµή της εµφάνισής του πάνω στη γη και
µάλιστα στενότατα. Το δάσος, του εξασφάλισε τροφή, στέγη, προστασία, ψυχαγωγία και
εργασία. Του πρόσφερε την απαραίτητη ξυλεία, τα καυσόξυλα και τα άλλα δασικά προϊόντα
(καρπούς, ρετσίνι κ.ά.) για τη διαβίωση και την πρόοδό του.
Επίσης, το δάσος, του ενέπνευσε και τον βοήθησε για την πνευµατική, κοινωνική και
πολιτιστική του άνοδο.
Στο πέρασµα των αιώνων το δάσος συνεχίζει να προσφέρει και ο άνθρωπος βρίσκει τρόπους να
αξιοποιεί πολύπλευρα την πολύτιµη αστείρευτη, φυσική πηγή ζωής, προόδου και πολιτισµού.
Έτσι, το δάσος ταυτίζεται µε την ίδια τη ζωή και την ιστορία του ανθρώπου πάνω στη γη.
Τα δάση κινδυνεύουν
Η οικονομική και η κοινωνική ανάπτυξη των ανθρώπων στηρίχτηκε για πολλούς αιώνες στην
ληστρική εκμετάλλευση των δασών.
Οι συνέπειες της καταστροφής των δασών, όπως η διάβρωση, οι πλημμύρες, η μείωση του
διαθέσιμου νερού, ήταν σημαντικές σε τοπικό επίπεδο και προκάλεσαν την κατάρρευση
ολόκληρων πολιτισμών. Λέγεται ότι ο περίφημος Μινωικός πολιτισμός κατέρρευσε με την
καταστροφή των δασών της Κρήτης. Επίσης είναι διαπιστωμένο ότι περιοχές όπου
αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί (Μεσόγειος, Κίνα, Μεξικό) έχασαν σημαντικό ποσοστό των
δασών τους. Εκτεταμένα δάση της Μεσογείου, για παράδειγμα, θυσιάστηκαν για να γίνουν οι
στόλοι των λαών της περιοχής.
Η συνεχιζόμενη και σήμερα απώλεια δασικής βλάστησης (οι συνολικές δασικές εκτάσεις σε
παγκόσμιο επίπεδο μειώνονται – αν και με φθίνοντα ρυθμό – σε ένα μέσο ετήσιο ποσοστό της

10. τάξης του 0,2%) έχει αρχίσει να επηρεάζει άμεσα την οικονομική και την περιβαλλοντική
κατάσταση πολλών χωρών.
Οι συνέπειες της καταστροφής των δασών στην απώλεια γόνιμων εδαφών, τις διαβρώσεις και
τα αποθέματα νερού είναι δραματικές. Κάθε χρόνο 26 δισ. τόνοι επιφανειακού εδάφους
χάνονται παγκοσμίως. Η γη στα ορεινά υποβαθμίζεται συνεχώς, οι πλημμύρες καταστρέφουν
την υποδομή που υπάρχει στα πεδινά. Τα φερτά υλικά που παρασύρονται από τους χείμαρρους
προσχώνουν τις λίμνες και δημιουργούν προβλήματα στις συγκοινωνίες.
Μια από τις επιπτώσεις της καταστροφής των δασών σε παγκόσμια κλίμακα είναι η συμβολή
της στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, στην αύξηση δηλαδή της θερμοκρασίας της Γης εξαιτίας
της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα. Με την απώλεια των δασών αυξάνεται το διοξείδιο
του άνθρακα, διότι αφενός χάνονται τα δέντρα τα οποία έχουν την ικανότητα να το
απορροφούν για τις ανάγκες του μεταβολισμού τους και αφετέρου τα νεκρά δέντρα αποτελούν
πηγή τροφοδοσίας διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Υπολογίζεται ότι οι φωτιές στα
τροπικά δάση (συμπεριλαμβανομένου του Αμαζονίου) το 1998, παρήγαγαν 1-2 δισεκατομμύρια
τόνους άνθρακα, ποσότητα που είναι ισοδύναμη με το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών από την
καύση ορυκτών καυσίμων.
Η μείωση των δασικών εκτάσεων συνδέεται με δύο βασικές διεργασίες.
Η πρώτη, και πιο σημαντική, είναι η αποψίλωση και αναφέρεται στη αλλαγή χρήσης των
δασών (όπως η καλλιέργεια και η οικοδόμηση) εξαιτίας της παρέμβασης του ανθρώπου.
Η δεύτερη αναφέρεται στις φυσικές καταστροφές, όπως οι πυρκαγιές που δεν ακολουθούνται
από φυσική αναγέννηση ή αναδάσωση.
Η καταστροφή των τροπικών δασών μπορεί επίσης να αλλάξει δραματικά τα επίπεδα των
βροχοπτώσεων, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αποψίλωση
μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη μείωση των βροχοπτώσεων στη λεκάνη του Αμαζονίου, αλλά και
σε αύξησή τους, σε μεγαλύτερη απόσταση. Συνδυάζοντας δεδομένα από δορυφόρους με
προβλέψεις για την αποψίλωση, υπολόγισαν ότι οι βροχοπτώσεις στη λεκάνη του Αμαζονίου θα
μπορούσαν να μειωθούν ακόμη και κατά 21% έως το 2050.
Το δάσος χωρίς τον άνθρωπο μπορεί να υπάρχει,
ο άνθρωπος όμως χωρίς το δάσος δεν μπορεί να ζήσει
2. Ασχολίες, νέες ασχολίες, επαγγέλματα
Πολλές είναι οι επαγγελματικές ομάδες που εξαρτώνται άμεσα από το δάσος και πολλές έμμεσα.
Μερικές από αυτές είναι :
1. Κτηνοτρόφοι
2. Υλοτόμοι
3. Μελισσοκόμοι
4. Εργαζόμενοι στα ανθρακοκάμινα για παραγωγή κάρβουνου
5. Εργαζόμενοι στην παραγωγή αρωματικών φυτών και βοτάνων κ.λ.π
6. Οι συλλέκτες ρυτίνης
Την μεγαλύτερη εξάρτηση από το δάσος την έχουν οι κτηνοτρόφοι.
Τουλάχιστον το 35% της χερσαίας έκτασης της χώρας μας είναι οι βοσκότοποι (50.000 τετ. χιλ.
λιβαδιών όλων των τύπων).

11. Χαρακτηριστικό φαινόμενο της εποχής μας είναι η ανάγκη του σημερινού ανθρώπου για
αναψυχή.
Η μονοτονία και η ένταση της ζωής στις πόλεις και η αυξανόμενη ρύπανση του περιβάλλοντος
υποβαθμίζουν την υγεία (σωματική και ψυχική), του σύγχρονου ανθρώπου. Αυτοί οι λόγοι τον
οδηγούν στη φύση και ιδιαίτερα στο δάσος ελπίζοντας έτσι να προστατέψει και να διατηρήσει
την υγεία του.
Ο δασικός τουρισμός, είναι ένας νέος επαγγελματικός τομέας
Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος
Ο δασολόγος έχει ως αντικείμενο την έρευνα σε θέματα δασικής οικονομίας καθώς και τη
φροντίδα των δασών.
Ειδικός δασικής προστασίας (Δασοφύλακας, Φύλακας θήρας, Προσωπικό δασικών εργασιών)
Επιμελητής - Ξεναγός εθνικών δρυμών και χώρων αναψυχής
Επόπτης, φύλακας φυσικού περιβάλλοντος
3. Δάσος και ανακύκλωση (που σχετίζεται με λειτουργίες και υλικά του δάσους)
«τροφική αλυσίδα», «Τροφικό δίκτυο»
Όπως όλα τα οικοσυστήματα, έτσι και τα δασικά, αποτελούνται από παράγοντες που
αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αυτοί είναι οι βιοτικοί παράγοντες, οι οργανισμοί δηλ. που ζουν
στο συγκεκριμένο οικοσύστημα και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους.
Το ποιοί οργανισμοί ζουν σε ένα περιβάλλον εξαρτάται από τους αβιοτικούς παράγοντες, όπως
το κλίμα, η υγρασία, η σύσταση του εδάφους, η ηλιακή ακτινοβολία κ.τ.λ.
Το δάσος παρουσιάζει συγκεκριμένη δομή και λειτουργίες. Ανάμεσα στους οργανισμούς που
ζουν σ’ αυτό αναπτύσσονται σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης.
Σχέσεις αναπτύσσονται και μεταξύ των οργανισμών και των αβιοτικών παραγόντων του
οικοσυστήματος.
Αν μελετήσουμε προσεκτικά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών ενός οικοσυστήματος θα
διαπιστώσουμε ότι, στην πραγματικότητα, είναι τροφικές.
Σε κάθε οικοσύστημα οργανισμοί τρώνε άλλους οργανισμούς και αυτοί με τη σειρά τους
γίνονται τροφή για κάποιους άλλους.
Η απεικόνιση των τροφικών σχέσεων ανάμεσα στους οργανισμούς ενός οικοσυστήματος,
δηλαδή του «ποιος τρώει ποιον;» γίνεται με διάφορους τρόπους.

12. Οι περισσότερο χρησιμοποιημένοι είναι οι τροφικές αλυσίδες και τα τροφικά πλέγματα. Με τις
τροφικές αλυσίδες απεικονίζονται οι τροφικές σχέσεις μεταξύ οργανισμών ενός
οικοσυστήματος, από τους οποίους κάθε καταναλωτής τρέφεται με οργανισμούς ενός μόνο
είδους. Στην πραγματικότητα απεικονίζουν τη μεταφορά ενέργειας από έναν οργανισμό στον
επόμενο.
Αν προσπαθήσουμε να απεικονίσουμε αυτές τις τροφικές σχέσεις θα διαπιστώσουμε ότι οι
τροφικές αλυσίδες καταλήγουν να έχουν περισσότερες από μία διακλαδώσεις οι οποίες τις
συνδέουν με άλλες τροφικές αλυσίδες. Αυτό που διαμορφώνεται, από τον συνδυασμό πολλών
τροφικών αλυσίδων, ονομάζεται τροφικό πλέγμα και μας δίνει την εικόνα των πραγματικών
τροφικών σχέσεων ανάμεσα στους οργανισμούς ενός οικοσυστήματος.

13. Η ανάγκη των οργανισμών να εξασφαλίζουν την τροφή που τους είναι απαραίτητη για να
αναπτυχθούν και να επιβιώσουν. Οι οργανικές ουσίες που περιλαμβάνονται στην τροφή τους,
παρέχουν ενέργεια για την λειτουργία του οργανισμού τους και δομικά συστατικά για την
ανάπτυξη και τη διατήρηση του. Η τροφή δηλαδή αποτελεί μια αποθήκη χημικής ενέργειας.
Βασική πηγή ενέργειας για ένα οικοσύστημα είναι ο ήλιος.
Η ηλιακή ενέργεια φτάνει στην επιφάνεια της Γης με την μορφή θερμότητας και φωτεινής
ενέργειας.
Ορισμένοι από τους οργανισμούς έχουν τη δυνατότητα, με τη βοήθεια της φωτεινής ενέργειας
και χρησιμοποιώντας απλές ανόργανες ουσίες από το περιβάλλον τους (διοξείδιο του άνθρακα
και νερό), να συνθέτουν πολύπλοκες οργανικές ενώσεις (π.χ. σάκχαρα).
Η φωτεινή ενέργεια δεσμεύεται, με τη βοήθεια της χλωροφύλλης, μιας χρωστικής που υπάρχει
στα κύτταρα των πράσινων μερών των φυτών.
Η διαδικασία που ακολουθείται ονομάζεται φωτοσύνθεση. Οι ουσίες που παράγονται κατά τη
φωτοσύνθεση μπορούν, διασπώμενες, να εξασφαλίσουν στο φυτό ενέργεια σε μορφή τέτοια
που να μπορεί να τη χρησιμοποιήσει είτε για να καλύψει ανάγκες λειτουργικές (π.χ. κίνηση) είτε
για τη σύνθεση άλλων μορίων που του είναι απαραίτητα (π.χ. λιπίδια, πρωτεΐνες κ.ά.).

14. Οι οργανισμοί που συνθέτουν μόνοι τους οργανικές ουσίες από απλές ανόργανες, ονομάζονται
παραγωγοί ή αυτότροφοι οργανισμοί.
Αυτότροφοι οργανισμοί είναι όλα τα πράσινα φυτά και ορισμένοι μικροοργανισμοί.
Οι οργανισμοί που δεν φωτοσυνθέτουν, δηλαδή όλοι οι ζωικοί οργανισμοί, χρειάζεται να τις
παίρνουν τις οργανικές ουσίες που τους είναι απαραίτητες έτοιμες από το περιβάλλον τους. Τις
εξασφαλίζουν λοιπόν τρώγοντας (καταναλώνοντας) άλλους οργανισμούς.
Για το λόγο αυτό ονομάζονται καταναλωτές ή ετερότροφοι οργανισμοί.
Οι ετερότροφοι οργανισμοί, ανάλογα με το είδος της τροφής τους, διακρίνονται στους
φυτοφάγους οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως καταναλωτές α΄ τάξης, στους σαρκοφάγους που
τρέφονται με φυτοφάγα ζώα και χαρακτηρίζονται ως καταναλωτές β΄ τάξης, στους
σαρκοφάγους που τρέφονται με σαρκοφάγα ζώα και χαρακτηρίζονται ως καταναλωτές γ΄
τάξης κτλ.
Κάθε τροφική ομάδα οργανισμών ανήκει σε ένα διαφορετικό τροφικό επίπεδο.

15. Τέλος, υπάρχουν και οι αποικοδομητές οι οποίοι εξασφαλίζουν τις θρεπτικές ουσίες που τους
είναι απαραίτητες, διασπώντας νεκρή οργανική ύλη και μετατρέποντάς την σε απλές ανόργανες
ουσίες όπως διοξείδιο του άνθρακα και νερό.
Οι απλές αυτές ανόργανες ουσίες μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν από τους αυτότροφους
οργανισμούς για την παραγωγή οργανικών ουσιών. Οι περισσότεροι από τους αποικοδομητές
ανήκουν στα βακτήρια ή στους μύκητες. Νεκρή οργανική ύλη χαρακτηρίζεται η ύλη των νεκρών
οργανισμών (φυτών, ζώων κτλ.), τα απεκκρίματα των ζωικών οργανισμών και τα τμήματα των
φυτικών οργανισμών που αποκόπτονται από αυτούς (π.χ. κλαδιά, φύλλα, καρποί που πέφτουν
κτλ.).
4η Ομάδα
''Οι Δροσοσταλίδες'' Οι δροσοσταλίδες περιπλανώνται στα σύννεφα, στα ποτάμια, στις λίμνες,
στα λουλούδια, που είναι βάλσαμο μετά τις μπόρες ή τις βλέπουμε στη πρωινή πάχνη, είναι
σταγόνες στη φύση που δημιουργούν τα δικά τους μοναδικά έργα τέχνης.
Μερικές από αυτές είναι μεγάλες και εντυπωσιακές, ενώ άλλες είναι μικρότερες, αλλά το ίδιο
γοητευτικές. Οι δροσοσταλίδες δεν έχουν ηλικία γιατί είναι αιώνιες.
1. Νικολάου Θεοφανία
2. Νικολλέτου Έλενα
3. Φούντζηλα Ελεάννα
4. Στεργίου Ελίνα
5. Παπαντωνίου Γεωργία του Νικολάου
1. Η αξία του δάσους
Το δάσος δεν είναι μόνο δένδρα. Είναι ένα σύνολο διαφόρων φυτών - όπου βέβαια κυριαρχούν
τα δένδρα - μαζί με τα διάφορα ζώα που συνυπάρχουν και με το έδαφος και το κλίμα που
επικρατεί στην περιοχή. Όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από φυσική βλάστηση λέγονται
δασικές, ανεξάρτητα από το αν κυριαρχούν δένδρα, θάμνοι ή φρύγανα και αποτελούν ένα

16. πολυσύνθετο σύνολο με δική του ζωή και λειτουργίες. Αποτελούν το Δασικό Oικοσύστημα, που
παίζει σημαντικό ρόλο στη βιολογική ισορροπία της φύσης.
01. Παράγει το απαραίτητο και αναντικατάστατο για τη ζωή μας οξυγόνο ενώ δεσμεύει το
επικίνδυνο για τη ζωή διοξείδιο του άνθρακα.
02. Μειώνει την ένταση του φωτός και επιδρά στη σύνθεσή του, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο
φωτοκλίμα.
03. Το δάσος συγκρατεί μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας και παρεμποδίζει τη γήινη
ακτινοβολία.
04. Απορροφά και εξουδετερώνει διάφορες επιβλαβείς ουσίες.
05. Μειώνει την ένταση του ανέμου.
06. Μειώνει τους θορύβους.
07. Αυξάνει τις βροχές, μετατρέπει σε βροχή (βροχοομίχλη) την υγρασία του αέρα και υγροποιεί
την ομίχλη.
08. Συγκρατεί το νερό της βροχής και δεν το αφήνει να πέφτει με δύναμη στο έδαφος και να το
διαβρώνει.
09. Συγκρατεί το έδαφος και εμποδίζει τη διάβρωση.
10. Ενισχύει τα υπόγεια νερά.
11. Εμποδίζει την εξάτμιση του εδάφους και αυξάνει την υγρασία του.
12.Εξασφαλίζει κατάλληλες συνθήκες για την προστασία, διατροφή και διατήρηση πολλών
ζωικών οργανισμών.
13. Παράγει σημαντικές ποσότητες βιομάζας, μας προσφέρει διάφορα δασικά προϊόντα και
δεσμεύει ενέργεια.
2. Η σπουδαιότητα του ρόλου των δασικών οικοσυστημάτων για τη ζωή στον πλανήτη
γενικότερα.
Το εύθραυστο δασικό οικοσύστημα εδώ και εκατομμύρια χρόνια ανανεώνει το οξυγόνο της
ατμόσφαιρας δεσμεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα, με τη ζωογόνα διεργασία της
φωτοσύνθεσης των δένδρων του.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα δάση σαν γιγάντια εργοστάσια παραγωγής οξυγόνου
αφού παράγουν οξυγόνο 10 φορές περισσότερο από κάθε άλλο χερσαίο οικοσύστημα και
συμβάλλουν αποφασιστικά στη διατήρηση του κύκλου του οξυγόνου στον πλανήτη.

17. Θεωρείται ότι δέκα στρέμματα δάσους παράγουν 12 έως 20 τόνους οξυγόνου το χρόνο. Η
ευεργετική επίδραση του δάσους δεν περιορίζεται μόνο στην παραγωγή οξυγόνου, αλλά και
στην απορρόφηση διάφορων αέριων ρυπαντών που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα, όπως
διοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου κ.λπ. Ένα στρέμμα δάσους σε
ένα χρόνο δεσμεύει από την ατμόσφαιρα περίπου 400 κιλά διοξείδιο του άνθρακα και το
μετατρέπει σε 400 περίπου κιλά οξυγόνο. Παράλληλα το δάσος λειτουργεί σαν τεράστιο φίλτρο,
αφού συγκρατεί αέριους ρυπαντές (αιωρούμενα στερεά με σωματιδιακή μορφή), που
επικάθονται στα φύλλα ή στα κλαδιά και προέρχονται από τη βιομηχανία, τα μέσα
συγκοινωνίας κι από άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Ένα στρέμμα δάσους οξιάς συγκρατεί 6.400 κιλά σκόνης, ενώ αντίστοιχη έκταση με πεύκα
συγκρατεί 3.200 κιλά σκόνης. Βεβαίως δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι το δάσος μπορεί να
συγκρατεί απεριόριστους ρύπους.
3. Ποιά είναι η σχέση μεταξύ Φωτοσύνθεσης και φαινομένου του θερμοκηπίου
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου – Ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία της βιόσφαιρας
Η θερμοκρασία της βιόσφαιρας ρυθμίζεται από το διοξείδιο του άνθρακα και από τους
υδρατμούς της ατμόσφαιρας. Ας δούμε με ποιο τρόπο γίνεται αυτό. Ο Ήλιος θερμαίνει τη Γη με
την ακτινοβολία του. Η Γη αντανακλά ένα μέρος της θερμότητας προς το Διάστημα με αόρατες
ακτίνες που ονομάζονται υπέρυθρες.
Το διοξείδιο του άνθρακα και οι υδρατμοί της ατμόσφαιρας εγκλωβίζουν ένα μέρος των
υπέρυθρων ακτίνων και έτσι η Γη θερμαίνεται (μέση θερμοκρασία, στην επιφάνεια, 15ο
C
περίπου). Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν δεν υπήρχε το
φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μέση θερμοκρασία της Γης θα ήταν -20ο
C, και σε ένα τέτοιο
περιβάλλον θα ήταν δύσκολο να αναπτυχθεί η ζωή όπως τη γνωρίζουμε.
Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες το φαινόμενο του
θερμοκηπίου γίνεται όλο και πιο έντονο. Αυτό αποδίδεται στην αύξηση της περιεκτικότητας της
ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα και σε άλλα αέρια που απορροφούν τις υπέρυθρες
ακτίνες. Έτσι, η θερμότητα εμποδίζεται ακόμα περισσότερο να διαφύγει από τη Γη, γεγονός που
εκτιμάται ότι θα αυξήσει σταδιακά τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη.
Τι προκαλεί την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα;
Την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα προκαλούν:
Οι συνεχώς αυξανόμενες καύσεις για την παραγωγή ενέργειας και η μείωση της φωτοσύνθεσης.

18. Η ένταση του φαινομένου του θερμοκηπίου (η αλυσίδα των αιτίων)
Εκτιμάται ότι, αν η μέση θερμοκρασία του πλανήτη εξακολουθήσει να ανεβαίνει, θα αυξηθούν
τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες, τυφώνες και έντονες βροχοπτώσεις. Παράλληλα,
το λιώσιμο των πάγων θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση της έντασης του φαινομένου του θερμοκηπίου;
Έχουν γίνει πολλές διεθνείς συναντήσεις για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού. Μία
σημαντική άποψη είναι να μειωθεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων, κατά την οποία παράγεται
το διοξείδιο του άνθρακα. Προτείνεται τα ορυκτά καύσιμα να αντικατασταθούν από
εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως είναι η ηλιακή, η αιολική, η γεωθερμική, το υδρογόνο κ.ά.
4. Άλλες ωφέλειες από το Δάσος
Ι. Το δάσος ως Οικοσύστημα, διατηρεί σταθερό το μικροκλίμα της περιοχής μας.
ΙΙ. Δημιουργεί υγιεινές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης.
ΙΙΙ. Προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης, δημιουργίας, άθλησης, ψυχαγωγίας.
IV. Βοηθά στη διατήρηση της βιολογικής ισορροπίας στη φύση.
V. Συμβάλλει στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη.
5η Ομάδα
''Οι ελαφίνες'' είναι τα θηλυκά ελάφια.
Μετ. Χαριτωμένες νεαρές κοπέλες με λυγερή και όμορφη κορμοστασιά.
1. Βασιλοπούλου Γεωργία
2. Κονιστή Ιωάννα
3. Λάμπου Εβίτα
4. Καραγιώργου Σοφία
5. Ζαρνομήτρου Σάντυ
6. Γλαβίνου Ελεάννα
7. Κολοβελώνη Βασιλική
8. Δεληγιάννη Σόνια

19. Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει μια ενδιαφέρουσα ποικιλία δασών αναλογικά με την
έκτασή της: από τα εύκρατα δάση της βόρειας Ελλάδας ως τις μεμονωμένες συστάδες τροπικών
δέντρων που παρατηρούμε στη νότια περιοχή της χώρας μας.
Αυτή η ποικιλομορφία οικοσυστημάτων οφείλεται στο έντονο ανάγλυφο, στη γεωγραφική θέση
της χώρας ανάμεσα σε τρεις ηπείρους και βέβαια στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των
τελευταίων παγετώνων η Ελλάδα δεν είχε καλυφθεί από πάγους, με αποτέλεσμα να γίνει
ιδανικός τόπος ανάπτυξης για πολλά βορειοευρωπαϊκά είδη δέντρων που διασταυρώθηκαν με
τα ντόπια είδη και προσαρμόστηκαν στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες.
Τα περισσότερα ελληνικά δάση χαρακτηρίζονται ως μεσογειακά. Πρόκειται για οικοσυστήματα
που είναι προσαρμοσμένα σε ξηρά καλοκαίρια και σε ψυχρούς χειμώνες.
Τα ελληνικά δάση, όπως συμβαίνει με τα δάση ολόκληρου του πλανήτη, αντιμετωπίζουν
πολλαπλές απειλές:
Οι ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες που κάνουν χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και η
ολοένα αυξανόμενη οικιστική επέκταση ασκούν καταστρεπτική πίεση στα δάση της χώρας μας,
τα οποία αντικαθίστανται σιγά σιγά από αστικές και τουριστικές εκτάσεις. Εδώ θα πρέπει να
αναφερθούμε στην απρογραμμάτιστη ανάπτυξη: μεγάλα κτίρια, εκτεταμένες κατασκευές, οδικά
δίκτυα και πολλά σύγχρονα έργα γίνονται χωρίς σοβαρή μελέτη και προγραμματισμό που θα
σέβεται πρώτα από όλα το φυσικό περιβάλλον.
1. Ανθρώπινες επιδράσεις υποβάθμισης ή απώλειας του δάσους
1. Σημαντικός παράγοντας καταστροφής των δασών μας είναι οι δασικές πυρκαγιές και οι
καταπατήσεις που τις ακολουθούν. (αιτίες που τις προκαλούν είναι οι εμπρησμοί, αμελής
διαχείριση χώρων απόθεσης απορριμμάτων, παράνομες χωματερές κτλ)
2. Αξιοσημείωτη είναι και η απειλή από την υπερβόσκηση, αφού στη χώρα μας
εκτρέφονται ελεύθερα πολύ περισσότερα αιγοπρόβατα από εκείνα που μπορούν να
συντηρηθούν στα λιβάδια μας. Η ανεξέλεγκτη βοσκή, ιδιαίτερα μετά τη εκδήλωση πυρκαγιάς,
παρεμποδίζει τη φυσική αναγέννηση των δασών, με αποτέλεσμα το έδαφος να διαβρώνεται.
3. Το ανεξέλεγκτο κυνήγι και η λαθροϋλοτομία ή μη αειφόρος υλοτομία, αποτελούν
εξίσου σοβαρές απειλές για τα δάση μας και για τα είδη που ζουν σ’ αυτά.
4. Η μη ορθολογική τουριστική ανάπτυξη.
5. Η όξινη βροχή περιλαμβάνεται και αυτή στους ανθρώπινους παράγοντες καταστροφής
των δασών.
Η επίδρασή της είναι τόσο καταλυτική, ώστε πολλά δέντρα να χάνουν τα φύλλα τους ,να μην
αναπτύσσονται και τελικά να πεθαίνουν.

20. Τι είναι η όξινη βροχή και από που ακριβώς προέρχεται;
Λεπτομερέστερα μπορούμε να πούμε πως σήμερα είναι γενικά αποδεκτό, ότι η όξινη βροχή είναι
η δυσάρεστη πλευρά της βιομηχανικής επανάστασης σ' όλο τον κόσμο. Πιο συγκεκριμένα η
όξινη βροχή είναι το αποτέλεσμα της καύσης του κάρβουνου και του πετρελαίου. Από την
καύση αυτή ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του θείου και
οξείδια του αζώτου. Τα αέρια αυτά αντιδρούν με τους υδρατμούς και το οξυγόνο της
ατμόσφαιρας σχηματίζοντας θειικό οξύ.
Τα φυτά για να αναπτυχθούν χρειάζονται από το έδαφος μεταξύ των άλλων και ορισμένα
θρεπτικά στοιχεία όπως είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το κάλιο. Τα ιόντα υδρογόνου που
περιέχει όξινη βροχή αντικαθιστούν αυτά τα στοιχεία στο έδαφος, με αυτόν τον τρόπο η
ανάπτυξη των φυτών παρεμποδίζεται. Εκτός από την απομάκρυνση αυτών των στοιχείων από
το έδαφος η όξινη βροχή επιδρά και επί άλλων στοιχείων όπως ο χαλκός, ο μόλυβδος, ο
ψευδάργυρος, το χρώμιο, το μαγγάνιο, το βανάδιο.

21. Πως ακριβώς επιδρά η όξινη βροχή στα δέντρα;
Η όξινη βροχή επιδρά απ' ευθείας και στα φύλλα καταστρέφοντας το εξωτερικό προστατευτικό
τους κάλυμμα, ενώ τα τοξικά συστατικά της εισχωρούν μέσα στα φύλλα από τα στόματα.
Ποια δέντρα είναι πιο ευαίσθητα στην όξινη βροχή;
Εργαστηριακές μελέτες έγιναν σε χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Γερμανία, η
Σοβιετική Ενωση, η Νορβηγία, η Ελβετία και οι Η.Π.Α. από τις οποίες βγήκε ως αποτέλεσμα ότι
τα δέντρα που είναι πιο ευαίσθητα στην καταστροφική μανία της όξινης βροχής είναι κυρίως τα
κωνοφόρα και σε μικρότερο βαθμό τα φυλλοβόλα.
2. Θετικές ανθρώπινες επιδράσεις
1. Δημιουργία Εθνικών δρυμών
2. Ορθολογική Υλοτόμηση
3. Προστασία ζώων από εξαφάνιση
4. Κατασκευή φραγμάτων
3. Επιπτώσεις από την καταστροφή των δασών
Α) Περιβαλλοντικές - Οικολογικές επιπτώσεις
Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων καταστρέφονται κάθε χρόνο,
μέσα σε λίγες μέρες ή ώρες από τις πυρκαγιές ενώ η αποκατάστασή τους όπου είναι εφικτή,
απαιτεί την πάροδο πολλών ετών ή και δεκαετιών. Εξαφανίζονται ίσως για πάντα ορισμένα
σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας με άμεση συνέπεια τη μείωση της βιοποικιλότητας που
αποτελεί έναν από του κυρίαρχους στόχους των ελληνικών προστατευόμενων περιοχών.
Ο δασικός πλούτος που είναι ήδη σε απειλούμενη κατάσταση λόγω των καταπατήσεων και
παραβιάσεων, έχει μειωθεί κατά μεγάλο ποσοστό και αυτό θα επηρεάσει την οικολογική
ισορροπία της χώρας μας κάνοντας σύντομα αισθητή την αλλαγή του κλίματος. Το
χαρακτηριστικό του κλίματος των επόμενων ετών είναι η εμφάνιση ακραίων θερμοκρασιών με
εκτεταμένες περιόδους ξηρασίας, ενώ στο απώτερο μέλλον το κλίμα θα μετατραπεί από
Μεσογειακό σε Τροπικό. Ήδη έχουν παρατηρηθεί αλλαγές στο κλίμα σε πολλές περιοχές που
περιβάλλουν καμένες δασικές εκτάσεις.
Τα εδάφη των πυρόπληκτων περιοχών εγκαταλείπονται στη διαβρωτική δράση των βροχών η
οποία αρχικά θα επηρεάσει τα ανώτερα και σταδιακά τα εσωτερικά γήινα στρώματα.
Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία χειμάρρων και η εμφάνιση πλημμυρικών φαινομένων.

22. Μειώνεται η δυνατότητα των εδαφών να συγκρατήσουν τα νερά των βροχών και να
εμπλουτίσουν τα υπόγεια νερά, τις πηγές και τα ποτάμια, με επακόλουθο τη λειψυδρία.
Μια άλλη συνέπεια από τις πυρκαγιές είναι η μόλυνση των θαλάσσιων και γλυκών νερών. Οι
τόνοι στάχτης που θα παρασυρθούν με τις πρώτες βροχές μετά την πυρκαγιά, θα εναποτεθούν
αρχικά στις λίμνες και στα ποτάμια και μετά στις θάλασσες, επηρεάζοντας διάφορα είδη
ψαριών και φυτών του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Β) Κοινωνικές επιπτώσεις
Οι πυρκαγιές δεν πλήττουν μόνο δασικές περιοχές αλλά και οικισμούς και γεωργικές
καλλιέργειες, δημιουργώντας έτσι εστίες κοινωνικών προβλημάτων, καθώς ένα μέρος του
πληθυσμού αυτών των περιοχών αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα όπως η εξασφάλιση της
στέγασης και της εργασίας, ενώ αναμένεται να εμφανιστούν και μεταναστεύσεις προς τα
κοντινά αστικά κέντρα. Αυτά δημιουργούν μια ανατάραξη στον κοινωνικό ιστό της χώρας.
Γ) Οικονομικές επιπτώσεις
Υψηλό είναι το κόστος και οι δαπάνες που απαιτούνται για την αποκατάσταση αυτών των
περιοχών. Επίσης αξίζει να σημειωθεί η επιβάρυνση της οικονομίας με τις τεράστιες δαπάνες
κατάσβεσης που καταβάλλονται τους θερινούς μήνες.
Από την άλλη χάνονται οι οικονομικοί πόροι από την ξυλεία, την ρυτίνη και τα άλλα δασικά
προϊόντα καθώς επίσης και από τον αγροτουρισμό που τελευταία σημειώνει αύξηση στον
αριθμό των επισκεπτών.
Δ) Αισθητικές επιπτώσεις
Μια επίσκεψη σε κάποια από τις περιοχές που έχει παραδοθεί στις φλόγες το τελευταίο
διάστημα, δεν αφήνει παρά μόνο το αίσθημα της απογοήτευσης και απελπισίας. Ένα απέραντο
τοπίο μέσα στη στάχτη χωρίς ίχνη πράσινου και ζωής.
6η Ομάδα
''Πέρδικες'' Παροιμιώδης έκφραση: Καλώς τηνε την πέρδικα που περπατά λεβέντικα.
1. Λαδιά Εύη
2. Δροσοπούλου Αντριάνα
3. Κόκκαλη Χριστίνα
4. Δανιά Εύα
5. Ζαμπάρα Βικτώρια
6. Ευσταθίου Γλυκερία

23. 1. Τι είναι Αειφορία ή Αειφορική Διαχείριση του Δάσους
Σε γενικές γραμμές, η διαχείριση είναι το σύνολο των ανθρώπινων ενεργειών που οδηγούν σε
ένα στόχο. Στην περίπτωση της διαχείρισης των δασών, ο στόχος είναι η συνεχής ροή των
παροχών από τα δάση, για την ικανοποίηση των σημερινών και των μελλοντικών αναγκών του
ανθρώπου. Ο όρος "αειφορική" αντιπροσωπεύει την προσπάθεια για να επιτραπεί στο δάσος να
συνεχίσει να υπάρχει με τον ίδιο τρόπο όπως ήταν πριν, χωρίς οι δραστηριότητες διαχείρισης να
προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις.
Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της αειφορικής διαχείρισης των δασών, αλλά βασίζονται όλες στην
έννοια ότι η αειφορική διαχείριση των δασών απαιτεί την κατανόηση των οικολογικών
διεργασιών για μεγάλες χρονικές περιόδους και σε μεγάλες κλίμακες, και ότι οι στόχοι της
πρέπει να είναι κοινωνικοί καθώς και οικολογικοί.
Το μικτό φυλλοβόλο δάσος
Η διαχείριση του δασικού οικοσυστήματος απαιτεί μια μέθοδο παρακολούθησης, προκειμένου
να διαπιστωθούν πιθανές αλλαγές που συμβαίνουν. Το κάθε επιμέρους χαρακτηριστικό που
παρακολουθείται ποικίλλει, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δάσους και τον τρόπο
που το δάσος αξιοποιήται. Αυτά τα μετρήσιμα χαρακτηριστικά αναφέρονται ως δείκτες.
Οι δείκτες κατατάσσονται συνήθως με βάση τις παραμέτρους του δάσους που περιγράφουν. Για
παράδειγμα, οι δείκτες ενδέχεται να σχετίζονται με την βιολογική ποικιλότητα, την κατάσταση
της υγείας των δασών, την διαθεσιμότητα των θρεπτικών ουσιών, του νερού και της κατάσταση
του εδάφους, καθώς και τα οφέλη των δασών για την κοινωνία.
2. Η πυροπροστασία (Έμφαση στην Πρόληψη για αποφυγή πυρκαγιών)
Είναι διαπιστωμένο ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στις συνθήκες ανάπτυξης
και εξέλιξης των δασών της Ευρώπης. Στη χώρα μας έχει καταγραφεί εισχώρηση ξηρανθεκτικών
και εύφλεκτων δασικών ειδών σε ορεινά δάση και αυτό θα έχει επίδραση στην ανάπτυξη και
εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών.
Η κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιθανό να αυξήσει τη διάρκεια της περιόδου των δασικών
πυρκαγιών με τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς
και να διευρύνει τις επικίνδυνες προς ανάφλεξη εκτάσεις. Οι ακραίες συνθήκες έχουν αυξηθεί σε
πολλές περιοχές και συνεπώς η πιθανότητα για μεγάλες πυρκαγιές είναι πολύ ισχυρή. Η
αντιμετώπιση πλέον των δασικών πυρκαγιών κάτω από αυτές τις συνθήκες καθίσταται πολύ
δύσκολη και για αυτό κρίνεται σκόπιμο να επενδύσουμε περισσότερο στην πρόληψη παρά στην
καταστολή, για καλύτερα αποτελέσματα με ελάχιστο συγκριτικά κόστος.

24. Πρόληψη δασικών πυρκαγιών
Ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών είναι η εξάλειψη των κινδύνων
που τις προκαλούν. Οι κίνδυνοι των δασικών πυρκαγιών χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
Φυσικοί κίνδυνοι
• Μεγάλη συγκέντρωση και σύνθεση αναφλέξιμου υλικού, όπως ξερά φύλλα, πευκοβελόνες,
ξερά κλαδιά, θαμνώδες αναφλέξιμο υλικό κλπ.
• Δάση εύφλεκτων δασικών ειδών με ελάχιστη υγρασία, όπως δάση χαλεπίου πεύκης,
αειφύλλων – πλατυφύλλων (πουρνάρι, σχίνος, αγριελιά, κλπ), φρυγανότοποι.
• Αδιαπέραστα ή απρόσιτα δάση, χωρίς δρόμους και μονοπάτια.
• Ισχυροί και ξεροί άνεμοι (μελτέμια) και υψηλές θερμοκρασίες
Ανθρωπογενείς κίνδυνοι
• Το άναμμα φωτιάς μέσα σε κατασκηνώσεις ή χώρους αναψυχής χωρίς τη λήψη προληπτικών
μέτρων.
• Υπολείμματα υλοτομιών κοντά σε δασικούς δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας.
• Σκουπιδότοποι και σωροί απορριμμάτων γύρω από οικιστικές και βιομηχανικές περιοχές
κοντά στα δάση.
• Μεταλλεία, πριστήρια και άλλες εμπορικές εγκαταστάσεις κοντά σε δάση.
• Κάψιμο αγροτικών υπολειμμάτων, καλαμιάς, κλαδιών κλπ.
• Απρόσεκτη χρήση του τσιγάρου μέσα στο δάσος.
Για την εξάλειψη όλων αυτών των κινδύνων η Δασική Υπηρεσία προβαίνει κάθε χρόνο στις
παρακάτω ενέργειες:
• Στους καθαρισμούς των δασών από της ξερή βιομάζα κατά μήκος πολυσύχναστων δασικών
δρόμων με την πρόσληψη δασεργατών τρίμηνης διάρκειας καθώς και την ανάθεση αυτών των
εργασιών σε Δασικούς Συνεταιρισμούς.
• Στη συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και τη διάνοιξη νέων δρόμων εάν αυτό κρίνεται
απαραίτητο από τις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες.
• Περιπολίες μέσα στο δάσος και συνεργεία επιφυλακής από δασικούς υπαλλήλους, επίσκεψη
των επικίνδυνων περιοχών και εγκαταστάσεων (σκουπιδότοποι, κατασκηνώσεις, βιομηχανικές
εγκαταστάσεις κοντά σε δάση κλπ)
• Ευαισθητοποίηση του κοινού με την έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων, δημοσιεύσεις σε
εφημερίδες και περιοδικά καθώς και ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα.

25. Δυστυχώς οι νόμοι δείχνουν ανίκανοι να προστατέψουν ουσιαστικά τα ελληνικά δάση. Οι
κυριότερες αιτίες είναι οι εξής:
1. Η ανυπαρξία εθνικής δασικής στρατηγικής.
2. Η ασαφής νομοθεσία που αφήνει οργανωμένα συμφέροντα καταπατητών να δρουν
ανενόχλητα.
3. Η ελλιπής χρηματοδότηση για δασικές έρευνες και η έλειψη πόρων και προσωπικού από τη
Δασική Υπηρεσία.
3. Αποκατάσταση του δάσους μετά από πυρκαγιές (Αναδάσωση-χαρακτηρισμός αναδασωτέων
εκτάσεων κ.λ.π.)
Αποκατάσταση
Η πολιτεία διαθέτει ένα µεγάλο και επαρκές θεσµικό οπλοστάσιο για την προστασία των
καµένων εκτάσεων. Χρειάζεται αποτελεσµατική εφαρµογή και αυτό απαιτεί µηχανισµό ελέγχου
και επιβολής κυρώσεων.
Η ∆ασική Υπηρεσία που αναλαµβάνει συνήθως την υποχρέωση αυτή πρέπει να έχει επαρκή
στελέχωση και µέσα και να διαθέτει µηχανισµό ελέγχου σε διαρκή βάση.
Είναι όµως απαραίτητο να ολοκληρωθεί ο χωροταξικός σχεδιασµός, καθώς η σηµερινή ασαφής
κατάσταση δηµιουργεί συχνά συγκρούσεις και έχει ως αποτέλεσµα την έξαρση των πιέσεων για
αλλαγές χρήσεων γης µετά τις πυρκαγιές.
Η τεχνική παρέµβαση για την αποκατάσταση των καµένων δασών πρέπει να βασίζεται
αποκλειστικά σε επιστηµονικές αρχές.
Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρχει διαθέσιµο αναπαραγωγικό υλικό για παρεµβάσεις τοπικού
χαρακτήρα.
Αυτό επιτυγχάνεται ή µε τον πρότερο σχεδιασµό και προετοιµασία του υλικού πριν την
καταστροφή µε βάση την επικινδυνότητα των διαφόρων τύπων οικοσυστηµάτων µιας περιοχής
ή µε την αναµονή της έναρξης των παρεµβάσεων για λίγα χρόνια µετά τη φωτιά, ώστε να
ετοιµαστεί το υλικό που χρειάζεται ακριβώς για την καµένη περιοχή.
Τα αναγκαία µέτρα στο επίπεδο της αποκατάστασης παρουσιάζονται συνοπτικά στο
πλαίσιο που ακολουθεί:
Αναγκαία µέτρα στο επίπεδο της αποκατάστασης
Συνεχής παρακολούθηση των χρήσεων γης και της οικολογικής εξέλιξης των καµένων εκτάσεων
µε τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών τηλεπισκόπισης.

26. Ενεργοποίηση της υπαίθρου, µε στόχο την προφύλαξη των καµένων και αναδασωτέων
εκτάσεων από δυσµενείς αλλαγές χρήσεων γης.
Ρύθµιση δραστηριοτήτων σε καµένες δασικές περιοχές και παροχή οικονοµικών κινήτρων και
αντισταθµιστικών µέτρων για όσους ζηµιώνονται από τα µέτρα αποκατάστασης, όπως π.χ. η
ενίσχυση των κτηνοτρόφων µε αντάλλαγµα τη µη βόσκηση στις περιοχές υπό αναγέννηση.
Ανάπτυξη τεχνογνωσίας και υποδοµών για την αποτελεσµατική και επιστηµονικά ορθή
αποκατάσταση:
• Ενίσχυση της έρευνας για την ανάπτυξη κατάλληλου αναπαραγωγικού υλικού για κάθε τύπο
δασών.
• Σχεδιασµός για τη δηµιουργία αναπαραγωγικού υλικού και αντίστοιχη ανάπτυξη και ενίσχυση
των δηµόσιων δασικών φυτωρίων για την παραγωγή τοπικά προσαρµοσµένων και κατάλληλων
φυτών σε κρίσιµες περιοχές.
• Συνεχής επιστηµονική παρακολούθηση των περιοχών υπό αποκατάσταση.
• Θεσµική θωράκιση των υπεύθυνων που αναλαµβάνουν το σχεδιασµό της αποκατάστασης και
την περιφρούρηση των καµένων περιοχών, από εξωτερικές παρεµβάσεις και επίβλεψη της
υλοποίησης των µελετών και του σχεδιασµού.