1. Эрэмбэлэн ангилалт,
яаралтай тусламж
А.Оюунчимэг,
ЭХЭМҮТ
2012 он
1

2. 3 чиглэл
1. Амь тэнссэн тохиолдол – Нэн даруй эмчилгээ хийнэ.
2. Тулгамдсан тохиолдол – Үнэлж, түргэн арга хэмжээ авна.
3. Яаралтай бус тохиолдол – Дарааллын дагуу тусламж үзүүлнэ.
Яаралтай шинж:
1. Амьсгал, зүрх зогсолт
2. Амьсгалын замын бөглөршил
3. Хүнд хэлбэрийн амьсгалын дутал
4. Төвийн хөхрөлт
5. Цохиулалт – шок
6. Оворго – кома
7. Таталт
8. Хүнд хэлбэрийн шингэн алдсан
байдал
2

3. Тулгамдсан шинж – 12 шинжүүд
1. Нярай хүүхэд: 2 сар хүртэлх өвчтэй нярай
2. Биеийн халуун : Өндөр халуурсан хүүхэд
3. Гэмтэл болон яаралтай мэс засал хийлгэх шаардлагатай хүүхдүүд
4. Хувхай цайж, цонхийх
5. Хордолт
6. Хүчтэй өвдөлт
7. Амьсгалын дутал
8. Үргэлжилсэн хэт цочромтгой байдал, эсвэл унтаа байдал
9. Яаралтай илгээсэн
10. Тэжээлийн дутагдал: Нүдэнд харагдахуйц сул дорой
11. 2 хөлийн хаван
12. Түлэгдлүүд, хөлдөлт
ABCD зарчим
A- Airway / Амьсгалын зам /
В – Breathing / Амьсгалах /
С - Circulation / Цусны эргэлт /
D- Diarrhea / Шингэн алдалт /
3

4. A- Airway
/ Амьсгалын замыг үнэлэх /
Амьсгалахыг:
- ХАР
- СОНС
- МЭДЭР
A- Airway
/ Амьсгалын замыг үнэлэх /
1. Амьсгалын замын бөглөршил :
- Хүүхэд амьсгалж байна уу?
- Амьсгалын замд бөглөрөл байна уу?
- Хүүхэд хөхөрсөн байна уу? / төвийн хөхрөлт байгаа эсэх/
- Хүүхэд амьсгалын тогтолцооны хүнд өөрчлөлттэй байна уу?
2. Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:
- Хүзүүг тогтвортой болгох
- log roll
4

5. A- Airway
/ Амьсгалын замыг үнэлэх /
1. Амьсгалын замын бөглөршил :
- Хүүхэд амьсгалж байна уу?
- Амьсгалын замд бөглөрөл байна уу?
- Хүүхэд хөхөрсөн байна уу? / төвийн хөхрөлт байгаа эсэх/
- Хүүхэд амьсгалын тогтолцооны хүнд өөрчлөлттэй байна уу?
2. Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:
- Хүзүүг тогтвортой болгох
- log roll
A- Airway
Амьсгалын замын бөглөршилтэй үеийн
арга хэмжээ /төвөнхөд орсон гадны биет/:
3. Нярайн амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал:
- шинших /үнэрлэх, саармаг, шулуун/ байрлалд оруулах /зураг/
4. Хүүхдийн амьсгалын замыг чөлөөтэй байлгах байрлал:
- Sniffing position- эрүүг өргөх байрлалд оруулах /зураг/
5. АMBU- аар зохиомол амьсгал өгөх
6. Хүчилтөрөгч өгөх аргууд
5

6. A- Airway
Хүзүү, толгойн гэмтэлтэй гэж сэжиглэвэл:
1. Толгойг хөдөлгөхгүйгээр эрүүг дарж амьсгалын замыг нээх /зураг /
2. Хүзүүг хөдөлгөөнгүй болгох /зураг /
3. Ороох /log roll/ - Бие нь хөдөлж байхад биеийг хөдөлгөөнгүй
болгох /зураг /
4. Бие нь хөдөлж байхад толгойг тогтвортой байлгах /зураг /
В – Breathing
Амьсгалах байдлыг ажиглах ,
амьсгалахад бэрхшээлтэй байх
1. Хамрын угалз сарталзах
2. Хөхрөлт
3. Яраглах
4. Толгойгоо дохилзуулан амьсгалах
5. Амьсгалын тоо хэт олон байх
6. Хяхатнаа амьсгал
7. Цээж хүчтэй хонхолзох
6

7. В – Breathing
Амьсгалахад бэрхшээлтэй үеийн арга хэмжээ
1. Хүчилтөрөгч өгөх
2. Цээжийг 30 хэмийн өндөр байрлалд байлгах
3. Төвөнхийн бачуурал, эпиглотит байвал дексаметазон 0.6 мг / кг
булчинд хийх
С - Circulation
Цус эргэлтийн хямралыг үнэлэх
1. Шок – Shok
2. Кома- Coma
3. Таталт – Convulsions
С - Circulation
Шокийг үнэлэх
Шок (CPR):
C – color – цонхигор, хөхөлбий мэт, мөчдүүд
даарсан, эрээнтсэн
P- pulse - пульс сул, дүүрэлтгүй , пульсгүй
( энэ үед АД 600 м у б –с доош)
R- refilling time - бичил судасны дүүрэлт 3 сек –с их
7

8. С - Circulation
Шокийг эмчлэх
1. Цус алдалтыг тогтоох
2. Хүчилтөрөгч өгөх
3. Хүүхдийг дулаан байлгах
4. Хэрэв хүнд тураалгүй бол : хүнд тураалгүй шоктой хүүхдийг
эмчлэх зарчмыг баримтлах
5. Хэрэв хүнд тураалтай бол: хүнд тураалтай шоктой хүүхдийг
эмчлэх зарчмыг баримтлах
С - Circulation
Хүнд тураалгүй шоктой хүүхдэд судсаар шингэнийг хурдан
дуслаар сэлбэх зарчим
1. Хүнд тураалгүй гэдгийг шалгах
2. Хураагуур судсанд гуурс тавьж , лабораторийн
шинжилгээнд цусыг яаралтай авах / том судсанд,
олон судсанд зэрэг, ясанд/
3. Кристаллоид ( рингер лактат, физиологийн уусмал
), 20 мл/кг , түргэн дуслаар хийх, аль болох
хурдан хийх, шахах, үр дүнгүй бол 3 удаа давтах
8

9. С - Circulation
Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг
сэлбэх зарчим
ХҮНД ТУРААЛ:
- Маразм /зураг /
- Кваршиоркор / зураг /
С - Circulation
Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг
сэлбэх зарчим
1. Тураалтай хүүхдэд шокийн шинжээс гадна унтаарсан буюу ухаангүй байгаа тохиолдолд энэхүү
эмчилгээг сонго.
2. Хураагуур судсанд гуурс тавьж , лабораторийн шинжилгээнд цусыг яаралтай авах / том судсанд,
олон судсанд зэрэг, ясанд/, чухал нь сахарыг үзэх
3. Хийх шингэний сонгох дараалал:
- 5% глюкозын уусмалтай RL
- 5% глюкозын уусмалтай 0.45% NaCl
- 5% глюкозын уусмалтай Дарроугийн дахин
шингэрүүлсэн уусмал
- Хэрэв дээрх шингэнээс байхгүй бол RL
4. Дээрх шингэнээс 15 мл/кг/цагт хурдаар 1 цагийн турш судсаар
5. Судасны лугшилт болон амьсгалын тоог эмчилгээ эхлэхийн өмнө болон эхлэснээс хойшхи 5- 10
минут тутамд тодорхойл.
9

10. С - Circulation
Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд шингэнийг
сэлбэх зарчим
Хэрэв сайжрах шинж илэрвэл:
1. Шингэнийг 15 мл/ кг/ цагт хурдаар 1 цагийн турш давтах
2. Дараа нь, ReSoMal – ыг 10 мл/кг/цагт тунгаар 10 хүртэлх цагийн турш уулгах буюу
хамар ходоодны гуурсаар өгөх
3. F -75 холимгоор хүүхдийг хооллож эхлэх
ReSoMal
1 пакет ORS
2 л ус
50 гр сахар
40 мл минерал уусмал Эдгээрийг хольж ReSoMal болно.
Хүнд тураалтай шоктой хүүхдэд
шингэнийг сэлбэх зарчим
Хэрэв сайжрахгүй бол:
• Өөр эмчийг дуудах
• Цус хүлээх зуур шингэнийг 4 мл/кг- аар
үргэлжлүүлэн хийх
•Шингэнийг 10 мл/кг/цагт бодож, 3 цагийн турш хийнэ.
•Анхаарах нь зүрхний дутагдал!!!!!
10

11. С - Circulation
Koмыг үнэлэх
AVPU үнэлгээ
Энэ нь Glasgow Coma Scale – ийн энгийн болгосон хэлбэр.
А – Аlert
V – Voice
P – Pain
U- Unresponsive
AV PU үнэлгээ
P – Pain :
Өвдөлт мэдрүүлэх цэгүүд:
• Хумсны толионы угт
• Өвчүүний зүрхний иллэгийн цэгт
• Мөрний булчинд
AVPU үнэлгээ
Ухаантай:
А – Аlert
V – Voice
Ухаангүй:
P – Pain
U- Unresponsive 11

12. Ухаангүй хүүхдийн эмчилгээ:
1. Амьсгалын замыг зохицуулах
2. Байрлалыг зохицуулах, хэрэв гэмтэлтэй гэх бол эхлээд хүзүүг
зохицуулах
3. Цусны чихрийг даруй шалгаж, судсаар глюкоз хийх эсэхээ шийдэх
4. Хүчилтөрөгч өгөх, О2 SAT хэвийн байсан ч өгөх
Цусны чихэр:
• Даруй шалгах
• Цусны чихэр багасах:
тураалгүй бол > 2.5 mmol/ l
тураалтай бол > 3.0 mmol/ l
• Бага бол глюкоз 10%- 5 мл /кг – аар
судсаар хурдан шахах
• 30 мин дараа дахин чихрийг шалгах. Бага
хэвээр бол дахин хийх
• Аль болох эрт хооллох
12

13. Таталтыг намдаах
• Диазепамыг шулуун гэдсээр болон судсаар хийх
• Шулуун гэдсээр 0.1 мл /кг, судсаар 0.05 мл/кг- аар тооцох
• Шулуун гэдсээр 2- 4 мин-д үйлчилнэ.
• Үр дүнгүй бол 5-10 мин тутамд, нийт 3 удаа давтаж болно.
• Шулуун гэдсээр 1 мл – ийн тариурыг 4-5 см цааш оруулж хэрэглэнэ.
• Энэ хооронд хүчилтөрөгч өгөх
D – Хүнд хэлбэрийн шингэн
алдалтыг үнэлэх
• Унтаарсан
• Нүд хонхойсон
• Арьсны хуниас 2 секундээс уртассан
Үүнээс 2 нь байвал хүнд суулгалт.
Хүнд тураалгүй бол :
ХӨЦМ- ийн С төлөвлөгөөгөөр эмчилнэ.
Хүнд тураалтай бол :
ReSoMal: уулгах, зондоор
• 5 мл/ кг/ 30 мин-д, нийт 2 цагийн
турш
• Дараагийн 4-10 цагт 5- 10 мл/ кг/ цагт
хэмжээгээр уулгах
13

14. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА
ReSoMal
1 пакет ORS
2 л ус
50 гр сахар
40 мл минерал уусмал
Эдгээрийг хольж ReSoMal болно.
14