1. สงครามยุทธหัตถี เช้าของวันจันทร์ แรม 2 ค่า
เดือนยี่ ปี มะโรง พ.ศ. 2135 สมเด็จพระนเรศวรและ
สวรรคต
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช
สมเด็จพระเอกาทศรถทรงเครื่ องพิชยยุทธ สมเด็จพระ
ั สมเด็จพระนเรศวร กับสมเด็จพระเอกาทศรถ
นเรศวรทรงช้าง นามว่า เจ้าพระยาไชยานุภาพ ส่วนพระ เสด็จยกกองทัพออกจากพระนคร เมื่อวันพฤหัสบดี แรม
สมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงช้างนามว่า เจ้าพระยาปราบ 8 ค่า เดือนยี่ ปี มะโรง พ.ศ. 2148 เสด็จโดยกระบวนเรื อ
ไตรจักร ช้างทรงของทั้งสองพระองค์น้ นเป็ นช้างชนะงา
ั จากพระตาหนักป่ าโมก แล้วเสด็จขึ้นบนที่ตาบล เอกราช
คือช้างมีงาที่ได้รับการฝึ กให้รู้จกการต่อสูมาแล้วหรื อเคย
ั ้
ไปตั้งทัพชัย ณ ตาบลพระหล่อ แล้วยกกองทัพบกไปทาง
ผ่านสงครามชนช้าง ชนะช้างตัวอื่นมาแล้ว ซึ่งเป็ นช้างที่
เมืองกาแพงเพชรสู่เมืองเชียงใหม่ ครั้นเสด็จถึงเมือง
กาลังตกมัน ในระหว่างการรบจึงวิงไล่ตามพม่าหลงเข้า
่
ไปในแดนพม่า มีเพียงทหารรักษาพระองค์และจาตุรงค์ ็ ่
เชียงใหม่กหยุดพักจัดกระบวนทัพอยูหนึ่งเดือน แล้วให้
บาทเท่านั้นที่ติดตามไปทัน กองทัพสมเด็จพระเอกาทศรถยกไปทางเมืองฝาง ส่วน
จัดทาโดย
พระแสงปื นต้นข้ ามแม่ นาสะโตง ฝ่ ายพระมหา
้ กองทัพหลวงยกไปทางเมืองหาง ครั้นเสด็จถึงเมืองหาง
อุปราชาทราบข่าวว่า สมเด็จพระนเรศวรกวาดต้อนคน แล้วก็ให้ต้ งค่ายหลวงประทับอยูที่ทุ่งแก้ว สมเด็จพระ
ั ่ นางสาวณัฐธยาน์ โครงกาบ
ไทยกลับจึงได้ให้สุรกรรมาเป็ นกองหน้า พระมหาอุป นเรศวรทรงพระประชวรเป็ นหัวระลอก (ฝี ) ขึ้นที่พระ
ราชาเป็ นกองหลวงยกติดตามกองทัพไทยมา กองหน้า พักตร์ แล้วกลายเป็ นบาดทะพิษพระอาการหนัก จึงโปรด ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 6/3 เลขที่ 19
ของพม่าตามมาทันที่ริมฝั่งแม่น้ าสะโตง ในขณะที่ฝ่าย ให้ขาหลวงรี บไปเชิญเสด็จสมเด็จพระเอกาทศรถมาเฝ้ า
้
ไทยได้ขามแม่น้ าไปแล้ว และคอยป้ องกันมิให้ขาศึกข้าม
้ ้
สมเด็จพระเอกาทศรถเสด็จฯ มาถึงได้ 3 วัน สมเด็จพระ
้ ั
ตามมาได้ ได้มีการต่อสูกนที่ริมฝั่งแม่น้ า สมเด็จพระ
นเรศวรก็เสด็จสวรรคต เมื่อวันจันทร์ ขึ้น 8 ค่า เดือน 6 ปี
นเรศวรทรงใช้พระแสงปื นคาบชุดยาวเก้าคืบ ยิงถูกสุ เสนอ
รกรรมาแม่ทพหน้าพม่าตายบนคอช้าง กองทัพของพม่า
ั มะเส็ง ตรงกับวันที่ 25 เมษายน พ.ศ. 2148 สิ ริพระ
เห็นแม่ทพตาย ก็พากันเลิกทัพกลับไป เมื่อพระมหาอุป
ั ชนมพรรษา 49 พรรษาเศษรวมสิ ริดารงราชสมบัติ 14 ปี คุณครู สายพิน วงค์ษารัตน์
ราชาแม่ทพหลวงทรงทราบ จึงให้เลิกทัพกลับไปกรุ งหง
ั เศษสมเด็จพระเอกาทศรถจึงได้อญเชิญพระบรมศพ
ั
สาวดี พระแสงปื นที่ใช้ยงสุรกรรมาตายบนคอช้างนี้ได้
ิ สมเด็จพระนเรศวรกลับกรุ งศรี อยุธยา โรงเรี ยนจุฬาภรณราชวิทยาลัย เชียงราย
นามปรากฏต่อมาว่า "พระแสงปื นต้นข้ามแม่น้ าสะโตง"
นับเป็ นพระแสงอัษฎาวุธ อันเป็ นเครื่ องราชูปโภค ยัง
่
ปรากฏอยูจนถึงทุกวันนี้

2. พระราชประวัติ ประกาศอิสรภาพ พระราชกรณียกิจ
สมเด็จพระนเรศวรยกทัพออกจากเมือง พระมหาอุปราชายกทัพมาครั้งแรก สมเด็จพระ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราชหรื อสมเด็จ
พิษณุโลก เมื่อวันแรม 6 ค่า เดือน 3 ปี มะแม พ.ศ. 2126 นเรศวรเสวยราชย์ได้ 8 เดือนก็เกิดข้าศึกพม่าอีก เหตุที่จะ
พระสรรเพชญ์ที่ ๒ มีพระนามเดิมว่า พระองค์ดา เป็ น พระองค์ยกทัพไทยไปช้า ๆ เพื่อให้การปราบปรามเจ้า เกิดศึกครั้งนี้คือเจ้าฟ้ าไทยใหญ่เมืองคังตั้งแข็งเมืองขึ้นอีก
พระราชโอรสในสมเด็จพระมหาธรรมราชาและพระวิ อังวะเสร็ จสิ้นไปก่อน ทาให้พระเจ้าหงสาวดีนนทบุเรง
ั พระเจ้าหงสาวดีตรัสปรึ กษาเสนาบดี เห็นกันว่าเป็ น
สุทธิกษัตริ ย ์ (พระราชธิดาของสมเด็จพระศรี สุริโยทัย แคลงใจว่า ทางไทยคงจะถูกพระเจ้าอังวะชักชวนให้เข้า เพราะเหตุที่เจ้าเมืองคังได้ทราบว่าปราบกรุ งศรี อยุธยาไม่
และสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ) เสด็จพระราชสมภพ ด้วย จึงสังให้พระมหาอุปราชาคุมทัพรักษากรุ งหงสาวดี
่ สาเร็ จ จึงตั้งแข็งเมืองเอาอย่างบ้างตราบใดที่ยงไม่ปราบ
ั
เมื่อ พ.ศ. 2098 ที่พระราชวังจันทน์ เมืองพิษณุโลก มี ไว้ถาทัพไทยยกมาถึงก็ให้ตอนรับและหาทางกาจัดเสี ย
้ ้ กรุ งศรี อยุธยาลงได้ถึงแม้จะปราบเมืองคังได้ เมืองอื่นก็คง
และพระองค์ได้สงให้พระยามอญสองคน คือ
ั่ แข้งข้อเอาอย่าง แต่ในเวลานั้นพระเจ้าหงสาวดีทรงอยูใน ่
พระเชษฐภคินีคือ พระสุพรรณกัลยา มีพระอนุชาคือ
พระยาเกียรติและพระยาราม ซึ่งมีสมัครพรรคพวกอยูที่ ่ วัยชราทุพพลภาพ ไม่ทรงสามารถจะไปทาสงครามเอาได้
สมเด็จพระเอกาทศรถ (องค์ขาว) และเป็ นพระราชนัดดา
เมืองแครงมากและทานองจะเป็ นผูคุนเคยกับสมเด็จ
้้ ดังแต่ก่อน จึงจัดกองทัพขึ้นสองทัพ ให้ราชบุตรองค์หนึ่ง
ของสมเด็จพระศรี สุริโยทัย พระนามของพระองค์ปรากฏ พระนเรศวรมาแต่ก่อน ลงมาคอยต้อนรับทัพไทยที่ ซึ่งได้เป็ นพระเจ้าแปรขึ้นใหม่ ยกไปตีเมืองคังทัพหนึ่งให้
ในลายลักษณ์อกษรหลายฉบับ เช่น พระนเรศ,
ั เมืองแครง อันเป็ นชายแดนติดต่อกับไทย พระยาพสิ ม พระยาพุกามเป็ นกองหน้า พระมหาอุปราชา
วรราชาธิราช, พระนเรสส, องค์ดา จึงยังไม่สามารถสรุ ป พระมหาอุปราชาได้ตรัสสังเป็ นความลับว่า เมื่อสมเด็จ
่ เป็ นกองหลวงยกลงมาตีกรุ งศรี อยุธยาอีกทัพหนึ่ง พระ
่
ได้วาพระนาม นเรศวรได้มาจากที่ใด สันนิษฐานเบื้องต้น พระนเรศวรยกกองทัพขึ้นไป ถ้าพระมหาอุปราชายกเข้า มหาอุปราชายกออกจากกรุ งหงสาวดีเมื่อเดือน 12 พ.ศ.
ว่าเพี้ยนมาจาก สมเด็จพระนเรศ วรราชาธิราช มาเป็ น ตีดานหน้าเมื่อใด ให้พระยาเกียรติและพระยารามคุม
้ 2133 มาเข้าทางด่านพระเจดียสามองค์ เพื่อตรงมาตี
์
กาลังเข้าตีกระหนาบทางด้านหลัง ช่วยกันกาจัดสมเด็จ พระนครศรี อยุธยาทีเดียว
สมเด็จพระนเรศวร ราชาธิราช เสด็จขึ้นครองราชเมื่อ
ั
พระนเรศวรเสี ยให้จงได้ พระยาเกียรติกบพระยารามเมื่อ
วันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2133 สิ ริรวมการครอง
ไปถึงเมืองแครงแล้วได้ขยายความลับนี้แก่พระมหาเถร
ราชสมบัติ 15 ปี เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 25 เมษายน คันฉ่องผูเ้ ป็ นอาจารย์ของตน ทุกคนไม่มีใครเห็นดีดวย
้
พ.ศ. 2148 รวมพระชนมพรรษา 50 พรรษา กับแผนการของพระเจ้ากรุ งหงสาวดี เพราะมหาเถรคัน
ฉ่องกับสมเด็จพระนเรศวรเคยรู ้จกชอบพอกันมาก่อน
ั