groeistuipen van strategische keuzes
voor ICT-bedrijven
Cloud Computing in een vraaggestuurde
markt

groeistuipen van
Cloud Computing
strategische keuzes voor ICT-bedrijven
in een vraaggestuurde markt

inhoud
Voorwoord 5
Inleiding 6
Analyse van ICT-gebruikers 8
Bevindingen steekproef 9
Houding ten aanzien van Cloud Computing 12
Gebruik van Cloud Computing 13
Conclusie analyse ICT-gebruikers 15
Analyse van ICT-aanbieders 16
Bevindingen steekproef 17
Houding ten aanzien van Cloud Computing 19
Argumenten voor de cloud 20
Argumenten tegen de cloud 21
Aanbod Cloud Computing door ICT-aanbieders 22
Conclusies analyse ICT-aanbieders 25
Conclusies en aanbevelingen 26

4 groeistuipen van cloud computing
Ondernemers in de sector Technologie, Media & Telecom (TMT)
zijn gewend aan dynamische marktomstandigheden. Technologische
o
­ ntwikkelingen geven aan de ene kant groeimogelijkheden. Aan de
andere kant zijn inkomsten en investeringen grotendeels afhankelijk van
het economisch klimaat. Daarbij staat de positie van menig bedrijf in de
TMT-waardeketen onder druk door de verdergaande digitalisering.
Voor sommige bedrijven betekent dat momenteel: dubbel crisis.

voorwoord 5
voorwoord
Om als sectorbank een gedegen financieel en strategisch partner investeringsbeslissingen in het kader van Cloud Computing hebben
te zijn, publiceren wij jaarlijks sectorrapporten. Dit jaar gaat het namelijk financiële consequenties. Dan helpt het als uw bank de
sectorrapport TMT in op de impact van Cloud Computing op de sector kent waarin u zit, en de impact van een nieuw businessmodel
Nederlandse ICT-sector. De kennis die we tijdens het onderzoeks­ als Cloud Computing begrijpt.
traject en het schrijven van een rapport opdoen, gebruiken we op
meerdere manieren. Tijdens onze gesprekken met ondernemers, Hopelijk vergroot dit rapport uw inzicht in de mogelijkheden en
als we presentaties geven en om de expertise van onze relatie­ gevolgen van Cloud Computing voor uw onderneming. Wij gaan
managers verder te verdiepen. hier graag verder met u over in gesprek.
Dit onderzoek is opgezet in samenwerking met researchbureau Wij bedanken iedereen die aan dit onderzoek heeft meegewerkt:
H
­ eliview. Al snel bleek dat publicaties over Cloud Computing zich de geinterviewden, de deelnemers van ons expert panel en Ruud
tot nu toe vooral op twee zaken hebben gericht: op de technische Alaerds en Ton Ketelaars van Heliview Research & Consultancy
kant van dit fenomeen en op de kansen en bedreigingen voor de in het bijzonder.
vraagzijde, de gebruikers. Meer dan ooit zijn het juist deze gebrui-
kers die direct invloed uitoefenen op de producten en diensten van Veel leesplezier!
ICT-dienstverleners en softwarebedrijven. ICT-bedrijven worden
dus geconfronteerd met een vraaggedreven verandering van hun
business. Door de opmars van Cloud Computing krijgt ook de
ICT-sector zelf te maken met de grote impact van digitalisering,
zo stellen wij in dit onderzoek.
In de gesprekken die wij met ICT-ondernemers voeren, horen we
vaak dat Cloud Computing een nieuw businessmodel is, dat veel
nieuwe mogelijkheden en kansen biedt. Maar de grote veranderin-
gen die Cloud Computing met zich meebrengt, kunnen ook een
bedreiging zijn. Aanpassingen in business- en verdienmodellen en
Menno van Leeuwen Steven Peters
Sector Banker TMT Associate TMT & Zakelijke Dienstverlening
ABN AMRO Sector Advisory ABN AMRO Sector Advisory

6 groeistuipen van cloud computing
inleiding

inleiding 7
ICT: een groeisector in het nauw VRAAGZIJDE MARKT AANBODZIJDE MARKT
De huidige economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland
is onder invloed van de schuldencrisis in een nieuwe recessie
beland; de economische vooruitzichten voor 2012 zijn mager. Inves-
teringen in ICT worden hierdoor geraakt. Tegelijkertijd neemt digitali- Acceptatie Businessmodel
sering een hoge vlucht en gaan de technologische ontwikkelingen in As is
de ICT-sector erg snel. Dit is een duurzame trend die zich doorzet
Attitude Reeds onderdeel
ongeacht de economische omstandigheden, met een grote impact portfolio
op bedrijven, instellingen en werknemers.
Ervaring Ervaring
Succes ligt in vernieuwing
Binnen de ICT-sector slagen innovatieve bedrijven erin snel te groei- GAP
Wensen en eisen
en. Zij maken gebruik van technologische vernieuwingen en nieuwe bij levering / Waar onderscheidt
ondersteuning men zich mee
business- en verdienmodellen die hierdoor beschikbaar komen.
Bestaande bedrijven staan voor de uitdaging het tempo van nieuwe
Planvorming / Planvorming /
technologische ontwikkelingen te volgen en te incorporeren in hun verwachting verwachting
bedrijfsactiviteiten. Kleine en nieuwe bedrijven kunnen steeds
Must be
makkelijker concurreren met grotere bedrijven.
Stimulatoren / Kansen /
barrières bedreigingen
Wat is Cloud Computing?
Een van de meest ingrijpende nieuwe businessmodellen is Cloud
Computing: een verzamelnaam voor een nieuwe manier waarop
consumenten en bedrijven ICT-diensten afnemen. Cloud Computing Onderzoeksaanpak
wordt mogelijk gemaakt door een groot aantal datacenters die via De vraagzijde van de markt is in kaart gebracht op basis van een
internet met elkaar in verbinding staan. In dit model worden hard- onderzoek naar de acceptatie van Cloud Computing onder bedrijven
ware, platform, software en data via internet vanuit datacenters en instellingen1. Er is gevraagd naar het feitelijk gebruik van IaaS,
beschikbaar gesteld. Een ICT-afdeling is hierdoor flexibel in het afne- PaaS en SaaS (of de investeringsintenties in deze diensten), en naar
men van het juiste type en de juiste hoeveelheid applicaties en de argumenten voor en tegen het gebruik van Cloud Computing.
processing power.
De aanbodzijde van de markt is in kaart gebracht door middel van
Meer dan een nieuw businessmodel 250 telefonische interviews met kleine, middelgrote en grote ICT-
Cloud Computing wijkt af van het model dat traditionele outsourcers aanbieders:
gebruiken. Dat biedt gebruikers namelijk geen ruimte om zelf het System Integrators vanuit de lever- en integratieproblematiek;
aantal ICT-middelen te beheren. Leveranciers krijgen te maken met Independent Software Vendors vanuit de business case;
een businessmodel dat niet langer op licentie- en consultancyinkom- Service-leveranciers vanuit de verandering in product en
sten is gebaseerd, maar op het daadwerkelijk gebruik van applicaties speelveld;
en processing power. Gebruikers profiteren hiervan, doordat ze Allround leveranciers vanuit hun nieuwe rol in de binding met
steeds meer hardware-, tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken de eindklant.
en geen grote investeringen hoeven te doen om er gebruik van te
maken. Ze betalen immers gespreid voor het daadwerkelijke De conclusies uit deze interviews zijn getoetst tijdens een groeps-
gebruik. discussie met veertien vertegenwoordigers van bedrijven die in de
aanbodzijde van markt opereren. De uitkomsten van deze discussie
Probleemstelling zijn in de conclusies verwerkt.
In opdracht van ABN AMRO heeft Heliview Research & Consultancy
onderzoek gedaan naar de impact van Cloud Computing op de Opbouw rapport
Nederlandse ICT-sector (dienstverleners en softwarebedrijven). Dit In hoofdstuk 1 wordt de analyse van de vraagzijde van de zakelijke
rapport bevat een analyse van de vraag- en aanbodzijde van de zake- markt gepresenteerd. Hoofdstuk 2 gaat in op de conclusies uit de
lijke ICT-markt. Zit er een gat tussen vraag en aanbod? Op basis van interviews en de groepsdiscussie met de vertegenwoordigers van
de conclusies uit de analyse presenteren wij onze belangrijkste de aanbodzijde. Tot slot volgen de conclusies in hoofdstuk 3, met
aanbevelingen voor de ICT-sector. aanbevelingen voor de ICT-sector.
1. Heliview Cloud Market Outlook 2011

8 groeistuipen van cloud computing
analyse
van ICT-gebruikers

analyse van hoofstuknaam
ICT-gebruikers 9
Bevindingen steekproef
Gebruikte definities
Terughoudende opstelling zakelijk Nederland
Uit de analyse van een steekproef onder ruim 1100 bedrijven en Cloud Computing
instellingen blijkt dat Nederlandse bedrijven en instellingen in de Via internet gebruikmaken van oplossingen die on demand worden
zorg, overheid en het onderwijs in het algemeen terughoudend zijn aangeboden. Er wordt per gebruik of mate van gebruik afgerekend.
als het om de adoptie van nieuwe technologieën gaat. SaaS (Software as a Service)
Software-oplossingen die als een dienst via de browser toegankelijk
Toch maakte vorig jaar 20% van alle bedrijfs- en organisatievestigin- worden aangeboden. Voorbeelden: webmail, internetbankieren,
gen in Nederland gebruik van een of meerdere cloud-gebaseerde CRM- en HRM-toepassingen. Meestal betaalt men voor het gebruik
oplossingen. Natuurlijk zijn webmail en internetbankieren voorbeel- en per hoeveelheid gebruik (aantal gebruikers).
den van Cloud Computing, maar dit onderzoek richtte zich op IaaS (Infrastructure as a Service)
(bedrijfskritische) applicaties en systemen in organisaties. Gebruikmaken van reken-, back-up- of opslagcapaciteit die in de
cloud draait.
2011-2012: verdubbeling cloud-gebruik PaaS (Platform as a Service)
Actueel onderzoek wijst uit dat bovengenoemd percentage in 2012 Cloud-oplossingen gebruiken waarmee het mogelijk is om binnen
verdubbelt. Kortom: waar de markt zich doorgaans terughoudend een vooropgezette infrastructuur eigen applicaties te ontwikkelen
opstelt ten aanzien van technologie, ontwikkelt Cloud Computing en exploiteren.
zich zeer snel. Zowel aanbieders als gebruikers van ICT-producten XaaS (Anything as a Service)
worden in hoog tempo en meerdere opzichten met dit fenomeen Algemene term om oplossingen aan te duiden, die via internet
geconfronteerd. worden aangeboden.
40% GEEN Weerstand tegen technologische innovatie WEL
30%
20%
32.9%
10%
20.9%
16.0% 14.1% 16.2%
0%
Onze organisatie Als technologische Alleen bewezen We zullen niet snel iets Pas wanneer de huidige
is innovatief. Ook innovatie voordeel technologische veranderen dat goed oplossing niet
op technologie oplevert, dan innovaties werkt. Ook al bestaat toereikend meer is,
gebied adopteren we die worden door ons er een mogelijkheid zullen wij kijken naar
zo snel mogelijk overwogen tot innoveren. innovaties.

10 groeistuipen van cloud computing
Structurele marktgroei begonnen Technologische innovatie en Cloud Computing:
Cloud Computing is het aanbieden en gebruiken van ICT-middelen een vanzelfsprekend huwelijk
via internet: de ‘cloud’. Van de organisaties die het meest openstaan voor technologische
Na de communicatiefase, heeft deze ontwikkeling nu de fase van innovatie, bevindt het merendeel zich ook daadwerkelijk ‘in de
structurele marktgroei bereikt. cloud’. Een aanzienlijk deel (44%) maakt nog geen gebruik van Cloud
Veel leveranciers en adviesorganisaties beschouwen het als een Computing, maar spreekt hier wel een voorkeur voor uit. Organisa-
nieuw productgebied. Toch worden ICT-middelen als een service via ties die volledig onbekend zijn met Cloud Computing vormen het
internet al enige tijd aangeboden. Denk aan oplossingen als IaaS, kleinste aandeel binnen deze groep.
PaaS, SaaS, ‘X’aaS.
Er bestaat dan ook een duidelijke samenhang tussen de houding ten
In 2012 zullen eindgebruikers zich steeds meer gaan oriënteren op opzichte van technologische innovatie in het algemeen en de mate
de cloud als alternatieve vorm om ICT-middelen beschikbaar te waarin organisaties bekend (en/of bezig) zijn met Cloud Computing.
maken. De acceptatie van Cloud Computing verloopt vaak via deze Kortom: de houding ten opzichte van innovatie is een voorspellende
volgorde: waarde.
1. van on premise;
2. naar (out)sourced; Toch ligt bij organisaties met de grootste weerstand tegen technolo-
3. via hosted cloud; gische innovatie het gebruik van Cloud Computing op 19%. Daar-
4. naar private cloud. naast spreekt een relatief grote groep (16%) een voorkeur uit voor
de cloud. Een opvallend resultaat.
Later vindt de stap naar public cloud plaats,
al dan niet op onderdelen. Dienstensector ziet zichzelf als innovatief
Vooral organisaties in de dienstverlenende sector beschouwen zich-
Cloud Computing leidt tot intensiever gebruik van de netwerkinfra- zelf relatief vaak als ‘innovatief’, ook op technologiegebied. Dit geldt
structuur binnen organisaties, maar natuurlijk ook daarbuiten. Grote- voor circa drie op de tien organisaties, ongeacht het aantal werkne-
re organisaties voorzien dit, of hebben nu al te maken met toene- mers. Gaat het om de daadwerkelijke adoptie van technologische
mende integratieproblematiek. Bijvoorbeeld als het gaat om de innovatie binnen deze branche, dan zijn hoofdzakelijk (middel)grote
onderlinge afstemming tussen: organisaties vooruitstrevend te noemen.
applicaties in de cloud en on premise;
meerdere cloud-gebaseerde applicaties;
cloud- en niet-cloud-gebaseerde onderdelen binnen een
­specifiek systeem.
Hoe technologie-adaptief is zakelijk Nederland? (gesegmenteerd naar branche)
Totaal 16,0 14,1 16,2 20,9 32,9
Onze organisatie is
innovatief. Ook op
technologisch gebied.
Healthcare 1,1 25,0 9,2 16,3 48,4
Government 10,3 27,0 31,8 9,1 21,7
Als technologische
innovatie voordeel oplevert,
dan adopteren we die
Education 10,0 5,1 34,6 16,1 34,2
zo snel mogelijk.
Banking & Insurance 0,4 17,4 42,8 30,6 8,8
Wij nemen alleen bewezen
technologische innovaties
Business Services 33,2 15,9 13,9 20,2 16,8
in overweging.
Trade 8,1 19,3 16,5 16,1 39,9
Als iets goed werkt, zullen
Transport 9,2 9,6 12,0 48,1 21,1 we het niet snel veranderen.
Ook al bestaat er een
Construction 6,0 1,0 13,2 29,2 50,6 mogelijkheid tot innoveren.
Manutacturing 15,6 7,2 22,2 16,5 38,5 Pas als de huidige oplossing
niet meer volstaat, kijken we
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% naar innovaties.

analyse van ICT-gebruikers 11
Marktpotentieel Cloud Computing in de Nederlandse zakelijke markt (naar branche en aantal werknemers)
500 of meer werknemers
Marktpotentieel score
4,0-5,0 200 tot 500 werknemers
Relatief hoog potentieel
3,0-4,0 100 tot 200 werknemers
Hoger dan gemiddeld potentieel
2,0-3,0
Gemiddeld potentieel 50 tot 100 werknemers
1,0-2,0
Lager dan gemiddeld potentieel
20 tot 50 werknemers
0,0-1,0
Relatief weinig to geen potentieel
10 tot 20 werknemers
1 tot 10 werknemers
g
on
de
s
ce
rt
ion
nt
e
ce
rin
ar
po
me
an
ti
Tra
at
vi
hc
tu
uc
ns
ur
er
uc
rn
alt
ac
tr
Tra
Ins
sS
ve
Ed
ns
ut
He
Go
Co
an
es
&
sin
M
ing
Bu
nk
Ba
Leeftijd speelt rol bij acceptatie Kosten en flexibiliteit belangrijk voor ­­
Cloud Computing cloud-gebruiker
Organisaties met een jong IT-management accepteren sneller cloud- In 2011 is aan gebruikers van het eerste uur gevraagd waarom ze nu
oplossingen. Uit eerder onderzoek (Heliview, 2010) blijkt dat 60% serieus cloud-oplossingen zijn gaan gebruiken. Kosten speelden een
van de bedrijven met een cloud-oplossing een IT-manager heeft die grote rol in hun overwegingen, maar bleken niet de belangrijkste
jonger is dan 40 jaar. Bedrijven zonder cloud-oplossing hebben door- reden. Dit was vooral de belofte dat je via de cloud hardware-, tijd-
gaans een significant ouder IT-management. Daarnaast kwam naar en plaatsonafhankelijk kunt werken. Flexibiliteit is dus hét argument
voren dat IT-managers van bedrijven met een cloud-oplossing veel voor Cloud Computing.
vaker lid zijn van een sociale netwerksite, zoals Twitter, LinkedIn,
Facebook of Hyves. Bovendien bloggen ze vaker, of beheren ze een Onbekend maakt onbemind
blog. Aan deze activiteiten besteden ze wekelijks aanzienlijk meer Uit dit onderzoek blijkt verder dat bedrijven en instellingen in
tijd dan IT-managers bij bedrijven zonder cloud-oplossing. Blijkbaar N
­ ederland tot en met 2011 inhoudelijk erg onbekend waren met
hangen deze uitkomsten nauw samen met leeftijd. Cloud Computing. Inmiddels oriënteren de meeste organisaties
in Nederland zich op Cloud Computing, maken ze hier concrete
plannen voor of gebruiken ze zelfs al cloud-oplossingen.
100%
16.7%
80% 36.4% 37.8% 35.3% 35.1%
61.7% 36.0%
60% 73.6%
33.5% 33.4% 36.9%
40%
43.8%
31.0% 47.3% Dit argument heeft
geen enkele rol gespeeld
20%
14.4%
30.1% 28.9% 27.9% Belangrijk, maar het was
20.9% geen doorslaggevend argument
7.2% 12.1%
Doorslaggevend argument
0%
Onze organisatie Voor wat betreft Voor wat betreft Er waren geen Het feit dat je Security, zoals Met deze
loopt graag voorop ICT voeren wij software, betalen andere geen nieuwe antivirus en oplossing kunnen
en dit is toch een een beleid we graag voor alternatieven hardware backups worden we plaats, tijd en
innovatieve om de kosten daadwerkelijk voorhanden. We hoeft aan te door een externe hardware
ontwikkeling te verlagen gebruik hadden geen keus schaffen partij geregeld onafhankelijk werken

12 groeistuipen van cloud computing
Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 48,7% 24.8% 26.4%
De mogelijkheid dat ik zo maar afgesloten kan worden van 35.8% 19.0% 45.2%
De veiligheid van onze data 35.0% 25.6% 39.3%
Continuiteit van een cloud- of saas-leverancier 30.4% 25.6% 44.1%
Oplossingen zijn voor wat betreft functionaliteit nog niet zo ver 20.2% 27.2% 52.6%
Geen oplossing beschikbaar voor ons type bedrijf 20.0% 17.3% 62.7%
Desinvestering bestaande hard- en software 17.3% 23.9% 58.8%
Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 16.2% 21.1% 62.7%
Onvoldoende koppelingsmogelijkheden met bestaande systemen 14.7% 20.9% 64.5%
We moeten eerst andere ICT-knelpunten oplossen 14.4% 11.1% 74.4%
Wet- en regelgeving 14.3% 18.3% 67.5%
Afrekenmodellen zijn onduidelijk 10.2% 23.6% 66.3%
Er zijn nog nauwelijks bedrijven uit onze branche die dit toepassen 9.7% 15.4% 74.2%
Het is door externe partijen afgeraden 4.9% 13.6% 81.4%
We investeren bij voorkeur niet in nieuwe ontwikkelingen 4.9% 20.9% 74.2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Doorslaggevend argument Belangrijk, maar het was geen doorslaggevend argument Dit argument heeft geen enkele rol gespeeld
Zorgpunten bij gebruikers: Houding ten aanzien van
veiligheid en continuïteit Cloud Computing
Zakelijke eindgebruikers twijfelen nog over deze drie punten:
Databescherming;
Continuïteit van de leverancier; Grote meerderheid heeft nog niet besloten
Het risico van de dienst afgesloten te worden. Cloud Computing is in zekere zin een revolutie of een momentum
shift. De voordelen die het met zich meebrengt, zullen uiteindelijk de
Deze zorgen weerhouden organisaties er tot dusver van om in doorslag geven. Met name de beperking van IT-kosten. Toch is voor
Cloud Computing te stappen. de meeste eindgebruikers nog de vraag óf men naar de cloud gaat
Afgaande op de argumenten om (nog) geen cloud-oplossingen af (en zo ja via welke aanbieder), en niet wanneer.
te nemen, blijkt dat de rem op Cloud Computing hoofdzakelijk een
vertrouwenskwestie is. Het is zeker dat huidige gebruikers twijfe­ Cloud-gebruik vaak onbewust
lende organisaties geïnteresseerd kunnen maken. In elk geval is Veel Nederlandse organisaties zijn nog onbekend met Cloud Compu-
het belangrijk om bij cloud-gebaseerde oplossingen aandacht te ting en daardoor terughoudend. Er is een grote groep die gegevens
besteden aan een goede SLA (Service Level Agreement). vooralsnog per se in eigen huis wil houden. Opvallend is dat 29%
Kortom: garanties op het gebied van continuïteit en veiligheid. van hen al cloud-oplossingen gebruikt! Kortom: zonder het misschien
Mate waarin de stellingen passen bij de inzet van Cloud- of SaaS-oplossingen binnen de organisatie
Wij zullen onze gegevens altijd in huis willen houden 56% 18% 26%
Wij zullen nooit 100% in de cloud werken 53% 12% 34%
De flexibiliteit van cloud en SaaS spreekt ons erg aan 25% 24% 51%
Eerst moet cloud breder worden gedragen
voordat wij er serieus naar kijken
20% 18% 62%
Wij willen het beheer van ICT buiten de deur hebben 18% 15% 67%
Cloud- en SaaS-oplossingen zijn met name geschikt
voor onze kenniswerkers
14% 19% 67%
Cloud- en SaaS-oplossingen zal onze ICT-kosten verlagen 12% 23% 65%
Wij zullen geleidelijk overgaan op cloud-oplossingen 11% 23% 66%
Voor onze bedrijfskritische oplossingen
streven wij naar een cloud- of SaaS-oplossing
11% 14% 75%
Wij willen onze huidige infrastructuur versneld afschrijven
om naar de cloud te kunenn gaan
3% 4% 93%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
100% van toepassing komt voor / gebeurd wel op deze vestiging Niet van toepassing

analyse van ICT-gebruikers 13
zelf te beseffen, maken veel organisaties al gebruik van applicaties Hierbij gaat het vooral om minder kritische applicaties. Naar verwach-
die onder Cloud Computing vallen. De adoptie van Cloud Computing ting zal dit op korte termijn niet veranderen. Grote organisaties
vindt in sommige gevallen dus min of meer onopgemerkt plaats. hebben nu eenmaal meer te verliezen. Momenteel hebben zij – meer
Vooral organisaties die nog te onbekend zijn met Cloud Computing, dan hun kleinere branchegenoten – de kennis in huis om zelf data- en
geven logischerwijs aan zichzelf niet volledig in de cloud te zien applicatiebeheer uit te voeren. Mede hierdoor is voor hen de drem-
werken. De ontwikkeling van cloud laat zich om die reden lastig pel hoger om hun belangrijkste systemen in de cloud te plaatsen.
uittekenen, omdat die barrière voorlopig nog een grote groep
o
­ rganisaties buitenspel zet.
Onbekendheid houdt snelle cloud-adoptie Gebruik van Cloud Computing
MKB nog tegen
Naar verwachting zullen kleine bedrijven sneller de stap richting Onbekendheid en terughoudendheid remmen
Cloud Computing maken. Dit kan ze namelijk veel voordeel opleve- cloud-adoptie kleinere organisaties
ren, zowel vanuit kostenoogpunt als door het gemak dat uitbeste- Het aandeel organisaties dat minimaal één bedrijfskritische appli­
ding met zich meebrengt. Om ze die stap te laten zetten, zullen catie in de Cloud heeft ondergebracht, is het geringst onder kleine
ze wel actief benaderd moeten worden. Immers, de kleinste orga­ non-profitorganisaties en kleine productgeoriënteerde organisaties.
nisaties van het Nederlandse bedrijfsleven hebben nog een aanzien- Dit beeld sluit aan op eerdere conclusies. Namelijk de grote
lijke kennisachterstand met betrekking tot de cloud. on­ ekendheid met Cloud Computing binnen deze organisaties,
b
Een groot deel van deze potentiële afnemers is momenteel nog en hun grote terughoudendheid ten aanzien van de adoptie van
volstrekt onbekend met Cloud Computing. Maar als ze dit fenomeen technologische innovatie in het algemeen. Daarnaast geldt dat de
gaan omarmen, zullen ook zij sneller hun bedrijfskritische applicaties kleinere organisaties mogelijk minder vaak beschikken over één of
in de cloud laten draaien. Binnen deze organisaties is de specialisti- meerdere applicaties die als ‘bedrijfs­ ritisch’ worden aangeduid.
k
sche kennis doorgaans niet voorhanden om applicaties te beheren
en onderhouden. Dit maakt de stap richting cloud minder ingrijpend. PaaS en IaaS kennen redelijke marktpenetratie
Daar komt bij dat ze geen complexe ICT-infrastructuur in gebruik Meer infrastructurele voorzieningen, zoals PaaS (Platform as a
hebben, die versneld moet worden afgeschreven. Service) en IaaS (Infrastructure as a Service) zijn breder in gebruik
binnen de zakelijke markt. Ook kennen deze oplossingen inmiddels
Grotere organisaties gebruiken cloud vaker, over het geheel genomen een behoorlijke marktpenetratie: van
maar zeer voorzichtig 7% (IaaS) tot 12% (PaaS). De vraag naar servercapaciteit zal in 2012
Nu geldt nog dat hoe groter organisaties worden, hoe vaker ze aanzienlijk zijn. Gezien deze verwachting, zal het aandeel voor IaaS
gebruikmaken van Cloud Computing, of hiermee experimenteren. behoorlijk toenemen.
PaaS & IaaS in Nederland (gesegmenteerd naar werknemersklasse)
20%
20
15% 16 16
12 12
11 11
10%
9
7 7 7
6
5%
PaaS
0% IaaS
1-20 20-50 50-100 100-500 500+ Totaal
werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers

14 groeistuipen van cloud computing
Welke mailoplossing gebruikt zakelijk Nederland (naar aantal werknemers)
100%
95,6 95,4 96,9 95,5
90%
85,4
80%
77,5
70%
60%
50%
49,8
40% 45,3 Eigen mailserver
36 33
30%
20%
Faciliteiten van een internet service
18,8 17,1 17,1 provider (ISP), bijv. UPC, Ziggo of KPN
10%
9,2 3,1 1,3 1,4 3,2 3,5 We maken gebruik van webmail,
5,3 6,3 1,0 2,2 0
0% zoals bijv. Gmail, Hotmail, Live
1-10 10-20 20-50 50-100 100-200 200-500 500+ Totaal
werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers
Webmail = MKB gebruikt al 5% van alle vestigingen in Nederland cloud-gebaseerde
Meer facilitaire oplossingen, zoals webmail, worden vooral in de oplos­ ingen, zoals Google Applications of Microsoft Office 365.
s
onderkant van de zakelijke markt gebruikt. Deze oplossingen hebben
daar ruim baan, simpelweg door het ontbreken van mailservers. Online back-up: bescheiden in 2011,
maar sterke groeiverwachting
Online Office-oplossingen: Een andere – meer facilitaire – IT-voorziening is de online back-up.
5% marktpenetratie in januari 2012 Ook hier is Cloud Computing in opmars. In 2011 gebruikte ongeveer
Een zeer substantiële markt vormen productiviteitsoplossingen, 3% van alle vestigingen Cloud-gebaseerde back-up voorzieningen.
beter bekend onder de naam Office-oplossingen. Dit product­ Ook hier is sprake van een duidelijk groeiperspectief, doordat veel
segment wordt nu gedomineerd door Microsoft. Maar ook hier vestigingen hun back-ups toch al uit handen hebben gegeven via
doen cloud-gebaseerde oplossingen hun intrede. In januari 2012 een gehoste oplossing.
Gebruik cloud-gebaseerde Office-oplossingen Kritische HRM- en CRM-applicaties
14%
relatief vaak in de cloud
13 Kijken we bij gebruikers van meer kritische bedrijfsapplicaties naar
12%
11 de locatie, dan zijn er toch grote verschillen. Zo is de financiële maar
10%
ook de ERP- of PSA-software nog zeer vaak in huis aanwezig. Deze
8%
draait dus ook op lokale systemen binnen de vestiging. Het wordt
6%
een ander verhaal wanneer we de CRM- en HRM-oplossingen
5
4%
bestuderen. Hier is al vaker sprake van hosted of zelfs SaaS-oplos-
3
2% singen. Kortom: als het gaat om centrale systemen voor relatie- en
2
1
0% zeker personeelsmanagement, dan is de eigen vestiging al lang niet
1-20 20-50 50-100 100-500 500+ Totaal
werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers meer de vanzelfsprekende plaats.
79%
Back-up situatie in 2011
Er draait een back-up systeem op onze vestiging 67%
Wij maken gebruik van een back-up systeem dat 5%
draait op een andere locatie binnen onze organisatie
Wij maken gebruik van een back-up systeem dat draait bij een
12%
hosting- of datacenter (back-up systeem van organisatie)
Voor ons back-up systeem
3%
maken we gebruik van een cloud-oplossing
Er worden geen back-ups gemaakt 7%
Overig 5%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

analyse van ICT-gebruikers 15
Medio 2012 verwacht gebruik hosting & datacenters voor servercapaciteit (naar aantal werknemers)
70%
67,9
60%
50%
40%
39 39,3
30% 34,1
31,1
26,7 23,2
20% 22,4
10%
0%
1-20 10-20 20-50 50-100 100-200 200-500 500+ Totaal
werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers
Conclusie analyse ICT-gebruikers gaan gebruiken. Kostenbesparing speelt hierbij een grote rol, maar is
niet de belangrijkste drijfveer. De belofte van Cloud Computing is
Opvallende verdubbeling cloud-gebruik in 2012 volgens deze gebruikers vooral het hardware-, tijd- en plaatsonafhan-
In 2011 maakte 20% van alle bedrijfs- en organisatievestigingen in kelijk kunnen werken. Flexibiliteit is het voornaamste argument voor
Nederland op de een of andere manier gebruik van ICT-oplossingen bedrijven om gebruik te maken van cloud-gebaseerde oplossingen.
die op Cloud Computing zijn gebaseerd. Uit het onderzoek blijkt dat Het Nieuwe Werken en de steeds groter wordende flexibele schil
dit percentage in 2012 verdubbelt naar 40%. Dit is opvallend, omdat van werknemers zijn belangrijke oorzaken hiervan.
het gebruik van dergelijke oplossingen blijkbaar snel toeneemt. Dit
ondanks de terughoudende instelling waarmee de zakelijke markt Veiligheid en continuïteit zijn aandachtspunten
nieuwe technologieën adopteert. Zowel de gebruiker als de aanbie- Het blijkt dus dat onbekendheid met Cloud Computing een belangrij-
der van ICT-oplossingen wordt dus snel en in meerdere opzichten ke barrière vormt voor een nog snellere adoptie door bedrijven in
met Cloud Computing geconfronteerd. Nederland. Toch is een meerderheid van de bedrijven en instellingen
in Nederland bezig met de mogelijkheden van Cloud Computing. Zij
MKB geremd door kennistekort, grote bedrijven oriënteren zich, maken plannen of gebruiken zelfs al cloud-gebaseer-
oriënteren zich voorzichtig de oplossingen.
Er is een verschil in ontwikkeling waar te nemen tussen kleinere
organisaties en grotere. In het MKB kan Cloud Computing zich snel Zakelijke eindgebruikers hebben voornamelijk twijfels op de volgen-
gaan ontwikkelen doordat afschrijvingsproblematiek vrijwel de punten:
ontbreekt en Cloud Computing relatief eenvoudig in gebruik kan databescherming en -beveiliging;
worden genomen. Toch vormt onbekendheid met de cloud een continuïteit van de leverancier van de oplossing;
duidelijke barrière binnen dit marktsegment. Grotere organisaties het risico simpelweg afgesloten te kunnen worden van de dienst.
zijn zich vaak aan het oriënteren op Cloud Computing. Maar vanuit
hun grondhouding (die als voorzichtig omschreven kan worden) zijn Toenemende gebruik Cloud Computing werkt
ze het pad van de geleidelijkheid ingeslagen. gebruik in de hand
Deze zorgpunten tonen aan dat de keuze om wel of niet gebruik te
Kostenbesparing en flexibiliteit argumenten maken van Cloud Computing alles te maken heeft met het vertrou-
voor Cloud Computing wen van de gebruiker. Echter, door het snel toenemende gebruik
In 2011 is aan de early adopters onder zakelijke gebruikers gevraagd van Cloud Computing, raken ook terughoudende bedrijven en instel-
waarom zij op Cloud Computing gebaseerde ICT-oplossingen zijn lingen steeds meer geïnteresseerd in de mogelijkheden ervan.

16 groeistuipen van cloud computing
analyse
van ICT-aanbieders

analyse van ICT-aanbieders
hoofstuknaam 17
Subsectoren waarin organisaties actief zijn
Dienstverlening; implementatie 72%
Dienstverlening; consultancy 72%
Software; applicatiesoftware 66%
Dienstverlening; detachering 43%
Software; systeemsoftware 42%
Dienstverlening; outsourcing 35%
Hardware; servers 31%
Hardware; desktops e.d. 30%
Data- en telecom; hosting 26%
Hardware; printers & copiers 21%
Data- en telecom; netwerkinfrastructuur 20%
Data- en telecom; vaste en mobiel internet 16%
Data- en telecom; vaste en mobiele telefonie 12%
Dienstverlening; overige 7%
Software; overige 7%
Hardware; overige 5%
Data- en telecom; overige 4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Bevindingen steekproef Aanbod: implementatie, consultancy
en software
Meer medewerkers bij Cloud Computing Het overgrote deel van de organisaties biedt (onder meer) diensten
Uit de analyse van een steekproef onder 250 bedrijven blijkt dat aan in de vorm van implementatie (72%) en consultancy (72%).
organisaties die ICT-oplossingen aanbieden, gemiddeld 140 mede- Twee derde van de organisaties levert applicatiesoftware, waarschijn-
werkers in dienst hebben. Opvallend is dat er bij organisaties die lijk gecombineerd met bovengenoemde vormen van dienstverlening.
cloud-oplossingen aanbieden aanzienlijk meer mensen werken
(gemiddeld 180) dan bij organisatie die dat niet doen (gemiddeld 90). Uit onderstaande grafiek blijkt dat een groot deel van de organisaties
Grotere ICT-aanbieders zijn dus vaker actief in Cloud Computing. die ICT-aanbieden hun businessmodel (deels) hebben gebaseerd
Omzet 2011
100
80
60
40
20
0
Biedt cloud- Biedt geen cloud-
< 20 20-50 50-100 100-500 500+ oplossingen aan oplossingen aan Totaal
100 miljoen Euro of meer 0% 1% 2% 16% 75% 4% 5% 4%
50 tot 100 miljoen Euro 0% 0% 0% 16% 25% 2% 2% 2%
20 tot 50 miljoen Euro 3% 5% 4% 21% 0% 5% 8% 6%
10 tot 20 miljoen Euro 3% 9% 19% 47% 0% 14% 13% 14%
1 tot 10 miljoen Euro 70% 76% 69% 0% 0% 70% 56% 64%
Minder dan 1 miljoen Euro 24% 9% 6% 0% 0% 5% 16% 10%

18 groeistuipen van cloud computing
Ontwikkeling omzet, winst en werkgelegenheid
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20% Stijging
10% Stabiel
0% Daling
Omzet- Omzet- Winst- Winst- Ontwikkeling Ontwikkeling
ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling werkgelegenheid werkgelegenheid
afgelopen 2 jaar komende 2 jaar afgelopen 2 jaar komende 2 jaar afgelopen 2 jaar komende 2 jaar
op ‘uurtje-factuurtje’ en inkomsten uit licenties. Dit heeft een vertra- Positieve vooruitzichten
gende werking op de keuze voor cloud-oplossingen. Immers, bij De sector is zeer positief over de winstverwachting voor de komen-
Cloud Computing investeren klanten niet meer in producten en de twee jaar. Vrijwel alle organisaties voorspellen dat hun winst
diensten. Ze betalen voor daadwerkelijk gebruik, meestal per mede- minimaal gelijk blijft ten opzichte van het huidige niveau. Driekwart
werker per maand. Dit maakt van ICT een operational cost in plaats verwacht een stijging.
van een investering.
Werkgelegenheid: stijging is de trend
Omzet: merendeel laat stijging zien Hoewel minder dan voor de omzet en winst het geval is, ziet de ICT-
Bijna driekwart van de organisaties heeft een omzet van minder dan sector ook de ontwikkeling van de werkgelegenheid rooskleurig in.
€ 10 miljoen. Een zeer klein gedeelte zet meer dan € 100 miljoen om. In de afgelopen twee jaar heeft ruim 50% de werkgelegenheid zien
Opvallend is dat het merendeel (61%) van de organisaties aangeeft dat stijgen. Slechts 14% van de organisaties werd geconfronteerd met
de omzet de afgelopen twee jaar is gestegen. Bijna een op de drie een daling. Voor de komende twee jaar is het beeld zelfs nog posi-
organisaties laat weten dat dit met meer dan 10% het geval is. Slechts tiever. Bijna twee derde van de organisaties voorziet een stijging van
9% van de organisaties heeft de omzet in deze periode zien dalen. de werkgelegenheid. Slechts 4% verwacht een afname.
Rooskleurig toekomstbeeld
In hun verwachting voor de komende twee jaar zijn de ICT-aanbie-
ders nog veel positiever. Bijna 80% geeft aan dat de omzet zal stij-
gen. 30% voorziet zelfs een toename van meer dan 10%. Er is
nauwelijks een organisatie te vinden die op een omzetdaling rekent.
Een verklaring voor dit positivisme is er niet. Het economisch
klimaat in 2012 en de voorspellingen van onder andere het CPB
wijzen op een economische crisis. De grote vraag is dan ook hoe
realistisch de voorspellingen van de ICT-aanbieders zijn.
Ook winst nam toe
De winstontwikkeling laat een vergelijkbaar beeld zien. Ruim de
helft van de organisaties heeft de winst zien stijgen, waarvan 20%
zelfs met 10% of meer. Ruim 20% geeft aan dat de winst in de
afgelopen twee jaar is gedaald .

analyse van ICT-aanbieders 19
Houding ten aanzien van ondervraagden gaan écht voor de cloud. Ruim 30% zegt zelfs hele-
Cloud Computing maal niets in de cloud te zien. Zij zullen klanten dergelijke oplossin-
gen in principe niet aanbieden.
Open basishouding, klantvoordeel belangrijk Bijna 40% geeft aan liever niet de cloud in te willen gaan. Dat wil
Zoals verwacht mocht worden, staat het overgrote deel van de ICT- zeggen, er is een voorbehoud: mocht de cloud een beter alternatief
sector open voor het aanbieden van nieuwe technologische innova- bieden, dan zullen ze deze oplossing wél aanbieden. Ruim 30%
ties. Bijna een derde doet dat zonder enige voorwaarde en zegt kiest in volle overtuiging voor de cloud. 6% van de organisaties laat
deze zo snel mogelijk op de markt te willen brengen. Ruim 50% weten zelfs te streven naar een volledig cloud-gedreven aanbod.
stelt als voorwaarde dat er wel aanwijsbaar voordeel voor de klant
moet zijn. Is dit het geval, dan zullen zij ook zo snel mogelijk over- Houding ten opzichte van cloud-oplossingen
gaan tot het aanbieden van technologische innovaties. Ruim 10%
van de sector kan als conservatief worden beschouwd.
6%
In principe zullen geen
cloud-oplossingen
Houding ten opzichte van innovaties 31% worden aangeboden
25% Voorkeur voor on-premise,
tenzij beter alternatief
in de cloud voorhanden
4%
Technologische innovaties worden Voorkeur voor cloud-oplossingen,
9% zo snel mogelijk aangeboden 38% tenzij niet beschikbaar of niet voldoen
32%
Technologische innovaties worden Streven naar het aanbieden van
zo snel mogelijk aangeboden, 100% cloud-oplossingen
mits het voordeel oplevert voor de klant
Zolang bestaande proposites nog voldoen,
55% veranderen we niet zo snel ons aanbod
Technologische innovaties worden
pas aangeboden, als huidige oplossingen
Liefhebbers en haters
niet meer toereikend zijn Onderstaande grafiek laat duidelijk het laat duidelijk het verschil zien
tussen organisaties die al cloud-oplossingen aanbieden en zij die dat
(nog) niet doen. Laatst­ enoemde categorie lijkt een aversie te tegen
g
Terughoudendheid bij cloud-oplossingen de cloud te hebben. Daaruit kunnen we grofweg opmaken dat orga-
Gaat het om de adoptie van cloud-oplossingen, dan is de sector nisaties die ‘iets’ in de cloud willen doen, daar inmiddels mee bezig
duidelijk een stuk kritischer. We mogen aannemen dat alle organisa- zijn. Het merendeel van de bedrijven die nu nog niets in de cloud
ties hier op de een of andere manier naar kijken, maar relatief weinig doen, zullen dat ook in de toekomst nalaten.
Houding ten opzichte van de adoptie en het aanbieden van cloud-oplossingen
100%
90%
80% Streven naar het aanbieden
van 100% cloud-oplossingen
70%
Voorkeur voor cloud-oplossingen,
60%
tenzij niet beschikbaar
50% of niet voldoen
40% Voorkeur voor on-premise,
30% tenzij beter alternatief
in de cloud voorhanden
20%
In principe zullen geen
10%
cloud-oplossingen
0% worden aangeboden
Biedt cloud- Biedt geen cloud-
oplossingen aan oplossingen aan

20 groeistuipen van cloud computing
Redenen om cloud-oplossingen aan te bieden
Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een 63%
langdurige relatie met onze klanten aan te gaan 79%
74%
Onze klanten vragen om cloud-oplossingen 83%
78%
Sluit goed aan bij ons business model 90%
Met deze oplossing kunnen onze klanten plaats, 63%
tijd en hardware onafhankelijk werken 93%
Op deze manier houden we de security 37%
voor onze klanten beter onder controle 66%
We laten onze klanten graag betalen 58%
voor daadwerkelijk gebruik 74%
We voeren een beleid om de kosten 74%
voor onze klanten zo laag mogelijk te houden 74%
68% Biedt geen cloud-oplossingen aan
Onze organisatie loopt graag voorop
83%
Biedt cloud-oplossingen aan
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Argumenten voor de cloud Klanten vragen erom
We willen de kosten voor onze klanten zo laag mogelijk houden
Wat maakt de cloud interessant? Onze organisatie loopt graag voorop
Alle organisaties kregen ook argumenten voorgelegd om juist wel
cloud-oplossingen aan te bieden. Belangrijkste redenen
De belangrijkste argumenten die cloud-aanbieders noemden: Aansluitend is de vraag gesteld welke argumenten doorslaggevend
Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaats- en zijn om cloud-oplossingen aan te bieden. Hoewel er weinig onder-
tijdonafhankelijk werken scheid is gemaakt tussen de verschillende argumenten, bleken
Cloud-oplossingen sluiten goed aan bij ons businessmodel onder cloud-aanbieders deze redenen de voornaamste te zijn:
Onze organisatie loopt graag voorop Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaats-
Klanten vragen erom en tijdonafhankelijk werken
Klanten vragen erom
De belangrijkste argumenten van ICT-organisaties die (nog) geen Door de cloud kunnen we een langdurige klantrelatie
cloud-oplossingen aanbieden: ­opbouwen
Redenen om cloud-oplossingen aan te bieden
Met deze oplossing kunnen onze klanten plaats,
46% 47%
tijd en hardware onafhankelijk werken
Onze klanten vragen om cloud-oplossingen 46% 83%
Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een 43% 36%
langdurige relatie met onze klanten aan te gaan
Sluit goed aan bij ons business model 42% 48%
We laten onze klanten graag betalen 41% 35%
voor daadwerkelijk gebruik
Onze organisatie loopt graag voorop 39% 45%
We voeren een beleid om de kosten
34% 40%
voor onze klanten zo laag mogelijk te houden
Doorslaggevend
Op deze manier houden we de security 24% 42%
voor onze klanten beter onder controle Belangrijk
0% 20% 40% 60% 80% 100%

analyse van ICT-aanbieders 21
Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden
28%
Past niet binnen onze huidige organisatie 21%
28%
Past niet binnen ons huidige business model 17%
17%
Wet- en regelgeving 39%
48%
Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 42%
20%
We moeten dan desinvesteren inonze huidige proposities 20%
22%
De functionaliteit is nog niet toereikendvoor onze klanten 37%
26%
De veiligheid van data kunnen wijniet garanderen 28%
32%
Er is nog nauwelijks vraag uit de markt 29%
25%
Er zijn nog geen oplossingen beschikbaarvoor onze klanten 23%
17%
Biedt geen cloud-oplossingen aan
Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 18%
Biedt cloud-oplossingen aan
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Argumenten tegen de cloud Los van het feit dat huidige oplossingen nog prima volstaan, zien
organisaties die nog geen cloud-oplossingen aanbieden te weinig
Daarom geen cloud-oplossingen vraag uit de markt (32%). Of zij vinden deze oplossingen niet in hun
Er is aan twee soorten organisaties een aantal argumenten voor­ businessmodel passen (28%).
gelegd om geen cloud-oplossingen aan te bieden: bedrijven die
deze oplossingen al leveren en zij die dit nog niet doen. Belangrijkste redenen
Ook is de vraag voorgelegd welke argumenten doorslaggevend zijn
Het argument dat beide typen aanbieders het meest noemen, om (nog) geen cloud-oplossingen en aan te bieden. Dit blijken er
is dat de huidige oplossing nog uitstekend voldoet. Organisaties twee te zijn:
die al cloud-oplossingen aanbieden, kunnen zich bovendien voor­ De huidige oplossingen functioneren goed.
stellen dat collega’s hiermee terughoudend zijn vanwege de Cloud-oplossingen passen niet binnen ons huidige
complexe wet- en regelgeving (39%) en omdat de functionaliteit ­businessmodel.
nog niet toereikend zou zijn (37%).
Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden
Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 21% 17%
Past niet binnen ons huidige business model 17% 11%
Past niet binnen onze huidige organisatie 16% 11%
Er is nog nauwelijks vraag uit de markt 15% 16%
De veiligheid van data kunnen wij niet garanderen 13% 13%
De functionaliteit is nog niet toereikend voor onze klanten 10% 12%
Wet- en regelgeving 8% 9%
Er zijn nog geen oplossingen beschikbaar voor onze klanten 7% 18%
We moeten dan desinvesteren in onze huidige proposities 7% 13%
Doorslaggevend
Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 6% 10%
Belangrijk
0% 10% 20% 30% 40% 50%