1. Կարիես

2.  Կարիեսն ատամների հիվանդություն է, որը զարգանում է
մանրէների ագրեսիվ ազդեցությունից, ավելի ճիշտ, դրանց
կենսագործունեության արտազատուկներից: Այլ խոսքով
ասած, վերամշակելով ածխաջրատները, միկրոօրգանիզմները
արտազատում են թթվանյութ, որոնք քայքայում են ատամի կարծր
հյուսվածքը: Սկզբից քայքայվում է էմալը, իսկ հետո հերթը
հասնում է դենտինին (ատամոսկր):
 Էմալով ծածկված է ատամի այն հատվածը, որը գտնվում է
լնդերից վերև: Էմալը ամենապինդ նյութն է, որը պարունակվում է
մարդու օրգանիզմում, այն 95%-ով բաղկացած է հանքային
նյութերից, կարծր հյուսվածք է և իր կարծրությամբ բնության մեջ
համեմատվում է ալմաստի իր հետ: էմալի տակ գտնվող
հյուսվածքը կոչվում է դենտին, դենտինում հանքային նյութերի
պարունակությունը երկու երրորդ մասն է, այդ պատճառով էլ
պայմանականորեն կարելի է ասել, որ դենտինը «փափուկ է»
էմալից, այսինքն` շատ ավելի փխրուն է և շատ արագ է
ախտահարվում:

3.  Իսկ դենտինի ներսում պուլպար խոռոչն է, որտեղ և գտնվում է պուլպան
(ատամնանյարդը), այն բարդ հյուսվածք է, և իրենից ներկայացնում է բազմաթիվ
արյունատար անոթների և նյարդաթելիկների խուրձ:
Պուլպան հիմնականում ապահովում է ատամին հանքային նյութերով, վիտամիններով,
այսինքն, սնուցում է ատամը: Նյարդային վերջույթները պատասխանատու են ամեն
տեսակի արտաքին գրգռիչների ընկալման համար, այդ թվում և ցավային:
 Կարիես տերմինը նշանակում է «նեխում»: Կարիեսը զարգանում է հաջորդաբար.
սկզբից ատամի էմալի մակերեսին պիգմենտային բիծ է առաջանում (սպիտակ, իսկ
հետո նաև դեղին), որը շուտով շագանակագույն է դառնում: Հետո քայքայվում է էմալը,
դրանից հետո հերթը հասնում է դենտինին: Սկզբից էմալի, հետո դենտինի մեջ
առաջացած խոռոչն աստիճանաբար մեծանում է և խորանում: Իսկ խոռոչում
կուտակված սննդի մնացորդները սննդարար միջավայր են դառնում բերանի խոռոչում
գտնվող մանրէների համար:

4.  Եթե ոչ մի բուժգործողություն չկատարվի, ապա պաթոլոգիական ախտընթացը
կզարգանա և ատամը լրիվ կքայքայվի, կզարգանան բարդություններ:
 ՊԱՏՃԱՌԸ
Կարիեսը զարգանում է մանրէների կենսագործունեության արդյունքում, որոնք առկա են
ատամնափառի մեջ: Ատամնափառն, իր հերթին, առաջանում է ջերմամշակված
սննդից, որի մեջ բարձր է ածխաջրատների պարունակությունը: Եվ դա հենց այն սնունդն
է, որը կազմում է ժամանակակից մարդու սննդակարգը: Եվ այսպես, էմալի վրա փափուկ
ատամնափառ է գոյանում և ատամի այն հատվածներում, որտեղից այն չի մաքրվում
ծամելիս (ատամների կողմնային հատվածներ, ծամող մակերեսի կորություններ) պինդ
կպնում է ատամի մակերեսին և ամեն տեսակի մանրէների ու սնկերի կուտակման «վայր»
է դառնում: Եթե ատամանափառը ժամանակին չմաքրվի, մանրէները սկսում են արագ
բազմանալ: Որքան ավելանում է դրանց քանակը, դրանք այնքան շատ են թթվանյութ
արտադրում, որն էլ իր հերթին ատամների էմալից մաքրում է ֆտորը և կալցիումը: Էմալն
աստիճանաբար փափկում է, իսկ մանրէներն ավելի ու ավելի խորն են թափանցում
ատամի մեջ, վնասելով այն:

5. Կարիեսի աղտանիշներն են՝
 ատամներին (հատկապես ծամողական մակերեսին) մուգ կետեր են առաջանում,
 ատամի մակերեսը կոշտանում է,
 ուտելիս թույլ ատամնացավ է զգացվում, ատամը զգայուն է քաղցրի ու թթվի, տաք ու սառի
հանդեպ,
 կարող է բերանի խոռոչից տհաճ հոտ գալ,
 ատամի փայտիկով կամ լեզվով կարելի է շոշափել ատամի խոռոչը:
Կարիեսը կարող է խորությամբ վնասել ատամը և հասնել ատամի նուրբ հատվածին`
պուլպային, որտեղ գտնվում են նյարդերն ու անոթները, այդ աստիճանի ախտահարումն արդեն
ուղեկցվում է սուր ցավով և կոչվում է պուլպիտ: