SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 3
Baixar para ler offline
हिन्दी िैं िम
 शान्ता शमाा
श्रावण म माक ा कािावण  ा हद स का ि ा कमथ ा य थन्तवण तम मे े दम र िे े य र के
कमाद्री िवण ा शीतलता लल अ े मंद-मंद झों ों के स् ा -स् ा खड़े ेड़ों े त्तों ो छेड़ते िा रल्ललकत
िो ि िी ी य इ टर थों न माम ाष् -ववण क्रे ताओं द्वण ा ा अ ी मााँ ी गोद के ृ ा ग अकिाथ
काम अ ा हृदथ नछद जा े भी ा ल-मथाादा ी क्षा ते िा अंनतम कााँक त िाँकते- िाँकते अ ी कागं
के वण ातावण  म ो मि ा िे े य र ा ददा कमझ े े लल था र ी आिें का े े लल क्था क की े ाक
कमथ िै ? कभी व्थस्त िैं य मे े ख्थाल के म ाष्थ ी कृष्ष्ट ते कमथ ववण  ाता े था तो हृदथ ा स् ा
र क्त छोड़ हदथा था आद्राता ोंछ डाली य
आज े थाग ी दृष्ष्ट के मे ा र थााक्त चिन्त न ा िैस ागल िै य कि भी मै कोिती जा िी ी य
इत े में आ ाशवण ामी के प्रकार त िो िेस क की े म ा स्वण  के क े इक़ ाल ी शाथ ी ी न म ांक त ंष्क्त
मे े ा ों में प्रववण ष्ट िाई –
“हिन्दी िैं िमस वण त िै हिन्दोस्तां िमा ा”
माझे िाँकी आथी य म ाष्थ ी ल् ा क त ी ्था ी िै य थ ा ा र आदशा भी आ क में लमल क ते िैं?
र थााक्त ंष्क्त ा अ ा ........................ ?
िमा ा देश हिन्दास्ता िै य िमा ी भाषा – थि आज त प्रश् -चिह् ि गई िै य
मा लक भावण  र मष्स्तष् े ववण िा प्र ट े े लल म ाष्थ ो माध्थम ी आवण श्थ ता ड़ी य
रक े भाषा कृज क था य रक कमथ रक े कोिा त िीं िोगा क आगे िल भाषा ो ले कमस्था
खड़ी िोगी य
अंग्रेज़ों े भा त आ े े िले भा त में भाषा-कमस्था ी क िीं ? – इक प्रश् ा रत्त िमें िीं लमलता
िैय िो क ता िै शाक वण गा ी भाषा िी ाज-भाषा े द आकी ी क्थोंक अंग्रेज़ों ा ाज्थ ज भा त
में स् ाव त िाआ त भा तीथों े अंग्रेज़ी भाषा ो अ ाथा य शाथद िी क की े अंग्रेज़ी भाषा कीख े े ववण रुद्ध
आवण ाज़ रठाई िोगी य अ ी इच्छा केस अ ा अिोभाग्थ मा स िावण  के कीखी िोगी य शीघ्र िी वण ि िमा े खू
े का घाल-लमल गथी य माद्दत त वण ि ाज-भाषा े लकंिाक आकी िी य त क की भा तीथ ो अ ाात
िमें अ े र अ ी भाषाओं े अ मा ा अ ाभवण  िीं िाआ य
तंतत के माक्त िो े े लल िम े अवण श्थ कंघषा क था य शाक - कूत अ े िा में ललथास स्वण तंत िो ग
स्वण भाषा ो ाजभाषा ा े ा प्रथत् भी भूल भी क था ? ववण देशी भाषा ी अ ी तास िमा ी तंतता े
प्रती के माक्त िो े े लल रद्थत िा ? दाव िीं य लेक क्थों ?
िमा े भा त में िौदि के भी अच स्मृद्ध भाषा ाँ िैं य कि भी िमें थि स्वण ी ृ त िीं क िमा ी अ ी ोई
भाषा ाजभाषा े द आकी िो य
ष्जक भाषा ो ोल े र कमझ ेवण ालों ी कंख्था अच िो रक भाषा ो ाजभाषा ा द हदथा जाता िैय
इक दृष्ष्ट के देखा जाथ तो भा त में हिन्दी ोल ेवण ालों ी कंख्था अन्थ भाषा-भावषथों ी कंख्था के अच िै य
प्राथ: कभी भाषा-भाषी हिन्दी कमझ लेते िैं य काहित्थ ी दृष्ष्ट के भी थि कमृद्ध िै य कि क्थों ा छ लोग
इक ा ववण  ो ते िैं ? इकमें क्था ाज़ िै ? स्वण देशी भाषा ो छोड़ ववण देशी भाषा ो अ ा े में रन्िें क्थों
तृष््त लमलती िै ? इ प्रश् ों े रत्त े लल िमें ाज ीनत जा ी िोगी य
भा त े स्वण तंत िोते िी भाषावण ा ाज्थों ी स् ा ा िो ी िाहि ी य त प्रांतीथ भाषा ाँ अ े-अ े प्रांतों में
लशक्षा र शाक ा माध्थम गथी िोतीं य खै स िमें तो ाज ीनत े छड़े में िीं ड़ ा िै इकलल “ऐका
क्थों िीं िाआ ?” इक प्रश् े रत्त प्र ाश िीं ड़ालेंगे य
आगे िल भाषा ो ले िात रत् ात मिा य भाषा े प्रनत मोि-द्वण ेष ा रद्भवण  भी िाआ य हिन्दीत भावषथों
े म में ववण ष- ीज ोथा गथा क “हिन्दी थहद भा त ी ाजभाषास दूक े शब्दों में कं ा भाषा गथी तो
प्रांतीथ भाषाओं ा ामोन शा लमट जा गा य वण े िी िीं ा ाँगी य हिन्दी रन्िें ाताल लो िााँिा देगीस
ा िल ख देगी य इक े अलावण ा वण ि हिन्दी अभी शैशवण ावण स् ा में िैस ववण  लकत िााँ िो ाथी िै ?”
ज़ ा आ अंदाज़ लगाइ क इक ीज ा ववण  ाक ै के िाआ िोगा य िााँस ीज के अं ा िू टास ौ ा रास ेड़
गथास अ लि ा िा िै ि ा-भ ा य अ ाात र थााक्त प्रिा आशातीत रू के किल िाआ य र माम .....
भाषा-भाषी दूक े भाषा-भाषी ो अ ी दृष्ष्ट में िी िींस म ी गि ाई त कंदेि भ देखता िै य भा त
ी वण तामा भाषा-कमस्था ा मूल िै – अंग्रेज़ी य इक े ाथल हिन्दी ा ववण  ो ते िैं य िमा े इनतिाक ी
थि ववण शेषता र मित्ता िै क ज भी आ की िू ट ी चि गा ी के आग लगे तो ववण देशी ाझा े े लल
ाला जाते िे य थिीं िमा ी ा ा ी ं ा िै र िमें ववण  ाकत मे लमली िाई ववण भूनत िै य अत: हिन्दी े प्रनत
द्वण ेष र ड़ लोगों े म में काथा जा िा ा िै य इक मत े अ ाका थि भ्रम रत् न् क था जा िा िै क
े न्द्रीथ क ा ी ौ र थों े वण ल हिन्दी-भाषा भाषी िी छा िेंगे य भाषा े का ौ र थों ा कम न्
टूट गथा तो कमझझ भाषा-कमस्था िी िीं िी य
ज त भा त क की ववण देशी भाषा ा अच ा िेगा त त भा त े ववण लभन् भाषा-भाषी आज ी
त ि लड़ते िी िेंगे आ क में य अ भी िमा े ाक कमथ िै थहद ववण वण े के ाम लेंगे तो य िमा े ीि ता
िो े े ा म िमें ववण देशी भाषा े प्रभात्वण  ो स्वण ी ा ा ड़ िा िै य थि वण ास्तववण  ता िै य र ष्स् नतथााँ
हद - -हद ब गड़ती िली जा िी िैं य इ ी अवण िेल ा े के भी ोई लाभ िोगा य न माथ ले ा िमा ा
ाम िै य अ ी भाषा-कमस्था ा िल िमा े िा ों में िै य िम स्वण तंत िैंस अ े भाग्थ-ववण  ाता िैंस िमा े देश े
रत् ा - त र कममा -अ मा े रत्त दाथी िैं य इक वण क्त भी िम किेत िा तो िमा ी अ ी भाषा ाँ
क्षीम ड़ े के ि क ती िैं य
थि कत्थ िै क हिन्दी भाषा े ववण  ाक र रक ी कमृवद्ध में हिन्दीत भावषथों ा अत्थंत मित्वण  ूमा थोगदा
िा िैस आशा िै आगे भी िेगा य तभी थि का ा िोगा –
“ अ े ता में ता भा त ी ववण शेषता िै य
र
हिन्दी िैं िमस वण त िै हिन्दोस्तााँ िमा ा य”
हिन्दी हैं हम

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Shabd vichar
Shabd vicharShabd vichar
Shabd vichar
amrit1489
 

Mais procurados (12)

RAJBHASHA NEETI
RAJBHASHA NEETI RAJBHASHA NEETI
RAJBHASHA NEETI
 
हिंदी-अंगिका मशीनी अनुवाद
हिंदी-अंगिका मशीनी अनुवादहिंदी-अंगिका मशीनी अनुवाद
हिंदी-अंगिका मशीनी अनुवाद
 
हिन्दी भाषा एवं उसका विकास
हिन्दी भाषा एवं उसका विकास हिन्दी भाषा एवं उसका विकास
हिन्दी भाषा एवं उसका विकास
 
Shabd vichar
Shabd vicharShabd vichar
Shabd vichar
 
अनुवाद के क्षेत्र
अनुवाद के क्षेत्र अनुवाद के क्षेत्र
अनुवाद के क्षेत्र
 
Bhasha lipi aur vyakran
Bhasha lipi aur vyakranBhasha lipi aur vyakran
Bhasha lipi aur vyakran
 
नागरीलिपीको विश्वलिपि बनाना VishwaRang Bhopal hindi 10 nov 2019
नागरीलिपीको विश्वलिपि बनाना  VishwaRang Bhopal hindi 10 nov 2019नागरीलिपीको विश्वलिपि बनाना  VishwaRang Bhopal hindi 10 nov 2019
नागरीलिपीको विश्वलिपि बनाना VishwaRang Bhopal hindi 10 nov 2019
 
Koshish saphalataa ke our
Koshish saphalataa ke ourKoshish saphalataa ke our
Koshish saphalataa ke our
 
व्याकरण विशेषण
व्याकरण विशेषण व्याकरण विशेषण
व्याकरण विशेषण
 
भाषा और भाषा परिवार(Language and Language Family)
भाषा और भाषा परिवार(Language and Language Family)भाषा और भाषा परिवार(Language and Language Family)
भाषा और भाषा परिवार(Language and Language Family)
 
HINDI BHASHA KA VIBHINNU ROOP
HINDI BHASHA KA VIBHINNU ROOPHINDI BHASHA KA VIBHINNU ROOP
HINDI BHASHA KA VIBHINNU ROOP
 
क्रिया विशेषण
क्रिया विशेषणक्रिया विशेषण
क्रिया विशेषण
 

Destaque (8)

Rule of Law in India and Indian Judiciary
Rule of Law in India and Indian JudiciaryRule of Law in India and Indian Judiciary
Rule of Law in India and Indian Judiciary
 
My profile
My profileMy profile
My profile
 
CIPS Diploma
CIPS DiplomaCIPS Diploma
CIPS Diploma
 
Cómputo en los cinco departamentos casi al 50 por ciento
Cómputo en los cinco departamentos casi al 50 por cientoCómputo en los cinco departamentos casi al 50 por ciento
Cómputo en los cinco departamentos casi al 50 por ciento
 
Budi pekerti
Budi pekertiBudi pekerti
Budi pekerti
 
Tradittional instructional media
Tradittional instructional mediaTradittional instructional media
Tradittional instructional media
 
Reino dividido de israel
Reino dividido de israelReino dividido de israel
Reino dividido de israel
 
Three phase full wave rectifier
Three phase  full wave rectifierThree phase  full wave rectifier
Three phase full wave rectifier
 

Semelhante a हिन्दी हैं हम

Hindi_B_Sec_2022-23.pdf
Hindi_B_Sec_2022-23.pdfHindi_B_Sec_2022-23.pdf
Hindi_B_Sec_2022-23.pdf
KomilYadav
 
Information About Maithili (मैथिली) for School Programme on 21 Feb Mother L...
Information About Maithili  (मैथिली)  for School Programme on 21 Feb Mother L...Information About Maithili  (मैथिली)  for School Programme on 21 Feb Mother L...
Information About Maithili (मैथिली) for School Programme on 21 Feb Mother L...
I Love Mithila Media
 
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdfब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
HCL Foundation
 
Library Newsletter vol. 2, sep 2014
Library Newsletter vol. 2, sep 2014Library Newsletter vol. 2, sep 2014
Library Newsletter vol. 2, sep 2014
aloksir
 

Semelhante a हिन्दी हैं हम (20)

भाषिक संस्कृति शिक्षण के नए आयाम ppt New Dimensions of teaching of Lingui...
भाषिक संस्कृति शिक्षण के नए  आयाम  ppt  New Dimensions of teaching  of Lingui...भाषिक संस्कृति शिक्षण के नए  आयाम  ppt  New Dimensions of teaching  of Lingui...
भाषिक संस्कृति शिक्षण के नए आयाम ppt New Dimensions of teaching of Lingui...
 
HINDI WORKSHOP for B.ED. AND D.EL.ED.
HINDI WORKSHOP  for B.ED. AND D.EL.ED.HINDI WORKSHOP  for B.ED. AND D.EL.ED.
HINDI WORKSHOP for B.ED. AND D.EL.ED.
 
E patrika Hindi Dept. Meridian school,Madhapur
E patrika Hindi Dept. Meridian school,MadhapurE patrika Hindi Dept. Meridian school,Madhapur
E patrika Hindi Dept. Meridian school,Madhapur
 
Language conflict in india
Language conflict in indiaLanguage conflict in india
Language conflict in india
 
भारतीय भाषाओं के लिए डिजिटल भाषिक मानचित्र
भारतीय भाषाओं के लिए डिजिटल भाषिक मानचित्रभारतीय भाषाओं के लिए डिजिटल भाषिक मानचित्र
भारतीय भाषाओं के लिए डिजिटल भाषिक मानचित्र
 
Presentation.pptx
Presentation.pptxPresentation.pptx
Presentation.pptx
 
Hindi_B_Sec_2022-23.pdf
Hindi_B_Sec_2022-23.pdfHindi_B_Sec_2022-23.pdf
Hindi_B_Sec_2022-23.pdf
 
हिंदी का मह.pptx
हिंदी का मह.pptxहिंदी का मह.pptx
हिंदी का मह.pptx
 
13_07_202002_08_53PIMG1.pptx
13_07_202002_08_53PIMG1.pptx13_07_202002_08_53PIMG1.pptx
13_07_202002_08_53PIMG1.pptx
 
Hindi unicode workshop
Hindi unicode workshopHindi unicode workshop
Hindi unicode workshop
 
SK Mishra, SRG, AP 9059037899
SK Mishra, SRG, AP 9059037899SK Mishra, SRG, AP 9059037899
SK Mishra, SRG, AP 9059037899
 
Speech on devnagri
Speech on devnagriSpeech on devnagri
Speech on devnagri
 
PPT on the different words of Hindii word
PPT on the different words of Hindii wordPPT on the different words of Hindii word
PPT on the different words of Hindii word
 
Information About Maithili (मैथिली) for School Programme on 21 Feb Mother L...
Information About Maithili  (मैथिली)  for School Programme on 21 Feb Mother L...Information About Maithili  (मैथिली)  for School Programme on 21 Feb Mother L...
Information About Maithili (मैथिली) for School Programme on 21 Feb Mother L...
 
HINDI WORDS
HINDI WORDSHINDI WORDS
HINDI WORDS
 
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdfब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
ब्रज-भाषा-का-साहित्यिक-भाषा-के-रूप-में-विकास.pdf
 
Bhasha ke kaarya
Bhasha ke kaaryaBhasha ke kaarya
Bhasha ke kaarya
 
Conversation in Hindi Tinitrinidad ppt final हिंदी में वार्तालाप
Conversation in Hindi Tinitrinidad ppt final हिंदी में वार्तालाप Conversation in Hindi Tinitrinidad ppt final हिंदी में वार्तालाप
Conversation in Hindi Tinitrinidad ppt final हिंदी में वार्तालाप
 
Devghar
Devghar Devghar
Devghar
 
Library Newsletter vol. 2, sep 2014
Library Newsletter vol. 2, sep 2014Library Newsletter vol. 2, sep 2014
Library Newsletter vol. 2, sep 2014
 

Mais de Balaji Sharma

கிளிப் பேச்சு கேட்கவா
கிளிப் பேச்சு கேட்கவாகிளிப் பேச்சு கேட்கவா
கிளிப் பேச்சு கேட்கவா
Balaji Sharma
 
अंकित कर गया अपनी छवि
अंकित कर गया अपनी छविअंकित कर गया अपनी छवि
अंकित कर गया अपनी छवि
Balaji Sharma
 
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிதுகற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
Balaji Sharma
 
உணர்வுகளுண்டு எல்லா உயிர்களுக்கும்
உணர்வுகளுண்டு    எல்லா   உயிர்களுக்கும்உணர்வுகளுண்டு    எல்லா   உயிர்களுக்கும்
உணர்வுகளுண்டு எல்லா உயிர்களுக்கும்
Balaji Sharma
 
திரும்புகிறதா பண்டைய முறை
திரும்புகிறதா பண்டைய முறைதிரும்புகிறதா பண்டைய முறை
திரும்புகிறதா பண்டைய முறை
Balaji Sharma
 

Mais de Balaji Sharma (20)

Dukh ka adhikar
Dukh ka adhikarDukh ka adhikar
Dukh ka adhikar
 
Avaravar thalaividhi
Avaravar thalaividhiAvaravar thalaividhi
Avaravar thalaividhi
 
Bhagavat gita chapter 2
Bhagavat gita chapter 2Bhagavat gita chapter 2
Bhagavat gita chapter 2
 
Bhagavat gita chapter i
Bhagavat gita   chapter i Bhagavat gita   chapter i
Bhagavat gita chapter i
 
தோல்வியின் வெற்றி
தோல்வியின் வெற்றிதோல்வியின் வெற்றி
தோல்வியின் வெற்றி
 
கிளிப் பேச்சு கேட்கவா
கிளிப் பேச்சு கேட்கவாகிளிப் பேச்சு கேட்கவா
கிளிப் பேச்சு கேட்கவா
 
अंकित कर गया अपनी छवि
अंकित कर गया अपनी छविअंकित कर गया अपनी छवि
अंकित कर गया अपनी छवि
 
Ippadithaan
IppadithaanIppadithaan
Ippadithaan
 
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிதுகற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
கற்பனையல்ல உண்மை நிகழ்ச்சியிது
 
உணர்வுகளுண்டு எல்லா உயிர்களுக்கும்
உணர்வுகளுண்டு    எல்லா   உயிர்களுக்கும்உணர்வுகளுண்டு    எல்லா   உயிர்களுக்கும்
உணர்வுகளுண்டு எல்லா உயிர்களுக்கும்
 
Patriotism redefined
Patriotism redefinedPatriotism redefined
Patriotism redefined
 
இரு கதைகள்
இரு கதைகள்இரு கதைகள்
இரு கதைகள்
 
Ek boondh
Ek boondhEk boondh
Ek boondh
 
புரியவில்லை
புரியவில்லைபுரியவில்லை
புரியவில்லை
 
मेरी विनती
मेरी विनतीमेरी विनती
मेरी विनती
 
ऊर्ध्व मूलं अध
ऊर्ध्व मूलं अधऊर्ध्व मूलं अध
ऊर्ध्व मूलं अध
 
திரும்புகிறதா பண்டைய முறை
திரும்புகிறதா பண்டைய முறைதிரும்புகிறதா பண்டைய முறை
திரும்புகிறதா பண்டைய முறை
 
Right wrong
Right wrongRight wrong
Right wrong
 
महानगर
महानगरमहानगर
महानगर
 
तुम बिन जाएँ कहाँ
तुम बिन जाएँ कहाँतुम बिन जाएँ कहाँ
तुम बिन जाएँ कहाँ
 

हिन्दी हैं हम

  • 1. हिन्दी िैं िम  शान्ता शमाा श्रावण म माक ा कािावण ा हद स का ि ा कमथ ा य थन्तवण तम मे े दम र िे े य र के कमाद्री िवण ा शीतलता लल अ े मंद-मंद झों ों के स् ा -स् ा खड़े ेड़ों े त्तों ो छेड़ते िा रल्ललकत िो ि िी ी य इ टर थों न माम ाष् -ववण क्रे ताओं द्वण ा ा अ ी मााँ ी गोद के ृ ा ग अकिाथ काम अ ा हृदथ नछद जा े भी ा ल-मथाादा ी क्षा ते िा अंनतम कााँक त िाँकते- िाँकते अ ी कागं के वण ातावण म ो मि ा िे े य र ा ददा कमझ े े लल था र ी आिें का े े लल क्था क की े ाक कमथ िै ? कभी व्थस्त िैं य मे े ख्थाल के म ाष्थ ी कृष्ष्ट ते कमथ ववण ाता े था तो हृदथ ा स् ा र क्त छोड़ हदथा था आद्राता ोंछ डाली य आज े थाग ी दृष्ष्ट के मे ा र थााक्त चिन्त न ा िैस ागल िै य कि भी मै कोिती जा िी ी य इत े में आ ाशवण ामी के प्रकार त िो िेस क की े म ा स्वण के क े इक़ ाल ी शाथ ी ी न म ांक त ंष्क्त मे े ा ों में प्रववण ष्ट िाई – “हिन्दी िैं िमस वण त िै हिन्दोस्तां िमा ा” माझे िाँकी आथी य म ाष्थ ी ल् ा क त ी ्था ी िै य थ ा ा र आदशा भी आ क में लमल क ते िैं? र थााक्त ंष्क्त ा अ ा ........................ ? िमा ा देश हिन्दास्ता िै य िमा ी भाषा – थि आज त प्रश् -चिह् ि गई िै य मा लक भावण र मष्स्तष् े ववण िा प्र ट े े लल म ाष्थ ो माध्थम ी आवण श्थ ता ड़ी य रक े भाषा कृज क था य रक कमथ रक े कोिा त िीं िोगा क आगे िल भाषा ो ले कमस्था खड़ी िोगी य अंग्रेज़ों े भा त आ े े िले भा त में भाषा-कमस्था ी क िीं ? – इक प्रश् ा रत्त िमें िीं लमलता िैय िो क ता िै शाक वण गा ी भाषा िी ाज-भाषा े द आकी ी क्थोंक अंग्रेज़ों ा ाज्थ ज भा त में स् ाव त िाआ त भा तीथों े अंग्रेज़ी भाषा ो अ ाथा य शाथद िी क की े अंग्रेज़ी भाषा कीख े े ववण रुद्ध आवण ाज़ रठाई िोगी य अ ी इच्छा केस अ ा अिोभाग्थ मा स िावण के कीखी िोगी य शीघ्र िी वण ि िमा े खू े का घाल-लमल गथी य माद्दत त वण ि ाज-भाषा े लकंिाक आकी िी य त क की भा तीथ ो अ ाात िमें अ े र अ ी भाषाओं े अ मा ा अ ाभवण िीं िाआ य तंतत के माक्त िो े े लल िम े अवण श्थ कंघषा क था य शाक - कूत अ े िा में ललथास स्वण तंत िो ग स्वण भाषा ो ाजभाषा ा े ा प्रथत् भी भूल भी क था ? ववण देशी भाषा ी अ ी तास िमा ी तंतता े प्रती के माक्त िो े े लल रद्थत िा ? दाव िीं य लेक क्थों ? िमा े भा त में िौदि के भी अच स्मृद्ध भाषा ाँ िैं य कि भी िमें थि स्वण ी ृ त िीं क िमा ी अ ी ोई भाषा ाजभाषा े द आकी िो य ष्जक भाषा ो ोल े र कमझ ेवण ालों ी कंख्था अच िो रक भाषा ो ाजभाषा ा द हदथा जाता िैय इक दृष्ष्ट के देखा जाथ तो भा त में हिन्दी ोल ेवण ालों ी कंख्था अन्थ भाषा-भावषथों ी कंख्था के अच िै य
  • 2. प्राथ: कभी भाषा-भाषी हिन्दी कमझ लेते िैं य काहित्थ ी दृष्ष्ट के भी थि कमृद्ध िै य कि क्थों ा छ लोग इक ा ववण ो ते िैं ? इकमें क्था ाज़ िै ? स्वण देशी भाषा ो छोड़ ववण देशी भाषा ो अ ा े में रन्िें क्थों तृष््त लमलती िै ? इ प्रश् ों े रत्त े लल िमें ाज ीनत जा ी िोगी य भा त े स्वण तंत िोते िी भाषावण ा ाज्थों ी स् ा ा िो ी िाहि ी य त प्रांतीथ भाषा ाँ अ े-अ े प्रांतों में लशक्षा र शाक ा माध्थम गथी िोतीं य खै स िमें तो ाज ीनत े छड़े में िीं ड़ ा िै इकलल “ऐका क्थों िीं िाआ ?” इक प्रश् े रत्त प्र ाश िीं ड़ालेंगे य आगे िल भाषा ो ले िात रत् ात मिा य भाषा े प्रनत मोि-द्वण ेष ा रद्भवण भी िाआ य हिन्दीत भावषथों े म में ववण ष- ीज ोथा गथा क “हिन्दी थहद भा त ी ाजभाषास दूक े शब्दों में कं ा भाषा गथी तो प्रांतीथ भाषाओं ा ामोन शा लमट जा गा य वण े िी िीं ा ाँगी य हिन्दी रन्िें ाताल लो िााँिा देगीस ा िल ख देगी य इक े अलावण ा वण ि हिन्दी अभी शैशवण ावण स् ा में िैस ववण लकत िााँ िो ाथी िै ?” ज़ ा आ अंदाज़ लगाइ क इक ीज ा ववण ाक ै के िाआ िोगा य िााँस ीज के अं ा िू टास ौ ा रास ेड़ गथास अ लि ा िा िै ि ा-भ ा य अ ाात र थााक्त प्रिा आशातीत रू के किल िाआ य र माम ..... भाषा-भाषी दूक े भाषा-भाषी ो अ ी दृष्ष्ट में िी िींस म ी गि ाई त कंदेि भ देखता िै य भा त ी वण तामा भाषा-कमस्था ा मूल िै – अंग्रेज़ी य इक े ाथल हिन्दी ा ववण ो ते िैं य िमा े इनतिाक ी थि ववण शेषता र मित्ता िै क ज भी आ की िू ट ी चि गा ी के आग लगे तो ववण देशी ाझा े े लल ाला जाते िे य थिीं िमा ी ा ा ी ं ा िै र िमें ववण ाकत मे लमली िाई ववण भूनत िै य अत: हिन्दी े प्रनत द्वण ेष र ड़ लोगों े म में काथा जा िा ा िै य इक मत े अ ाका थि भ्रम रत् न् क था जा िा िै क े न्द्रीथ क ा ी ौ र थों े वण ल हिन्दी-भाषा भाषी िी छा िेंगे य भाषा े का ौ र थों ा कम न् टूट गथा तो कमझझ भाषा-कमस्था िी िीं िी य ज त भा त क की ववण देशी भाषा ा अच ा िेगा त त भा त े ववण लभन् भाषा-भाषी आज ी त ि लड़ते िी िेंगे आ क में य अ भी िमा े ाक कमथ िै थहद ववण वण े के ाम लेंगे तो य िमा े ीि ता िो े े ा म िमें ववण देशी भाषा े प्रभात्वण ो स्वण ी ा ा ड़ िा िै य थि वण ास्तववण ता िै य र ष्स् नतथााँ हद - -हद ब गड़ती िली जा िी िैं य इ ी अवण िेल ा े के भी ोई लाभ िोगा य न माथ ले ा िमा ा ाम िै य अ ी भाषा-कमस्था ा िल िमा े िा ों में िै य िम स्वण तंत िैंस अ े भाग्थ-ववण ाता िैंस िमा े देश े रत् ा - त र कममा -अ मा े रत्त दाथी िैं य इक वण क्त भी िम किेत िा तो िमा ी अ ी भाषा ाँ क्षीम ड़ े के ि क ती िैं य थि कत्थ िै क हिन्दी भाषा े ववण ाक र रक ी कमृवद्ध में हिन्दीत भावषथों ा अत्थंत मित्वण ूमा थोगदा िा िैस आशा िै आगे भी िेगा य तभी थि का ा िोगा – “ अ े ता में ता भा त ी ववण शेषता िै य र हिन्दी िैं िमस वण त िै हिन्दोस्तााँ िमा ा य”