Türkiye de ilk yerli jean markası olan KOT markasının tarihçesi, yaptıkları ve nasıl kaybolduğu

1. BLUEJEAN TÜRKİYE DE; «KOT»
İSMİ İLE DİLİMİZE YERLEŞEN MARKA
NASIL YOK OLDU
Hazırlayan;
963412034 SEZEN YARDIM
MAYIS 2013

2. KOT, İngilizce'deki Denim kelimesinin Türkçe'
deki karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı:
"Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu
kumaş, blucin" dir.
Kot sözcüğünün Türkçeye yerleşmesinin asıl
nedeni, bu ismin Türkiye'de blucini (özgün
dil, ing.: blue jeans) üreten ilk kişinin
soyadından geliyor olmasıdır. Türkiye'deki ilk
kot üretimini yapan, Muhteşem Kot, 1940
yılında Fransa'ya yaptığı bir gezide blucinle
karşılaşır. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran
kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye'de
üretmeye karar verir.

3. MUHTEŞEM KOT KİMDİR?
3 yaşındayken Yugoslavya’dan Türkiye’ye
göç edip Edremit’e yerleşen, ilk ve
ortaöğrenimden sonra terzi çıraklığına
giren Kot, kendini mesleki olarak
geliştirmek için dönemin en iyi terzilik
okullarından biri sayılan La Deveze
Derrox’a gitmişti.
Türkiye’ye döndüğünde orada görüp
tanıdığı bu kumaşı üretmeyi başarır ve
1960 yılına gelindiğinde günde 200 adet
üretimi yakalamıştır. Bu kumaş o dönemde
özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok
tutulur. 1960 yılında KOT adını
markalaştırırlar.

4. KOT MARKASININ İLK
ÜRÜNLERİ:
İlk kotların etiketi Levi's benzeri idi,
"Bir pantolonu iki tarafından ayrı
yönlere çeken atlar". Bu dayanıklılığı
ifade eden bir gösterge olarak
hafızalara yerleşti. Tüccarlar blue-jean
almaya iş yerimize geldiklerinde önce
etiketi kontrol ederlerdi. Arkasından
da pantolonu dik olarak yere
bırakırlardı; şayet bir yana devrilmez
ise sağlamlığı ve kalitesi test edilmiş
olurdu. Satın alma sırasında
tüketicilerin yaptığı bir kontroldü bu
test.

5. İlk blue-jeanler, Karaköy Necati Bey
caddesinde, Ankara'da Samanpazarı
denen yerde işçi ve köylülere giyim kuşam
satan dükkânlarda satılmaya başlandı.
Üretilen malın gerçekten çok sağlam
olması, 3 dikişli makinelerle dikilmesi,
temizliğinin kolay olması, ütü istememesi
gibi nedenlerle köylü ve işçilerin tercih
ettiği ve ısrar ile aradıkları bir pantolon
haline geldi. Kot markası dolayısı ile de
halk tarafından "Kot pantolon" olarak
isimlendirildi.

6. Ancak 80′li yıllar yani
Özal dönemine
gelindiğinde serbest
piyasa ekonomisiyle
kapılar açılır ve yabancı
markaların yerli piyasaya
girmesiyle o günlere
kadar birinci sırada olan
Kot marka blucin artık 2.
sınıf olmuştur. Böylece
satışları düşen firma
1992 yılında üretimi
durdurur ve fabrikayı
kiraya verir.

7. MARKANIN ÇÖKÜŞÜNÜ MUHTEŞEM
KOT UN OĞLU AYTAÇ KOT ŞU
ŞEKİLDE AÇIKLIYOR:
 Indigo boyalı kumaşı bir tek Akfil fabrikasının üretmesi, üretilen malın
ihtiyacın onda birini bile karşılayamaması, blue-jean talebinin hem iç pazarda
hem bütün Avrupa'da patlaması ve iç pazar için istediğimiz oranda kumaş
bulamıyorduk. Bu sebepten ötürü üretimimizin düşmemesi için "KOT"
haricinde diğer giyim eşyalarını üretmeye ve dış pazara yöneldik. Dış pazara
üretilecek Blue-jeanler için geçici kabul yolu ile kumaş ithal edip, bu kumaşı
işleyip ihraç ederek üretim kapasitemizi de düşürmemiş oluyorduk. Ama
maalesef iç pazara aynı kalitede mal üretemiyorduk.
 Talep "solgun açık mavi klasik blue-jean" içindi ve kesin olarak çok bilinen
"Levi's - Wrangler - Lee" gibi Amerikan markaları tercih ediliyordu. İstendiği
zaman bulunamaması "çok kıymetli ve aranır olmasını" sağlıyordu.
 Gençlerde yabancı markalara karşı bir açlık ve istek olması da doğaldı. Zira
filmlerdeki artistlerin veya yurt dışından getirenlerin üzerinde görüp
beğendikleri, ulaşılması zor bir üründü. Ünlü Amerikan markaları 1980 lerde
ithal edilmeye başlandı.

8. KOT ismini Türkçe ye geçirerek bir ilki oluşturmasına rağmen
bugün markanın halen devam etmemesinin sebebi olarak ise
Aytaç Kot aşağıdaki açıklamayı yapıyor;
Yabancı markalara sahip olup onları giyebilme arzusu yüzünden Türk markalarının
yüzüne bakan yoktu. Yerli bir marka olarak 2. kümede oynamaya mecburduk. Oysa
30 senedir birinci ligde oynamaya alışmıştık. Tüketicinin blue-jean'e KOT, üretildiği
kumaş olan "Denim"i de KOT kumaşı diye isimlendirmesi, bizim zamanındaki
çalışmalarımızın, tüketiciye her zaman daha iyisini makul fiyata verme isteğimizin ve
toplam kalite anlayışımızın ne kadar başarılı olduğunun göstergesi idi.
Ancak talep ve satışların devamlı düşmesi, alıştığımız ticaret ahlakının değişmesi
yani;
Önceden, mal satın alan tüccar ya parasını peşin öder veya birkaç gün sonra yollardı.
Oysa artık çekler senetler veriliyordu. Bunların %60 ödenmediği gibi birde tekrar
mal talep ediliyor, borcunuzu kapatmadınız dendiğinde, "en kısa zamanda öderiz
piyasa kötü, aman biran evvel mal yollayın" şeklindeki yakınmalar ve talepler
çoğalmıştı.

9. Emek yoğun, yatırım miktarı diğer sanayi
dallarına göre çok düşük olan bu sektörde 810 makine alarak atölyeler kuruluyor, 18
yaşından küçük işçiler hiç bir sosyal hakları
verilmeden çalıştırılıyor, elektrik ve su gibi
enerji ihtiyacı kaçak olarak sağlanabiliyor,
kaçak açılmış işyerleri doğal olarak vergi de
ödemiyordu.
Öyle bir noktaya gelindi ki her gün mantar
gibi biten bu işyerleri bizim maliyet
fiyatımızın altında blue-jean verip kar
edebiliyorlardı. Ekonomik olarak KOT üretip
satmamızın ticari bir değeri kalmamıştı zira
her sene zarar ediliyordu. İkinci ligde o ligin
kurallarına göre oynamak gerekiyordu. Ayak
uyduramayacağımızı anlayıp 1992'de diyarı
terk etme kararı aldık.

10. SONUÇ…
BAŞIRILI OLMA NEDENLERİ;
 TÜRKİYE PAZARINA GİREN İLK MARKA. BU AVANTAJI SAYESİNDE MARKA İSMİ ÜRÜNLE
ÖZDEŞLEŞMİŞTİR.
 PAZARIN BİRDEN BİRE FAZLA MİKTARDA BÜYÜMESİ, ASLINDA YETERLİ KAPASİTE
SAĞLANMIŞ OLSAYDI CİDDİ BİR AVANTAJA DÖNÜŞEBİLİRDİ.

11. SONUÇ..
BAŞARILI BİR MARKA İKEN YOK OLMASININ NEDENLERİ;
 ÜLKENİN DIŞ PAZARLARA AÇILMASI VE YENİ MARKALARIN PAZARA GİRMESİ İLE
SARSILMIŞTIR.
 İHRAÇ ÜRÜNLERİ KALİTELİ İKEN YERLİ ÜRETİM İÇİN YETERLİ KALİTEDE ÜRETİM
YAPMA KONUSUNDA EKSİK KALMIŞTIR.
 HAMMADDE SIKINTISI YAŞAMAKTADIR.
 VADELİ SATIŞLAR VE ALINAMAYAN BORÇLAR SEBEBİYLE FİNANASAL SORUNLAR
YAŞANMIŞTIR.
 MERDİVENALTI ÜRETİMLER DÜŞÜK MALİYETLİ ÜRETİM YAPAN RAKİPLER
OLMUŞLARDIR.
 ÜLKEDE YABANCI MARKA LARA SAHİP OLMA İSTEĞİ YERLİ MARKALARI GÖZDEN
DÜŞÜRMÜŞTÜR.
 VE MARKA YEREL PAZARDAN GLOBAL PAZARA AÇILDIĞINDA
TUTUNAMAYACAĞINI ANLAYIP SEKTÖRDEN ÇEKİLME KARARI ALMIŞTIR.

12. NELER YAPILABİLİRDİ?
 Pazara giren ilk marka olmasını ve yerli olmasını avantaj olarak gösterip
müşterilerde Türk malı algısını lehine kullanabilirdi.
 İhraç ürünlere verdiği önemi yerli üretime de aynı düzeyde verebilirdi.
 Yabancı markaların Türkiye de ki konumlanmasını analiz edip kendi
kitlesinin ulaşabileceği noktalarda satış pazarlama faaliyetleri
sürdürülebilirdi.
 yerli hammadde yetersiz kaldığında ithal hammadde ye yatırım yaparak
satış kaybını önleyebilirdi.
 Hiçbir senaryo markayı kurtarmaya yetmiyorsa herhangi bir rakiple
anlaşmaya giderek şirket birleştirme ve ya hissedar olma yoluna gidilerek
marka yaşatılabilirdi.

13. TEŞEKKÜRLER…
Hazırlayan;
963412034 SEZEN YARDIM
MAYIS 2013