İnternet üzerinden geliştirilecek işlerde kullanılabilecek gelir modelleri ve diğer ilgili bilgiler.

1. İnternet İş Modelleri
Hazırlayan:
Serdar Torun

2. İnternet üzerinden yapılacak işler için hangi
modellerin olduğu ve nasıl gelir elde
edilebileceği ile ilgili okuduğum makalelerden
edindiğim bilgileri tercüme ederek bu sunumda
derledim.
İlgilenenlere faydası olması umuduyla…

3. Komisyonculuk İş Modeli Nedir? (1)
• Komisyoncular Pazar oluşturan kimselerdir: alıcıları ve satıcıları bir araya
getirirler ve satış işlemlerinin gerçekleşmesini sağlarlar. Komisyoncular
şirketten-şirkete (B2B), şirketten-tüketiciye (B2C) veya tüketicidentüketiciye (C2C) pazarlarında aktif birer rol oynarlar.
Genelde, gerçekleşmesine aracı oldukları her bir işlem için bir ücret veya
komisyon alırlar. Alınan ücretlerin hesaplanma yöntemleri farklılık gösterir.
Komisyonculuk modelleri şunları içerir:
• Talep Toplama Sistemi: Olası alıcılar bir mal veya hizmet için ödeyecekleri
son fiyatı belirtirler, komisyoncu da geri kalan işlemleri yerine getirir.
• Açık Artırma Komisyonculuğu: Bireyler veya tüccarlardan oluşan satıcılar
için açık artırmalar düzenlerler. Satınlan ürün başına satıcıdan belirli bir
listeleme parası ve komisyon alırlar; komisyonlar satış işleminin
büyüklüğüne göre değişen oranlarda olur.
• İşlem Komisyonculuğu: Alıcı ve satıcı arasındaki 3.kişi olarak yer alır ve
hem alıcının hem de satıcının güvenine dayalı olarak satış işleminde
aracılık yapar. İşlem üzerinden komisyon alır.

4. Komisyonculuk İş Modeli Nedir? (2)
• Dağıtımcı: Üreticilerin ürettiği yüksek miktarda ürünü katalog
halinde perakende alıcılarına sunan bir yapıdır.
Komisyoncu, dağıtımcılar ile bunların ticari iş ortakları arasından
işlemleri yerine getirir.
• Araştırma Acentesi: Bir bilgisayar yazılımı (veya yazılım robotu)
kullanarak, alıcılar için bulunması zor bilgileri veya belirli mal ve
hizmetlerin fiyatlarını ve uygunluklarını arayan ve bulan bir yapıdır.
Fiyat/Ürün arama yazılımına örnek olarak www.akakce.com , hizmet
arama yazılımına örnek
olarak www.yemeksepeti.com , www.ciceksepeti.com gösterilebilir.
• Sanal Pazaryeri: Sanal alışveriş merkezleridir. Çevrimiçi satış yapan
tüccarların ürünlerini sundukları bir barındırma hizmetidir.
Tüccarlardan kurulum, aylık listeleme, ve/veya işlem ücretleri alınır.
Ayrıca, satış işlemlerini otomatik hale getiren bir altyapı sunma ve
tüketicilerin satın alma tercihlerini tüccarlara bildiren hizmetler de
sunarlar.

5. Reklam İş Modeli Nedir? (1)
•
İntenet reklamcılığı, yazılı / sesli / görsel yayıncılıktaki reklamcılığın bir
uzantısıdır. Yayıncı (bizim örneğimizde bu bir web sitesi oluyor) bir içerik veya
hizmet sunar ve bunların yanında/içinde reklam görüntüler. İçerikler genelde (ama
her zaman değil) ücretsiz olur, hizmetler ise verilen hizmete ve web sitesi sahibinin
ticaret modeline göre, ücretli veya ücretsiz olabilir. Yayıncı, içeriği oluşturan yer
olabildiği gibi başka yerlerde oluşturulmuş içeriğin dağıtımcısı da olabilir. Reklam
modelinin en iyi uygulama modeli, ziyaretçi sayısının çok yüksek olduğu veya özel
bir ilgi grubuna mensup ziyaretçileri olduğu durumlarıdır. Örneğin, Facebook
sitesinin ziyaretçi sayısı çok yüksektir, bu sayede reklamdan ciddi bir gelir elde
edebilmektedir. Veya, bir çevrimiçi spor gazetesi, sadece sporla ilgilenen
ziyaretçileri çekeceği için, burada sadece sporla ilgilenen kişilere yönelik ürünlerin
reklamları gösterildiğinde anlamlı olur.
•
Portal (Giriş Kapısı): Genellikle farklı içerikleri veya hizmetleri bir araya getiren bir
yapıdır. Yüksek ziyaretçi sayısı bu tür sitelerde reklamdan gelir elde etmeyi
mümkün kılmaktadır. Ayrıca, yine ziyaretçi sayısı yüksek olduğunda diğer katma
değerli hizmetleri sunmak da gelir elde etmeye yardımcı olmaktadır.

6. Reklam İş Modeli Nedir? (2)
• İlan Siteleri: Satın alınmak istenen veya satılan ürünlerin listelendiği
yerlerdir. Buralarda ilanını listelemek isteyenlerden ücret talep edilmesi
genelde uygulanan bir yöntemdir. Ayrıca üyelik ücretleri de
istenebilmektedir. Örneğin, iş arama siteleri firmaların personel ilanlarını
belirli bir ücret karşılığında listelerler.
• Kullanıcı Kaydetme: İçerik siteleri genellikle ücretsizdir ama bazı özelliklere
erişim için ziyaretçilerden üye olmalarını isterler. Bu şekilde ziyaretçilerin
site içindeki davranışlarını takip edebilir ve ilgi alanlarına göre onların
karşılarına ilgilerini çekme ihtimali yüksek ürünlerin reklamlarını çıkartırlar.
• Giriş-Reklamı: Web sitelerine girişte, ziyaretçi site içeriğine ulaşmadan
önce tam ekranlı olarak gösterilen hareketli reklamlardır.
• Ultra-Reklam: Web sitelerine girişte, ziyaretçi site içeriğine ulaşmadan
önce etkileşim kurmaları gerektiği reklam türüdür. Örneğin ziyaretçinin bir
haber sitesindeki haberi / videoyu görebilmesi için önce bir anket
doldurmak, bir soruya cevap vermek durumunda olması gibi.

7. Bilgi Aracılığı İş Modeli Nedir?
• Tüketiciler ve tüketim alışkanlıkları ile ilgili veriler değerlidir; özellikle bu
bilgiler dikkatli bir şekilde analiz edilmiş ve pazarlama kampanyalarını
hedefleyecek bir hale getirilmişse. Üreticiler ve ürünleri hakkında bağımsız
olarak toplanmış veri de tüketicilerin satın alma kararı verirken önem
verdikleri bir bilgidir. Bazı firmalar tüketicilerin satın alma kararları
vermesine veya satıcıların bir pazarı anlamaya çalışmalarına destek veren
birer Bilgi-Aracısı olarak faaliyet göstermektedirler.
• Reklam Ağları: Üye sitelerden oluşan bir ağdaki görüntülenecek reklamları
yönetirler, böylece tek bir sitede değil, yüzlerce web sitesinde
görüntülenecek bir reklam ağı oluşur. Reklam ağları web kullanıcıları
hakkında veri toplayıp pazarın etkinliğini analiz ederler.
• Teşvik Edici Pazarlama: Bu tür pazarlama, müşterilerin üye işyerlerinden
alışverişleri sırasında kullanabilecekleri indirim çekleri veya kuponlar gibi
müşteri sadakat programlarını yöneten bir pazarlama türüdür. Kullanıcılar
hakkında toplanan veri hedefli pazarlama amacıyla satılmaktadır.

8. Tüccarlık İş Modeli Nedir?
• Tüccarlar, mal ve hizmetlerin toptan ve perakende
satıcılarıdır. Satışlar liste fiyatı üzerinden veya açık artırma
yolu ile yapılır.
• Sanal Tüccar: e-Tüccar olarak da geçer. Sadece internet
üzerinden faaliyet gösteren tüccar türüdür.
• Katalog Tüccarı: İnternet üzerinden katalog olarak
görüntülenen ürünlerin posta-siparişi olarak satışını yapan
tüccardır. E-posta, internet, telefon ve posta yoluyla sipariş
alırlar.
• İnternet Mağazacılığı: Cadde üzeri
mağazalar, mağazalarından satış yaparken, internet
mağazacısının mağazası bir web sitesidir.
• Parça Veri Satıcısı: Sadece dijital ürün ve hizmetleri satan
ve internette dağıtımını yapan tüccar türüdür.

9. Üreticiler İnternetten Nasıl Gelir Elde Ederler?
• Üretici, internetin sağladığı olanakları, alıcılara erişmek ve dağıtım
kanalı masraflarını düşürmek amacıyla kullanabilmektedir. Üretici
modeli “etkinlik”, “iyileştirilmiş müşteri hizmetleri” ve “müşteri
beklentilerinin daha iyi anlaşılması” temellerine dayalıdır.
• Satın Alma: Bir ürünün satılarak sahiplik haklarının alıcıya
geçmesidir.
• Kiralama: Bir “kullanım sözleşmesi”ne dayalı olarak, bir ürünün
kullanım haklarının bir kira bedeli karşılığında alıcıya
devredilmesidir. Sözleşme süresi sona erdiğinde ürün satıcıya iade
edilir.
• Lisans: Bir “kullanım sözleşmesi”ni de içererek, bir ürünün satılarak
sadece kullanım haklarının alıcıya devredilmesidir. Bu
modelde, sahiplik hakları satıcıda kalmaktadır (örneğin, bir yazılımın
lisans ile satışında olduğu gibi; alıcı yazılım ürününü kullanabilir
fakat satamaz).
• Marka Entegre İçerik: Sponsorlu-içerik yaklaşımından
(örneğin, reklamcılık modeli) farklı olarak, marka-entegre
içerik, tamamen marka yerleştirilmesi amacıyla üretici tarafından
oluşturulmaktadır.

10. Bağıl Satış (Affiliate) Nedir?
• Yüksek trafik çekip bunu reklam aracılığı ile kâra dönüştürmeye çalışan
genel portallerin aksine, bağıl satış modeli insanlara internette gezinirken
satın alım fırsatları sunar. Bunu, iş ortağı diğer sitelere ait teşvikleri
sunarak (geliri belirli bir oranda paylaşarak) yapar. Bağıl
siteler, sitelerindeki reklamlara tıklanarak tüccarın ürünlerine ulaşım
sağlarlar. Bu bir performansa-bağlı-ödeme modelidir; eğer bağıl site
kullanıcıyı tüccarın sitesine göndermişse ama kullanıcı oradan herhangi bir
şey satın almamışsa, bağıl siteye para ödenmez. Bağıl site modeli
internetin yapısına çok uygundur, bu yüzden yaygın bir şekilde kullanılır. Bu
modelin farklı uygulama şekilleri vardır; reklam değiştokuşu, tıklamabaşına-ücret, ve gelir paylaşım programları gibi.
• Reklam Değiştokuşu: Bağıl sitelerin oluşturduğu bir ağdaki siteler, bir
birlerinin reklamlarını kendi sitelerinde gösterirler.
• Tıklama-Başına-Ücret: Kullanıcı, bağıl sitedeki bir reklama tıkladığında site
para kazanır.
• Gelir Paylaşımı: Kullanıcı bağıl sitedeki bir reklama tıklayıp, ürün satan
tüccar bir siteye gittikten sonra, o siteden bir ürünü alırsa, tüccar site elde
ettiği gelirin bir kısmı bağıl site ile paylaşır.

11. Topluluk Modeli ile Nasıl Gelir Elde Edilir?
• Topluluk modelinin devamlılığı, kullanıcı sadakatine bağımlıdır. Kullanıcılar
hem zaman hem de duygu olarak bir yatırım yaparlar. Gelirler, ikincil ürün
ve hizmetlerin satışına veya gönüllü katılımlara dayanır; veya içeriğe odaklı
reklamlar ve özel hizmetlere üyelik bedelleri ile de gelir elde edilebilir.
İnternet, doğası gereği, topluluk modeline uygundur ve günümüzde bu
model, sosyal ağların yükselişinde görüldüğü gibi, gelişmeye gayet
uygundur.
• Açık Kaynak: Yazılım geliştirilen tarafından geliştirilen kodun herkes
tarafından erişilebildiği bir yapıdır. Yazılım kodunun bir ücret karşılığında
lisanslanması yerine, bu modelde sistemlerin entegrasyonu, ürün
desteği, kullanım kitapları üzerinden gelir elde edilir.
• Açık İçerik: Gönüllü olarak çalışan insanlardan oluşan bir topluluk
tarafından üretilen içeriktir.
• Halka Açık Yayın Yapma: Kâr amacı gütmeyen radyo ve televizyon
tarafından yapılan yayınların kullanıcılarca desteklenerek internet
üzerinden sunulmasıdır; kullanıcılar bu internet sitesini gönüllü bağışlarla
ayakta tutarlar.
• Sosyal Ağ Hizmetleri: Bireylerin diğer bireylerle belirli ortak ilgi alanlarında
(meslek, hobi, gönül ilişkileri, gibi) iletişim kurabildikleri bir yapıdır. Sosyal
ağ hizmetleri içeriğe dayalı reklamlar ve paralı özel hizmetler ile gelir elde
ederler.

12. Üyelik Modeli Nedir? Üyelik Modeli ile
Nasıl Gelir Elde Edilir?
• Kullanıcıların bir hizmete üye olabilmek için düzenli olarak
(günlük, aylık veya yıllık) ücret ödedikleri modeldir. Pek çok internet
sitesi bazı içeriği ücretsiz sunarken bazılarına para karşılığı erişim
izni vermektedir. Üyelik ücretleri kullanım sıklığından bağımsız
olarak alınmaktadır. Bu tür modelde reklam ve üyelik gelir modelleri
sıklıkla bir arada kullanılmaktadır.
• İçerik Hizmetleri: Metin, ses veya video içeriğine kullanıcıların belirli
bir ücret karşılığı eriştikleri modeldir.
• Kişiden Kişiye Ağ Hizmetleri: Eski okul arkadaşlarını arayan kişilerde
olduğu gibi, kullanıcıların sağladıkları bilgilerin dağıtım kanalları
modelidir.
• İnternet Hizmet Sağlayıcıları: Aylık ücretler karşılığında internet
erişimi sağlayan ağlardır.

13. Kullandıkça Öde İş Modeli Nasıl Çalışır?
• Bu model, bir hizmetin kullanıldığı süre boyunca
ücretlendirilmesine dayalıdır. Üyelikli hizmetlerin aksine, bu
modelde ücretlendirme kullanıcının o hizmeti ne kadar süre
boyunca kullandığının ölçümüne dayalıdır. Geleneksel
olarak bu ölçüm yönetimi temel hizmetlerde
(elektrik, su, doğalgaz, gibi) kullanılmaktadır. İnternet
hizmet sağlayıcılarının bazı paketlerinde de benzer bir
yaklaşım vardır; kullanıcıları bir hizmeti kaç dakika
kullandıkları ölçülür ve ücreti alınır.
• Kullanımın Ölçümü: Bir hizmetin kullanıldığı sürenin
ölçülmesi ve faturalandırılmasıdır.
• Üyeliğin Ölçümü: Kullanıcıların bir site içeriğine kaç defa
erişmek istediklerine dayalı olarak ücretlendirilmesi
yöntemidir.

14. Satış Kanalı Ne Demektir?
• Tüketicilerin satın alabilmesi için ürün veya
hizmetleri pazara getirme yöntemidir. Bir satış
kanalı eğer doğrudan müşterisine satış
içeriyorsa buna doğrudan-satış denir. Fakat
eğer ürünler müşterilere bir toptancı veya
dağıtımcı gibi bir aracı üzerinden ulaştırılıyorsa
buna da dolaylı-satış ismi verilir.

15. Pazar Fırsatı
• Bir firmanın, henüz rakipleri tarafından farkedilmemiş, yeni
bir ihtiyacı, isteği veya talebi farkederek kâr etmek amacıyla
kullanmasına pazar fırsatı denir.
• Firmanın bu açığı farkedebilmesi için bir pazar fırsatı analizi
yapması gerekir. Bunun için pazardaki dengeleri gözeterek
belirli bir tür ürüne olan talebi etkilemesi muhtemel
değişkenler tahmin teknikleri ile belirlenmeye çalışılır.
• Firmalar, belirledikleri her ihtiyacı karşılamaya yönelik
girişimde bulunamazlar. Bu sebeple, bu değişkenler
belirlendikten sonra, firma belirli bir ihtiyacı karşılamaya
yönelik olarak kendi stratejisini, kaynaklarını ve gücünü
değerlendirmek durumundadır.

16. Ürün Dağıtım Kanalları (1)
• Ürün dağıtımı, pazarlama karmasının dört elemanından birisidir.
Dağıtım, doğrudan veya aracılar kullanarak dolaylı olarak, bir
müşterinin kullanması veya tüketmesi için bir ürünün veya hizmetin
ulaştırılması sürecidir.
Pazarlama karmasının diğer elemanları şunlardır:
Ürün, Fiyat, Promosyon.
• Kanallar ve Aracılar: Ürünlerin dağıtımı kanallar vasıtasıyla
gerçekleştirilir. Kanallar, ürünün tüketiciye ulaştırılmasında
kullanılan birbirine bağımlı yapılardır. Örneğin tüccarlar ürünleri
satın alan ve tekrardan satan aracılardır. Acentalar ve simsarlar da
üreticiler adına satış yapan aracılardır.
• Kanal Tasarımı: Bir firma pek çok sayıda kanal tasarlayabilir.
Kanallar, üretici ile tüketici arasındaki aracıların sayısı ile
sınıflandırılırlar. Sıfır-seviye bir kanalda hiç aracı bulunmaz; bu
doğrudan satışa denk gelmektedir. Birinci-seviye kanalda da sadece
bir tane aracı bulunur; buradaki akışta ürün, üreticiden
perakendeciye, oradan da müşteriye ulaştırılır.

17. Ürün Dağıtım Kanalları (2)
• Dağıtım Türleri: Yoğun dağıtım, üreticinin ürünlerini
çoğunlukla satış noktalarında (fabrika satış mağazası gibi)
stoklaması demektir. Bu stratejiye uygun ürünler temel
tüketim maddeleri, atıştırmalık yiyecekler, dergiler ve hafif
içeceklerdir.
• Seçimli dağıtımda üretici, ürünlerini pazara ulaştırmada bir
veya birkaç aracıya güvenir. Bu strateji genellikle özel ilgi
gruplarına hitap eden ürünlerin ilgili alanda uzman
dağıtımcılar tarafından dağıtılmasını gerektirir; örneğin hobi
araçları veya büyük ölçekli cihazlar gibi.
• Özel dağıtımda üretici sadece birkaç tane aracıyı seçer. Bu
tür dağıtımda, dağıtıcı sadece o üretici ile çalışmaktadır ve
sadece onun ürünlerini pazara ulaştırmaktadır. Bu tür
dağıtım genellikle lüks tüketim mallarında görülür.

18. Ürün Dağıtım Kanalları (3)
•
•
•
•
Kanal Karması: Uygulamada, pek çok organizasyon farklı kanalların bir karmasını
kullanmaktadır; bir doğrudan-satış ekibine ek olarak, acentalar ile ve büyük ölçekli
satışlar yapan aracılarla aynı anda çalışabilmektedirler. Ayrıca, e-ticaret (internet
üzerinden ürün satışı) aracıları ortadan kaldırmaktadır; çünkü bir internet sitesi
üzerinden doğrudan tüketiciye ulaşılabilmektedir. Akıllı telefonlarla m-ticaret de
ayrıca büyümekte olan bir ticaret şekli.
Kanalların Yönetimi: Firmanın pazarlama bölümü, firma için en uygun kanalları
belirlemek durumundadır. Sonrasında da uygun aracıları seçmelidir. Firma sadece
kendi pazarlama personelini değil, ürünleri ve amaçları ile ilgili olarak aracının
personelini de eğitmeli ve onlara motivasyon sağlamalıdır. Firma, aracılarla bir süre
çalıştıktan sonra, aracıların performansını izlemeli ve performansı artırmak için
gerekli müdahaleleri yapmalıdır.
Kanalların Motivasyonu: Aracıları motive etmek için firma aracılara daha yüksek
bir kâr vermek, özel anlaşmalar yapmak, reklamlarında onlara da yer vermek gibi
yöntemler izleyebilir; yani, sadece kendisinin değil, firmanın büyümesi ve daha çok
kâr etmesine yardımcı olan aracıların da büyümelerini ve kâr etmelerini
sağlayabilir.
Kanal Çatışması: Kimi zaman bir aracının eylemlerinden dolayı bir diğer aracı kendi
amaçlarına ulaşmakta zorlanabilir; bu sebeple kanallar arasında anlaşmazlıklar
olabilir. Dikey kanal çatışması, bir kanaldaki farklı seviyelerdeki aracılar arasında
gerçekleşirken, yatay kanal çatışması aynı seviyedeki aracılar arasında çıkmaktadır.

19. Pasif Gelir Ne Demektir?
•
•
Çok az çaba harcayarak, düzenli olarak gelir elde etme yöntemidir.
Genel anlamda üç farklı gelir türü vardır:
– Aktif (Kazanılan) Gelir
– Pasif Gelir
– Portfolyo (Tahvil) Gelir
•
•
Pasif gelir de kendi içinde ikiye ayrılır: kira faaliyetlerinden gelen gelir veya
"doğrudan dahil olmadan alım-satım veya ticari faaliyetlerden gelen gelir". Pasif
gelir de çoğunlukla vergiye tâbidir.
Pasif gelire örnek olarak şunlar gösterilebilir:
–
–
–
–
–
–
Bir emlağın kiralanması,
Bir patentin veya diğer bir fikrî mülkiyetin lisans yoluyla kiralanması,
Bir kitabın yayınlanması ile elde edilen kazanç,
Web sitelerinde reklam yayınlayarak elde edilen gelir,
Emekli maaşı (bireysel emeklilikte olduğu gibi)
Hisse senedi, yatırım fonları veya tahvillerden elde edilen gelir (bu tür gelir aynı zamanda
Portfolyo Gelir olarak da adlandırılır),
– Vadeli hesaplardan elde edilen faiz,
– Bir işletmeye yatırımcı olarak (örneğin iş meleği olarak) ortak olma,
– Şans oyunları ve piyangolardan elde edilen gelirler.

20. • Son olarak, eTohum kurucusu Burak
Büyükdemir’in sitesinden:
• Doğru iş modelini bulmanın 8 adımı:
http://burakbuyukdemir.com/dogru-ismodelini-bulmanin-8-adimi